2021-yil 4-aprel, 21:51 dagi (joriy) koʻrinishi

Oʻzbekcha (uz)

Morfologik va sintaktik xususiyatlari

tu-puk

Aytilishi

Etimologiyasi

TUPUK 'ogʻiz boʻshligʻida soʻlak bezlari ishlab chi-qaradigan suyuqlik'. Tup desangiz, tupugingiz muzlaydi (Oydin). Bu ot eski oʻzbek tilida tuflash ha-rakatini ifodalovchi tuf tovushga taqlid soʻzidan — (u)r qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga —(u)k qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan; keyinchalik f undoshi p undoshiga al— mashgan, ur tovushlari talaffuz qilinmay qoʻygan: (tuf + ur = tufur-) + uk = tufuruk > tupuruk > tup[ur]uk > tupuk. Hozirgi oʻzbek tilida tupuruk soʻzi uchinchi boʻgʻinidagi u unlisi i unlisiga almashgan holda baʼzan ishlatiladi.
Oʻzbek tilining etimologik lugʻati (I-jild) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q. Adabiyotlar roʻyxati.

Maʼnoviy xususiyatlari

Maʼnosi

1 Ogʻiz boʻshligʻida soʻlak bezla-ri tomonidan ishlab chiqariladigan va ovqatni hazm qilish uchun xizmat qiladi-gan suyuqlik. ◆ Tupuk yugpmoq. m ◆ Ovqat ogʻiz-da atala holiga kelib, tupuk bilan ara-lashgandan keyin oshqozonga, undan ichakka oʻtadi. N. Ismoilov, „Kasallarni parvarish qilish“ .

</a>"I

2 Shu suyuqlikningtupuriladigan boʻla-gi. Qahraton qish. Tup desangiz, tupugingiz muzlaydi. Oydin, Hazil emish.

Sinonimlari

Antonimlari

ТУПУК. Oʻzbek tilining izohli lugʻati (2022) maʼlumotlaridan foydalanilgan; q.Adabiyotlar roʻyxati.

Tarjimalari

Ruscha _ru

tupuk
1 плевок; ◆ tupuk dakkina чуточку, малость, немножечко;
2 слюна; // слюнный; ◆ tupuk yutmoq глотать слюну; ◆ tupuk sachratib gapirmoq брызгать слюной при разговоре.

@@ Qator 1: / Qator 1: @@
-{{-uz-}}
+= {{-uz-}} =
 == Morfologik va sintaktik xususiyatlari ==
 '''tu-puk'''
@@ Qator 5: / Qator 5: @@
 == Etimologiyasi ==
+{{OʻTEL|I|TUPUK 'ogʻiz boʻshligʻida soʻlak bezlari ishlab chi-qaradigan suyuqlik'. Tup desangiz, tupugingiz muzlaydi (Oydin). Bu ot eski oʻzbek tilida tuflash ha-rakatini ifodalovchi tuf tovushga taqlid soʻzidan — (u)r qoʻshimchasi bilan yasalgan feʼlga —(u)k qoʻshimchasini qoʻshib yasalgan; keyinchalik f undoshi p undoshiga al— mashgan, ur tovushlari talaffuz qilinmay qoʻygan: (tuf + ur <nowiki>=</nowiki> tufur-) + uk <nowiki>=</nowiki> tufuruk &gt;&nbsp;tupuruk &gt;&nbsp;tup[ur]uk &gt;&nbsp;tupuk. Hozirgi oʻzbek tilida tupuruk soʻzi uchinchi boʻgʻinidagi u unlisi i unlisiga almashgan holda baʼzan ishlatiladi.}}
 == Maʼnoviy xususiyatlari ==
@@ Qator 10: / Qator 11: @@
 Ogʻiz boʻshligʻida soʻlak bezla-ri tomonidan ishlab chiqariladigan va ovqatni hazm qilish uchun xizmat qiladi-gan suyuqlik. {{misol|{{ajrat|Tupuk}} yugpmoq.}} m {{misol|Ovqat ogʻiz-da atala holiga kelib, {{ajrat|tupuk}} bilan ara-lashgandan keyin oshqozonga, undan ichakka oʻtadi.|[[w:N. Ismoilov|N. Ismoilov]]|Kasallarni parvarish qilish}}.
-</a><span class="font8" style="font-weight:bold;text-decoration:underline;">"I<br clear="all"/>
+</a><span class="font8" style="font-weight:bold;text-decoration:underline;">"I{{clear}}
 Shu suyuqlikningtupuriladigan boʻla-gi. ''Qahraton qish. Tup desangiz, tupugingiz muzlaydi.'' Oydin, Hazil emish.
 === Sinonimlari ===
@@ Qator 28: / Qator 27: @@
 {{Tarjimalar
 |tur = keng
-|ru = <b>[[tupuk]]</b></br>
+|ru = '''tupuk'''<br />
-<b>1 </b>[[плевок]]; {{tarjmisoli|~ dakkina }} чуточку, малость, немножечко;</br>
+'''1 '''[[плевок]]; {{tarjmisoli|tupuk dakkina }} чуточку, малость, немножечко;<br />
-<b>2</b> [[слюна]]; // [[слюнный]]; {{tarjmisoli|~ yutmoq }} глотать слюну; {{tarjmisoli|~ sachratib gapirmoq }} брызгать слюной при разговоре.</br>
+'''2''' [[слюна]]; // [[слюнный]]; {{tarjmisoli|tupuk yutmoq }} глотать слюну; {{tarjmisoli|tupuk sachratib gapirmoq }} брызгать слюной при разговоре.<br />
 }}