Salta al contegnùo

Cortina (Bełun)

Coordenae: 46°32′00″N 12°08′00″E
Pending
Da Wikipedia, l'ençiclopedia libara.
Cheło che te ghè schcià el rimanda a sta voxe, parché el xe on so sinònemo o el vien esplegà cuà drento. rimandamento da Cortina d'Anpezo
Cortina

Cànbia el vałor in Wikidata

Pozision

Map

46°32′00″N 12°08′00″E

StatoItàłia
RejonVèneto
Provinsa Bełun Cànbia el vałor in Wikidata

CapitałeCortina d'Ampezzo (it) Traduzi Cànbia el vałor in Wikidata
Popołasion
Totałe5 546 (2023) Cànbia el vałor in Wikidata
Densità21,94 hab./km²
Zènaro
left 3 006 (%54,2) (%48) 2 663 Òmani
Demònemo ampesani ,   Edit this at Wikidata
Zeografia
Àrea252,81 km²[1] Cànbia el vałor in Wikidata
Altitùdene1 224 m Cànbia el vałor in Wikidata
Rente a
Còdazi de identifegasion
Còdaze postałe32043 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze de matricołasionBL Cànbia el vałor in Wikidata
Fuzo oràrio
Prefiso tełefònego0436 Cànbia el vałor in Wikidata
ID ISTAT025016 Cànbia el vałor in Wikidata
Còdaze catastałe de ItàliaA266 Cànbia el vałor in Wikidata

Sito webcomunecortinadampezzo.bl.it Cànbia el vałor in Wikidata

Cortina (Anpezo in ladin[2], Haiden o Hayden in todesco[2]Cortina d'Ampezzo in italian) el ze un comun de 5 648 àneme de ła provincia de Bełun in Vèneto, ponesto inte ła rejon stórego-ziogràfega de ła Ladìnia.

Locałità montana conosesta par èsar na granda meta torìstega invernale e istiva, teatro de numarévołi avegniminti sportivi de rełevansa internasionałe ligai a ła montagna e ai spor invernałi, el ga ospità łe Ołinpìade invernałi del 1956 e i Canpionai mondiałi de sci alpin del 2021.

Ziografia fìzega

[canbia | canbia el còdaxe]
Corso Itàlia, el core de ła sità

Cortina ła ze pozisionada inte el sentro de ła Vałe d'Anpeso, inte l'alta Vałe del Bòite, che el ze sta ła conca de fine de un antigo jasaro cuaternàrio,[3] e ła ze locada intrà el Cadore (a sud) e la Val Pusteria (a nord), la Val d'Ansiei (a est) e l'Alto Agordin (a òvest). Co i so 252,81 km²

, Cortina el ze el terso comun pì estendesto del Vèneto (dopo el caołogo de rejon Venèsia e el comun de Porto Tołe)

Łe formasion zeołòzeghe drento del parco naturale rejonałe de łe Dołomiti d'Anpeso łe ze de ciara orìzane sedimentària, derivanti dal perìodo intrà el Triàsego mèdio (230 milioni de ani fa) e el Cretàzego superiore (90 milioni de ani fa) de l'era mezozòega, costituie prinsipalmente da roce cofà ła dołòmia e el calcare.

Cortina ła ze sircondada a 360° da łe Dołomiti Anpesane, che łe ga parte de ła sotosesion de łe Dołomiti de Sesto, de Braies e de Anpeso, inte łe Alpe Orientałi, che łe ghe da a ła vałada na bełesa ùgnoła al mondo.

ntrà łe montagne pì conoseste se ghe recorda łe Tofane a òvest, el Pomagagnon a nord, el Monte Cristało a nord-est, el Fałòria e el Sorapss par est, el Beco de Mezodì, ła Croda da Lago e el grupo del Nuvolau a sud.

El teritòrio comunałe el vària in altura da un mìnemo de 1057 m

a un màsemo de 

3244 m

, co na escursion altimètrega de 2187 m

. El sentro urban el ze invese a 1224 m

sirca de altura.[4]
La parte sud de ła Tofana de Rozes lmenada dal sołe roza de l'alba

Ghe ze numarévołi corsi e conche de àcua che łe forma ła union idrogràfega de Cortia, łe fonte del Rufiedo, del Fełison e del Boite łe ze vere e pròpie partegołartà inte el teritòro, esendo incomunae da ła derivasion traerso conduture sototera de tipo càrsego.[5]; i torenti Boite e Fanes i core in conche larghe e inpienie de vezetasion, nando a formar, inte el pròpio percorimento, de łe bełe e pcenine cascadełe (Goła de Fanes); el rio Travenanzes e el rio Fełison, de contràrio, i core in stra-profondi òridi naturałi, scavai inte ła dołòmia dal corivo corar de łe àcue inte el nar del tenpo.

Racuanto difondesti i ze anca i torentini che i core drio łe pendize rocioze dei monti e inte i boschi, cofà ła Ruoiba e el Ru dei Cavai. Ła cuazi totalità de łe àcue de ła conca idrogràfega de ła vałe, ła rezulta prima o dopo afluir inte el torrente Boite, el major de ła zona par portada ìdrega e par longhesa de corso ( 42 km

totałi)[5].

De picenine dimension i ze invese i lagheti alpini, par via de ła asentuada aclività dei versanti de ła alta permeabiłità de łe roce dołomìteghe.[5]. De-tuta-via, ghe ze racuante picenine conchete de lago inte el fondovałe, formai gràsie al naturałe procedimento de inpermeabłizasion del fondo de racuante depresion o dal sbaramento artifesałe de torenti, costituendo dei biotipi de ełevà intarese naturałìstego.

El monte Pomagagnon, sol lato setentrionałe de ła Vałe d'Anpeso

Cei jasarii de modeste grandesa i se sconde inte łe zone pì frede e in onbra del Cristało, de łe Tofane e de altre sime anpesane, inte łe cuote intrà i 2 800 e i

3200 m

d'altura, talvolta sepełesti soto na coltra de piere. Anca se retirada par via de l'aumentar de łe tenperadure de l'istà e de l'autuno,[5] i sèvita a inpienire i torenti del fondovałe, garantendo a Cortina un mìnemo liveło de àcua anca in perìodi de mancansa de piove.

Clasifegasion teritoriałi

[canbia | canbia el còdaxe]

Cortina ła ga el tìpego clima Alpin, co curte istà e longhi inverni che i va da l'instàbiłe, a l'inevà, al tenperà.

Intrà disenbre e zenaro łe tenperadure pì base notae in Itàlia łe vien da ła zona del Paso Simabanche, inte el confin intrà ła Provincia de Bełun e cheła de Bolzan.[8]

Łe altre stajon łe ze zeneralmente piovoze, frede e tanto ventoze.[9]

Dati clima par Cortina
Mezi Zen Feb Mar Apr Maj Zug Luj Ago Set Oto Nov Dis Ano
Mèdia alta °C (°F) −0.3
(31.5)
2.0
(35.6)
6.3
(43.3)
11.1
(52.0)
15.3
(59.5)
19.5
(67.1)
21.8
(71.2)
20.1
(68.2)
17.9
(64.2)
11.9
(53.4)
5.3
(41.5)
1.4
(34.5)
11.0
(51.8)
Mèdia dì °C (°F) −5.0
(23.0)
−3.1
(26.4)
1.1
(34.0)
5.5
(41.9)
9.7
(49.5)
13.4
(56.1)
15.4
(59.7)
14.3
(57.7)
12.0
(53.6)
6.9
(44.4)
1.2
(34.2)
−2.7
(27.1)
5.7
(42.3)
Mèdia basa °C (°F) −9.6
(14.7)
−8.2
(17.2)
−4.1
(24.6)
0.0
(32.0)
4.1
(39.4)
7.3
(45.1)
9.0
(48.2)
8.6
(47.5)
6.2
(43.2)
1.9
(35.4)
−2.8
(27.0)
−6.8
(19.8)
0.5
(32.8)
Precipitasion mèdie mm (inches) 32
(1.3)
35
(1.4)
32
(1.3)
52
(2.0)
82
(3.2)
104
(4.1)
121
(4.8)
113
(4.4)
80
(3.1)
67
(2.6)
65
(2.6)
33
(1.3)
816
(32.1)
Source: [10]

Aministrasion comunałe

[canbia | canbia el còdaxe]

Gałeria de foto

[canbia | canbia el còdaxe]
Lago del Sorapiss

Evolusion demogràfega

[canbia | canbia el còdaxe]

Abitanti censii


Altri projeti

[canbia | canbia el còdaxe]
  1. voze de refarensaistat.it.
  2. 2,0 2,1 Pietro Alverà, Cronaca di Ampezzo nel Tirolo, La Cooperativa di Cortina, 1985.
  3. Treccani , op. cit., p.555 .
  4. Cortina d'Ampezzoitalia.indettaglio.it. entrada il 12 gennaio 2010.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Parco Naturale delle Dolomiti d'Ampezzodolomitiparco.com. entrada il 20 gennaio 2011 (archivià dal URL orizenałe il 24 gennaio 2012).
  6. (PDF) Classificazione 2006 della Protezione Civile (PDF)protezionecivile.it. entrada il 12 gennaio 2010 (archivià dal URL orizenałe il 1º zugno 2010).
  7. (PDF) D.P.R. 26 agosto 1993, n. 412 (PDF)efficienzaenergetica.acs.enea.it. entrada il 12 gennaio 2010 (archivià dal URL orizenałe il 19 settembre 2010).
  8. Temperature in picchiata Record a Cimabanche: -23, Corriere del Veneto, 16 January 2012.
  9. Climate:Cortina d'Ampezzo – Anpezo, Climate-Data.org.
  10. Climate: Cortina d'Ampezzo, Climate-Data.org.

Linganbi foresti

[canbia | canbia el còdaxe]


Bibliografìa

[canbia | canbia el còdaxe]
  • Padovan, Rachele: La cucina ampezzana, Franco Muzzio editore, Padova, 1981.
  • Treccani, Giovanni: Enciclopedia Italiana Treccani, Istituto Poligrafico dello Stato, Roma, 1951.
  • Zardini Folòin, Stefano e Nicola: Cortina d'Ampezzo. Ritratto inedito di una signora, Light Hunter Publication, Cortina d'Ampezzo, 2002.
Controło de autoritàVIAF (EN125505521 · LCCN (ENn82006827 · GND (DE4085339-1 · BNE (ESXX6096411 (data) · WorldCat Identities (ENn82-006827
Traesto fora da Wikipèdia - L'ençiclopedia łìbara e cołaboradiva in łéngua Vèneta "https://vec.wikipedia.org/w/index.php?title=Cortina_(Bełun)&oldid=1169390"