Ikurriña
 Ikurriña | |
|---|---|
 soranome: Ikurrina e Ikurriña  | |
| Detaji | |
| Tipo | ethnic flag (en)  e bandiera di una suddivisione amministrativa (it) |
| Proporsion | 25:14 (en) |
| Sojeti raprezentai | canpo, decusse (it) e Croxe |
| Adotà da | Paezi Baschi e Euskal Herria |
| Adotà | 19 de otobre del 1936 |
| Dizegnador | Luis Arana (it) e Sabino Arana (it) |
| Ikurriña 🏴 | |
| |
| Soranome | Ikurrina e Ikurriña |
|---|---|
| Sorte | ethnic flag |
| Xurisdision | Paezi Baschi |
| Adosion | 19 de otobre 1936 |
| Proporsion | 25:14 |
| Forma xiomètrega | rettangolo |
| Cołori | roso, verdo e bianco |
Ła ikurriña l'è el prinsipałe sinbolo dei Paexi Baschi (in basco Euskal Herria) nonché ła bandiera oficiałe de ła Comunità Autonoma Basca dal 1979, ano de aprovasión del statuto de autonomia.
Creà in tel 1894 dai fradei Luis e Sabino Arana (el fondatór del Partio Nasionalista Basco), a l'inisio ła se identificava con el teritorio de ła provincia de Bixcaia (Bizkaia-Vizcaya). In seguito ła ga scomisià a raprexentar tuta Euzkadi, nome che vien dà par indicar tuta ła nasión basca. Con la costitusión de ła Comunità Autonoma dei Paexi Baschi, o de Euskadi, ła se ga adotà come so bandiera ofisiałe.
Storia e sinbołogia
[canbia | canbia el còdaxe]Come che el spiegava Arana, el dixegno de ła bandiera l'era baxà su quelo del scudo de ła provincia de Bixcaia. Difati ła ga un sfondo roso, cołor de ła signoria de Bixcaia e, secondo Arana, cołor de l'antico sfondo del scudo.
Su sto sfondo ghè na croxe verde, sinboło de l' apostoło Sant'Andrea, patrono de Bixcaia a chei tenpi e na croxe bianca, sinboło de ła fede in Cristo de ła popołasión de Bixcaia. El fato che ła croxe bianca ła staga insima, volea dir che ła łegixlasión de Bixcaia ła gavea da "sotometarse in tuto a łe leji rełigioxe e morałi".
L'insieme el ricorda ła bandiera britanica, e forse ła someiansa no l'è caxuałe visto che Arana el profesava na gran amirasión par ła Scosia, anca queła raprexentà da una croxe de Sant'Andrea, bianca su sfondo axuro. N'altra interpretasión l'aferma che ła croxe verde ła raprexenta l'albaro de Gernika e ła conjunsión de łinee orixontałi, verticałi e diagonałi sora el sfondo roso, el scudo de ła Navara.
Anca ła paroła ikurriña l'è na creasión de Arana, un neołogixmo che vien da ikur (sinbolo in basco) e che ła pretendea de esar ła tradusión basca del castiglián bandera (conparàbiłe anca con ła voxe catałana senyera). In pràtega ła se uxa soło par riferirse a ła bandiera basca in concreto. Atualmente łe grafíe più comuni i' ze ikurriña in castiglián e ikurrin(a) in basco.
Arana l'avéa dixegnà schisi de bandiere anca par i altri teritori baschi, ma no i ga mia vù altretanta fortuna. L'ikurriña, a l'inisio sinboło de Bixcaia inte l' anbiente del PNV, la se ga convertio inte el giro de qualche ano in tel sinboło de Euskal Herria, spodestando sinbołi più antichi come el lauburu o l'arrano beltza (aquila nera) del Regno de Navara.
Adotà come sinboło ofisiałe de Euzkadi in tel 1934, l'è stà iłegalixà dal goerno miłitar nato dal colpo de Stato contro ła II Republica intel 1936. Durante la ditatura de Francisco Franco vegnea perseguio chiunque la exibea, faxendoła diventar un sinboło anti-franchista. Anca par sto motivo l'è diventà popołare inte i Paexi Baski francexi. Inte el periodo inisiałe de ła tranxisión spagnola dopo ła morte de Francisco Franco, ła so exibisión la vegnea ncora punìa in qualche ocaxión, ma se ałentò ła presión. Cosita, par exenpio, el 5 de dicenbre del 1976, a l'inisio de na partía de bałón tra ła Real Sociedad de San Sebastián e l'Athletic de Bilbao, i capitani de le do squadre i se ga prexentà sul canpo portando na ikurriña, sensa esar arestà. El 19 de jenar del 1977 se ga tornà a permetarghene l' uxo in Spagna e inte el 1979 l' articoło 5 del Statuto de Autonomia dei Paexi Baski el el ga riconosua come bandiera ofisiałe de tałe comunità.
I le utilixa anca i movimenti baschi in Navara e inte i Paexi Baschi francexi, anca se no l'è mia ofisiałe. In ste do xone la se uxa sul piano cultural e inte l'anbito połitico nasionałista basco, e no l'è tanto raro vedarla xventolar in edifici ofisiałi.
Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Ikurriña
el detien schemi gràfeghi so