Xem mã nguồn của Joseph Radetzky von Radetz

{{Infobox military person
|name = Joseph Radetzky von Radetz
|image = Radetzky-von-radetz.jpg
|caption = Josef Graf Radetzky von Radetz
|birth_date = [[2 tháng 11]] năm [[1766]]
|death_date = [[5 tháng 1]] năm [[1858]]
|placeofburial_label =
|placeofburial =
|birth_place = [[Sedlčany|Třebnice]], [[Vương quốc Böhmen|Böhmen]]
|death_place = [[Milano]], [[Vương quốc Ý (1861–1946)|Ý]]
|placeofburial_coordinates = <!-- {{coord|LAT|LONG|display=inline,title}} -->
|nickname =
|allegiance = [[Họ Habsburg|Đế quốc Habsburg]]
|branch =
|serviceyears = 1785 &ndash; 1858
|rank = [[Nguyên soái|Thống chế]]
|unit =
|commands = [[Chiến tranh giành độc lập Ý lần thứ nhất]]
|battles =
|awards =
|relations =
|laterwork = Thống đốc [[Lombardia|Lombardy]]-[[Venetia]]<ref name="tuckjer1296"/>
}}
'''Johann Josef (Joseph) Wenzel (Anton Franz Karl) ''Graf'' Radetzky von Radetz''' ({{lang-cs|'''Jan Josef Václav Antonín František Karel hrabě Radecký z Radče'''}}) ([[2 tháng 11]] năm [[1766]] &ndash; [[5 tháng 11]] năm [[1858]]) là một quý tộc [[người Séc]]<ref>{{Chú thích web |url=http://www.libri.cz/databaze/kdo18/list.php?od=r&start=1 |ngày truy cập=2012-07-08 |tựa đề=RADECKÝ z RADČE Jan Josef Václav hrabě |archive-date=2015-01-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150126090657/http://www.libri.cz/databaze/kdo18/list.php?od=r&start=1 |url-status=dead }}</ref> và là [[Nguyên soái|Thống chế]] [[quân đội]] [[Họ Habsburg|Áo]] thời kỳ [[Đế quốc Áo|Đế quốc]]<ref name="grossman281">Mark Grossman, ''World Military Leaders'', các trang 279-281.</ref>. Radetzky được xem là một những nhà quân sự kiệt xuất của Áo nửa đầu [[thế kỷ 19]]. Radetzky đã khởi đầu binh nghiệp của mình với tư cách là một thiếu sinh quân dưới thời [[Hoàng đế]] [[Joseph II của Thánh chế La Mã|Joseph II]].<ref name="fitchner22">Paula S. Fichtner, ''Historical Dictionary of Austria'', trang 246</ref> Từng là người đưa tin cho Bộ Tham mưu của Bá tước [[Franz Moritz von Lacy]], ông đã tham gia cuộc [[Chiến tranh Áo-Thổ Nhĩ Kỳ]] ([[1787]]&ndash;[[1792]]) và những cuộc [[Chiến tranh Cách mạng Pháp]], và được phong làm [[Hiệp sĩ]] của Huy chương Maria Theresia vào năm [[1801]].<ref name="grossman281"/>

Sau khi quân Áo bị quân [[Đế chế thứ nhất|Pháp]] của [[Napoléon Bonaparte]] đánh bại trong [[trận Wagram]] vào năm [[1809]] (nơi ông đã thể hiện khả năng của mình), ông được cử làm Tổng tham mưu trưởng Quân đội Áo. Trên cương vị này, ông đã đổi mới các [[chiến thuật]] đồng thời đề xuất hàng loạt [[đổi mới|cải cách]].<ref name="grossman281"/><ref>Alan Sked, ''Radetzky: Imperial Victor and Military Genius'', các trang 26-27.</ref> Trong các năm [[1813]]&ndash;[[1814]], ông đã góp phần dẫn đến thất bại của Napoléon: bộ não của ông được xem là một trong những nhân tố khiến cho quân Liên minh [[Phổ (quốc gia)|Phổ]] - Áo - [[Đế quốc Nga|Nga]] đánh thắng Napoléon trong [[trận Leipzig]] vào năm [[1813]], đánh đuổi Napoléon ra khỏi đất [[Đức]], sau đó tiến công nước Pháp và buộc ông ta phải thoái vị.<ref name="alansked209">Alan Sked, ''Radetzky: Imperial Victor and Military Genius'', các trang 209-210.</ref> Vào năm 1814, ông tham dựa [[Hội nghị Viên]]. Ông trở thành Tổng [[tư lệnh]] Quân đội Áo ở Bắc [[Ý]] trong các năm [[1831]] &ndash; [[1837]] và được phong hàm ''[[Nguyên soái|Thống chế]]'' vào năm [[1836]] lúc ông đã 70 tuổi.<ref name="grossman281"/><ref>Dana Ullman, Peter Fisher, ''The Homeopathic Revolution: Why Famous People and Cultural Heroes Choose Homeopathy'', trang 282</ref>

Nhưng tiếng tăm của ông chủ yếu là nhờ những chiến tích của ông tại Ý trong [[các cuộc cách mạng năm 1848]]. Dù khi ấy đã 82 tuổi, ông nhận lệnh trấn áp phong trào [[chủ nghĩa dân tộc|dân tộc chủ nghĩa]] [[Ý]] do vua [[Carlo Alberto I của Sardegna]] lãnh đạo chống lại sự thống trị của Đế quốc Áo. Lực lượng Áo do Radetzky chỉ huy đã đánh thắng quân Sardinia trong [[trận Santa Lucia]], [[trận Custoza (1848)]] và [[trận Novara]] ([[1849]]), buộc Sardinia phải bồi thường một khoản chiến phí khổng lồ cho nước Áo.<ref name="tuckjer1296">Spencer C. Tucker, ''A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East'', các trang 1296-1297.</ref><ref name="grossman281"/><ref name="fitchner22"/><ref>Alan Sked, ''Radetzky: Imperial Victor and Military Genius'', trang 139</ref> Qua những chiến công của mình, ông đã cứu vãn Vương triều nhà Habsburg khỏi sự diệt vong. Trên cương vị là Thống đốc vùng [[Lombardia|Lombardy]]-[[Venetia]] thuộc Áo ([[1850]]&ndash;[[1857]]), ông đã ra sức ngăn ngừa phong trào dân tộc chủ nghĩa Ý. Ông mất năm 1858. Ông được binh lính mến mộ mệnh danh là "Bố già Radetzky".<ref name="tuckjer1296"/> Ông được tôn vinh trong bài thơ nổi tiếng "An Radetzky" của nhà thơ-nhà viết kịch [[Franz Grillparzer]] và bản "[[Hành khúc Radetzky]]" được chơi nhiều tại Áo do nhà soạn nhạc [[Johann Strauss I]] sáng tác.<ref name="fitchner22"/>

== Chú thích ==
{{Tham khảo}}

== Liên kết ==
{{commonscat-inline|Count Johann Joseph Wenzel Radetzky von Radetz}}

{{Các chủ đề|Lịch sử|Quân sự|Áo}}

{{Tham khảo}}

{{DEFAULTSORT:Radetz, Joseph Radetzky Von}}
[[Thể loại:Sinh năm 1766]]
[[Thể loại:Mất năm 1858]]
[[Thể loại:Người Sedlčany]]
[[Thể loại:Thống chế Áo]]
[[Thể loại:Người Séc thế kỷ 18]]
[[Thể loại:Người Séc thế kỷ 19]]
[[Thể loại:Người Áo thế kỷ 18]]
[[Thể loại:Người Áo thế kỷ 19]]
[[Thể loại:Người Áo-Hung]]
[[Thể loại:Người Áo-Hung gốc Séc]]
[[Thể loại:Tướng Áo]]
[[Thể loại:Quân nhân Áo]]
[[Thể loại:Quân nhân Séc]]
[[Thể loại:Tướng Séc]]
[[Thể loại:Nhân vật trong Cách mạng năm 1848]]
[[Thể loại:Lãnh đạo quân sự Áo trong Chiến tranh Cách mạng Áo]]
[[Thể loại:Chỉ huy Đế quốc Áo trong Chiến tranh Napoléon]]
[[Thể loại:Hiệp sĩ Golden Fleece]]
[[Thể loại:Quý tộc Čechy]]
[[Thể loại:Quý tộc Áo]]
[[Thể loại:Người Áo gốc Séc]]
[[Thể loại:Quân nhân Áo trong các cuộc chiến tranh giành độc lập Ý]]
[[Thể loại:Thống chế Nga]]