Xem mã nguồn của Liên minh châu Âu

{{1000 bài cơ bản}}
{{Đổi hướng|EU|[[Eu (định hướng)]]}}
{{Infobox Liên minh châu Âu}}
'''Liên minh châu Âu''' hay '''Liên hiệp châu Âu''' ([[tiếng Anh]]: ''European Union''; viết tắt '''EU'''), còn được gọi là '''Liên Âu''' (tiền thân là Cộng đồng Kinh tế châu Âu), là một thực thể chính trị, kinh tế và quân sự bao gồm [[Các nước thành viên Liên minh châu Âu|27 quốc gia thành viên]] tại [[châu Âu]].<ref>{{chú thích web|url=https://europa.eu/european-union/about-eu/eu-in-brief_en|title=The EU in brief |first=|last=|date=ngày 16 tháng 6 năm 2016|website=European Union}}</ref> Liên minh châu Âu được coi là một mô hình [[tổ chức chính trị]] độc nhất: chưa thống nhất như 1 [[quốc gia]] nhưng với mức độ gắn kết cao hơn nhiều so với một [[tổ chức quốc tế]], với nhiều đặc điểm tương đồng với một thể chế liên bang hoặc hợp bang.<ref>{{Chú thích web|url=https://academic.oup.com/isr/article-abstract/14/3/367/1789569?redirectedFrom=fulltext&login=false|tựa đề=What Is Sui Generis About the European Union? Costly International Cooperation in a Self-Contained Regime|họ=Phelan|tên=William|website=academic.oup.com|url-status=live|ngày truy cập=2022-08-18}}</ref><ref>{{Chú thích tạp chí|last=Hlavac|first=Marek|title=Less Than a state, more than an international organization: The Sui generis nature of the European Union|url=https://mpra.ub.uni-muenchen.de/27179/1/MPRA_paper_27179.pdf|journal=Central European Labour Studies Institute. Rochester, N.Y}}</ref> [[Cục tình báo trung ương Mỹ|Cục Tình báo Trung ương Mỹ]] (CIA) miêu tả về EU trong lần đầu tiên đưa thực thể này vào ấn bản [[The World Factbook]] như sau: "Mặc dù Liên minh châu Âu không phải là một [[liên bang]] theo đúng nghĩa chặt chẽ của từ này, tổ chức này vượt xa các hiệp hội tự do thương mại khác như [[Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á|ASEAN]], [[Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ|NAFTA]], hay [[Mercosur]], và nó mang nhiều thuộc tính của một quốc gia độc lập, với quốc kỳ, quốc ca, quốc khánh và đồng tiền riêng cũng như một chính sách đối ngoại và an ninh chung đang ở giai đoạn thành hình. Trong tương lai, nhiều thuộc tính quốc gia của Liên minh châu Âu sẽ còn được mở rộng thêm."<ref>{{Chú thích web|url=https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/ee.html|tựa đề=CIA - The World Factbook -- European Union|ngày=2006-09-22|website=web.archive.org|ngày truy cập=2022-10-02|archive-date = ngày 22 tháng 9 năm 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060922190449/https://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/ee.html|url-status=dead}}</ref>

Những [[định chế chính trị]] quan trọng của Liên minh [[châu Âu]] bao gồm [[Ủy ban châu Âu]], [[Nghị viện châu Âu]], [[Hội đồng Liên minh châu Âu]], [[Hội đồng châu Âu]], [[Tòa án Công lý Liên minh châu Âu]] và [[Ngân hàng Trung ương châu Âu]].

Với dân số gần 500 triệu dân vào thời điểm 2020, chiếm 5.8% dân số toàn cầu,<ref>{{Chú thích web|url=https://www.populationeurope.org/|website=www.populationeurope.org|ngày truy cập=2022-10-01}}</ref> Liên minh châu Âu đóng góp khoảng 18% (17,1 nghìn tỷ [[đô la Mỹ]] năm 2021) [[Danh sách quốc gia theo GDP (danh nghĩa)|GDP danh nghĩa]] của nền kinh tế thế giới.<ref name="GDP IMF">{{Chú thích web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001%2C998&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CPPPSH&grp=1&a=1&pr.x=50&pr.y=9|ngày truy cập=24 tháng 4 năm 2009|ngày tháng=tháng 4 năm 2009|tiêu đề=World Economic Outlook Database, tháng 4 năm 2009 Edition|nhà xuất bản=[[Tổ chức tiền tệ quốc tế]]|IMF
}}</ref> Liên minh châu Âu đã phát triển [[thị trường]] chung thông qua hệ thống [[luật pháp]] tiêu chuẩn áp dụng cho tất cả các nước thành viên nhằm đảm bảo [[Liên minh châu Âu#Thị trường nội địa|sự lưu thông tự do của con người, hàng hóa, dịch vụ và vốn]].<ref name="Europa Internal Market">{{Chú thích web|tiêu đề=The EU Single Market: Fewer barriers, more opportunities|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=European Commission|url=http://ec.europa.eu/internal_market/index_en.htm|ngày truy cập=27 tháng 9 năm 2007}}<br />{{Chú thích web|tiêu đề=Activities of the European Union: Internal Market|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://europa.eu/pol/singl/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 29 tháng 6 năm 2007}}</ref> EU duy trì các [[chính sách]] chung về [[thương mại]],<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Common commercial policy|url=http://europa.eu/scadplus/glossary/commercial_policy_en.htm|work=Europa Glossary|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=6 tháng 9 năm 2008}}</ref> [[nông nghiệp]], [[ngư nghiệp]]<ref>{{Chú thích web|nhà xuất bản=The Council of the European Union|tiêu đề=Agriculture and Fisheries Council|url=http://www.consilium.eu.int/cms3_fo/showPage.asp?id=414&lang=en&mode=g|ngày truy cập=6 tháng 9 năm 2008|archive-date = ngày 13 tháng 8 năm 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070813045214/http://www.consilium.eu.int/cms3_fo/showPage.asp?id=414&lang=en&mode=g}}</ref> và phát triển địa phương.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Overview of the European Union activities: Regional Policy|url=http://europa.eu/pol/reg/overview_en.htm|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=6 tháng 9 năm 2008}}</ref> 19 nước thành viên đã chấp nhận đồng tiền chung (đồng [[Euro]]), tạo nên [[khu vực đồng Euro]].

Thông qua [[Chính sách Đối ngoại và An ninh Chung]], Liên minh châu Âu đã phát triển vai trò trung tâm trong chính sách [[Ngoại giao|đối ngoại]] và [[quốc phòng]] của các nước thành viên, có đại diện trong [[Tổ chức Thương mại Thế giới]], [[G7]], [[G20 (nhóm các nền kinh tế lớn)|G20]] và [[Liên Hợp Quốc]]. Liên minh [[châu Âu]] đã thông qua việc bãi bỏ kiểm tra [[hộ chiếu]] bằng [[Hiệp ước Schengen]] giữa 22 [[quốc gia]] thành viên và 4 quốc gia không phải là thành viên Liên minh châu Âu.<ref name="Internal borders">{{Chú thích web |tiêu đề=Abolition of internal borders and creation of a single EU external frontier |nhà xuất bản=Europa web portal |url=http://ec.europa.eu/justice_home/fsj/freetravel/schengen/printer/fsj_freetravel_schengen_en.htm |ngày truy cập=10 tháng 2 năm 2007}}</ref> Với tầm ảnh hưởng toàn cầu của Liên minh này trong các vấn đề chính trị, thương mại, công nghệ và văn hóa, nhiều học giả coi Liên minh châu Âu là một trong các [[siêu cường quốc]] đang lên của thế giới.<ref>{{Chú thích sách|url=http://archive.org/details/europeandreamhow00rifk|title=The European dream: how Europe's vision of the future is quietly eclipsing the American dream|last=Rifkin|first=Jeremy|date=2004|publisher=New York: Jeremy P. Tarcher/Penguin|others=Internet Archive|isbn=978-1-58542-345-3}}</ref><ref>{{Chú thích sách|title=The European superpower|url=https://archive.org/details/europeansuperpow0000mcco|last=McCormick|first=John|publisher=Palgrave Macmillan|year=2007|isbn=978-1-4039-9845-3}}</ref>

Liên minh châu Âu và tư cách [[Quyền công dân Liên minh châu Âu|Công dân EU]] được thành lập bởi [[Hiệp ước Maastricht]] vào ngày [[1 tháng 11]] năm [[1993]] dựa trên [[Cộng đồng châu Âu]] (EC).<ref name="EU1993">{{Chú thích sách|title=EU Law: Text, Cases and Materials|publisher=Oxford University Press|year=2007|isbn=978-0-19-927389-8|edition=4th|location=Oxford|page=15|authors=Paul Craig & Grainne De Burca, P. P. Craig}}; {{Chú thích web|url=http://europa.eu/legislation_summaries/economic_and_monetary_affairs/institutional_and_economic_framework/treaties_maastricht_en.htm|tiêu đề=Treaty of Maastricht on European Union|work=Activities of the European Union|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=20 tháng 10 năm 2007}}</ref> Liên minh châu Âu có nguồn gốc từ [[Cộng đồng Than Thép châu Âu]]<ref>[http://www.usip.org/pubs/peaceworks/pwks49.html The Road Ahead: Lessons in Nation Building from Japan, Germany, and Afghanistan for Postwar Iraq, by Ray Salvatore Jennings] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061002220830/http://www.usip.org/pubs/peaceworks/pwks49.html|date=ngày 2 tháng 10 năm 2006}} May 2003, Peaceworks No. 49, [[United States Institute of Peace]] pg. 15</ref> từ 6 quốc gia thành viên ban đầu vào năm [[1951]]. Từ đó cho đến nay, Liên minh châu Âu đã lớn mạnh hơn về số lượng cũng như chất lượng thông qua việc tăng cường thẩm quyền của Liên minh châu Âu. Năm 2012, Liên minh châu Âu được trao [[Giải Nobel Hòa bình|Nobel Hòa bình]] vì những đóng góp của thực thể này trong việc thiết lập và duy trì hòa bình, ổn định tại châu Âu,<ref>{{Chú thích báo|date = ngày 10 tháng 12 năm 2012 |title=EU collects Nobel Peace Prize in Oslo|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-20664167|accessdate = ngày 1 tháng 10 năm 2022}}</ref> nơi mà hàng trăm năm trước đó luôn xảy ra xung đột. Năm 2020, [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Vương quốc Anh]] trở thành thành viên đầu tiên rời khỏi Liên minh châu Âu. Trong khi đó, nhiều quốc gia khác đang trong quá trình đàm phán để gia nhập Liên minh.

== Địa lý ==
{{chính|Địa lý Liên minh châu Âu}}

[[Tập tin:Mont Blanc depuis la gare des glaciers.jpg|trái|nhỏ|200px|[[Mont Blanc]] đỉnh núi cao nhất Liên minh châu Âu]]

Lãnh thổ của Liên minh châu Âu là tập hợp lãnh thổ của tất cả các quốc gia thành viên nhưng cũng có những ngoại lệ. Chẳng hạn như [[quần đảo Faroe]] thuộc [[Đan Mạch]] là một bộ phận lãnh thổ của [[châu Âu]] nhưng không nằm trong lãnh thổ của Liên minh châu Âu hay [[cộng hòa Síp|đảo Síp]], thành viên Liên minh châu Âu thường được xem là một phần của [[châu Á]] vì gần [[Thổ Nhĩ Kỳ]] hơn [[châu Âu lục địa]].<ref>{{Chú thích web |url=http://millenniumindicators.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#asia |tiêu đề=UN |nhà xuất bản=Millenniumindicators.un.org |ngày tháng=ngày 1 tháng 4 năm 2010 |ngày truy cập=ngày 27 tháng 4 năm 2010 |archive-date=2011-07-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110713041240/http://millenniumindicators.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm#asia |url-status=dead }}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.nationalgeographic.com/xpeditions/atlas/index.html?Parent=asia&Rootmap=cyprus&Mode=d |tiêu đề=National Geographic |nhà xuất bản=National Geographic |ngày truy cập=ngày 27 tháng 4 năm 2010}}</ref> Một vài vùng lãnh thổ khác nằm ngoài [[châu Âu]] và cũng không thuộc lãnh thổ của Liên minh châu Âu như trường hợp của [[Greenland]] hay [[Aruba]].

''Liên minh châu Âu,'' với diện tích 4.422.773&nbsp;km² (nước có diện tích lớn nhất là [[Pháp]] với 554.000&nbsp;km² và nhỏ nhất là [[Malta]] với 300&nbsp;[[Kilômét vuông|km²]])<ref>{{Chú thích web |url=http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/NuocCHXHCNVietNam/quanhevoicactochucquocte?categoryId=100002827&articleId=10050422 |ngày truy cập=2021-01-07 |tựa đề=Diện tích Liên minh Châu Âu |archive-date = ngày 12 tháng 1 năm 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210112035243/http://www.chinhphu.vn/portal/page/portal/chinhphu/NuocCHXHCNVietNam/quanhevoicactochucquocte?categoryId=100002827&articleId=10050422 |url-status=dead }}</ref>, chủ yếu nằm ở [[Tây Âu|Tây]] và [[Trung Âu|Trung]] [[châu Âu|Âu]] <ref name=Area.and.population.figure>. Con số này bao gồm 4 tỉnh hải ngoại của Pháp ([[Guyane thuộc Pháp]], [[Guadeloupe]], [[Martinique]], [[Réunion]]) là một phần không thế tách rời của ''Liên minh châu Âu'', nhưng không tính các tập hợp hải ngoại của Pháp ([[tiếng Anh]], "French overseas collectivities") và lãnh thổ hải ngoại Pháp ([[tiếng Anh]], "French overseas territory"), những khu vực không thuộc Liên minh châu Âu.</ref>. Ngược lại, mặc dù trên danh nghĩa là một bộ phận của Liên minh châu Âu <ref name="northern cyprus">{{Chú thích web|tiêu đề=Turkish Cypriot Community|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://ec.europa.eu/enlargement/turkish_cypriot_community/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 19 tháng 4 năm 2009}}</ref> tuy nhiên luật pháp của Liên minh châu Âu không được áp dụng ở ''Bắc Cyprus'' vì [[De Facto]] vùng lãnh thổ này nằm dưới quyền quản lý của ''[[Cộng hòa Bắc Cyprus thuộc Thổ Nhĩ Kỳ]]'' - một quốc gia tự tuyên bố độc lập và chỉ được [[Thổ Nhĩ Kỳ]] thừa nhận.

Liên minh châu Âu kéo dài về phía đông bắc đến [[Phần Lan]], tây bắc về phía [[Cộng hòa Ireland|Ireland]], đông nam về phía [[Cộng hòa Síp]] và tây nam về phía [[bán đảo Iberia]], là lãnh thổ rộng thứ 7 thế giới <ref>[[Thống kê tổng diện tích của các quốc gia và vùng lãnh thổ|List of countries and outlying territories by total area]]</ref> và có đường bờ biển dài thứ 2 thế giới sau [[Canada]].<ref name="CIA">{{Chú thích web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ee.html|tiêu đề=European Union|work=[[The World Factbook]]|nhà xuất bản=[[Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)|Central Intelligence Agency]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200615123528/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ee.html|archive-date = ngày 15 tháng 6 năm 2020 |url-status=dead|ngày truy cập=11 tháng 10 năm 2009|trích dẫn=The evolution of the European Union (EU) from a regional economic agreement among six neighbouring states in 1951 to today's [[international organization|supranational organisation]] of 27 countries across the European continent stands as an unprecedented phenomenon in the annals of history....}}</ref><ref name="Europa Members">{{Chú thích web|tiêu đề=European countries|nhà xuất bản=Europa web portal|năm=2007|url=http://europa.eu/abc/european_countries/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 29 tháng 6 năm 2007}}</ref><ref name="Longest coasts">{{Chú thích web|tiêu đề=Countries of the Earth|nhà xuất bản=home.comcast.net|năm=2006|url=http://home.comcast.net/~igpl/Countries.html|ngày truy cập=ngày 8 tháng 8 năm 2007|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20030804212007/http://home.comcast.net/~igpl/Countries.html|ngày lưu trữ=ngày 4 tháng 8 năm 2003|url-status=live}}</ref> Điểm cao nhất trên lãnh thổ Liên minh châu Âu đó là đỉnh [[Mont Blanc]], cao 4810,45 m trên mực nước biển <ref>{{Chú thích web|url=http://www.smh.com.au/environment/mont-blanc-shrinks-by-45cm-in-two-years-20091106-i0kk.html |tiêu đề=Mont Blanc shrinks by {{convert|45|cm|2|abbr=on|lk=out}} in two years |nhà xuất bản=Smh.com.au |ngày tháng= |ngày truy cập=ngày 26 tháng 11 năm 2010}}</ref> và điểm thấp nhất là Zuidplaspolder ở [[Hà Lan]], thấp hơn mực nước biển 7m.

Dân cư của Liên minh châu Âu có tỉ lệ [[đô thị hóa]] cao. 75% người dân Liên minh châu Âu sống ở các [[thành phố]] (con số này dự kiến sẽ là 90% ở 7 quốc gia thành viên vào năm 2020). Giải thích cho điều này có hai nguyên nhân chính: một là mật độ dân cư đô thị hạn chế vươn ra những khu vực tự nhiên, hai là trong một số trường hợp nguồn vốn của Liên minh châu Âu được dồn vào một khu vực nào đó, chẳng hạn như [[Benelux]].<ref>[http://www.eea.europa.eu/publications/eea_report_2006_10/eea_report_10_2006.pdf Urban sprawl in Europe: The ignored challenge] European Environmental Agency</ref>

== Thành viên ==
{{chính|Các nước thành viên Liên minh châu Âu}}
[[Tập tin:Member States of the European Union (polar stereographic projection) EN.svg|nhỏ|350px|Các thành viên của Liên minh châu Âu]]

[[Lịch sử]] của Liên minh châu Âu bắt đầu từ sau [[Chiến tranh thế giới thứ hai|Chiến tranh thế giới thứ 2]]. Có thể nói rằng nguyện vọng ngăn ngừa chiến tranh tàn phá tái diễn đã đẩy mạnh sự hội nhập châu Âu. Bộ trưởng Ngoại giao Pháp [[Robert Schuman]] là người đã nêu ra ý tưởng và đề xuất lần đầu tiên trong một bài phát biểu nổi tiếng ngày [[9 tháng 5]] năm [[1950]]. Cũng chính ngày này là ngày mà hiện nay được coi là ngày sinh nhật của Liên minh châu Âu và được kỉ niệm hàng năm là "[[Ngày châu Âu tưởng niệm các nạn nhân của chủ nghĩa Stalin và chủ nghĩa Quốc Xã|Ngày châu Âu]]".

Ban đầu, Liên minh châu Âu bao gồm 6 quốc gia thành viên: [[Bỉ]], [[Đức]], [[Ý]], [[Luxembourg]], [[Pháp]], [[Hà Lan]]. Năm [[1973]], tăng lên thành 9 quốc gia thành viên. Năm [[1981]], tăng lên thành 10. Năm [[1986]], tăng lên thành 12. Năm [[1995]], tăng lên thành 15. Năm [[2004]], tăng lên thành 25. Năm [[2007]], tăng lên thành 27. Năm [[2013]], tăng lên thành 28. Từ [[31 tháng 1]] năm [[2020]], EU có 27 thành viên do [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland]] rời khỏi EU.

[[Tập tin:European Union enlargement.gif|nhỏ|250px|trái|Quá trình gia nhập của các quốc gia thành viên ''Liên minh châu Âu'']]

Sau đây là danh sách 28 quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu xếp theo năm gia nhập và theo bảng chữ cái [[tiếng Việt]].
* 1957: [[Bỉ]], [[Đức]], [[Hà Lan]], [[Luxembourg]], [[Pháp]], [[Ý]].
* 1973: [[Đan Mạch]], [[Đảo Ireland|Ireland]], [[Anh]].
* 1981: [[Hy Lạp]].
* 1986: [[Bồ Đào Nha]], [[Tây Ban Nha]].
* 1995: [[Áo]], [[Phần Lan]], [[Thụy Điển]].
* 1 tháng 5 năm 2004: [[Ba Lan]], [[Estonia]], [[Hungary]], [[Latvia]], [[Litva]], [[Malta]], [[Cộng hòa Séc|Séc]], [[Cộng hòa Síp|Síp]], [[Slovakia]], [[Slovenia]].
* 1 tháng 1 năm 2007: [[Bulgaria]], [[Romania]].
* 1 tháng 7 năm 2013: [[Croatia]].

Hiện nay, Liên minh châu Âu có [[diện tích]] là 4.143.600&nbsp;km² với [[dân số]] là 437,9 triệu người (2020);<ref name="Eurostat Population">{{Chú thích web|họ=|tên=|lk tác giả=|các tác giả=|tiêu đề=Total population|work=|nhà xuất bản=[[Europa (web portal)|Eurostat]]|ngày tháng=|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page?_pageid=1996,39140985&_dad=portal&_schema=PORTAL&screen=detailref&language=en&product=Yearlies_new_population&root=Yearlies_new_population/C/C1/C11/caa10000|định dạng=|doi=|ngày truy cập=ngày 14 tháng 7 năm 2007}}</ref> với tổng GDP là 11.6 nghìn tỉ [[euro]] (xấp xỉ 15.7 nghìn tỉ USD) trong năm [[2007]]. Hầu hết các quốc gia [[châu Âu]] đều đang là thành viên của Liên minh châu Âu.

Tính đến cuối năm 2010, có 4 quốc gia được đánh giá là ứng viên chính thức để kết nạp thành viên Liên minh châu Âu đó là: [[Iceland]], [[Bắc Macedonia]],<ref group="nb">Known by the EU as the"former Yugoslav Republic of Macedonia" (FYROM). {{As of|2010|11}}, further advances on accession are dependent on a resolution of a dispute over the name ''Macedonia'' with Greece.</ref><ref>{{Chú thích báo | title = The Balkans Can Still Be Lost | author = Soren Jessen-Petersen | author2 = Daniel Serwer | url = http://www.nytimes.com/2010/11/11/opinion/11iht-edjessen.html| newspaper = The New York Times | date = ngày 10 tháng 11 năm 2010| accessdate =ngày 12 tháng 11 năm 2010 | quote = }}</ref> [[Montenegro]] và [[Thổ Nhĩ Kỳ]]. [[Albania]], [[Bosna và Hercegovina|Bosnia và Herzegovina]] và [[Serbia]] là những ứng viên tiềm năng.<ref name="Europa Enlargement">{{Chú thích web|tiêu đề=European Commission – Enlargement – Candidate and Potential Candidate Countries|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://ec.europa.eu/enlargement/countries/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 1 tháng 8 năm 2009}}</ref> [[Kosovo]] cũng được xếp vào danh sách những ứng viên tiềm năng gia nhập vào Liên minh châu Âu vì [[Ủy ban châu Âu]] và hầu như tất cả các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu khác đã thừa nhận [[Kosovo]] như một quốc gia độc lập, tách biệt khỏi [[Serbia]].<ref name="EC Kosovo Newsletter">{{Chú thích web|tiêu đề=Enlargement Newsletter|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://ec.europa.eu/enlargement/press_corner/newsletter/081120_en.htm|ngày truy cập=ngày 3 tháng 11 năm 2010}}</ref>

5 quốc gia [[Tây Âu]] không phải là thành viên Liên minh châu Âu nhưng đã có những thỏa thuận hợp tác nhất định [[kinh tế]] và [[pháp luật]] của Liên minh châu Âu đó là: [[Iceland]] (ứng viên gia nhập ''Liên minh châu Âu''), [[Liechtenstein]] và [[Na Uy]], thành viên [[Liên minh châu Âu#Thị trường nội địa|thị trường duy nhất]] thông qua [[Khu vực kinh tế châu Âu]], và [[Thụy Sĩ]], tương tự như trường hợp của [[Na Uy]] nhưng thông qua hiệp định song phương giữa nước này và Liên minh châu Âu.<ref name="EEA">{{chú thích web |url=http://eeas.europa.eu/eea/ |title=The European Economic Area (EEA) |publisher=Europa web portal |author=European Commission |accessdate =ngày 10 tháng 2 năm 2010}}</ref><ref name="CH">{{Chú thích web|tiêu đề=The EU's relations with Switzerland|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://eeas.europa.eu/switzerland/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 3 tháng 11 năm 2010}}</ref> Ngoài ra, đồng tiền chung EURO và các lĩnh vực hợp tác khác cũng được áp dụng đối với các quốc gia thành viên nhỏ như [[Andorra]], [[Monaco]], [[San Marino]] và [[Vatican]].<ref name="euro use world">{{Chú thích web|url=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/index_en.htm|tiêu đề=
Use of the euro in the world|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=European Commission|work=The euro outside the euro area|ngày truy cập=ngày 27 tháng 2 năm 2008}}</ref>

Tháng 6 năm 2016, [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland]] rời Liên minh châu Âu sau cuộc trưng cầu dân ý ngày 23 tháng 6 năm 2016 và [[Anh|nước Anh]] có vị [[Thủ tướng Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Thủ tướng]] mới, nhưng phải đến 3 năm sau đó, tức 2019 thì quyết định này mới chính thức có hiệu lực và đến ngày 31 tháng 1 năm 2020 thì chính thức rời khỏi EU sau 47 năm là thành viên của khối này kể từ năm 1973.

== Ba trụ cột chính của Liên minh châu Âu ==

{{Thời biểu Liên minh châu Âu}}

=== Hiệp ước Maastricht  ===
{{chính|Hiệp ước Maastricht}}
[[Tập tin:Treaty of Maastricht Ratification Map.svg|nhỏ|Các nước phê chuẩn [[Hiệp ước Maastricht]]]]
'''Hiệp ước Maastricht''' hay còn gọi là '''Hiệp ước Liên minh châu Âu''' ([[tiếng Anh]], "Treaty of European Union"), ký ngày [[7 tháng 2|7/2]]/[[1992]] tại [[Maastricht]] [[Hà Lan]] <ref name="euglance">{{Chú thích web|url=http://europa.eu/abc/history/1990-1999/1992/index_en.htm|tiêu đề=1992|work=The EU at a glance - The History of the European Union|nhà xuất bản=[[Europa (web portal)|Europa]]|ngày truy cập=ngày 9 tháng 4 năm 2010|archive-date=ngày 6 tháng 2 năm 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090206183726/http://europa.eu/abc/history/1990-1999/1992/index_en.htm|url-status=dead}}</ref>, đã thành lập nên ba trụ cột chính của Liên minh châu Âu

-    Cộng đồng châu Âu

-    Chính sách chung về an ninh và đối ngoại

-    Hợp tác về tư pháp và nội vụ

Hiệp ước này đánh dấu một bước ngoặt trong tiến trình nhất thể hóa châu Âu và dẫn đến việc thành lập [[Cộng đồng châu Âu]].

==== Liên minh chính trị ====
* Tất cả các công dân của các nước thành viên được quyền tự do đi lại và cư trú trong lãnh thổ của các nước thành viên.
* Được quyền bầu cử và ứng cử chính quyền địa phương và Nghị viện châu Âu tại bất kỳ nước thành viên nào mà họ đang cư trú.
* Thực hiện một chính sách đối ngoại và an ninh chung trên cơ sở hợp tác liên chính phủ với nguyên tắc nhất trí để vẫn bảo đảm chủ quyền quốc gia trên lĩnh vực này.
* Tăng cường quyền hạn của Nghị viện châu Âu.
* Mở rộng quyền của Cộng đồng trong một số lĩnh vực như môi trường, xã hội, nghiên cứu...
* Phối hợp các hoạt động tư pháp, thực hiện chính sách chung về nhập cư, quyền cư trú và thị thực.

==== Liên minh kinh tế và tiền tệ ====
Được chia làm 3 giai đoạn, từ [[1 tháng 7|1/7]]/[[1990]] tới [[1 tháng 1|1/1]]/[[1999]], và kết thúc bằng việc giải tán Viện tiền tệ châu Âu, thành lập [[Ngân hàng Trung ương châu Âu]] (ECB).

Điều kiện để tham gia vào liên minh kinh tế và tiền tệ (còn gọi là những tiêu chỉ hội nhập) là:
* Lạm phát thấp, không vượt quá 1,5% so với mức trung bình của 3 nước có mức lạm phát thấp nhất.
* Thâm hụt ngân sách không vượt quá 3% GDP.
* Nợ công dưới 60% GDP và biên độ dao động tỷ giá giữa các đồng tiền ổn định trong hai năm theo cơ chế chuyển đổi (ERM).
* Lãi suất (tính theo lãi suất công trái thời hạn từ 10 năm trở lên) không quá 2% so với mức trung bình của 3 nước có lãi suất thấp nhất.

Kể từ ngày [[1 tháng 1|1/1]]/[[2002]] đồng [[Euro]] đã chính thức được lưu hành trong 12 quốc gia thành viên (còn gọi là khu vực đồng Euro) gồm [[Pháp]], [[Đức]], [[Áo]], [[Bỉ]], [[Phần Lan]], [[Cộng hòa Ireland|Ireland]], [[Ý]], [[Luxembourg]], [[Hà Lan]], [[Tây Ban Nha]] và [[Bồ Đào Nha]]; các nước đứng ngoài là [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Anh]], [[Đan Mạch]] và [[Thụy Điển|Thuỵ Điển]]. Hiện nay, đồng Euro đang có tỷ giá hối đoái cao hơn đồng đô la Mỹ.

==== Hiệp ước Schengen ====
{{chính|Hiệp ước Schengen}}
[[Tập tin:SchengenAgreement map.png|nhỏ|200px|phải|Các nước trong [[hiệp ước Schengen]]]]

Ngày [[19 tháng 6|19/6]]/[[1990]], [[Hiệp ước Schengen]] được thoả thuận xong. Đến ngày [[27 tháng 11|27/11]]/[[1990]], 6 nước [[Pháp]], [[Đức]], [[Luxembourg]], [[Bỉ]], [[Hà Lan]] và [[Ý]] chính thức ký Hiệp ước [[Schengen]]. Hai nước [[Tây Ban Nha]] và [[Bồ Đào Nha]] ký ngày [[25 tháng 6|25/6]]/[[1991]]. Ngày [[26 tháng 3|26/3]]/[[1995]], hiệp ước này mới có hiệu lực tại 7 nước thành viên. Hiệp ước quy định quyền tự do đi lại của công dân các nước thành viên. Đối với công dân nước ngoài chỉ cần có [[visa (định hướng)|visa]] của một trong 9 nước trên là được phép đi lại trong toàn bộ khu vực Schengen. Tính đến ngày 19 tháng 12 năm 2011, tổng số quốc gia công nhận hoàn toàn hiệp ước này là 26 nước: [[Ba Lan]], [[Cộng hòa Séc]], [[Hungary]], [[Slovakia]], [[Slovenia]], [[Estonia]], [[Latvia]], [[Litva]], [[Malta]], [[Iceland]], [[Na Uy]], [[Thụy Điển]], [[Phần Lan]], [[Đan Mạch]], [[Hà Lan]], [[Bỉ]], [[Luxembourg]], [[Pháp]], [[Tây Ban Nha]], [[Bồ Đào Nha]], [[Đức]], [[Áo]], [[Ý]], [[Hy Lạp]], [[Thụy Sĩ]], [[Liechtenstein]] (trong đó có 22 nước thuộc khối liên minh châu Âu).<ref name="aa1">{{chú thích báo|title=Schengener Übereinkommen|url=http://www.auswaertiges-amt.de/DE/EinreiseUndAufenthalt/Schengen_node.html|publisher=Auwärtiges Amt|accessdate =01 Juli 2013}}</ref>

=== Hiệp ước Amsterdam  ===
{{chính|Hiệp ước Amsterdam}}
'''Hiệp ước Amsterdam''' còn gọi là '''Hiệp ước Maastricht sửa đổi''', ký ngày [[2 tháng 10|2/10]]/[[1997]] tại [[Amsterdam]], bắt đầu có hiệu lực vào ngày [[1 tháng 5|1/5]]/[[1999]], đã có một số sửa đổi và bổ sung trong các vấn đề như:
# Những quyền cơ bản, không phân biệt đối xử;
# Tư pháp và đối nội;
# Chính sách xã hội và việc làm;
# Chính sách đối ngoại và an ninh chung.

=== Hiệp ước Nice  ===
{{chính|Hiệp ước Nice}}
'''Hiệp ước Nice''' được lãnh đạo các quốc gia thành viên châu Âu ký vào ngày [[26 tháng 2|26/2]]/[[2001]] và bắt đầu có hiệu lực vào ngày 1 tháng 2 năm 2003. ''Hiệp ước Nice'' là sự bổ sung cho [[Hiệp ước Maastricht]] và Hiệp ước Rome. Hiệp ước Nice tập trung vào vấn đề cải cách thể chế để đón nhận các thành viên mới theo chính sách mở rộng về [[Đông Âu|phía Đông châu Âu]], vốn ban đầu là nhiệm vụ của ''Hiệp ước Amsterdam'' nhưng không được hoàn thành.<ref name="Europa History 00">{{Chú thích web|tiêu đề=A decade of further expansion|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://europa.eu/abc/history/2000_today/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 25 tháng 6 năm 2007|archive-date = ngày 15 tháng 6 năm 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070615031714/http://europa.eu/abc/history/2000_today/index_en.htm|url-status=dead}}</ref>

Trong cuộc trưng cầu dân ý diễn ra vào tháng 6 năm 2001, các cử tri [[Cộng hòa Ireland|Ireland]] đã phản đối việc thông qua ''Hiệp ước Nice''. Tuy nhiên, sau hơn một năm, kết quả đã bị đảo ngược.

==  Hiệp ước Lisbon – tái cấu trúc Liên minh châu Âu ==
{{chính|Hiệp ước Lisbon}}

Ngày [[1 tháng 12]] năm [[2009]], '''Hiệp ước Lisbon''' chính thức có hiệu lực và đã cải tổ nhiều khía cạnh của Liên minh châu Âu. Đặc biệt, Hiệp ước Lisbon đã thay đổi cấu trúc pháp lý của Liên minh châu Âu bằng cách sáp nhập cấu trúc 3 trụ cột thành một chính thể pháp lý duy nhất. Hiệp ước là cơ sở pháp lý cho vị trí Chủ tịch thường trực Hội đồng Liên minh châu Âu, chức vụ mà ngài [[Herman Van Rompuy]] đang nắm giữ, cũng như vị trí Đại diện cấp cao của Liên minh châu Âu về [[ngoại giao]] và [[An ninh quốc gia|an ninh]], chức vụ mà bà [[Catherine Ashton]] đang phụ trách.<ref>{{Chú thích web|url= http://government.zdnet.com/?p=6266|tiêu đề= European Parliament announces new President and Foreign Affairs Minister|ngày truy cập= ngày 1 tháng 12 năm 2009|archive-date = ngày 15 tháng 5 năm 2016 |archive-url= http://arquivo.pt/wayback/20160515055515/http://government.zdnet.com/?p=6266}}</ref>

== Cơ cấu tổ chức ==
[[Tập tin:Organs of the European Union.svg|thumb|upright=1.5|right|Biểu đồ mô tả hệ thống chính trị tại Liên minh châu Âu với 7 thể chế của Liên minh được tô màu xanh, các nhân tố quốc gia/liên quốc gia màu da cam]]

Liên minh châu Âu có 7 thể chế chính trị chính đó là: [[Nghị viện châu Âu]], [[Hội đồng Liên minh châu Âu|Hội đồng bộ trưởng]], [[Ủy ban châu Âu]], [[Hội đồng châu Âu]], [[Ngân hàng Trung ương châu Âu]], [[Tòa án Công lý Liên minh châu Âu]] và [[Tòa án Kiểm toán châu Âu]]. Thẩm quyền xem xét và sửa đổi hệ thống luật pháp của Liên minh châu Âu - quyền lập pháp - thuộc về ''Nghị viện châu Âu'' và ''Hội đồng Bộ trưởng''. Quyền hành pháp được giao cho Ủy ban châu Âu và một bộ phận nhỏ thuộc về Hội đồng châu Âu (trong [[tiếng Anh]], cần tránh nhầm lẫn giữa "Council of the European Union" bản chất thuộc về các quốc gia thành viên và "European Council" bản chất thuộc về ''Liên minh châu Âu''). Chính sách tiền tệ của khu vực đồng tiền chung châu Âu ([[tiếng Anh]], "eurozone") được quyết định bởi ''Ngân hàng Trung ương châu Âu''. Việc giải thích và áp dụng luật của Liên minh châu Âu và các điều ước quốc tế có liên quan - quyền tư pháp - được thực thi bởi ''Tòa án Công lý Liên minh châu Âu''. Ngoài ra còn có một số cơ quan nhỏ khác phụ trách tư vấn cho Liên minh châu Âu hoặc hoạt động riêng biệt trong các lĩnh vực đặc thù.

=== Hội đồng châu Âu ===
{{chính|Hội đồng châu Âu}}

[[Tập tin:Charles Michel 2019 (cropped).jpg |nhỏ|Chủ tịch Hội đồng Châu Âu [[Charles Michel]]]]
'''Hội đồng châu Âu''' phụ trách điều hành Liên minh châu Âu và có nhiệm vụ nhóm họp ít nhất 4 lần trong năm. Hội đồng châu Âu bao gồm [[Chủ tịch Hội đồng châu Âu]], [[Chủ tịch Ủy ban châu Âu]] và một đại diện của mỗi quốc gia thành viên ''Liên minh châu Âu'', có thể là người đứng đầu nhà nước hoặc chính phủ của quốc gia thành viên đó. Hội đồng châu Âu được xem là cơ quan lãnh đạo tối cao của Liên minh châu Âu.<ref name="How work">{{Chú thích web|tiêu đề=How does the EU work|nhà xuất bản=[[Europa (web portal)]]|url=http://europa.eu/abc/12lessons/lesson_4/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 12 tháng 7 năm 2007}}</ref> Hội đồng châu Âu chủ động xem xét những thay đổi trong các hiệp ước điều chỉnh hoạt động Liên minh châu Âu cũng như xác định chương trình nghị sự và chiến lược cho Liên minh châu Âu.

''Hội đồng châu Âu'' sử dụng vai trò lãnh đạo của mình để dàn xếp các tranh chấp giữa các quốc gia thành viên và các thể chế chính trị của Liên minh châu Âu cũng như giải quyết các cuộc khủng hoảng chính trị và bất đồng trong những vấn đề và chính sách gây nhiều tranh cãi. Về đối ngoại, hoạt động của ''Hội đồng châu Âu'' có thể ví với một nguyên thủ của tập thể các nguyên thủ quốc gia để ký kết, phê chuẩn các thỏa thuận và điều ước quốc tế quan trọng giữa Liên minh châu Âu và các quốc gia khác trên thế giới.<ref>[http://books.google.it/books?id=aMsWxEnaqrUC&pg=PA146&lpg=PA146&dq=%22collective+head+of+state%22+%22european+council%22&source=bl&ots=hEK2UD0dm9&sig=WjT7oRAmh9-6NXSZ7xDcQY52OLU&hl=it&ei=qOPaTOD-NMG0hAfx4PX-Dw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=5&ved=0CCkQ6AEwBDgU#v=onepage&q=%22collective%20head%20of%20state%22%20%22european%20council%22&f=false ''With US or against US?: European trends in American perspective''] Parsons, Jabko. European Union Studies Association, p.146:<br />''Fourth, the European Council acts a "collective head of state" for the EU.''</ref>

Ngày [[19 tháng 1]] năm [[2009]], ngài [[Herman Van Rompuy]] đã được chỉ định làm Chủ tịch thường trực của Hội đồng châu Âu. Ngày [[1 tháng 12]] năm [[2009]] khi [[Hiệp ước Lisbon]] bắt đầu có hiệu lực, ngài [[Herman Van Rompuy]] chính thức nhận công tác tại nhiệm sở. Chủ tịch Hội đồng châu Âu chịu trách nhiệm đại diện đối ngoại cho ''Liên minh châu Âu'',<ref name="Council Press Release">{{Chú thích web| url = http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/ec/111298.pdf| tiêu đề = President of the European Council| ngày truy cập = ngày 24 tháng 11 năm 2009| ngày tháng = ngày 24 tháng 11 năm 2009| định dạng= PDF|nhà xuất bản=General Secretariat of the Council of the EU}}</ref> giải quyết mâu thuẫn nảy sinh giữa các quốc gia thành viên để hướng tới sự đồng thuận trong các hội nghị của Hội đồng châu Âu cũng như trong các giai đoạn chuyển tiếp giữa các hội nghị đó. Cần tránh nhầm lẫn Hội đồng châu Âu của Liên minh châu Âu với một tổ chức quốc tế độc lập khác của có tên gọi là Hội đồng châu Âu ([[tiếng Anh]], "Council of Europe").

Chủ tịch đương nhiệm của '''Hội đồng châu Âu''' là ông [[Charles Michel]], đương kim Thủ tướng Bỉ, chính thức nhận nhiệm vụ này vào ngày [[1 tháng 12]] năm [[2019]].

=== Hội đồng Bộ trưởng ===
{{chính|Hội đồng Liên minh châu Âu}}
 [[Tập tin:European Union legislative triangle.svg|nhỏ|170px|upright|Thủ tục lập pháp của Liên minh châu Âu, Hội đồng Liên minh châu Âu và Nghị viện cùng xem xét và quyết định về  các đề xuất pháp luật từ Ủy ban châu Âu]]
'''Hội đồng Liên minh châu Âu''' thường được gọi tắt trong [[tiếng Anh]] là '''Council'''<ref>The Latin word ''consilium'' is occasionally used when a single identifier is required, as on [http://www.consilium.europa.eu/ the Council Web site]</ref> hay còn gọi là '''Hội đồng Bộ trưởng''' ([[tiếng Anh]], "Council of Ministers")<ref>{{Chú thích web |url=http://europa.eu/pol/inst/index_en.htm |tiêu đề=Institutional affairs: Council of the European Union |ngày tháng=ngày 6 tháng 1 năm 2010 |work=Europa |nhà xuất bản=[[European Commission]] |trích dẫn=It is commonly called the Council of Ministers |ngày truy cập=2010-12-24 |archive-date = ngày 12 tháng 1 năm 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100112155537/http://europa.eu/pol/inst/index_en.htm |url-status=dead }}</ref> là một trong hai bộ phận lập pháp của Liên minh châu Âu (bộ phận còn lại là sự kết hợp của [[Ủy ban châu Âu]] và [[Nghị viện châu Âu]]) chịu trách nhiệm quyết định các chính sách lớn của EU, bao gồm các Bộ trưởng đại diện cho các thành viên.

Các nước thành viên luân phiên làm Chủ tịch với nhiệm kỳ 6 tháng. Giúp việc cho Hội đồng có Ủy ban Thường vụ và Ban Thư ký. Tuy nhiên, dù cơ cấu tổ chức phức tạp nhưng ''Hội đồng Bộ trưởng'' vẫn được xem là một trong các thể chế chính trị chính thức của Liên minh châu Âu.<ref name="Europa Institutions Council">{{Chú thích web|tiêu đề=Institutions: The Council of the European Union|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://europa.eu/institutions/inst/council/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 25 tháng 6 năm 2007|archive-date = ngày 3 tháng 7 năm 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070703155822/http://europa.eu/institutions/inst/council/index_en.htm|url-status=dead}}</ref>

Từ năm [[1975]], người đứng đầu nhà nước, hoặc đứng đầu chính phủ, các ngoại trưởng, Chủ tịch và Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu có các cuộc họp thường kỳ để bàn quyết định những vấn đề lớn của EU. Cơ chế này gọi là [[Hội đồng châu Âu]] hay Hội nghị Thượng đỉnh Liên minh châu Âu.

=== Nghị viện châu Âu ===
{{chính|Nghị viện châu Âu}}
[[Tập tin:European Parliament Strasbourg Hemicycle - Diliff.jpg|nhỏ|Phòng họp Nghị viện châu Âu tại [[Strasbourg]]]]
Gồm 751 nghị sĩ, nhiệm kỳ 5 năm, được bầu theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu từ tất cả các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu. Trong ''Nghị viện châu Âu'' các nghị sĩ ngồi theo nhóm chính trị khác nhau, không theo quốc tịch.<ref>{{Chú thích web|tác giả=Wellfire Interactive |url=http://www.fairvote.org/european-parliament-to-be-elected-with-proportional-representation-systems |tiêu đề=MEPs must be elected on the basis of proportional representation, the threshold must not exceed 5%, and the electoral area may be subdivided in constituencies if this will not generally affect the proportional nature of the voting system |nhà xuất bản=Fairvote.org |ngày tháng= |ngày truy cập=ngày 26 tháng 11 năm 2010}}</ref>

Nhiệm vụ của ''Nghị viện châu Âu'' là phối hợp với ''Hội đồng Bộ trưởng'' (hay ''Hội đồng Liên minh châu Âu'') thông qua đề xuất lập pháp của Ủy ban châu Âu trong hầu hết các lĩnh vực. ''Nghị viện châu Âu'' còn có thẩm quyền thông qua ngân sách, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chính sách của Liên minh châu Âu. ''Ủy ban châu Âu'' chịu trách nhiệm trước Nghị viện châu Âu, đối với mọi hoạt động phải có sự chấp thuận của ''Nghị viện châu Âu'', báo cáo kết quả công tác trước Nghị viện châu Âu để đánh giá, phê bình và rút kinh nghiệm. Chủ tịch Nghị viện châu Âu, được bầu bởi các nghị sĩ với nhiệm kỳ 2 năm rưỡi, đồng thời phải phụ trách vai trò người phát ngôn trong và ngoài nghị viện.<ref name="Europa Institutions Parliament">{{Chú thích web|tiêu đề=Institutions: The European Parliament|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://europa.eu/institutions/inst/parliament/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 25 tháng 6 năm 2007|archive-date = ngày 24 tháng 6 năm 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070624114722/http://europa.eu/institutions/inst/parliament/index_en.htm|url-status=dead}}</ref>

Chủ tịch '''Nghị viện Châu Âu''' đương nhiệm là ông Antonio Tajani, thuộc Đảng Nhân dân Châu Âu từ ngày 17 tháng 1 năm 2017.

=== Ủy ban châu Âu ===
{{chính|Ủy ban châu Âu}}
[[Tập tin:(Ursula von der Leyen) 2019.07.16. Ursula von der Leyen presents her vision to MEPs 2 (cropped).jpg|nhỏ|trái|150px|[[Ursula von der Leyen]] (người  [[Đức]]), Chủ tịch [[Ủy ban châu Âu]] đương nhiệm ]]
Là cơ quan điều hành của Liên minh châu Âu chịu trách nhiệm đề xuất lập pháp và những hoạt động thường nhật của Liên minh châu Âu. [[Ủy ban châu Âu]] bao gồm 27 uỷ viên đại diện cho 27 quốc gia thành viên ''Liên minh châu Âu'', nhiệm kỳ 5 năm do các chính phủ nhất trí cử và chỉ bị bãi miễn với sự nhất trí của [[Nghị viện châu Âu]].
[[Hình: Belgique - Bruxelles - Schuman - Berlaymont - 01.jpg|nhỏ|[[Tòa nhà Berlaymont]], trụ sở chính của Ủy ban châu Âu tại [[Bruxelles]]]]
Chủ tịch Ủy ban châu Âu đương nhiệm là ông [[Jean-Claude Juncker]], cựu Thủ tướng Luxembourg nhiệm kỳ [[1995]]–[[2013]], được [[Nghị viện châu Âu]] phê chuẩn ngày 15 tháng 7 năm 2014.<ref>[//vi.wikisource.org/wiki/Consolidated&#x20;version&#x20;of&#x20;the&#x20;Treaty&#x20;on&#x20;European&#x20;Union/Title&#x20;III:&#x20;Provisions&#x20;on&#x20;the&#x20;Institutions#Article&#x20;17 Treaty on European Union: Article 17:7]</ref>

=== Tòa án Công lý Liên minh châu Âu ===
{{chính|Tòa án Công lý Liên minh châu Âu}}
Có thẩm quyền tư pháp đối với các vấn đề liên quan đến luật pháp của Liên minh châu Âu. Bao gồm hai tòa án chính, đó là: "[[Tòa sơ thẩm châu Âu]]" ([[tiếng Anh]], "European General Court") và "[[Tòa án Công lý châu Âu]]" ([[tiếng Anh]], "European Court of Justice").<ref>{{Chú thích web|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0013:0046:EN:PDF |tiêu đề=Article 19 of the Treaty on European Union |nhà xuất bản=eur-lex.europa.eu |ngày truy cập=ngày 31 tháng 10 năm 2010}}</ref>

== Hệ thống pháp luật ==

[[Tập tin:Tratado de Lisboa 13 12 2007 (081).jpg|nhỏ|phải|Lần [[tu chính án]] cuối cùng cho [[Hiệp ước Lisbon|Hiến pháp Liên minh châu Âu]] 2009]]

Cơ sở pháp lý hình thành Liên minh châu Âu là các hiệp ước được ký kết và phê chuẩn bởi các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu. Các hiệp ước đầu tiên đánh dấu sự thành lập [[Cộng đồng châu Âu]] và Liên minh châu Âu. Các hiệp ước kế tiếp chỉnh sửa và bổ sung các hiệp ước đầu tiên ngày một đầy đủ và hoàn thiện hơn.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Sources of EU law|url=http://ec.europa.eu/ireland/general_information/legal_information_and_eu_law/sources_eu_law/index_en.htm|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20080228193407/http://ec.europa.eu/ireland/general_information/legal_information_and_eu_law/sources_eu_law/index_en.htm|ngày lưu trữ=2008-02-28|nhà xuất bản=European Commission|ngày truy cập=ngày 5 tháng 9 năm 2007|url-status=live}}</ref> Đó chính là những hiệp ước tạo ra các thể chế chính trị của Liên minh châu Âu cũng như cung cấp cho các thể chế chính trị đó thẩm quyền thực hiện các mục tiêu và chính sách đã đặt ra ngay trong chính các hiệp ước. Những thẩm quyền này bao gồm thẩm quyền lập pháp <ref group="nb" name="art249">See Article 288 (ex Article 249 TEC) of the Treaty on the Functioning of the European Union, on [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0047:0200:EN:PDF eur-lex.europa.eu]</ref> ảnh hưởng trực tiếp đến tất cả các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu và công dân của các quốc gia thành viên đó.<ref group="nb" name="Direct Effect">According to the principle of Direct Effect first invoked in the Court of Justice's decision in {{cite court|litigants=Van Gend en Loos v. Nederlanse Administratie Der Belastingen|reporter=Eur-Lex|court=European Court of Justice|year=1963|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:61962J0026:EN:NOT}} See: Craig and de Búrca, ch. 5.</ref> Liên minh châu Âu có đầy đủ tư cách pháp nhân để ký kết các thỏa thuận và điều ước quốc tế.<ref>{{Chú thích web |author1-first=Philippe |author1-last=de Schoutheete |author2-first=Sami |author2-lastAndoura |tiêu đề=The Legal Personality of the European Union |journal=Studia Diplomatica |volume=LX |năm=2007 |number=1 |url=http://aei.pitt.edu/9083/01/Legal.Personality.EU-PDS-SA.pdf |ngày truy cập=ngày 15 tháng 11 năm 2010}} And Article 47 of the Consolidated Treaty on European Union.</ref>

Căn cứ theo nguyên tắc "uy quyền tối cao" ([[tiếng Anh]], "supremacy"), tòa án của các quốc gia thành viên có trách nhiệm thực hiện đầy đủ và đúng đắn tất cả quy định và nghĩa vụ đặt ra tuân theo các hiệp ước mà quốc gia thành viên đó đã phê chuẩn, kể cả khi điều đó gây ra các xung đột pháp luật trong hệ thống pháp luật nội địa, thậm chí trong vài trường hợp đặc biệt là hiến pháp của một số quốc gia thành viên.<ref group="nb" name="Supremacy">According to the principle of [[Law of the European Union#Supremacy|Supremacy]] as established by the ECJ in Case 6/64, ''Falminio Costa v. ENEL'' [1964] ECR 585. See Craig and de Búrca, ch. 7. See also: [[Factortame litigation]]: ''Factortame Ltd. v. Secretary of State for Transport (No. 2) [1991] 1 AC 603'', ''Solange II'' (''Re Wuensche Handelsgesellschaft'', BVerfG decision of 22 Oct. 1986 [1987] 3 CMLR 225,265) and ''Frontini v. Ministero delle Finanze'' [1974] 2 CMLR 372; ''Raoul George Nicolo'' [1990] 1 CMLR 173.</ref>

=== Các quyền cơ bản ===

[[Tập tin:04CFREU-Article2-Crop.jpg|nhỏ|trái|Điều 1 và 2 [[Hiến chương Liên minh châu Âu về những quyền cơ bản]]:<br /> "Nhân phẩm là không thể xâm phạm. [[Nhân phẩm]] phải được tôn trọng và bảo vệ.<br />Mọi người đều có quyền được sống. Không một ai bị kết án tử hình hoặc bị xử tử."]]

Các điều ước đã ký kết giữa các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu công nhận rằng Liên minh châu Âu được "thành lập trên cơ sở tôn trọng những giá trị [[nhân phẩm]], tự do, dân chủ, công bằng, pháp trị và nhân quyền, bao gồm quyền của những người thuộc những sắc tộc thiểu số... trong một xã hội đa dạng, không phân biệt, khoan dung, công lý, đoàn kết và bình đẳng giới."<ref>[//vi.wikisource.org/wiki/Consolidated&#x20;version&#x20;of&#x20;the&#x20;Treaty&#x20;on&#x20;European&#x20;Union/Title&#x20;I:&#x20;Common&#x20;Provisions#Article&#x20;2 Article 2, Treaty on European Union (consolidated 01/12/09)]</ref>

[[Hiệp ước Lisbon]] đã trao hiệu lực pháp lý cho [[Hiến chương Liên minh châu Âu về những quyền cơ bản]] vào năm 2009. ''Hiến chương'' là sự tập hợp có chỉnh sửa những quyền lợi cơ bản của con người mà từ đó các điều luật của Liên minh châu Âu có thể bị xem xét và đánh giá lại trước [[Tòa án Công lý Liên minh châu Âu]]. ''Hiến chương'' cũng là sự hợp nhất nhiều quyền khác nhau vốn trước đây đã được [[Tòa án Công lý Liên minh châu Âu]] thừa nhận và đồng thời là "những giá trị truyền thống được thừa nhận trong hiến pháp của nhiều quốc gia thành viên Liên minh châu Âu."<ref>Case 11/70, Internationale Handelsgesellschaft v. Einfuhr und Vorratstelle für Getreide und Futtermittel; Article 6(2) of the Maastrict Treaty (as amended).</ref> [[Tòa án Công lý Liên minh châu Âu]] từ lâu đã công nhận những quyền cơ bản và đôi lúc đã hủy bỏ một số điều luật của Liên minh châu Âu vì đi ngược lại với những quyền cơ bản đó.<ref name="europarl-rights">{{Chú thích web |tiêu đề=Respect for fundamental rights in the EU – general development |nhà xuất bản=The [[European Parliament]] |work=European Parliament Fact Sheets |url=http://www.europarl.europa.eu/factsheets/2_1_1_en.htm |ngày truy cập=ngày 6 tháng 9 năm 2008}}</ref> Hiến chương được soạn thảo vào năm 2000. Mặc dù ban đầu ''Hiến chương'' không có giá trị ràng buộc về mặt pháp lý nhưng các điều khoản của Hiến chương luôn được nêu ra trước các tòa án Liên minh châu Âu. Bởi vì ''Hiến chương'', bản thân nó, đã chứa đựng những quyền lợi hợp pháp mà các tòa án Liên minh châu Âu công nhận như các nguyên tắc nền tảng của luật pháp Liên minh châu Âu.

[[Tập tin:Eirepas.JPG|nhỏ|195x195px|Quốc gia thành viên Liên minh châu Âu ban hành [[hộ chiếu]] riêng của Liên minh châu Âu trên đó có ghi tên gọi cùng với biểu tượng và dòng chữ '''Liên minh châu Âu''' bằng ngôn ngữ chính thức của quốc gia thành viên đó - (Mẫu hộ chiếu của [[Cộng hòa Ireland|Ireland]])]]

Mặc dù việc ký kết [[Công ước châu Âu về quyền con người]] ([[tiếng Anh]], "European Convention on Human Rights" hay "ECHR") là một trong những điều kiện để trở thành thành viên ''Liên minh châu Âu'',<ref group="nb">It is effectively treated as one of the Copenhagen criteria, [http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta08/ERES1610.htm Assembly.coe.int.] It should be noted that this is a political and not a legal requirement for membership.</ref> nhưng bản thân Liên minh châu Âu không thể tham gia ''Công ước'' vì Liên minh châu Âu vốn không phải là một quốc gia<ref group="nb">The European Convention on Human Rights was previously only open to members of the [[Council of Europe]] ([http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/005.htm Article 59.1 of the Convention]), and even now only states may become member of the Council of Europe ([http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/001.htm Article 4 of the Statute of the Council of Europe]).</ref> và cũng không có quyền hạn để tham gia.<ref group="nb">Opinion (2/92) of the European Court of Justice on "Accession by the Community to the European Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms" [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:61994V0002:FR:NOT 1996 E.C.R. I-1759] (bằng tiếng Pháp), ruled that the European Community did not have the competence to accede to the ECHR.</ref> [[Hiệp ước Lisbon]] và ''Nghị định thư 14'' đối với ''Công ước'' đã thay đổi bản chất vấn đề này trong đó ''Nghị định thư 14'' ràng buộc Liên minh châu Âu với ''Công ước'' trong khi [[Hiệp ước Lisbon]] cho phép việc thực thi việc ràng buộc đã nêu.

Trên bình diện thế giới, Liên minh châu Âu cũng thúc đẩy các vấn đề về nhân quyền. Liên minh châu Âu phản đối việc kết án tử hình và đề nghị loại bỏ khung hình phạt này trên khắp thế giới.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=EU Policy on Death Penalty|tác giả=European Commission|nhà xuất bản=Europa Web Portal|ngày truy cập=ngày 27 tháng 8 năm 2009|url=http://ec.europa.eu/external_relations/human_rights/adp/index_en.htm}}</ref> Ngoài ra, việc loại bỏ khung hình phạt tử hình cũng là một điều kiện đối với quy chế thành viên Liên minh châu Âu.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=The death penalty in Europe|tác giả=European Commission|nhà xuất bản=Europa Web Portal|ngày truy cập=ngày 27 tháng 8 năm 2009|url=http://ec.europa.eu/justice_home/news/information_dossiers/conference_death_penalty/page_2_en.htm}}</ref>

=== Các đạo luật ===
Các đạo luật chính của Liên minh châu Âu được thông qua dưới 3 dạng có tính chất pháp lý và phạm vi ảnh hưởng khác nhau: quy chế ([[tiếng Anh]], "regulation"), sắc lệnh ([[tiếng Anh]], "directive") và phán quyết ([[tiếng Anh]], "decision"). Quy chế của Liên minh châu Âu tự động bổ sung vào luật pháp hiện hành của các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu vào thời điểm các quy chế này bắt đầu có hiệu lực mà không cần bất kì một biện pháp can thiệp pháp lý hay triển khai nào từ các quốc gia thành viên ''Liên minh châu Âu'',<ref group="nb">See: Case 34/73, ''Variola v. Amministrazione delle Finanze'' [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:61973J0034:EN:NOT <nowiki>[1973]</nowiki> ECR 981].</ref> và có giá trị pháp lý cao hơn nội luật của các quốc gia thành viên đó nếu phát sinh xung đột pháp luật.<ref group="nb" name="art249"/> Sắc lệnh đòi hỏi các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu hoàn tất một yêu cầu nhất định đưa ra bởi Liên minh châu Âu nhưng để cho các quốc gia thành viên đó quyền tự quyết về cách thức thực hiện hoặc triển khai sắc lệnh.<ref group="nb">To do otherwise would require the drafting of legislation which would have to cope with the frequently divergent legal systems and administrative systems of all of the now 27 member states. See Craig and de Búrca, p. 115</ref> Đến hết thời hạn triển khai sắc lệnh, nếu những sắc lệnh đó không được thực thi, thì chúng có thể, trong một số điều kiện nhất định, sẽ có "hiệu lực trực tiếp" ([[tiếng Anh]], "direct effect") vượt trên nội luật của các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu.

Phán quyết là một lựa chọn hoàn toàn khác với hai cách thức lập pháp nêu trên. Phán quyết được hiểu là những đạo luật được áp dụng trực tiếp cho một cá nhân cụ thể, một công ty hay một quốc gia thành viên nhất định. Phán quyết thường được sử dụng trong lĩnh vực [[Luật cạnh tranh#Liên minh châu Âu|luật cạnh tranh]] hoặc những vấn đề liên quan đến trợ giá của chính phủ ([[tiếng Anh]], State Aid) nhưng mục đích chủ yếu nhất vẫn là xử lý các thủ tục hành chính trong nội bộ các thể chế Liên minh châu Âu. Quy chế, sắc lệnh và phán quyết của Liên minh châu Âu tương đương với nhau về giá trị pháp lý và không phân thứ bậc.<ref>{{Chú thích web|url=http://europa.eu/institutions/decision-making/index_en.htm|tiêu đề=How EU takes decisions|ngày truy cập=November 2010|archive-date = ngày 19 tháng 5 năm 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110519092413/http://europa.eu/institutions/decision-making/index_en.htm|url-status=dead}}</ref>

== Tư pháp và nội vụ ==
[[Tập tin:OffeneGrenzeNiederndorf-Oberaudorf.jpg|nhỏ|phải|Khu vực [[Schengen]] bao gồm hầu hết các quốc gia thành viên ''Liên minh châu Âu'']]

Kể từ khi thành lập vào năm 1993, Liên minh châu Âu bước đầu đã có những phát triển trong lĩnh vực tư pháp và nội vụ từ cấp độ liên chính phủ đến chủ nghĩa siêu quốc gia. Hàng loạt các cơ quan được thành lập để phối hợp hành động: [[Europol]] giữa lực lượng cảnh sát các quốc gia thành viên ''Liên minh châu Âu'',<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=European police office now in full swing|url=http://ec.europa.eu/justice_home/fsj/police/europol/fsj_police_europol_en.htm|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=ngày 4 tháng 9 năm 2007}}</ref> [[Eurojust]] đối với các công tố viên,<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Eurojust coordinating cross-border prosecutions at EU level|url=http://ec.europa.eu/justice_home/fsj/criminal/eurojust/fsj_criminal_eurojust_en.htm|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=ngày 4 tháng 9 năm 2007}}</ref> và [[Frontex]] đối với các cơ quan phụ trách biên giới và cửa khẩu.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=What is Frontex?|url=http://www.frontex.europa.eu/|tác giả=Frontex|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=ngày 4 tháng 9 năm 2007}}</ref> Liên minh châu Âu cũng triển khai Hệ thống thông tin Schegen ([[tiếng Anh]], "Schengen Information System")<ref name=autogenerated2>{{Chú thích web |tiêu đề=Schengen area|nhà xuất bản=Europa web portal |url=http://ec.europa.eu/home-affairs/policies/borders/borders_schengen_en.htm|ngày truy cập=ngày 8 tháng 9 năm 2010}}</ref> có khả năng cung cấp cơ sở dữ liệu chung cho lực lượng cảnh sát và cơ quan nhập cảnh của các quốc gia thành viên. Công tác phối hợp hoạt động được quan tâm đặc biệt kể từ khi [[Hiệp ước Schengen]] được ký kết tạo điều kiện cho việc mở cửa biên giới cũng như sự gia tăng đáng kể của vấn đề tội phạm xuyên quốc gia.

Bên cạnh đó, Liên minh châu Âu cũng đã có những đạo luật giải quyết vấn đề gây nhiều tranh cãi như dẫn độ,<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=European arrest warrant replaces extradition between EU Member States|url=http://ec.europa.eu/justice_home/fsj/criminal/extradition/fsj_criminal_extradition_en.htm|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=ngày 4 tháng 9 năm 2007}}</ref> hôn nhân gia đình,<ref>{{Chú thích web|url=http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/judicial_cooperation_in_civil_matters/l33194_en.htm|tiêu đề=Jurisdiction and the recognition and enforcement of judgments in matrimonial matters and in matters of parental responsibility (Brussels II)|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=ngày 5 tháng 9 năm 2008}}</ref> tị nạn,<ref>{{Chú thích web|url=http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/free_movement_of_persons_asylum_immigration/l33150_en.htm|tiêu đề=Minimum standards on the reception of applicants for asylum in Member States|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=ngày 5 tháng 9 năm 2008}}</ref> và xét xử tội phạm.<ref>{{Chú thích web|url=http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/judicial_cooperation_in_criminal_matters/l10110_en.htm|tiêu đề=Specific Programme: 'Criminal Justice'|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày truy cập=ngày 5 tháng 9 năm 2008}}</ref> Ngoài ra, các hiệp ước được ký kết giữa các quốc gia thành viên "Liên minh châu Âu" cũng đề cao việc ngăn cấm sự phân biệt đối xử liên quan đến giới tính và quốc tịch.<ref group="nb" name="art39/141 Rome">See Articles 157 (ex Article 141) of the [[Treaty on the Functioning of the European Union]], on [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0013:0046:EN:PDF eur-lex.europa.eu]</ref> Trong những năm gần đây, hệ thống pháp luật của Liên minh châu Âu còn được bổ sung thêm vấn đề chống phân biệt sắc tộc, tôn giáo, khuyết tật, tuổi tác và khuynh hướng tình dục<ref group="nb" name="art2(7) Amsterdam">See Article 2(7) of the [[Treaty of Amsterdam]] on [http://eur-lex.europa.eu/en/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html#0001010001 eur-lex.europa.eu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110320013116/http://eur-lex.europa.eu/en/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html#0001010001|date=ngày 20 tháng 3 năm 2011}}</ref> (ví dụ) ở nơi làm việc.<ref group="nb">Council Directive 2000/43/EC of ngày 29 tháng 6 năm 2000 implementing the principle of equal treatment between persons irrespective of racial or ethnic origin (OJ L 180, 19.7.2000, p. 22–26); Council Directive 2000/78/EC of ngày 27 tháng 11 năm 2000 establishing a general framework for equal treatment in employment and occupation (OJ L 303, 2.12.2000, p. 16–22).</ref>

== Ngoại giao ==
{{Supranational European Bodies|size=600px|align=center}}
[[Tập tin:Josep Borrell (49468484246).jpg|nhỏ|trái|upright|125px|Đại diện cao cấp của Liên minh châu Âu về ngoại giao và chính sách an ninh, ông [[Josep Borrell]].|thế=]]
Việc hợp tác trong các vấn đề đối ngoại giữa các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu được bắt đầu vào năm 1957 với sự hình thành [[Cộng đồng châu Âu]]. Vào thời điểm đó, các quốc gia thành viên tập hợp lại như một khối thống nhất trong việc thương lượng các vấn đề thương mại quốc tế theo Chính sách thương mại chung ([[tiếng Anh]], "Common Commercial Policy").<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Qualified-Majority Voting: Common commercial policy|url=http://ec.europa.eu/archives/igc2000/geninfo/fact-sheets/fact-sheet6/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 3 tháng 9 năm 2007|nhà xuất bản=Europa web portal}}</ref> Quan hệ đối ngoại của Liên minh châu Âu chuyển sang một giai đoạn mới vào năm 1970 với nhiều phát triển đáng lưu ý, trong đó có thể kể tới sự ra đời của Tổ chức hợp tác chính trị châu Âu ([[tiếng Anh]], "European Political Cooperation") có vai trò như nơi để các quốc gia thành viên tham vấn một cách không chính thức để hướng tới một chính sách đối ngoại chung. Nhưng phải đến tận năm 1987 khi Luật châu Âu duy nhất ([[tiếng Anh]], "Single European Act") được ban hành, Tổ chức hợp tác chính trị châu Âu mới có được một cơ sở pháp lý hoàn chỉnh. Sau đó, tổ chức này được đổi thành Chính sách an ninh và đối ngoại chung ([[tiếng Anh]], "Common Foreign and Security Policy" hay "CFSP") khi [[Hiệp ước Maastricht]] bắt đầu có hiệu lực.<ref name="EPC">{{Chú thích web|url=http://europa.eu/scadplus/glossary/european_political_cooperation_en.htm|tiêu đề=European political co-operation (EPC)|ngày truy cập=ngày 3 tháng 9 năm 2007|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=The European commission|work=Europa Glossary}}</ref>

Mục tiêu của Chính sách an ninh và đối ngoại chung (CFSP) là thúc đẩy lợi ích của chính Liên minh châu Âu cũng như của cộng đồng thế giới trong việc xúc tiến hợp tác quốc tế, tôn trọng nhân quyền, dân chủ và pháp trị.<ref name="art11 Union">Article 21 of the [[Maastricht Treaty|Treaty on European Union]] (as inserted by the Treaty of Lisbon), on [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0013:0046:EN:PDF eur-lex.europa.eu]</ref> CFSP đòi hỏi sự thống nhất giữa các quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu để quyết định chính sách phù hợp cho bất kì một vấn đề quan trọng nào. Mặc dù không hay xảy ra, nhưng CFSP đôi lúc cũng gây ra những bất đồng giữa các quốc gia thành viên như trong trường hợp của [[Chiến tranh Iraq]].<ref name="BBC Iraq statement">{{Chú thích báo|title=Divided EU agrees Iraq statement|publisher=[[BBC|British Broadcasting Corporation]]|date=ngày 27 tháng 1 năm 2003|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/2697667.stm|accessdate =ngày 13 tháng 3 năm 2009}}</ref>

=== Quân sự ===
{{chính|Quân sự Liên minh châu Âu}}

[[Tập tin:Typhoon f2 zj910 arp.jpg|nhỏ|trái|Chiến đấu cơ [[Eurofighter]] được chế tạo bởi một tập đoàn hợp tác giữa bốn quốc gia thành viên Liên minh châu Âu.]]

Liên minh châu Âu không có một quân đội chung. 21 trong tổng số 27 quốc gia thành viên Liên minh châu Âu đang là thành viên của [[NATO]].<ref>[http://www.nzherald.co.nz/world/news/article.cfm?c_id=2&objectid=10685127 "Britain and France to work together"] - By Catherine Field - ngày 4 tháng 11 năm 2010 - nzherald.co.nz - According to the Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), Britain spent more than US$69 billion ($89.5 billion) on defence last year, placing it third in the world after the United States and China, while France spent US$67.31 billion, the fourth largest. Together, Britain and France account for 45 per cent of Europe's defence budget, 50 per cent of its military capacity and 70 per cent of all spending in military research and development. Copyright 2010, APN Holdings NZ Limited.</ref> Trong khi các nước thành viên còn lại theo đuổi chính sách của trung lập.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=NATO Member Countries|url=http://www.nato.int/cps/en/natolive/nato_countries.htm|ngày truy cập=ngày 25 tháng 8 năm 2009}}</ref> Tuy nhiên, đối với quy chế thành viên Liên minh châu Âu thì tình trạng trung lập của các quốc gia thành viên này đang bị đặt một dấu hỏi lớn bởi Thủ tướng Phần Lan<ref>{{cite conference|first=Finn|last=Laursen|title=The EU 'neutrals,' the CFSP and defence policy|book-title=Biennial Conference of the European Union Studies Association|pages=27|publisher=University of Pittsburgh|date=29 May −ngày 1 tháng 6 năm 1997|location=Seattle, WA.|url=http://aei.pitt.edu/2657/|accessdate =ngày 24 tháng 7 năm 2009}}</ref> cũng như vấn đề tương hỗ trong trường hợp thiên tai, tấn công khủng bố hay xâm lược vũ trang vốn được quy định trong điều 42 (7) TEU và điều 222 TFEU. Mặt khác, Liên minh Tây Âu ([[tiếng Anh]], "Western European Union"), liên minh quân sự với các điều khoản quốc phòng chung, đã giải thể vào năm 2010 vì vai trò của liên minh này hiện tại đã được chuyển giao cho Liên minh châu Âu.<ref>[http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+CRE+20060705+ITEM-002+DOC+XML+V0//EN&language=EN Presentation of the programme of the Finnish presidency (debate)] ngày 5 tháng 7 năm 2006, [[European Parliament]] Strasbourg</ref>

[[Tập tin:Coat of arms of the European Union Military Staff.svg|thumb|right|Phù hiệu Bộ Tham mưu Quân đội Liên minh Châu Âu (European Union Military Staff - EUMS).]]

Năm 2009, theo thống kê của Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm ([[tiếng Anh]], "Stockholm International Peace Research Institute" hay "SIPRI"), [[Vương quốc Anh]] đã dành hơn 48 tỷ EUR (tương đương 69 tỷ USD) cho [[quốc phòng]], đứng thứ 3 trên thế giới sau [[Hoa Kỳ|Mỹ]] và [[Trung Quốc]], trong khi [[Pháp]] đứng ở vị trí thứ 4 với 47 tỷ EUR (khoảng 67,31 tỷ USD) cho quân đội. [[Anh]] và [[Pháp]] đóng góp 45% ngân sách quốc phòng, 50% khả năng quân sự và 70% tất cả chi phí nghiên cứu và phát triển quân sự của cả Liên minh châu Âu. Trong năm [[2000]], [[Anh]], [[Pháp]], [[Tây Ban Nha]], và [[Đức]] chiếm đến 97% tổng ngân sách nghiên cứu quân sự của Liên minh châu Âu so với tất cả 15 quốc gia thành viên còn lại.<ref>[http://www.weu.int/Declaration_E.pdf Statement of the Presidency of the Permanent Council of the WEU] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171010150807/http://www.weu.int/Declaration_E.pdf |date = ngày 10 tháng 10 năm 2017}} – on behalf of the High Contracting Parties to the Modified Brussels Treaty - Belgium, France, Germany, Greece, Italy, Luxembourg, the Netherlands, Portugal, Spain and the United Kingdom - Western European Union ngày 31 tháng 3 năm 2010.</ref>

Sau [[Chiến tranh Kosovo]] năm 1999, [[Hội đồng Châu Âu]] đã đồng ý rằng "Liên minh phải có năng lực hành động độc lập, được hỗ trợ bởi các lực lượng quân sự đáng tin cậy, các phương tiện để quyết định sử dụng chúng và theo đó là tính sẵn sàng tác chiến, để ứng phó với các cuộc khủng hoảng quốc tế mà không ảnh hưởng đến các hành động của NATO". Để đạt được mục tiêu đó, một số nỗ lực đã được thực hiện để tăng khả năng quân sự của EU, đặc biệt là quy trình [[Mục tiêu Helsinki]]. Sau nhiều cuộc thảo luận, kết quả cụ thể nhất là sáng kiến của [[Nhóm tác chiến EU]], với mỗi đơn vị được lên kế hoạch để có thể triển khai nhanh chóng khoảng 1500 quân.<ref name="Council Capabilities">{{Chú thích web|title=EU battlegroups|publisher=Europa web portal|author=Council of the European Union|url=http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/090720-Factsheet-Battlegroups_EN.pdf|date=July 2009|accessdate=ngày 3 tháng 6 năm 2013|archive-date=2013-11-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20131104224245/http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/090720-Factsheet-Battlegroups_EN.pdf|url-status=dead}}</ref>

Các lực lượng của EU đã được triển khai cho các sứ mệnh gìn giữ hòa bình từ trung và [[bắc Phi]] đến [[tây Balkan]] và [[tây Á]].<ref>{{Chú thích web|url=http://www.consilium.europa.eu/eeas/security-defence/eu-operations?amp;lang=en|tựa đề=CONSILIUM - EU Operations|ngày=2011-12-02|website=web.archive.org|ngày truy cập=2022-10-15|archive-date = ngày 10 tháng 10 năm 2017 |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20171010154935/http://www.consilium.europa.eu/eeas/security-defence/eu-operations?amp;lang=en|url-status=dead}}</ref> Các hoạt động quân sự của EU được hỗ trợ bởi một số cơ quan, bao gồm [[Cơ quan Quốc phòng Châu Âu]], [[Trung tâm Vệ tinh Liên minh Châu Âu]] và [[Bộ Tham mưu Quân đội Liên minh Châu Âu]].<ref>{{Chú thích web|url=http://consilium.europa.eu/eeas/security-defence/csdp-structures-and-instruments?lang=en|tựa đề=CONSILIUM - CSDP structures and instruments|ngày=2013-05-30|website=web.archive.org|ngày truy cập=2022-10-15|archive-date = ngày 30 tháng 5 năm 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130530233030/http://consilium.europa.eu/eeas/security-defence/csdp-structures-and-instruments?lang=en|url-status=bot: unknown}}</ref> [[Bộ Tham mưu Quân đội Liên minh Châu Âu]] là cơ quan quân sự cao nhất của Liên minh Châu Âu, được thành lập trong khuôn khổ của Hội đồng Châu Âu, và dựa trên các quyết định của Hội đồng Châu Âu Helsinki (10–11 tháng 12 năm 1999), trong đó kêu gọi thành lập các thể chế chính trị - quân sự thường trực. Bộ Tham mưu Quân đội Liên minh Châu Âu chịu sự quản lý của Đại diện Cấp cao của Liên minh về Chính sách An ninh và Đối ngoại và [[Ủy ban Chính trị và An ninh Liên minh châu Âu|Ủy ban Chính trị và An ninh]]. Tổ chức này chỉ đạo tất cả các hoạt động quân sự trong bối cảnh EU, bao gồm lập kế hoạch và thực hiện các nhiệm vụ và hoạt động quân sự trong khuôn khổ [[Chính sách Quốc phòng và An ninh Chung]] cũng như phát triển năng lực quân sự, đồng thời cung cấp cho Ủy ban Chính trị và An ninh những lời khuyên và khuyến nghị về các vấn đề quân sự.

== Kinh tế ==
{{chính|Kinh tế Liên minh châu Âu}}{{Lỗi thời}}
{| cellpadding=2 cellspacing=0
|-
|<timeline>
ImageSize = width:300 height:140
PlotArea = left:50 bottom:20 top:10 right:0
AlignBars = justify
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:17000
TimeAxis = orientation:horizontal

Colors =
 id:gray value:gray(0.5)
 id:line1 value:gray(0.9)
 id:line2 value:gray(0.7)

ScaleMajor = unit:year increment:5000 start:0 gridcolor:line2
ScaleMinor = unit:year increment:1000 start:0 gridcolor:line1

BarData =
 bar:EU text: EU
 bar:USA text:[[Hoa Kỳ]]
 bar:China text:[[Trung Quốc]]
 bar:Japan text:[[Nhật Bản]]
 bar:India text:[[Ấn Độ]]
 bar:Russia text:[[Nga]]
 bar:Brazil text:[[Brasil]]
 bar:Mexico text:[[México]]
 bar:Korea text:[[Hàn Quốc]]
 bar:Canada text:[[Canada]]

PlotData=
 color:tan1 width:10
 bar:EU from:start till:14794 text:14,794
 bar:USA from:start till:14256 text:14,256
 bar:China from:start till:8765 text:8,765
 bar:Japan from:start till:4159 text:4,159
 bar:India from:start till:3526 text:3,526
 bar:Russia from:start till:2110 text:2,110
 bar:Brazil from:start till:2013 text:2,013
 bar:Mexico from:start till:1466 text:1,466
 bar:Korea from:start till:1364 text:1,364
 bar:Canada from:start till:1281 text:1,281

TextData =
 pos:(5,1) textcolor:gray fontsize:S text:US$ bn
</timeline>
|-
| style="text-align:left; font-size:85%;"| 10 nền kinh tế có GDP và PPP lớn nhất tính theo USD <br /> trong đó Liên minh châu Âu được tính là một thể chế duy nhất ([[Quỹ Tiền tệ Quốc tế|IMF]], 2009).<ref>{{Chú thích web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=69&pr.y=6&sy=2009&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C967%2C474%2C443%2C754%2C917%2C698%2C544&s=PPPGDP&grp=0&a= |tiêu đề=International Monetary Fund, World Economic Outlook Database, April 2010: GDP PPP list of countries. Data for the year 2009 |nhà xuất bản=Imf.org |ngày tháng=April 2010 |ngày truy cập=ngày 12 tháng 12 năm 2010}}</ref>
|}

Ngày từ lúc mới thành lập, Liên minh châu Âu đã đặt ra mục tiêu trọng tâm là thiết lập [[Thị trường nội địa châu Âu|một thị trường kinh tế duy nhất ở châu Âu]] bao gồm lãnh thổ của tất cả các quốc gia thành viên. Hiện tại, hệ thống tiền tệ chung đang được sử dụng ở 16 nước thuộc Liên minh châu Âu, thường biết đến với tên gọi khu vực đồng euro ([[tiếng Anh]], "eurozone"). Vào năm 2009, sản lượng kinh tế của Liên minh châu Âu chiếm khoảng 21% tổng sản lượng kinh tế toàn cầu, ước tính vào khoảng 14,8 nghìn tỉ USD,<ref name="2009-GDP-PPP">{{Chú thích web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2008&ey=2015&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=27&pr1.y=13&c=998&s=PPPGDP%2CPPPSH&grp=1&a=1 |ngày tháng=April 2010 |tiêu đề=World Economic Outlook Database, April 2010 Edition |nhà xuất bản=[[International Monetary Fund]]}}</ref> trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới. Liên minh châu Âu cũng đạt được sản lượng xuất khẩu và nhập khẩu lớn nhất thế giới,<ref name="CIA exports">{{Chú thích web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2078rank.html|tiêu đề=Rank Order – Exports|nhà xuất bản=[[Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)|Central Intelligence Agency]]|work=[[The World Factbook]]|ngày truy cập=ngày 21 tháng 8 năm 2007|archive-date = ngày 27 tháng 4 năm 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190427111612/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2078rank.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.wto.org/english/res_e/booksp_e/anrep_e/world_trade_report09_e.pdf|tiêu đề=World trade report 2009|định dạng=PDF|nhà xuất bản=WTO information website|ngày truy cập=ngày 12 tháng 10 năm 2009}}</ref> về hàng hóa và dịch vụ, đồng thời cũng là đối tác thương mại lớn nhất đối với các thị trường lớn trên thế giới như [[Ấn Độ]] và [[Trung Quốc]].<ref name="Trade China">{{Chú thích web|tiêu đề=China now EU's biggest import market|nhà xuất bản=People's Daily Online|ngày tháng=ngày 31 tháng 1 năm 2007|url=http://english.peopledaily.com.cn/200701/31/eng20070131_346408.html|ngày truy cập=ngày 22 tháng 7 năm 2007}}</ref><ref name="Trade China-EU">{{Chú thích web|tiêu đề=EU now biggest trading partner of China|nhà xuất bản=Chinese Embassy|ngày tháng=ngày 15 tháng 9 năm 2006|url=http://www.china-embassy.org/eng/xw/t272113.htm|ngày truy cập=ngày 4 tháng 4 năm 2008}}</ref><ref name="Trade India-EU">{{Chú thích web|tiêu đề=India and the EU: strategic partners?|nhà xuất bản=Centre for European Reform|ngày tháng=February/March 2006|url=http://www.cer.org.uk/articles/46_grant.html|ngày truy cập=ngày 4 tháng 4 năm 2008|archive-date = ngày 22 tháng 8 năm 2011 |archive-url=https://www.webcitation.org/617OQeO1D?url=http://www.cer.org.uk/articles/46_grant.html|url-status=dead}}</ref>
=== Thị trường nội địa châu Âu ===
{{chính|Thị trường nội địa châu Âu}}

[[Tập tin:Airbus A380 blue sky.jpg|nhỏ|trái|[[Airbus A380]] một trong những sản phẩm hợp tác sản xuất của các thành viên Liên minh châu Âu]]
Hai trong số những mục tiêu cơ bản của [[Cộng đồng Kinh tế châu Âu]] là việc phát triển của một thị trường chung ([[tiếng Anh]], "common market"), hay sau này thường được biết với tên gọi thị trường duy nhất ([[tiếng Anh]], "single market"), và một liên minh hải quan giữa các quốc gia thành viên. Thị trường duy nhất của Liên minh châu Âu liên quan mật thiết đến bốn vấn đề tự do bao gồm tự do lưu thông hàng hóa, vốn, con người và dịch vụ trong phạm vi của Liên minh châu Âu.<ref name="Europa Single Market">{{Chú thích web|tiêu đề=The Single Market|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://ec.europa.eu/internal_market/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 27 tháng 6 năm 2007}}</ref> Còn liên minh hải quan là việc áp dụng một hệ thống thuế khóa chung cho tất cả các loại hàng hóa nhập khẩu vào thị trường duy nhất này. Một khi hàng hóa đã được nhập vào thị trường duy nhất, hàng hóa đó sẽ không phải chịu thuế hải quan, các loại thuế về hạn chế nhập khẩu ([[quota]]) mang tính chất phân biệt đối xử khi lưu thông trong phạm vi Liên minh châu Âu. Các quốc gia không phải là thành viên của Liên minh châu Âu như [[Iceland]], [[Na Uy]], [[Liechtenstein]] hay [[Thụy Sĩ]] đều đã gia nhập vào thị trường duy nhất nhưng chưa tham gia vào liên minh hải quan.<ref name="EEA"/> Một nửa các hoạt động thương mại của Liên minh châu Âu chịu sự điều chỉnh của hệ thống cân đối pháp luật của Liên minh châu Âu (giữa các quốc gia thành viên với pháp luật của Liên minh).<ref name="Europa Single Market G">{{Chú thích web|tiêu đề=A Single Market for goods|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=European Commission|url=http://ec.europa.eu/internal_market/top_layer/index_18_en.htm|ngày truy cập=ngày 27 tháng 6 năm 2007}}</ref>

''Quyền tự do di chuyển vốn'' nhằm mục đích cho phép các hoạt động đầu tư như mua bán tài sản cũng như cổ phần doanh nghiệp giữa các quốc gia thành viên được dễ dàng hơn.<ref name="Europa Single Market C">{{Chú thích web|tiêu đề=A Single Market for Capital|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=European Commission|url=http://ec.europa.eu/internal_market/top_layer/index_42_en.htm|ngày truy cập=ngày 27 tháng 6 năm 2007}}</ref> Trước khi sử dụng Liên minh về kinh tế và tiền tệ ([[tiếng Anh]], "Economic and Monetary Union"), các quy phạm pháp luật về vốn phát triển rất chậm chạp. Sau [[Hiệp ước Maastricht]], đã có rất nhiều các phán quyết của [[Tòa án Công lý châu Âu]] thúc đẩy sự phát triển đối với các quy phạm pháp luật điều chỉnh vấn đề này. Quyền tự do di chuyển vốn cũng được các quốc gia không phải thành viên Liên minh châu Âu công nhận.

''Quyền tự do di chuyển về con người'' được hiểu rằng những người mang quốc tịch của một quốc gia thành viên Liên minh châu Âu có thể tự do đi lại trong phạm vị Liên minh châu Âu để sinh sống, làm việc hoặc nghỉ ngơi. Quyền tự do di chuyển về con người đòi hỏi một quốc gia thành viên Liên minh châu Âu phải giảm bớt các thủ tục hành chính cũng như công nhận đánh giá về chuyên môn của một quốc gia thành viên khác.<ref name="Europa Single Market P">{{Chú thích web|tiêu đề=Living and working in the Single Market|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://ec.europa.eu/internal_market/top_layer/index_15_en.htm|tác giả=European Commission|ngày truy cập=ngày 27 tháng 6 năm 2007}}</ref>

''Quyền tự do di chuyển về dịch vụ và cư trú'' cho phép công dân của quốc gia thành viên có khả năng cung cấp các hình thức dịch vụ được tự do đi lại để kiếm thu nhập tạm thời hoặc cố định. Mặc dù lĩnh vực dịch vụ chiếm đến 60-70% GDP nhưng hệ thống quy phạm pháp luật đối với vấn đề này chưa thật sự được phát triển đúng mức như các lĩnh vực khác. Sự thiếu sót này vừa được Liên minh châu Âu điều chỉnh với sự thông qua "Luật dịch vụ trong thị trường nội địa" ([[tiếng Anh]], "Directive on services in the internal market").<ref name="Europa Single Market S">{{Chú thích web|tiêu đề=A Single Market for Services|nhà xuất bản=[[Europa (web portal)|Europa]]|url=http://ec.europa.eu/internal_market/top_layer/index_19_en.htm|tác giả=European Commission|ngày truy cập=ngày 27 tháng 6 năm 2007}}</ref> Căn cứ theo Hiệp ước Lisbon, quy phạm pháp luật về dịch vụ là một quyền dư thừa, chỉ được áp dụng khi các quyền tự do khác không có khả năng thực hiện.

=== Liên minh tiền tệ ===

{{multiple image
 | align = right

 | image1 = Eurozone.svg
 | width1 = 192
 | caption1 = Khu vực đồng tiền chung euro (eurozone) (màu xanh đậm) bao gồm 16 quốc gia thành viên sử dụng đồng euro như đồng tiền chính thức.
 | alt1 = Eurozone map
 | width2 = 144
 | caption2 = [[Ngân hàng Trung ương châu Âu]] ở Frankfurt chịu trách nhiệm quản lý chính sách tiền tệ.
 | image2 = European Central Bank 041107.jpg
 | alt2 = European Central Bank
}}

[[Tập tin:Euro banknotes.png|nhỏ|trái|Đồng tiền chung Euro được sử dụng từ năm [[2002]].|thế=]]

Việc tạo ra một đơn vị tiền tệ duy nhất đã trở thành mục tiêu chính thức của [[Cộng đồng Kinh tế châu Âu]] từ năm [[1969]]. Tuy nhiên, chỉ cho đến khi [[Hiệp ước Maastricht]] có những cải tiến vào năm [[1993]] thì các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu mới thực sự bị ràng buộc về mặt pháp lý bởi liên minh tiền tệ kể từ ngày 1 tháng 1 năm 1999. Kể từ thời điểm phát hành đồng tiền chung euro, từ 11 nước ban đầu hiện nay đã có 17 quốc gia sử dụng đồng tiền này. Mới đây nhất là [[Estonia]] vào năm [[2011]].

Tất cả các nước thành viên của ''Liên minh châu Âu'', trừ [[Đan Mạch]], đều bị ràng buộc trên cơ sở pháp lý về việc sử dụng đồng euro như đơn vị tiền tệ chính thức.<ref>{{Chú thích báo |title=Almunia says 'undesirable' to act on Sweden's euro refusal |first1=Lucia |last1=Kubosova |first1=Teresa |last1=Kuchler |publisher=EUobserver.com |date=ngày 25 tháng 10 năm 2006 |url=http://euobserver.com/9/22733 |accessdate =ngày 26 tháng 12 năm 2006}}</ref> khi đã đáp ứng đủ các tiêu chuẩn kinh tế đặt ra. Tuy nhiên, chỉ có một vài quốc gia thành viên của Liên minh châu Âu lên thời gian biểu cụ thể cho việc gia nhập hệ thống tiền tệ này. Ví dụ như [[Thụy Điển]] đã cố tình không đáp ứng đủ các tiêu chuẩn thành viên của Liên minh châu Âu để lẩn tránh việc sử dụng đồng euro.<ref group="nb">In order to meet the euro convergence criteria it is necessary first to join the [[European Exchange Rate Mechanism]], something Sweden has declined to do: {{Chú thích web|url=http://uk.fm.dk/Portfolio/International%20cooperation/EU%20economic%20and%20political%20coordination/ERM2.aspx|tiêu đề=ERM II|ngày tháng=ngày 20 tháng 3 năm 2009|nhà xuất bản=Danish Finance Ministry|archive-url=https://web.archive.org/web/20110503183816/http://uk.fm.dk/Portfolio/International%20cooperation/EU%20economic%20and%20political%20coordination/ERM2.aspx|archive-date=ngày 3 tháng 5 năm 2011|ngày truy cập=ngày 26 tháng 12 năm 2009}}</ref>

Đồng tiền chung euro được tạo ra nhằm mục đích xây dựng một [[Liên minh châu Âu#Thị trường nội địa châu Âu|thị trường duy nhất]]. Ý nghĩa của hành động này bao gồm việc thúc đẩy các quyền tự do di chuyển, xóa bỏ vấn đề trao đổi ngoại tệ, cải thiện sự minh bạch về giá cả hàng hóa và dịch vụ, thiết lập một thị trường tài chính thống nhất, ổn định giá cả và lãi suất thấp và nhất là hạn chế những tác động tiêu cực do khối lượng giao dịch thương mại nội đại khổng lồ trong phạm vi Liên minh châu Âu. Đồng tiền chung euro cũng chính là biểu tượng chính trị cho sự hòa hợp và phát triển kinh tế liên tục. Từ khi ra mắt đồng euro đến nay, đồng euro đã trở thành [[đồng tiền dự trữ]] lớn thứ hai trên thế giới với một phần tư ngoại hối dự trữ là bằng đồng euro.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.dbresearch.com/PROD/DBR_INTERNET_DE-PROD/PROD0000000000209994.PDF|tiêu đề=Euro riding high as an inter- national reserve currency|ngày tháng=ngày 4 tháng 5 năm 2007|nhà xuất bản=[[Deutsche Bank]] AG|định dạng=PDF|tác giả=DB Research|7=accessdate≈ngày 3 tháng 9 năm 2009|ngày truy cập=2010-12-24|archive-date = ngày 27 tháng 4 năm 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110427104534/http://www.dbresearch.com/PROD/DBR_INTERNET_DE-PROD/PROD0000000000209994.PDF|url-status=dead}}</ref> [[Ngân hàng Trung ương châu Âu]], căn cứ trên các hiệp ước của ''Liên minh châu Âu'', chịu trách quản lý chính sách tiền tệ của đồng euro nói chung và Liên minh châu Âu nói riêng.<ref>{{Chú thích web|url=http://www.ecb.int/ecb/orga/escb/html/index.en.html|tiêu đề=ECB, ESCB and the Eurosystem|nhà xuất bản=[[Ngân hàng Trung ương châu Âu|European Central Bank]]|ngày truy cập=ngày 15 tháng 9 năm 2007}}</ref>

=== Luật cạnh tranh ===

Liên minh châu Âu thực hiện chính sách cạnh tranh nhằm mục đích đảm bảo tính lành mạnh của việc cạnh tranh kinh tế trong thị trường nội địa Liên minh châu Âu.<ref group="nb">Article 3(1)(g) of the Treaty of Rome</ref> [[Hội đồng châu Âu]] với vai trò là người quản lý luật cạnh tranh chịu trách nhiệm xử lý những vấn đề liên quan đến luật này cũng như cho phép việc sáp nhập và hợp nhất các công ty/tập đoàn lớn của Liên minh châu Âu hay giải thế các [[cartel]] để phát triển tự do thương mại và giảm bớt trợ giá từ chính phủ của các quốc gia thành viên cho các công ty/tập đoàn lớn của nước mình.<ref>{{Chú thích web|nhà xuất bản=Europa web portal|tiêu đề=Competition: making markets work better|tác giả=European Commission|url=http://ec.europa.eu/comm/competition/index_en.html|ngày truy cập=ngày 12 tháng 11 năm 2007}}</ref>

Thanh tra Liên minh châu Âu về cạnh tranh, hiện tại là ngài [[Joaquín Almunia]], là một trong những vị trí quyền uy nhất trong Hội đồng châu Âu vì khả năng chi phối đến các lợi ích thương mại của các tập đoàn xuyên quốc gia có liên quan đến Liên minh châu Âu.<ref>{{Chú thích báo|last=Lungescu|first=Oana|publisher=BBC News|title=Examining the EU executive|date=ngày 23 tháng 7 năm 2004|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/letter_from_america/3921303.stm|accessdate =ngày 18 tháng 9 năm 2007}}</ref> Điển hình, vào năm 2001, lần đầu tiên Hội đồng châu Âu đã ngăn cản một vụ sáp nhập giữa hai công ty có trụ sở tại [[Hoa Kỳ]] (General Electric và Honeywell), vốn đã được chính quyền quốc gia đồng ý cho tiến hành sáp nhập.<ref>{{Chú thích web|nhà xuất bản=Europa web portal|tiêu đề=The Commission prohibits GE's acquisition of Honeywell|ngày tháng=ngày 3 tháng 7 năm 2001|url=http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/01/939|ngày truy cập=ngày 12 tháng 11 năm 2007}}</ref> Một vụ việc đáng quan tâm khác liên quan đến luật cạnh tranh của Liên minh châu Âu đó là việc Hội đồng châu Âu tuyên án phạt [[Microsoft]] 777 triệu euro sau 9 năm tranh tụng.<ref>{{Chú thích báo|last=Gow|first=David|work=Guardian |title=Microsoft caves in to European Commission|date=ngày 22 tháng 10 năm 2007|url=http://www.guardian.co.uk/business/2007/oct/22/microsoft.microsoft|accessdate =ngày 12 tháng 11 năm 2007|location=London}}</ref>

== Dân số ==
{{chính|Dân số Liên minh châu Âu}}

<!-- The above are in alphabetical order.
Please note that the design of this table was agreed after considerable discussion. Please submit proposed changes to the discussion page before editing. -->
Ngày [[1 tháng 1]] năm [[2011]], tổng dân số của 27 quốc gia thành viên thuộc Liên minh châu Âu dự tính đạt 501.259.840 người.<ref name="eurostat">{{Chú thích web |url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1 |tiêu đề=Population on 1 January |nhà xuất bản=Eurostat |ngày truy cập=ngày 23 tháng 10 năm 2010}}</ref> Năm 2013, Croatia gia nhập, dân số Liên minh châu Âu tăng thêm khoảng 4 triệu người. Đến 1 tháng 2 năm 2020, sau khi Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland rời khỏi, dân số Liên minh giảm xuống, còn khoảng 438 triệu người. Tuy Liên minh châu Âu chỉ chiếm 3% diện tích đất liền, dân số liên minh này chiếm đến 5,6% dân số thế giới (2020). Mật độ dân số lên đến 105 người/[[Kilômét vuông|km²]] đã khiến cho Liên minh châu Âu trở thành một trong những khu vực đông dân cư nhất trên thế giới.

=== Đô thị hóa ===

{| class="wikitable sortable" style="float:right; text-align:center; line-height:1.4em; margin-left:20px;"
|+Dân số của 4 thành phố lớn nhất thuộc Liên minh châu Âu<ref>LUZ figures all for 2004 {{Chú thích web|url=http://www.urbanaudit.org/DataAccessed.aspx|tiêu đề=Data that can be accessed|ngày truy cập=ngày 31 tháng 7 năm 2008|work=Urban Audit|nhà xuất bản=European Commission, Directorate-General Regional Policy, Unit D2 Urban Actions|archive-date = ngày 6 tháng 4 năm 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110406130058/http://www.urbanaudit.org/DataAccessed.aspx|url-status=dead}}<br />
Urban areas: all figures for 2005 (est.):
{{Chú thích web|url=http://www.insee.fr/fr/ffc/chifcle_fiche.asp?ref_id=CMPTEF01103&tab_id=18|tiêu đề=Pays, villes d'Europe et du monde|ngày truy cập=ngày 6 tháng 2 năm 2008|nhà xuất bản=InsInstitut National de la Statistiqueet des Études Économiques}}<br />
City limits figures: <br />
London as at ngày 1 tháng 7 năm 2006:
{{Chú thích web|url=http://www.statistics.gov.uk/statbase/Expodata/Spreadsheets/D9664.csv|tiêu đề=Mid-2006 Population Estimates|định dạng=CSV|ngày truy cập=ngày 6 tháng 2 năm 2008|nhà xuất bản=[[Office for National Statistics]]|archive-date=ngày 11 tháng 5 năm 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110511200311/http://www.statistics.gov.uk/statbase/Expodata/Spreadsheets/D9664.csv}}<br />
Berlin as at September 2007:
{{Chú thích web|url=http://www.statistik-portal.de/Statistik-Portal/de_zs01_bl.asp|tiêu đề=Bevölkerung Berlin|ngày truy cập=ngày 6 tháng 2 năm 2008|nhà xuất bản=Statistische Ämter des Bundes und der Länder (German statistics office)|archive-date=ngày 3 tháng 5 năm 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090503130609/http://www.statistik-portal.de/Statistik-Portal/de_zs01_bl.asp}}<br />
Paris as at ngày 1 tháng 7 năm 2005:
{{Chú thích web|url=http://www.insee.fr/fr/recensement/nouv_recens/resultats/grandes-villes.htm#P|tiêu đề=Résultats des enquêtes annuelles de recensement de 2004 à 2007 pour les grandes villes|ngày truy cập=ngày 6 tháng 2 năm 2008|nhà xuất bản=Institut National de la Statistique
et des Études Économiques (French national institute for statistics)}}<br /></ref>
!Thành phố
! Theo địa giới hành chính<br /><small>(2006)</small>
! Mật độ <br />/km²<br />
! Mật độ <br />/dặm vuông<br />
! Khu vực đô thị <br /><small>(2005)</small><br />
! Khu vực đô thị lớn<br /><small>(2004)</small>
|-
![[Berlin]]
|3,410,000||3,815||9,880||3,761,000||4,971,331
|-
![[Madrid]]
|3,228,359||5,198||13,460||4,990,000||5,804,829
|-
![[Paris]]
|2,153,600||24,672||63,900||9,928,000||11,089,124
|-
![[Roma]]
|2,708,395||2,105||5,450||2,867,000||3,457,690
|}

<!-- A cited statement about the percentage of EU citizens living in cities would be appropriate here -->
Liên minh châu Âu là nơi có nhiều thành phố toàn cầu hơn bất cứ khu vực nào khác trên thế giới, có tất cả 16 thành phố trên một triệu dân, trong đó lớn nhất là [[Luân Đôn|Berlin]].<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=The World According to GaWC|nhà xuất bản=Loughborough University|url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/citymap.html|ngày truy cập=ngày 29 tháng 6 năm 2007}}</ref>

Ngoài các thành phố lớn, Liên minh châu Âu còn có những vùng với mật độ dân cư dày đặc với không chỉ một trung tâm đơn lẻ mà mở rộng kết nối với những thành phố khác, hiện nay đều được những vùng đô thị vây quanh. Vùng đông dân nhất là [[Rhein-Ruhr|Rhine-Ruhr]] với khoảng 11,5 triệu dân (bao gồm [[Köln]], [[Dortmund]], [[Düsseldorf]],...), [[Randstad]] có xấp xỉ 7 triệu dân (gồm [[Amsterdam]], [[Rotterdam]], [[Den Haag|The Hague]], [[Utrecht (thành phố)|Utrecht]],...), [[Frankfurt/Rhine-Main]] có khoảng 5,8 triệu dân (gồm [[Frankfurt am Main|Frankfurt]], [[Wiesbaden]],...), [[Flemish diamond]] xấp xỉ 5,5 triệu dân (gồm vùng đô thị giữa [[Antwerpen|Antwerp]], [[Bruxelles|Brussel]], [[Leuven]] và [[Gent|Ghent]]), vùng [[Öresund]] xấp xỉ 3,7 triệu dân (gồm [[Copenhagen]], [[Đan Mạch]] và [[Malmö]], [[Thụy Điển]]) và vùng công nghiệp [[Thượng Silesia]] có khoảng 3,5 triệu dân (gồm [[Katowice]], [[Sosnowiec]],...).<ref name="Eurostat Urban zones">{{Chú thích web|tiêu đề=Indicators for larger urban zones 1999–2003|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=Eurostat|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page?_pageid=1996,45323734&_dad=portal&_schema=PORTAL&screen=welcomeref&open=/&product=EU_MASTER_urban_audit&depth=2|ngày truy cập=ngày 25 tháng 1 năm 2007}}</ref>
{{-}}

{| class="wikitable sortable" style="border:1px black; float:right; margin-left:1em"
|+ '''Báo cáo các Ngôn ngữ chính thức ở châu Âu (EU-25<sup>'''1'''</sup>''')
|-
! style="width:40px;"|Ngôn ngữ
! style="width:40px;"|[[Tiếng mẹ đẻ|Mẹ đẻ]]
! style="width:40px;"|Tổng cộng
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Anh|Anh]]
|1%
|'''51%'''
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Đức|Đức]]
|'''18%'''
|32%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Pháp|Pháp]]
|12%
|26%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Ý|Ý]]
|13%
|16%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Tây Ban Nha|Tây Ban Nha]]
|9%
|15%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Ba Lan|Ba Lan]]
|9%
|10%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Hà Lan|Hà Lan]]
|5%
|6%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Hy Lạp|Hy Lạp]]
|3%
|3%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Séc|Séc]]
|2%
|3%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Thụy Điển|Thụy Điển]]
|2%
|3%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Hungary|Hungary]]
|2%
|2%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Bồ Đào Nha|Bồ Đào Nha]]
|2%
|2%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Slovak|Slovakia]]
|1%
|2%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Đan Mạch|Đan Mạch]]
|1%
|1%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Phần Lan|Phần Lan]]
|1%
|1%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Litva|Litva]]
|1%
|1%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Slovene|Slovenia]]
|1%
|1%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Estonia|Estonia]]
|<1%
|<1%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Ireland]]
|<1%
|<1%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[Tiếng Latvia|Latvia]]
|<1%
|<1%
|- style="line-height: 1.1em"
|[[tiếng Malta|Malta]]
|<1%
|<1%
|- style="line-height: 1.1em" class="sortbottom"
| colspan="3" style="text-align:left;"|
<sup>'''1'''</sup><small>Thống kê năm 2006 <br />trước khi [[Bulgaria]] và [[România]] gia nhập Liên minh châu Âu.<br />Khảo sát tiến hành trong năm 2005<br />dựa trên số dân có độ tuổi tối thiểu là 15.<br />
Mẹ đẻ: tiếng mẹ đẻ<ref name=nativeLanguages>{{cite
|work=Special [[Eurobarometer]] 243
|title=Europeans and their Languages
|publisher=[[Europa (web portal)|Europa]]
|author=European Commission
|year=2006
|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf
|pages=141–143
|accessdate =ngày 19 tháng 11 năm 2008}}</ref><br />
Tổng số: số dân Liên minh châu Âu có thể giao tiếp<br /> bằng ngôn ngữ này.<ref name=totalLanguages>{{cite
|work=Special [[Eurobarometer]] 243
|title=Europeans and their Languages
|publisher=[[Europa (web portal)|Europa]]
|author=European Commission
|year=2006
|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf
|pages=152–154
|accessdate =ngày 19 tháng 11 năm 2008}}<br /></ref></small>
|}

=== Ngôn ngữ ===
{{chính|Ngôn ngữ tại Liên minh châu Âu}}

Trong số rất nhiều ngôn ngữ và tiếng địa phương được sử dụng ở ''Liên minh châu Âu'', có 24 ngôn ngữ chính thức và tiếng phổ thông: [[Tiếng Bulgaria|Bungary]], [[tiếng Séc|Séc]], [[tiếng Đan Mạch|Đan Mạch]], [[tiếng Hà Lan|Hà Lan]], [[tiếng Anh|Anh]], [[tiếng Estonia|Estonia]], [[tiếng Phần Lan|Phần Lan]], [[tiếng Pháp|Pháp]], [[tiếng Đức|Đức]], [[tiếng Hy Lạp|Hy Lạp]], [[tiếng Ý|Ý]], [[tiếng Ailen|Ailen]], [[tiếng Latvia|Latvia]], [[tiếng Litva|Litva]], [[tiếng Malta|Malta]], [[tiếng Ba Lan|Ba Lan]], [[tiếng Bồ Đào Nha|Bồ Đào Nha]], [[Tiếng Romania|Rumani]], [[tiếng Slovak|Slovak]], [[Tiếng Slovene|Slovenia]], [[tiếng Tây Ban Nha|Tây Ban Nha]] và tiếng [[tiếng Thụy Điển|Thụy Điển]].<ref name="Official Languages">{{Chú thích web|tiêu đề=Council Regulation (EC) No 1791/2006 of ngày 20 tháng 11 năm 2006|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=EUR-Lex|work=[[Official Journal of the European Union]]|ngày tháng=ngày 12 tháng 12 năm 2006|url=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31958R0001:EN:NOT|ngày truy cập=ngày 2 tháng 2 năm 2007}}</ref><ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Languages in Europe – Official EU Languages|nhà xuất bản=EUROPA web portal|url=http://ec.europa.eu/education/languages/languages-of-europe/doc135_en.htm|ngày truy cập=ngày 12 tháng 10 năm 2009}}</ref> Các tài liệu quan trọng, chẳng hạn như luật pháp, được dịch sang mọi ngôn ngữ chính thức. [[Nghị viện châu Âu]] cung cấp các bản dịch tài liệu văn bản và [[phiên toàn thể]] ở tất cả các ngôn ngữ.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=europarltv, official webtv of the European Parliament, is also available in all UE languages|url=http://www.europarltv.europa.eu/en/home.aspx|ngày truy cập=2011-03-13|archive-date=2016-11-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20161129022818/http://europarltv.europa.eu/en/home.aspx|url-status=dead}}</ref> Một số tổ chức sử dụng chỉ một số ít các ngôn ngữ phổ thông nội bộ.<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=Languages and Europe. FAQ: Is every document generated by the EU translated into all the official languages?|nhà xuất bản=Europa web portal|năm=2004|url=http://europa.eu/languages/en/document/59#5|ngày truy cập=ngày 3 tháng 2 năm 2007}}</ref> [[Chính sách ngôn ngữ]] do các thành viên trong liên minh quản lý, nhưng các tổ chức Liên minh châu Âu luôn thúc đẩy việc học các ngôn ngữ khác.<ref group="nb">See Articles 165 and 166 (ex Articles 149 and 150) of the [[Treaty on the Functioning of the European Union]], on [http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0047:0200:EN:PDF eur-lex.europa.eu]</ref><ref>{{Chú thích web |tiêu đề=European Parliament Fact Sheets: 4.16.3. Language policy|nhà xuất bản=Europa web portal |tác giả=European Parliament |năm=2004 |url=http://www.europarl.europa.eu/facts/4_16_3_en.htm |ngày truy cập=ngày 3 tháng 2 năm 2007}}</ref>

[[Tiếng Đức]] là tiếng mẹ đẻ thông dụng nhất (khoảng 88,7 triệu người vào năm 2006), tiếp theo là [[tiếng Anh]], [[tiếng Ý]] và [[tiếng Pháp]]. [[Tiếng Anh]] là ngoại ngữ được nói nhiều nhất và được 51% dân số Liên minh châu Âu sử dụng (bao gồm cả người bản ngữ [[tiếng Anh]]),<ref name="Eurobarometer Languages_P4">{{Chú thích web|tiêu đề=Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Executive Summary)|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=European Commission|năm=2006|định dạng=PDF|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_sum_en.pdf|ngày truy cập=ngày 11 tháng 3 năm 2011| trang=4|trích dẫn=English is clearly the most commonly used language in the EU with over a half of the respondents (51%) speaking it either as their mother tongue or as a foreign language.}}</ref> sau đó là [[tiếng Đức]] và [[tiếng Pháp]]. 56% công dân Liên minh châu Âu có thể tham gia vào các cuộc hội thoại bằng một ngôn ngữ khác ngoài tiếng mẹ đẻ.<ref name="Eurobarometer Languages_P3">{{Chú thích web|tiêu đề=Special Eurobarometer 243: Europeans and their Languages (Executive Summary)|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=European Commission|năm=2006|định dạng=PDF|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_sum_en.pdf|ngày truy cập=ngày 11 tháng 3 năm 2011| trang=3|trích dẫn=56% of citizens in the EU Member States are able to hold a conversation in one language apart from their mother tongue.}}</ref> Hầu hết các ngôn ngữ chính thức của Liên minh châu Âu thuộc [[ngữ hệ Ấn-Âu]], ngoại trừ [[tiếng Estonia]], [[tiếng Phần Lan]], và [[tiếng Hungary]] thuộc [[ngữ hệ Ural]], [[tiếng Malta]] thuộc [[ngữ hệ Phi-Á]]. Hầu hết các ngôn ngữ chính thức của Liên minh châu Âu được viết bằng [[hệ chữ Latinh]] trừ [[tiếng Bungari]] được viết bằng hệ chữ [[tiếng Nga]] và [[tiếng Hy Lạp]] được viết bằng chữ cái [[Hy Lạp]].<ref name="Many tongues, one family">{{Chú thích web|tiêu đề=Many tongues, one family. Languages in the European Union|nhà xuất bản=Europa web portal|tác giả=European Commission|năm=2004|định dạng=PDF|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf|ngày truy cập=ngày 3 tháng 2 năm 2007}}</ref>

Bên cạnh 23 ngôn ngữ chính thức, có khoảng 150 ngôn ngữ địa phương và dân tộc thiểu số, với số lượng người nói lên đến 50 triệu người.<ref name=autogenerated3>{{Chú thích web|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf|tiêu đề=Many tongues, one family. Languages in the European Union|năm=2004|nhà xuất bản=Europa web portal|định dạng=PDF|tác giả=European Commission|ngày truy cập=ngày 3 tháng 2 năm 2007|url-status=dead|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20070329125431/http://ec.europa.eu/publications/booklets/move/45/en.pdf|ngày lưu trữ=ngày 29 tháng 3 năm 2007}}</ref> Trong số này, chỉ có những ngôn ngữ vùng [[Tây Ban Nha]] (như [[Catalunya|Catalan]]/[[Valencian]], [[Galician]] và [[tiếng Basque]] hệ phi Ấn-Âu), tiếng Gaelic Scotland, và [[tiếng Wales]]<ref name=autogenerated3 /> là công dân có thể dùng trong giao tiếp với các cơ quan chính của Liên minh châu Âu.<ref>{{cite|title=Welsh and Gaelic are official EU tongues|newspaper=The Times|author=Rory Watson|date=ngày 5 tháng 7 năm 2008|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article4272797.ece|accessdate=ngày 13 tháng 3 năm 2009|location=London|access-date=2011-03-13|archive-date=2008-10-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20081012061017/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article4272797.ece}}</ref><ref name="Mercator">{{Chú thích web|tiêu đề=Mercator Newsletter – n. 29|nhà xuất bản=Mercator Central|năm=2006|url=http://www.mercator-central.org/newsletter/newsletter29.htm#2|ngày truy cập=ngày 1 tháng 2 năm 2007|archive-date = ngày 11 tháng 11 năm 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111111013337/http://www.mercator-central.org/newsletter/newsletter29.htm#2}}</ref> Mặc dù các chương trình của Liên minh châu Âu có thể hỗ trợ các ngôn ngữ địa phương và dân tộc thiểu số, việc bảo vệ [[quyền ngôn ngữ]] là một vấn đề đối với cá nhân các nước thành viên. Hiến chương châu Âu về ngôn ngữ thiểu số và địa phương (tiếng Anh: "European Charter for Regional or Minority Languages", viết tắt ECRML) được phê chuẩn bởi hầu hết cấc quốc gia thành viên, nêu ra những hướng dẫn chung mà các quốc gia có thể theo đó bảo vệ di sản ngôn ngữ của họ.

=== Tôn giáo ===
{{chính|Tôn giáo tại Liên minh châu Âu}}

Tôn giáo phổ biến nhất trong Liên minh châu Âu là [[Kitô giáo]], mặc dù nhiều tôn giáo khác cũng được thực hành. Liên minh châu Âu chính thức thế tục, mặc dù một số quốc gia thành viên có giáo hội được nhà nước bảo trợ: [[Malta]] ([[Giáo hội Công giáo Rôma]]), [[Hy Lạp]] ([[Chính Thống giáo Đông phương|Chính thống giáo phương Đông]]), [[Đan Mạch]] ([[Giáo hội Luther]]), và các bộ phận của [[Scotland]] ([[Trưởng Nhiệm]]), tại [[Đức]] và một số quốc gia [[Bắc Âu]] khác tôn giáo chiếm phần lớn dân số là các nhóm [[Kháng Cách]].

[[Tập tin:EU belief in god.png|nhỏ|trái|Tỷ lệ người châu Âu ở mỗi quốc gia thành viên những người tin vào "một Thiên Chúa"<ref name="Eurostat Religion">{{cite|work=Special [[Eurobarometer]] 225|title=Social values, Science and Technology|publisher=[[Europa (web portal)|Europa, web portal]]|author=[[Eurostat]]|year=2005|url=http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_225_report_en.pdf|pages=9|accessdate =ngày 11 tháng 6 năm 2009}}</ref>]]<!---"a God" in quotes because of unusual capitalisation in source --->

Những lời mở đầu của Hiệp ước Liên minh châu Âu ([[tiếng Anh]], "Treaty on European Union") đề cập đến "di sản văn hoá, tôn giáo và nhân văn của châu Âu" thảo luận<ref name="EUO Merkel God">{{Chú thích báo|url=http://www.independent.co.uk/news/europe/eu-celebrates-its-50th-birthday--with-a-row-about-religion-440976.html|title=EU celebrates 50th birthday-with a row about religion|work=The Independent|location=London|first=Stephen|last=Castle|date=ngày 21 tháng 3 năm 2007|accessdate =ngày 4 tháng 3 năm 2008|archive-date = ngày 5 tháng 4 năm 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080405065450/http://www.independent.co.uk/news/europe/eu-celebrates-its-50th-birthday--with-a-row-about-religion-440976.html}}</ref> trên các văn bản dự thảo Hiến pháp châu Âu. Sau đó, các đề xuất trong lời mở đầu [[Hiệp ước Lisbon]] đã đề cập đến [[Kitô giáo]] hay [[Chúa]] hoặc cả hai nhưng ý tưởng không nhận được sự ủng hộ của phe đối lập và đã bị bác bỏ.<ref name="Consolidated Treaties">[http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2010:083:SOM:EN:HTML Consolidated version of the Treaty on European Union].</ref>

[[Kitô hữu]] ở Liên minh châu Âu được phân chia giữa người theo đạo Công giáo Rôma, rất nhiều giáo phái Tin Lành (đặc biệt là ở Bắc Âu), và [[Chính Thống giáo Đông phương|Chính thống giáo Đông Phương]] và [[Công giáo Đông phương]] (ở miền đông nam châu Âu). Các tôn giáo khác, chẳng hạn như [[Hồi giáo]] và [[Do Thái giáo]], cũng góp mặt trong Liên minh châu Âu. Đến năm 2009, ước tính số lượng người theo Hồi giáo tại Liên minh châu Âu là 13 triệu người,<ref name="mgmpPRC">{{Chú thích web|tiêu đề=Muslim Population|nhà xuất bản=europa web portal|url=http://www.fra.europa.eu/fraWebsite/attachments/Manifestations_EN.pdf|ngày truy cập=November 2010|archive-date = ngày 22 tháng 7 năm 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120722185047/http://fra.europa.eu/fraWebsite/attachments/Manifestations_EN.pdf|url-status=dead}}</ref> còn Do Thái là hơn 1 triệu.<ref>Jewish population figures may be unreliable. {{Chú thích web|url=http://www.jafi.org.il/education/100/concepts/demography/demjpop.html|tiêu đề=World Jewish Population (2002)|ngày truy cập=ngày 3 tháng 5 năm 2007|tác giả=Sergio DellaPergola|work=American Jewish Year Book|nhà xuất bản=The Jewish Agency for Israel|archive-date=2008-05-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20080513174504/http://www.jafi.org.il/education/100/concepts/demography/demjpop.html|url-status=dead}}</ref>

Eurostat của Eurobarometer thăm dò dư luận cho thấy trong năm 2005 là 52% của công dân Liên minh châu Âu tin tưởng vào thần linh, 27% trong "một số loại lực lượng tinh thần, cuộc sống", và 18% không có hình thức của niềm tin.<ref name="Eurostat Religion" /> Nhiều quốc gia đã có kinh nghiệm rơi tại nhà thờ và thành viên trong những năm gần đây.<ref name="About SecE">{{Chú thích báo|work=USA Today |url=http://www.usatoday.com/news/world/2005-02-21-god-europe_x.htm|title=What place for God in Europe|accessdate =ngày 24 tháng 7 năm 2009|date=ngày 22 tháng 2 năm 2005|first=Peter|last=Ford}}</ref> Các quốc gia nơi người dân ít nhất báo cáo một niềm tin tôn giáo đã được Estonia (16%) và Cộng hoà Séc (19%)<ref name="Eurostat Religion" /> Các quốc gia tôn giáo nhất là [[Malta]] (95%, chủ yếu là Công giáo), và [[Cộng hòa Síp|Síp]] và [[România]] cả hai với khoảng 90% công dân tin tưởng vào [[Thiên Chúa]] (cả hai chủ yếu là Chính thống giáo Đông). Trên toàn lãnh thổ ''Liên minh châu Âu'', tín ngưỡng tôn giáo phổ biến ở phụ nữ, tăng theo tuổi tác, những người có sự giáo dục tôn giáo, những người bỏ học ở tuổi 15 với một nền giáo dục cơ bản, và những vị cứ phải quy mô chính trị chiếm (57 %).<ref name="Eurostat Religion"/>

== Văn hóa ==
{{chính|Thủ đô văn hóa châu Âu}}

{{multiple image
|image1=Autumn in Turku.jpg
|width1=170
|footer=[[Turku]] của [[Phần Lan]] (trái) và [[Tallinn]] của [[Estonia]] (phải) là trung tâm văn hóa châu Âu (năm 2011).
|image2=Tallinna vanalinn.jpg
|width2=170
}}

Kể từ [[Hiệp ước Maastricht]], hợp tác văn hóa giữa các quốc gia thành viên là một trong những mối quan tâm hàng đầu của Liên minh châu Âu.<ref name="Bozoki">{{Chú thích web|họ=Bozoki|tên=Andras|tiêu đề=Cultural Policy and Politics in the European Union|nhà xuất bản=IECOB, Institute for Central Eastern and Balkan Europe|định dạng=PDF|url=http://137.204.115.130/activities/download/Bozoki/Cultural%20Policy%20and%20Politics%20in%20the%20European%20Union.pdf|ngày truy cập=ngày 13 tháng 7 năm 2007|archive-date = ngày 10 tháng 8 năm 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110810141016/http://137.204.115.130/activities/download/Bozoki/Cultural%20Policy%20and%20Politics%20in%20the%20European%20Union.pdf|url-status=dead}}</ref> Những hành động thiết thực của Liên minh châu Âu trong lĩnh vực này bao gồm chương trình "Văn hóa 2000" kéo dài trong 7 năm,<ref name=autogenerated1>{{Chú thích web |họ=Bozoki |tên=Andras |tiêu đề=Cultural Policy and Politics in the European Union |nhà xuất bản=Cultural Policy and Politics in the European Union.pdf |định dạng=PDF |url=http://www.ecoc-doc-athens.eu/attachments/1249_Cultural%20Policy%20and%20Politics%20in%20the%20European%20Union_speech_Bozoki_Andras.pdf |ngày truy cập=ngày 4 tháng 6 năm 2013 |archive-date = ngày 22 tháng 2 năm 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130222205051/http://www.ecoc-doc-athens.eu/attachments/1249_Cultural%20Policy%20and%20Politics%20in%20the%20European%20Union_speech_Bozoki_Andras.pdf |url-status=dead }}</ref> các sự kiện trong "Tháng văn hóa châu Âu",<ref name="Culture Month">{{Chú thích web|tiêu đề=European Culture Month|tác giả=European Commission|nhà xuất bản=Europa web portal|url=http://ec.europa.eu/culture/eac/ecocs/present_cap/retrospective_en.html|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20080202062436/http://ec.europa.eu/culture/eac/ecocs/present_cap/retrospective_en.html|ngày lưu trữ=2008-02-02|ngày truy cập=ngày 27 tháng 2 năm 2008|url-status=live}}</ref> hay chương trình hòa nhạc "Media Plus",<ref name="Media Plus">{{Chú thích web|tiêu đề=Media programme|nhà xuất bản=Europa web portal|ngày tháng=ngày 5 tháng 7 năm 2007|tác giả=European Commission|url=http://ec.europa.eu/information_society/media/index_en.htm|ngày truy cập=ngày 13 tháng 7 năm 2007}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=http://www.euyo.org.uk/about/history.htm|tiêu đề=An Overture to the European Union Youth Orchestra|nhà xuất bản=The European Youth Orchestra|ngày truy cập=ngày 12 tháng 8 năm 2007|archive-date = ngày 11 tháng 6 năm 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070611140551/http://www.euyo.org.uk/about/history.htm|url-status=dead}}</ref> và đặc biệt là chương trình "Thủ đô văn hóa châu Âu"{{ndash}} diễn ra đều đặn hàng năm nhằm mục đích tôn vinh một thủ đô đã được lựa chọn trong số các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu.<ref name="Capital Culture">{{Chú thích web |tiêu đề=European Capitals of Culture|nhà xuất bản=Europa web portal |tác giả=European Commission |url=http://ec.europa.eu/culture/our-programmes-and-actions/doc413_en.htm |ngày truy cập=Nov 2010}}</ref>

Thể thao cũng rất được chú ý ở Liên minh châu Âu. Chính sách của Liên minh châu Âu về tự do di chuyển và lao động đã tác động không nhỏ đến nền thể thao của các quốc gia thành viên, điển hình như luật [[Bosman]], đạo luật ngăn cấm việc áp dụng hạn ngạch đối với các cầu thủ mang quốc tịch thuộc Liên minh châu Âu thi đấu trong các giải bóng đá của các quốc gia thành viên khác.<ref name="BBC Boseman">{{Chú thích báo |last=Fordyce |first=Tom |title=10 years since Bosman|publisher=BBC News |date=ngày 11 tháng 7 năm 2007 |url=http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/4528732.stm|accessdate =ngày 13 tháng 7 năm 2007}}</ref> [[Hiệp ước Lisbon]] còn đòi hỏi các quy định về kinh tế nếu được áp dụng phải tính đến tính chất đặc biệt của thể thao và phải được xây dựng trên tinh thần tự nguyện.<ref>Cases C-403/08 and C-429/08, Opinon of Advocate General Kokott, para 207</ref> Đây là kết quả của các cuộc vận động hành lang tại [[Ủy ban Olympic Quốc tế|Ủy ban Olympic quốc tế]] và [[FIFA]] trước sự ngại về việc gia tăng khoảng cách giàu-nghèo giữa các câu lạc bộ trong Liên minh châu Âu nếu các nguyên tắc về thị trường tự do được áp dụng rộng rãi.<ref name="IHT RT">{{Chú thích web|tiêu đề=IOC, FIFA presidents welcomes new EU treaty, call it breakthrough to give sports more power|work=International Herald Tribune|ngày tháng=ngày 19 tháng 10 năm 2007|url=http://www.iht.com/articles/ap/2007/10/19/sports/EU-SPT-OLY-EU-Treaty.php|ngày truy cập=ngày 21 tháng 10 năm 2007|url lưu trữ=https://web.archive.org/web/20081201201945/http://www.iht.com/articles/ap/2007/10/19/sports/EU-SPT-OLY-EU-Treaty.php|ngày lưu trữ=2008-12-01|url-status=live}}</ref>

== Chú thích ==
<references group="nb"/>
== Tham khảo ==
{{tham khảo|3}}

== Liên kết ngoài ==
{{Liên kết tới các dự án khác}}
* [http://europa.eu/ EUROPA — Website chính thức của Liên minh châu Âu]
* [http://europa.eu/institutions/index_en.htm Các thể chế chính trị của Liên minh châu Âu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090601191547/http://europa.eu/institutions/index_en.htm |date = ngày 1 tháng 6 năm 2009}}
* [http://european-council.europa.eu/home-page.aspx?lang=en Hội đồng Liên minh châu Âu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110430034524/http://european-council.europa.eu/home-page.aspx?lang=en |date = ngày 30 tháng 4 năm 2011}}
* [http://www.ec.europa.eu/index_en.htm Ủy ban châu Âu]
* [http://consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=242&lang=EN Hội đồng bộ trưởng] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120202145944/http://consilium.europa.eu/showPage.aspx?id=242&lang=EN |date = ngày 2 tháng 2 năm 2012}}
* [http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_en.htm Nghị viện châu Âu]
* [http://www.ecb.europa.eu/home/html/index.en.html Ngân hàng Trung ương châu Âu]
* [http://curia.europa.eu/ Tòa án Công lý Liên minh châu Âu]
* [http://eca.europa.eu/portal/page/portal/eca_main_pages/home Tòa án kiểm toán châu Âu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091222231135/http://eca.europa.eu/portal/page/portal/eca_main_pages/home |date = ngày 22 tháng 12 năm 2009}}
* [http://eur-lex.europa.eu/en/index.htm EUR-Lex] – Luật điều chỉnh Liên minh châu Âu
* [http://baodatviet.vn/the-gioi/quan-he-quoc-te/chau-au-chong-my-dom-lua-phan-no-hien-lanh-3358277/ Châu Âu chống Mỹ: Đốm lửa phẫn nộ hiền lành] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180524221728/http://baodatviet.vn/the-gioi/quan-he-quoc-te/chau-au-chong-my-dom-lua-phan-no-hien-lanh-3358277/ |date=2018-05-24 }}
{{Quyền lực quốc tế}}
{{Liên minh châu Âu}}
{{Thành viên Liên minh châu Âu}}
{{Thanh chủ đề|Châu Âu}}

[[Thể loại:Liên minh châu Âu| ]]
[[Thể loại:Châu Âu]]
[[Thể loại:Chế độ chính trị]]
[[Thể loại:Quan sát viên Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc]]
[[Thể loại:Thành viên G20]]
[[Thể loại:Liên minh siêu quốc gia]]
[[Thể loại:Quốc gia G7]]
[[Thể loại:Quốc gia G8]]
[[Thể loại:Tổ chức quốc tế châu Âu]]
[[Thể loại:Tổ chức đoạt giải Nobel Hòa bình]]
[[Thể loại:Khởi đầu năm 1993 ở Hà Lan]]
[[Thể loại:Bang liên]]
[[Thể loại:Tổ chức chính trị quốc tế]]
[[Thể loại:Tổ chức có trụ sở tại Bruxelles]]
[[Thể loại:Tổ chức chính trị châu Âu]]
[[Thể loại:Khối thương mại]]
[[Thể loại:Khởi đầu năm 1993 ở châu Âu]]
[[Thể loại:Khu vực Kinh tế châu Âu]]
[[Thể loại:Tổ chức thành lập năm 1993]]