Xem mã nguồn của Quần

[[File:Trousers-colourisolated.jpg|thumb|upright|Một người đàn ông mặc quần]]'''Quần''' là một loại [[trang phục]] che phần thân dưới của con người. Quần có nhiều kiểu dáng và chất liệu khác nhau, được sử dụng cho nhiều mục đích và trong nhiều hoàn cảnh khác nhau.<ref>{{cite web|url=https://www.ourdialects.uk/maps/clothing/|title=Our Dialects: Mapping variation in English in the UK|last1=Mackenzie|first1=Laurel|last2=Bailey|first2=George|date=2016|website=www.ourdialects.uk|publisher=University of Manchester|page=Lexical Variation > Clothing|access-date=21 Dec 2021|last3=Danielle|first3=Turton|no-pp=y}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.historic-uk.com/HistoryUK/HistoryofScotland/Highland-Dancing/|title=The History and Tradition of Highland Dancing|website=Historic UK|language=en-GB|access-date=2024-01-18}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.cfa.ilstu.edu/lmlowel/the334/empire/empiremenreview.htm|title=Empire/Directoire Image Review-Men|archive-url=https://web.archive.org/web/20160311230102/http://www.cfa.ilstu.edu/lmlowel/THE334/Empire/EmpireMenReview.htm|archive-date=11 March 2016|url-status=dead|access-date=28 May 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.blacktieguide.com/History/01-Regency_Origins.htm|title=History: Regency Origins|publisher=Black Tie Guide|access-date=4 July 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.mjbale.com/style/Beau-Tie--The-Legacy-of-Beau-Brummell--Inventor-of-the-Modern-Suit.html|title=Beau Tie: The Legacy of Beau Brummell, Inventor of the Modern Suit|publisher=Mjbale.com|access-date=4 July 2017}}</ref>  Chiếc quần được xem là cổ nhất thế giới hiện nay có niên đại từ [[thế kỷ 13]] đến thế kỷ 10 [[Công Nguyên|trước Công nguyên]], được tìm thấy tại [[Tân Cương]] ([[Người Tochari|Tocharia]]), miền Tây [[Trung Quốc]] ngày nay.<ref>Mayke Wagner; Moa Hallgren-Brekenkamp, Dongliang Xu, Xiaojing Kang, Patrick Wertmann, Carol James, Irina Elkina, Dominic Hosner, Christian Leipeg, Pavel E.Tarasovh, "[https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S2352226721000908 The invention of twill tapestry points to Central Asia: Archaeological record of multiple textile techniques used to make the woollen outfit of a ca. 3000-year-old horse rider from Turfan, China]", ''Archaeological Research in Asia'', Volume 29, March 2022, 100344, {{doi|10.1016/j.ara.2021.100344}}.</ref><ref name="auto5">Smith, Kiona N., "[https://arstechnica.com/science/2022/04/the-worlds-oldest-pants-are-a-3000-year-old-engineering-marvel/ The world's oldest pants are a 3,000-year-old engineering marvel]", ''Ars Technica'', 4 April 2022.</ref> Chiếc quần được làm từ len với thiết kế ống quần thẳng, phần đũng rộng. Kiểu dáng này được cho là phù hợp cho hoạt động cưỡi [[ngựa]], một phương tiện di chuyển phổ biến trong thời kỳ đó.<ref name="sciencedirect1">{{cite journal |last1=Beck |first1=Ulrike |last2=Wagner |first2=Mayke |last3=Li |first3=Xiao |last4=Durkin-Meisterernst |first4=Desmond |last5=Tarasov |first5=Pavel E. |title=The invention of trousers and its likely affiliation with horseback riding and mobility: A case study of late 2nd millennium BC finds from Turfan in eastern Central Asia |journal=Quaternary International |volume=348 |pages=224–235 |date=22 May 2014 |doi=10.1016/j.quaint.2014.04.056 |bibcode=2014QuInt.348..224B }}</ref><ref name="sciencenews1">{{cite journal |url=https://www.sciencenews.org/article/first-pants-worn-horse-riders-3000-years-ago |title=First pants worn by horse riders 3,000 years ago |journal=Quaternary International |volume=348 |pages=224–235 |doi=10.1016/j.quaint.2014.04.056 |publisher=Science News |access-date=6 December 2015|year=2014 |last1=Beck |first1=Ulrike |last2=Wagner |first2=Mayke |last3=Li |first3=Xiao |last4=Durkin-Meisterernst |first4=Desmond |last5=Tarasov |first5=Pavel E. |bibcode=2014QuInt.348..224B }}</ref> 

==Lịch sử==
[[File:Bronze Statuette of a Suebi captive.jpg|thumb|Tượng đồng La Mã về người Suebian mặc quần dài (thế kỷ 1 - 3 [[Công Nguyên|Sau Công Nguyên]])]]

=== Thời tiền sử ===
Nghệ thuật tượng hình cho thấy con người đã sử dụng quần từ [[Thời đại đồ đá cũ|thời kỳ Đồ đá cũ]], minh chứng là các bức tượng nhỏ được khai quật tại Mal'ta và Buret' ([[Siberia]]). Tuy nhiên, do chất liệu vải thời kỳ này mỏng manh, dễ phân hủy nên di vật khảo cổ về quần áo còn lại rất ít.<ref>{{cite book |first=Sarah M. |last=Nelson |title=Gender in archaeology: analyzing power and prestige |volume=9 |series=Gender and Archaeology |publisher=Rowman Altamira |year=2004 |isbn=978-0-7591-0496-9 |page=85 }}</ref> Chiếc quần cổ nhất được biết đến hiện nay xuất hiện từ [[thế kỷ 13]] đến 10 [[Công Nguyên|trước Công nguyên]]. Nó được tìm thấy tại nghĩa trang Yanghai, Turpan, [[Tân Cương]], [[Trung Quốc]], thuộc về người dân [[Sông Tarim|lưu vực Tarim.]]<ref name="auto5" /><ref name="sciencedirect1" /><ref name="sciencenews1" />

=== Thời cổ đại ===
[[File:Scythian Kul Oba Crimea.jpg|thumb|Người Scythia mặc quần]]

Hình ảnh quần dài xuất hiện trong các ghi chép lịch sử từ thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, được khắc họa trên các tác phẩm nghệ thuật và điêu khắc tại [[Persepolis]].<ref>{{Cite web|url=http://persianwondersvideo.blogspot.com.au/|title=AS old As a History*|website=persianwondersvideo.blogspot.com.au}}</ref> Cùng thời kỳ, các tài liệu dân tộc học của [[Hy Lạp]] cũng ghi nhận sự xuất hiện của quần dài trong trang phục của những người du mục Âu-Á cưỡi ngựa. Nhiều dân tộc [[Iran]] như [[Scythia]], [[Người Sarmatia|Sarmatia]], Sogdia, Bactria, cùng với [[người Armenia]] và các dân tộc [[Đông Á]] và [[Trung Á]] như [[Hung Nô]] được biết đến là đã sử dụng quần dài trong thời kỳ này.<ref>Payne, Blanche. ''History of Costume''. Harper & Row, 1965. pp. 49–51</ref><ref>{{cite book |title=The Persian Army 560–330 BC |author=Sekunda, Nicholas |url=http://www.ospreypublishing.com/store/book.aspx?bookcode=p2501 |access-date=21 January 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110429170013/http://www.ospreypublishing.com/store/book.aspx?bookcode=p2501 |archive-date=29 April 2011 |url-status=dead  }}</ref> Điều đáng chú ý là quần dài được cho là trang phục chung cho cả nam và nữ trong số những người sử dụng ban đầu.<ref>Lever, James (1995, 2010). ''Costume and Fashion: A Concise History''. Thames and Hudson. p. 15.</ref>

Thuật ngữ "ἀναξυρίδες" (anaxyrides) được người [[Hy Lạp cổ đại]] sử dụng để chỉ loại quần dài được các dân tộc phương Đông ưa chuộng.<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Da%29nacuri%2Fdes ἀναξυρίδες], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus Digital Library</ref> aTrong khi đó, "σαράβαρα" (sarabara) là từ dùng để mô tả kiểu quần rộng thùng thình đặc trưng của người Scythia.<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dsara%2Fbara σαράβαρα], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus Digital Library</ref> Tuy nhiên, bản thân người Hy Lạp lại không ưa chuộng quần dài. Họ cho rằng trang phục này trông lố bịch và không phù hợp với văn hóa của họ.<ref>Euripides, ''Cyclops'', 182</ref><ref>Aristophanes, ''Wasps'', 1087</ref> Thậm chí, họ còn sử dụng "θύλακοι" (thulakoi), dạng số nhiều của "θύλακος" (thulakos) có nghĩa là "cái bao tải", như một từ lóng để chế giễu chiếc quần rộng của người Ba Tư và các dân tộc Trung Đông khác.<ref>[https://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dqu%2Flakos θύλακος], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus Digital Library</ref>

Ban đầu, người La Mã coi thường quần dài, xem đó là biểu tượng của những kẻ man rợ<ref>Lever, James. ''Costume and Fashion: A Concise History''. Thames and Hudson, 1995, 2010. p. 50.</ref>. Tuy nhiên, khi [[Đế quốc La Mã|đế chế La Mã]] mở rộng ra ngoài khu vực [[Địa Trung Hải]], nhu cầu về trang phục ấm áp hơn tăng cao. Do đó, quần dần được sử dụng rộng rãi trong xã hội La Mã<ref>Payne, Blanche (1965). ''History of Costume''. Harper & Row. p. 97</ref><ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com/books?id=78F7jgEACAAJ&newbks=0&hl=vi|title=Costume and Fashion: A Concise History|date=1995|publisher=Thames & Hudson|pages=40|language=en}}</ref>. 

=== Trung Cổ ===
Quần với nhiều kiểu dáng khác nhau được mặc phổ biến ở [[châu Âu]] trong suốt thời [[Trung Cổ|Trung cổ]], đặc biệt là nam giới. Kiểu quần ống rộng thường được mặc ở [[Đế quốc Đông La Mã|Đế chế Byzantine]] bên dưới áo tunic dài.<ref>Payne, Blanche. ''History of Costume''. Harper & Row, 1965. p. 124</ref> Nhiều bộ tộc di cư, như các bộ tộc Germanic, cũng ưa chuộng kiểu quần này. Quần thời kỳ này, thường gọi là braies, có nhiều độ dài, từ ngắn đến dài đến mắt cá chân. Braies có thể bó sát hoặc rộng thùng thình, được may bằng vải len, da hoặc linen. Một số loại braies còn có phần ống quần dài đến bàn chân.<ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com.vn/books/about/History_of_Costume.html?id=LNSBAAAAMAAJ&redir_esc=y|title=History of Costume: From the Ancient Egyptians to the Twentieth Century|last=Payne|first=Blanche|date=1965|publisher=Harper & Row|isbn=978-0-06-045070-0|pages=135-138|language=en}}</ref><ref>Lever, James. ''Costume and Fashion: A Concise History''. Thames and Hudson, 1995, 2010. p. 51.</ref>

Từ [[Thế kỷ 8|thế kỷ thứ 8]], nam giới thuộc tầng lớp thượng lưu [[châu Âu]] bắt đầu mặc trang phục hai lớp quần. Lớp lót bên trong, ngày nay được gọi là "quần đùi", xuất hiện trước và phổ biến hơn thuật ngữ này (xuất hiện vào cuối [[thế kỷ 16]]). Lớp ngoài là quần dài ("breeches") làm từ len hoặc vải lanh.<ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com.vn/books/about/History_of_Costume.html?id=LNSBAAAAMAAJ&redir_esc=y|title=History of Costume: From the Ancient Egyptians to the Twentieth Century|last=Payne|first=Blanche|date=1965|publisher=Harper & Row|isbn=978-0-06-045070-0|pages=154|language=en}}</ref><ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com.vn/books/about/History_of_Costume.html?id=LNSBAAAAMAAJ&redir_esc=y|title=History of Costume: From the Ancient Egyptians to the Twentieth Century|last=Payne|first=Blanche|date=1965|publisher=Harper & Row|isbn=978-0-06-045070-0|pages=142|language=en}}</ref> Mặc dù [[Charlemagne|Carolus Đại đế]] (742-814) thường xuyên mặc quần dài, nhưng ảnh hưởng từ quá khứ [[Đế quốc La Mã|La Mã]] và [[Đế quốc Đông La Mã|Đế chế Byzantine]] đã khiến nam giới châu Âu thời Trung cổ dần ưa chuộng áo tunic dài che phủ phần lớn quần. Quần dần trở thành một loại đồ lót, thay đổi độ dài tùy theo trang phục bên ngoài.<ref>Einhard. ''The Life of Charlemagne''. University of Michigan Press, 1960.</ref><ref>Lever, James. ''Costume and Fashion: A Concise History''. Thames and Hudson, 1995, 2010. pp. 50–51.</ref>

Vào thế kỷ 14, trang phục nam giới, đặc biệt là quý tộc và hiệp sĩ, trải qua một bước ngoặt quan trọng. Ống quần (hose) vốn được mặc riêng biệt với quần lót (drawers) và áo giáp lót (pourpoint) nay được kết nối trực tiếp với áo giáp lót, tạo nên sự thay đổi táo bạo trong phong cách thời trang. <ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com.vn/books/about/History_of_Costume.html?id=LNSBAAAAMAAJ&redir_esc=y|title=History of Costume: From the Ancient Egyptians to the Twentieth Century|last=Payne|first=Blanche|date=1965|publisher=Harper & Row|isbn=978-0-06-045070-0|pages=180|language=en}}</ref><ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com.vn/books/about/History_of_Costume.html?id=LNSBAAAAMAAJ&redir_esc=y|title=History of Costume: From the Ancient Egyptians to the Twentieth Century|last=Payne|first=Blanche|date=1965|publisher=Harper & Row|isbn=978-0-06-045070-0|pages=207|language=en}}</ref> Sang thế kỷ 15, Quần lót dần biến mất, nhường chỗ cho ống quần bó sát được nối liền với áo giáp lót, tạo nên một tổng thể liền mạch và tôn lên vóc dáng người mặc.<ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com.vn/books/about/History_of_Costume.html?id=LNSBAAAAMAAJ&redir_esc=y|title=History of Costume: From the Ancient Egyptians to the Twentieth Century|last=Payne|first=Blanche|date=1965|publisher=Harper & Row|isbn=978-0-06-045070-0|pages=200|language=en}}</ref> 

Vào [[thế kỷ 15]], trang phục nam giới [[Hungary]] bao gồm nhiều lớp áo để giữ ấm trong điều kiện khí hậu lạnh giá. Lớp lót bao gồm [[Sơ mi|áo sơ mi]] và quần dài, thường được làm từ vải lanh hoặc len. Bên ngoài là một chiếc áo khoác ngắn có lót lông hoặc áo khoác da cừu. Áo khoác có thể được trang trí bằng ren, thêu hoặc các loại da khác nhau.<ref>{{cite web|url=http://mek.oszk.hu/01900/01919/html/index20.html|title=Pannonian Renaissance|website=Mek.oszk.hu|access-date=6 December 2015}}</ref>

==Xem thêm==
{{colbegin|colwidth=18em}}
* [[Kích cỡ quần áo]]
* [[Áo]]
* [[Trang phục]]
* [[Quần jean]]
* [[Kaki]]{{colend}}
==Chú thích==
{{tham khảo|2}}
{{Trang phục}}
{{Lịch sử Trang phục}}
{{Trang phục truyền thống}}
{{Authority control}}
[[Thể loại:Quần]]
[[Thể loại:Trang phục]]
[[Thể loại:Lịch sử thời trang]]