BAB 12:

PETEMPATAN
1. PETEMPATAN AWAL
2. JENIS PETEMPATAN DI MALAYSIA
3. PETEMPATAN LUAR BANDAR
4. POLA PETEMPATAN LUAR BANDAR
5. FUNGSI PETEMPATAN LUAR BANDAR

Disediakan Oleh: Pn. Laila, Cempaka Damansara.

 DEFINISI

PETEMPATAN= Tempat manusia tinggal & berinteraksi

antara satu dengan yang lain melalui pelbagai aktiviti
ekonomi.

SEJARAH PETEMPATAN AWAL

Petempatan awal manusia bermula di :
1. Lembangan Sungai Tigris-Euphrates
2. Lembangan Sungai Nil
3. Lembangan Indus
4. Lembangan Hwang He
 Tamadun
Mesopotamia
Tamadun
Hwang He
Tamadun
Tamadun Indus
Mesir
Purba

Tapak Petempatan Awal Di Dunia

Kawasan lembangan sungai sesuai sebagai petempatan awal
kerana:

1. dataran sungai yang rata & kaya dengan tanih aluvium

2. sungai membekalkan sumber air kegunaan domestik &
pengairan
3. sungai sebagai jalan pengangkutan
4. terdapat kawasan rumput subur untuk binatang ternakan
 PETEMPATAN AWAL DI MALAYSIA
Kawasan Petempatan Lokasi Petempatan Awal
1. Zaman Kesultanan
Melaka di Sungai Melaka.
Muara Sungai
2. Kerajaan Johor-Riau di
Sungai Johor.
Tebing atau Lembah Sungai Lembah Bujang di Sungai
Merbok, Kedah.
1. Gua Niah, Sarawak.
Bukit atau Gua 2. Kota Tampan di Lenggong,
Perak.
1. Teluk Darvel, Sabah.
Pinggir Laut
2. Kuala Berang, Terengganu.

Tanah Pamah Pekan, Pahang.

Lembah Kuala
Bujang Berang

Kota
Tampan

Pekan

Teluk
Darvel
Johor
Melaka
Lama

Gua Niah

Tapak Petempatan Awal di Malaysia

 JENIS PETEMPATAN DI MALAYSIA
2 jenis iaitu:
1. Petempatan Luar Bandar
2. Petempatan Bandar
di mana kedua-dua jenis petempatan ini berbeza dari segi:
a) Saiz penduduk
b) Kepadatan penduduk
c) Fungsi
Petempatan Luar Bandar mempunyai saiz penduduk yang kecil &
kepadatan penduduk rendah dengan aktiviti ekonomi ialah pertanian,
penternakan & perikanan.
Petempatan Bandar mempunyai saiz penduduk yang lebih besar &
kepadatan penduduk tinggi dengan kegiatan ekonomi seperti
perdagangan, perniagaan, perkhidmatan & perindustrian.
 1. Bentuk
Muka Bumi

5. Mata
Pencarian
2. Keselamatan
Faktor-faktor
Mempengaruhi
Petempatan Awal
di Malaysia

4. Bekalan Air 3. Pengangkutan &

Perhubungan
 PETEMPATAN LUAR BANDAR

Terdiri daripada petempatan Kampung & Pekan.

Jumlah penduduk di kampung di antara 1 hingga 1 999 orang.
Jumlah penduduk di pekan di antara 2 000 hingga 9 999
orang.
Kegiatan ekonomi penduduk: pertanian & perikanan.
Contoh: Dataran Kedah-Perlis - kawasan penanaman padi
Pulau Ketam - kawasan nelayan.

Hampir di semua negeri mempunyai petempatan luar bandar kecuali

Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur & Putra Jaya.
 1. BENTUK MUKA
6. KETERSAMPAIAN: BUMI: tanah pamah 2. TANIH:
mudah sampai di lembah sungai & aluvium, laterit,
dengan dataran pantai. gambut & pasir.
pengangkutan.

FAKTOR
MEMPENGARUHI
PETEMPATAN
LUAR BANDAR 3. SUMBER
AIR: keperluan
domestik &
5. DASAR pengangkutan.
KERAJAAN: 4. KEGIATAN
petempatan EKONOMI: pertanian,
terancang di luar perikanan &
bandar (FELDA). perlombongan.
JENIS TANIH TANAMAN PETEMPATAN LUAR
BANDAR
1. Delta Kelantan
Aluvium Padi 2. Dataran Kedah-
Perlis

Getah & Kelapa Kaki bukit yang

Laterit beralun di Semenanjung
Sawit
Malaysia
Pantai timur
Berpasir Kelapa
Semenanjung Malaysia

Gambut Nanas Pontian, Johor

Jenis Tanih Yang Sesuai Untuk Tanaman di Malaysia

 KEGIATAN EKONOMI PETEMPATAN LUAR BANDAR

1. Dataran Kedah-Perlis
PERTANIAN 2. Dataran Terengganu
3. Tanjung Karang, Selangor

1. Kuala Kurau, Perak

2. Kuala Sedili, Johor
PERIKANAN 3. Besut, Terengganu
4. Mukah, Sarawak
5. Kunak, Sabah

1. Sungai Lembing, Pahang

PERLOMBONGAN
2. Bau, Sarawak

Jenis Kegiatan Ekonomi di Petempatan Luar Bandar

Sistem Saliran di Malaysia
 KESEDAR (Lembaga Kemajuan Kelantan
Selatan)

KETENGAH (Lembaga Kemajuan Terengganu

Tengah)

KEJORA (Lembaga Kemajuan Johor SLDA (Lembaga Kemajuan Tanah Sabah) bagi
Tenggara) negeri Sabah

Rancangan Pembangunan Tanah (FELDA) di

Semenanjung Malaysia
 POLA PETEMPATAN LUAR BANDAR

POLA BERSELERAK POLA BERJAJAR

Ciri-ciri: rumah/ bangunan dibina secara
Ciri-ciri: susunan rumah/ bangunan tidak
selari dengan jalan raya, sepanjang pantai,
teratur & dibina di atas tanah sendiri.
sungai, permatang & parit.
Contoh: kebun kecil, dusun, kawasan sawah
Contoh: kawasan sawah padi &
padi & kebun sayur.
perkampungan nelayan.
 POLA BERPUSAT
POLA BERKELOMPOK
Ciri-ciri: rumah/ bangunan dibina rapat, Ciri-ciri: rumah/ bangunan kurang rapat,
padat & berpusat. disusun secara teratur & terancang.
Contoh: Kawasan petempatan yang Contoh: Terdapat di simpang jalan raya,
bertumpu pada sesuatu objek seperti di jalan kereta api & kuala sungai serta di
persimpangan jalan, pasar, kedai, sekolah kawasan ladang getah & kelapa sawit.
atau klinik.
 FUNGSI PETEMPATAN LUAR BANDAR
FUNGSI EKONOMI CONTOH
1. Dataran Kedah-Perlis & sekitar Sg.
Manik (padi)
Pusat Pengeluaran & Pengumpulan Hasil 2. Kundasang, Sabah & Tanah Tinggi
Pertanian Cameron (tanaman teh & sayur-sayuran)
3. Bagan Datoh (tanaman kelapa)
4. Chuping, Perlis (tebu)

Pengeluar Sumber Hutan: pucuk kayu, 1. Pedalaman Sabah, Sarawak, Pahang,

buluh, rotan & akar kayu. Terengganu & Kelantan.

1. Taman Agro, Selandar, Melaka

Kawasan Rekreasi & Pelancongan (Agro- 2. Gua Tempurung, Perak
pelancongan & Eko-pelancongan) 3. Gua Mulu, Sarawak
4. Air Terjun Sekayu, Terengganu

1. Kampung Sayong, Perak (labu sayung)

Industri Kecil: hasil kraf tangan,
2. Air Hitam, Johor (tembikar)
tembaga, songket, batik & makanan.
3. Pulau Pangkor, Perak (ikan kering)

Perniagaan Kecil-kecilan: kedai runcit Terdapat di hampir semua petempatan

menjual barangan keperluan harian. luar bandar.