ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

1. Απόλυτη τιμή αριθμού

Είναι η απόσταση ενός αριθμού από το μηδέν – Είναι μη αρνητικός αριθμός
|x| = x αν x  0
|x| = -x αν x  0
Ιδιότητες:
 |-x| = |x|  |x+y|  |x| + |y|
 |xy| = |x| |y|  |x-y|  |x| + |y|
x x  |x-y|  |x| - |y|
  για y  0
y y

2. Δυνάμεις (εκθέτες) 3. Ρίζες, για α, b, x ≥ 0

 a0 1  a
n
m
 m an
 a1  a 1
 a 2
 a
nm
 a a a
n m
1
 a 3
3 a
 a nbn  (ab)n
 a
n
 n
a
 (a )  a
n m nm

n  a n x  bn x  (a  b)n x
an  a 
    , για α, b  0  n
ab  n a n b
bn  b  1
a n a a n
an  n     , για b  0
 m
 a n  m , για α  0 b n b b
a
1
 a  n  n , για α  0
a

4. Ταυτότητες
 (a  b)2  a 2  b2  2ab  (a  b)3  a3  b3  3a 2b  3ab2
 (a  b)2  a 2  b2  2ab  a3  b3  (a  b)  a 2  ab  b2 
 (a  b)(a  b)  a 2  b2  a3  b3  (a  b)  a 2  ab  b2 
 (a  b)3  a3  b3  3a 2b  3ab2  (a  b  c)2  a 2  b2  c2  2ab  2ac  2bc

5. Επίλυση Δευτεροβάθμιας Εξίσωσης ax 2  bx  c  0

Διακρίνουσα:   b2  4  a  c
Λύσεις:
b 
 Για Δ  0 υπάρχουν δύο άνισες πραγματικές ρίζες x1, 2  , οπότε
2a
ax 2  bx  c  a( x  x1 )( x  x2 )

 Για Δ = 0 υπάρχουν δύο ίσες πραγματικές ρίζες x1,2   b , οπότε

2a
2
 b 
ax 2  bx  c  a( x  x1 ) 2  a x  
 2a 
 Για Δ  0 δεν υπάρχουν ρίζες στο σύνολο των πραγματικών αριθμών.

b c
Άθροισμα των ριζών: x1  x 2  Γινόμενο των ριζών: x1 x 2 
a a
7. Λογάριθμος και φυσικός (νεπέρειος) λογάριθμος
Αν b   c ,   0 τότε log b  c και αντίστροφα.
Αν b  ec  c  loge b  ln b, b  0, e  2,718 (φυσικός λογάριθμος).
Ιδιότητες:
 ln x  0 για 0  x  1, ln1  0
 ln x  0 για x  1, ln e  1
 ln  b  b  ln a, ln ea  a, eln a  a
a
 ln  ln a  ln b, ln(a  b  c)  ln a  ln b  ln c
b

6. Ευθεία
 Εξίσωση ευθείας που έχει κλίση (συντελεστή διεύθυνσης) a και διέρχεται από το σημείο ( x1 , y1 ) :
y  y1  a( x  x1 ) .
 Εξίσωση ευθείας που διέρχεται από δυο σημεία ( x1 , y1 ) και ( x2 , y2 )
y  y1 y y
y  y1  2 ( x  x1 ) , a  2 1
x2  x1 x2  x1
 Δύο ευθείες είναι παράλληλες όταν έχουν ίσες κλίσεις.
 Δύο ευθείες είναι κάθετες όταν το γινόμενο των κλίσεών τους είναι ίσο με ( –1).

8. Κανόνες παραγώγισης συναρτήσεων με μεταβλητή το x

 (a)  0 
 f ( x)  f ( x)  g ( x)  f ( x)  g ( x)
 ( x)  1     , g ( x)  0
 g ( x)  g 2 ( x)
 ( x  )    x 1 
  a  f ( x)   a  f ( x)
  ex   ex ,  e f ( x)   f ( x)  e f ( x)
f ( x)
 ln f ( x)  
1
  (ln x)  ,
  f ( x)  g ( x)   f ( x)  g ( x) x f ( x)

  f ( x)  g ( x)   f ( x)  g ( x)  f ( x)  g ( x)   f ( x)g ( x)    g ( x)  ln f ( x)   f ( x) g ( x)
 f n
( x)   n  f ( x)  f n1 ( x)   a   f ( x)  a
f ( x) f ( x)
 ln a

  n

n
1 n
 m
f ( x) n   f ( x) m  f ( x)   m f ( x)n  m  f ( x)
m m
dy( x) dy(u ) du ( x) dy du
 Αν y  y(u) και u  u( x) τότε     (αλυσωτός κανόνας).
dx du dx du dx
 Αν η συνάρτηση g είναι αντίστροφη της f (δηλαδή g[ f ( x )]  x )
1 dy ( x) 1
τότε g ( y )  όπου y  f (x ) ή 
f ( x ) dx dx( y )
dy
9. Ελαστικότητα μιας συνάρτησης y  f (x ) :
dy
y dy x d ln y
   η εναλλακτικά  
dx dx y d ln x
x
10. Τοπικά ακρότατα συνεχούς συνάρτησης μιας μεταβλητής y  f (x )
Τοπικό μέγιστο για x = α Τοπικό ελάχιστο για x = α
Κριτήριο Πρώτης df (a) df (a)
f (a)  0 f (a)  0
Παραγώγου (ΚΠΠ) dx dx
Κριτήριο Δεύτερης df 2 (a) df 2 (a)

f (a)  0 * 
f (a)  0 *
Παραγώγου (ΚΔΠ) dx 2
dx 2

*
Σημειώνεται ότι αν f (a)  0 τότε χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση.

11. Αόριστο ολοκλήρωμα

Ιδιότητες του αορίστου ολοκληρώματος:
  a  f ( x)dx  a   f ( x)dx   f ( x)d  a  x 
  f ( x)dx   f ( x)d  x  a , a σταθερός αριθμός
   f ( x)  g ( x)  dx   f ( x)dx   g ( x)dx
Τύποι βασικών ολοκληρωμάτων:
  df ( x)  f ( x)  c,  dx  x  c
f a 1 ( x ) x a 1
  f a ( x )df ( x )   c,    c, a  1
a
x dx
a 1 a 1
df ( x) f ( x) dx
  f ( x) 

f ( x)
dx  ln f ( x)  c ,  x 
 x 1dx  ln x  c

  f ( x)  e dx  e f ( x )  c ,  e dx  e c
f ( x) x x

a f ( x) ax
  a df ( x)   a  f ( x)dx  c,  a dx  c
f ( x) f ( x) x

ln a ln a
Τύπος παραγοντικής ολοκλήρωσης :
 f ( x)  d  g ( x)    f ( x)  g( x)dx  f ( x)  g ( x)   f ( x)  g ( x)dx
12. Ορισμένο ολοκλήρωμα μιας συνάρτησης f ( x) από x  a μέχρι x  b
b
Αν  f ( x)dx  F ( x)  c , δηλαδή F ( x)  f ( x) , τότε  a
f ( x )dx  F (b)  F ( a ) .

Ιδιότητες του ορισμένου ολοκληρώματος:

b a
 a
f ( x)dx   f ( x)dx
b
a
 a
f ( x)dx  0
c b c
 a
f ( x)dx  f ( x)dx   f ( x)dx, a  b  c
a b

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

[1] Ε. Καβουσανός, «Μαθηματικός Λογισμός σε Επιχειρησιακά και Οικονομικά Προβλήματα με χρήση

Excel», Εκδόσεις Μπένου, 2006.
[2] Ν. Μπλέσιος, «Επιχειρησιακά Μαθηματικά», Τόμος Α, ΕΑΠ, 2002.