Ang balarila ng Ilocano ay medyo tipikal ng ibang mga wikang Malayo-Polynesian tulad ng

Tagalog at Cebuano. Ang mga ugnayan sa gramatikal ay ipinapakita sa pamamagitan ng pag-

unlapi, panlapi, panlapi, pag-uusap, encliticization, at pagdoble. Mayroong isang bilang ng mga
unlapi at gitlapi, ngunit dalawa lamang ang mga panlapi.
Ang Ilokano ay naipakilala sa pamamagitan ng isang paguri-paunang istraktura. Ang mga
pandiwa at pang-uri ay nangyayari sa unang posisyon ng pangungusap, pagkatapos ay ang
natitirang bahagi ng pangungusap ay sumusunod.

Gumagamit ang Ilocano ng isang kumplikadong listahan ng mga panlapi (mga unlapi, panlapi,
gitlapi at enclitics) at mga duplikado upang ipahiwatig ang isang malawak na hanay ng mga
kategorya ng gramatika. Ang pag-aaral ng mga simpleng salitang-ugat at kaukulang panlapi ay
kinakailangan sa pagbubuo ng mga maayos na pangungusap. [19]

Sa Indonesian, ang mga panlapi ay kumukuha ng isang mahalagang papel sapagkat ang iba't
ibang mga panlapi ay maaaring may iba't ibang kahulugan. Mayroong apat na uri ng mga
panlapi: mga unlapi (awalan), mga panlapi (akhiran), mga kurso (apitan) at mga gitlapi (sisipan).
Ang mga panlapi ay ikinategorya sa mga pangngalan, pandiwa, at pang-uri na panlapi. Ang mga
ugat na salita ay alinman sa mga pangngalan o pandiwa, na maaaring tumagal ng mga palapi
upang makabuo ng mga bagong salita, halimbawa, masak (upang magluto) ay maaaring maging
pagluluto (lutuin), memasakkan (tagapagluto para sa), dimasak (luto), pemasak (isang lutuin) ,
masakan (isang pagkain, lutuin), '' termasak '' (hindi sinasadyang luto). Maraming mga paunang
katinig na kahalili sa pagkakaroon ng mga unlapi: sapu (upang walisin) ay nagiging menyapu
(walisin / walisin); panggil (to call) nagiging tawag (tawag / pagtawag), tapis (to sieve) nagiging
menapis (sieves).

Panlapi sa Pangngalan
Noun affixes are affixes that form nouns upon addition to root words. The following are
examples of noun affixes:

Uri ng Panlapi sa Halimbawa ng salitang-

Panlapi Halimbawa ng salitang hango
Pangngalan ugat

pə(r)- ~
Unlapi duduk (umupo) penduduk (populasyon)
pəng-

kə- hendak (gusto) kehendak (pagnanais)

 telunjuk (index finger,
Gitlapi ⟨əl⟩ tunjuk (turo)
command)

⟨əm⟩ kelut (dishevelled) kemelut (kaguluhan,krisis)

⟨ər⟩ gigi ngipin) gerigi (talim)

bangun (gisingin,
Hulapi -an bangunan (gusali)
bangon)

Circumfix kə-...-an raja (king) kerajaan (kaharian)

pə(r)-...-an
kerja (trabaho) pekerjaan (trabaho)
pəng-...-an

Panlapi sa Pandiwa
Katulad nito, ang mga nakakabit na pandiwa sa Indonesian ay nakakabit sa mga salitang-ugat
upang mabuo ang mga pandiwa. Sa Indonesian, mayroong:

Uri ng Halimbawa ng salitang

Panlapi Halimbawa ng salitang hango
Panlapi ugat

belajar (mag aral)
Unlapi bər- ajar (magturo)

məng- tolong (tulong) menolong (makatulong)

di- ambil kumuha) diambil (kinuha)

məmpər- panjang (haba) memperpanjang habaan)

dipər- dalam (malalim) diperdalam (lumalalim)

tər- makan (kumain) termakan (sinasadyang kainin

Hulapi -kan letak (lugar, panatilihan) letakkan (panatilihan, ilagay)

-i jauh (malayo) jauhi (iwasan)

Circumfix bər-...-an pasang (pares) berpasangan (sa pares)

bər-...-kan dasar (base) berdasarkan (batay sa)

məng-...-kan pasti (sigurado) memastikan (upang siguraduhin)

məng-...-i teman (kumpanya) menemani (upang samahan)

məmpər-...- mempergunakan (upang
guna (gamitin)
kan magsamantala)

məmpər-...-i ajar (magturo) mempelajari (pag-aaral)

kə-...-an hilang (mawala) kehilangan (upang mawala)

disakiti (masaktan sa pamamagitan
di-...-i sakit (sakit)
ng)

di-...-kan benar kanan) dibenarkan (pinapayagan)

dipər-...-kan kenal (alam, kinikilala) diperkenalkan (ay ipinakilala)

Mga panlapi na pang-uri

Ang mga panlapi na pang-uri ay nakakabit sa mga salitang-ugat upang mabuo ang mga pang-uri:

Uri ng
Panlapi Halimbawa ng salitang ugat Halimbawa ng salitang hango
Panlapi
Unlapi tər- kenal (alam) terkenal (sikat na)

sə- lari (tumakbo) selari (kahilera)

Gitlapi ⟨əl⟩ serak (maglasing) selerak (magaling)

⟨əm⟩ cerlang (maliwanag na maningning) cemerlang (maliwanag, mahusay)

⟨ər⟩ sabut (Tandaan) serabut (nabuwag)

kə-...-
Circumfix barat (kanluran) kebaratan (kanluranin)
an

Paghambing Ng Pangngalan ng Ilocano at Indonesia Bahasa

Pangngalan Ilokano
Ang mga pangngalan ay inuuri bilang alinman sa karaniwan o pansarili; personal na pangngalan
ay ipinakilala ng personal na artikulo ni. Ang mga pangalan ng tao o anthropomorphized na
pangngalan ay minarkahan ng ni (ni Juan, Juan). Ang mga termino at pamagat ng pamamahala
ay maaari ring mauna sa ni (ni tatang, ni kaeskuelam). Maaari silang ipakilala sa pamamagitan
ng ti (ang karaniwang artikulo) kung ang nagsasalita ay gumagawa ng isang paglalahat. Ang
lahat ng iba pang mga pangngalan (ang karaniwang mga pangngalan) ay ipinakilala ng ti;
halimbawa, ti aso ("ang aso") at ti balay ("ang bahay"). Ang mga pangunahing tampok ng
Ilocano noun morphology ay ibinibigay sa ibaba:

Ang Ilocano ay isang wikang Ergative-Absolutive. Nangangahulugan ito na ang mga paksa ng
hindi nagbabagong mga pandiwa at direktang mga bagay ng palipat na pandiwa ay parehong
minarkahan ng absolutive case, taliwas sa mga paksa ng palipat na pandiwa na minarkahan ng
kaso na ergative.
Ang ilang mga pangngalang hiniram lamang mula sa Espanyol ay minarkahan para sa kasarian,
hal., Doktór (panlalaki) at doktóra (pambabae).
Ang mga pangngalan ay nahahati sa personal at karaniwan. Kinukuha ng mga personal na
pangngalan ang personal na artikulo ni, at ang mga karaniwang pangngalan ay kumukuha ng
artikulong ti.
Ang pangmaramihan ay maaaring ipahayag sa dalawang paraan:
(1) sa pangmaramihang anyo ng artikulo, hal., Ti baláy ‘ang bahay’ at dagití baláy ‘ang mga
bahay’;
(2) sa pamamagitan ng iba't ibang uri ng pagdoble, hal., Ima 'kamay', at imima 'mga kamay'.