9

Araling Panlipunan
Ikatlong Markahan – Modyul 3

LAYUNIN AT PAMAMARAAN NG PATAKARANG

PANANALAPI
Araling Panlipunan 9
QUARTER 3, WEEK 7

Most Essential Learning Competency:

Nasusuri ang layunin at pamamaraan ng patakarang pananalapi

Ang Patakarang Pananalapi o Monetary Policy ay ang paggamit o pagkontrol ng

suplay ng salapi at antas ng interes upang mapalago ang ekonomiya at mapatatag ang
presyo sa pamilihan.

Ang anumang bagay na tinatanggap na pamalit ng mga produkto at serbisyo ay

matatawag na salapi.

MGA INSTRUMENTO NA GINAGAMIT NG BSP UPANG

MAIPATUPAD ANG PATAKARANG PANANALAPI

Fiat
Money
Authority

Reserve Open
Requirement Market
Pagkontrol Operation
ng Suplay
ng Salapi

Rediscount Moral
Rate Suasion

1. Fiat Money Authority – ang BSP lamang ang may kapangyarihang magimprenta
ng salapi sa bansa. Kung kailangan ng karagdagang salapi sa sirkulasyon, maaaring
mag-imprenta ng salapi upang punan ito.
2. Laang Reserba (Required Reserved) – ito ay bahagi ng idinedeposito ng mga tao
sa bangko na kailangang itabi ng bangko at hindi ipautang.
3. Pagdidiskuwento – Bilang nagpapautang, maaaring diktahan ng BSP kung
magkano ang interes ng kaniyang pagpapautang. Ang interes na ito ay tinatawag na
rediscounting.
4. Open-market Operation – ito ay pagbebenta o pagbili ng mga papel ng
pagkakautang ng pamahalaan o government securities na direkta sa pamilihan.
5. Pagbebenta at pagbili ng dayuhang salapi – maaring magbenta at bumili ang
BSP ng dolyar sa pamilihan. Kapag bumili ang BSP ng dolyar; binabayaran ito ng
piso, kung ang BSP naman ang nagbebenta ng dayuhang salapi, nakatatanggap naman
siya ng piso, sa ganitong paraan nakokontrol ang suplay ng salapi gamit ang
pamamarang ito.
6. Moral Suasion – ang BSP ay may di-matatawarang impluwensiya sa mga bangko.
Dahil sa impluwensiyang ito, maaari nang maiderekta ang mga gawain ng mga
bangko ayon sa layunin ng pamahalaan. Maaaring kausapin ng gobernador ng BSP
ang mga bangko upang maipaliwanag ang sitwasyon ng ekonomiya at kung paano
makatutulong ang mga bangko upang malutas ang anumang suliranin sa pananalapi na
kinakaharap ng bansa.

MGA URI NG BANGKO

PAGTITIPID
/THRIFT
BANK

TRUST BANGK COMMERCIAL

COMPANY O BANK

RURAL
BANK
1.Bangkong Komersiyal –pinakamalaking grupo ng bangko pagdating sa puhunan at
ari-arian. Tumatanggap ang bangkong ito ng demand deposit at iba pang serbisyong
pampinasyal. Sila rin ay pinapayagang tumanggap ng papeles ng pagkakautang.
Halimbawa ng Bangkong Komersiyal: BPI, Union Bank, Metrobank at
Equitable PCI Bank.
2.Bangko ng Pag-iimpok – pangunahing gawain ng bangkong ito ang tumanggap ng
mga impok ng mga mamamayan at ipautang ito sa mga mamumuhunan upang sila ay
tumubo.
Halimbawa ng Bangko ng Pag-iimpok: Allied Savings Bank, Banco Filipino
Savings Bank, Mortgage Bank at BPI Family Savings Bank
3.Bangkong Rural – bangkong matatagpuan sa mga lalawigan at bayan kung saan
limitado lang ang kanilang pinaglilingkuran dahil sa maliit lamang ang kanilang
puhunan. Karaniwang kliyente ng ganitong bangko ay mga magsasaka, mangingisda
at mga taong nabibilang sa sektor ng agrikultura.

MGA ESPESYAL NA BANGKO

a.Development Bank of the Philippines (DBP) – naitatag ang bangkong ito ng

pamahalaan upang magpautang sa mga proyektong pangkaunlaran, lalung lalo na sa
larangan ng pagpapatayo at pagpapalago ng industriya ng bansa. Nagpapautang ito sa
mababang interes.
b.Land Bank of the Philippines (LBP) – itinatag ang bangkong ito bilang katuwang
ng programa sa repormang agraryo ng bansa. Ito ang pinanggagalingan ng pondo ng
programa at nagbibigay ng pautang at tulong sa mga magsasakang nakasama sa
repormang agraryo.
c.Islamic Bank (Al-Amanah Islamic Investment Bank of the Philippines) Dahil sa
ibang kultura ng mga Muslim, kailangan nila ng espesyal na bangko na hindi
lamang institusyong pananalapi kundi susunod din sa alituntunin ng kanilang
relihiyong Islam na may kinalaman sa pananalapi, pangungutang, pagbabayad at
pakikipagkalakalan.

IBA PANG INSTITUSYONG PANANALAPI

a. Kompanyang Seguro – ito ay nahahati sa dalawa: ang pribado at pag-aari ng

pamahalaan. b.Government Service Insurance System (GSIS) ay itinalaga upang
mangolekta sa mga empleyado ng pamahalaan ng buwanang kontribusyon bilang
pag-iimpok sa kanilang pagreretiro sa serbisyo ng pamahalaan.
c. Social Security System – ito ay itinalaga para mangolekta ng buwanang
kontribusyon sa mga empleyado ng mga pribadong kompanya. Sila ay tatanggap ng
pensiyon sa kanilang pagreretiro at naka-seguro rin sila sa anumang mangyayaring
aksidente at iba pang pinsala sa katawan dulot ng kanilang trabaho.
d. Bahay-Sanglaan – ito ay nagpapautang ng salapi ngunit may kolateral na
karaniwang alahas, kasangkapan, o kagamitan at anumang mahahalagang bagay.
e. Tagapagpalit ng Dayuhang Salapi (Money Exchanger) – ito ay nasa ilalim ng
pamamahal ng BSP upang legal na makapagpalit ng mga dayuhang salapi sa piso.

PANDAIGDIGANG INSTITUSYONG PANANALAPI

Matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig, lahat ng bansa ay naharap sa

matinding kahirapan at pagkawasak ng ekonomiya dulot ng digmaan. Itinatag ang
tatlong pangunahing institusyon upang mamahala sa gagawing rehabilitasyon at sa
sistema ng pandaigdigang kalakalan. Ito ay ang:
1. World Bank (WB) – layunin nito na magbigay ng tulong pananalapi at payo sa
mga bansang kasapi nito para sa kanilang programang pangkaunlaran, pagbawas sa
kahirapan at proteksiyon sa pandaigdigang pamumuhunan.
2. International Monetary Fund – tumitingin sa pandaigdigang sistema ng
pananalapi sa pamamagitan ng pag-aaral sa palitan ng dayuhang salapi at balanseng
kita ng mga bansa sa mundo. Ito rin ay nagbibigay ng teknikal at tulong pinansyal
kapag may pangangailangan at may humingi ng tulong.
3. General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) – Naitatag ito upang itaguyod
ang internasyonal na kalakalan sa pamamagitan ng pagbawas o pagtatanggal ng mga
hadlang sa kalakalan katulad ng taripa o quota.

PAG-IIMPOK AT PAMUMUHUNAN BILANG ISANG SALIK NG

EKONOMIYA

Araling Panlipunan 9
QUARTER 3, WEEK 8

Most Essential Learning Competency:

Napahahalagahan ang pag-iimpok at pamumuhunan bilang isang salik ng ekonomiya.

Ang pag-iimpok ay isang sistema na kung saan ang mga hindi nagamit na pera
ng gobyerno ay iniimbak sa bangko. Ito ay pagtatabi o pag-iipon ng ilang bahagi ng
kita para sa hinaharap. Ang pag-iimpok ay isa sa mahalagang gawain ng sambahayan
na kailangan ng ekonomiya.
Samantala, ang mamumuhunan naman ay maaaring utangin ang perang ito
upang makapaglikha ng maraming trabaho para sa mga Pilipino. Kung gayon, ang
pag-iimpok at pamumuhunan ay nakatutulong sa pag-unlad ng isang ekonomiya. May
mga gawain ang sambahayan at bahaykalakal na nagdudulot ng pagkakaroon ng
palabas at paloob na daloy sa Paikot na Daloy ng Ekonomiya. Ginagastos ng
sambahayan ang kanilang mga kita ngunit hindi lahat ng kanilang kita ay kanilang
ginagastos dahil bahagi nito ay itinatabi nila sa mga bangko bilang pag-iimpok.
Ang pag-iimpok ay pagpapaliban ng paggastos ng sambahayan para sa kanilang
mga pangangailangan sa kinabukasan. Dahil dito, ang pag-iimpok ay isang palabas na
daloy sa Paikot na Daloy ng Ekonomiya. Ang bahay-kalakal naman ay palaging may
layuning palaguin ang kanilang produksiyon kung kaya’t madalas silang
nangangailangan ng karagdagang puhunan. Sila ay umuutang sa mga bangko upang
mamuhunan at makabili ng karagdagang salik ng produksiyon. Kung ganoon, ang
pamumuhunan ay papasok na daloy sa Paikot na Daloy ng Ekonomiya.
Ang pag-iimpok ay tinatawag ring pagtatabi o pag-iipon para may magamit sa
hinaharap. Maaari tayong mag-impok sa bangko o sa alkansya. Maaari din tayong
bumili o magbayad ng mga insurances. Madalas ganito ang kaisipan ng bawat
Pilipino, ang magtago ng “savings” o ipon sa bangko.
Kadalasan ginagawa ito ng mga wais sapagkat ito ay lumalago dahil sa interes sa
deposito. Kaya naman mas hinihikayat ng gobyerno na mag-ipon sa bangko kaysa
gumamit ng alkansya. Ang pag-iimpok ay bahagi ng buhay at upang maging kapaki-
pakinabang ang inimpok na salapi, ilagay ito sa mga bangko o institusyong
pampinansyal.
Ang pamumuhunan o pagdaragdag ng istak para sa hinaharap ay kailangan
upang palawakin ang produksiyon. Ang pagbili ng mga makinarya, paglalaan ng
pondo para sa depresasyon ng mga kapital at paghiram ng salapi ay ilan sa anyo ng
pamumuhunan na ang layunin ay para sa hinaharap. Ang pamumuhunan ay
nangangailangan ng sapat na salapi. Ang paggasta ay pagbili ng mga kagamitan, mga
salik ng produksiyon at iba pa.
Karaniwan sa mga namumuhunan ay gumagamit ng sariling salapi o puhunan na
hiniram sa ibang tao, sa bangko, o sa ibang institusyon sa pananalapi. Ang perang
hiniram upang gamiting puhunan ay nagmumula sa inimpok o idineposito sa mga
institusyon sa pananalapi tulad ng bangko o kooperatiba. Ang perang inimpok ng mga
tao sa bangko ay ipinapahiram sa mga negosyante upang gamitin sa pamumuhunan.
Ang pamumuhunan ay isa ring mahalagang salik sa ating bansa. Mas maraming
negosyo, mas maraming trabaho. Ito ay maaaring magbunga sa pagkakamit ng
kaunlaran.
Mga Institusyong Bangko – ito ang mga institusyong tumatanggap ng salapi
mula sa mga tao, korporasyon at pamahalaan bilang deposito. Sa pamamagitan ng
interes o tubo, ang halagang inilagak ng mga tao bilang deposito ay lumalago.

URI NG MGA BANGKO

1. Commercial Banks - ito ang malalaking bangko. Nakapangangalap sila ng

deposito sa higit na maraming tao.
2. Thrift Banks - ang bahagi ng kanilang puhunan at depositong tinanggap ay
ipinauutang nila sa mga maliliit na negosyante bilang pantustos ng mga ito sa kanilang
mga negosyo.
3. Rural Banks- nagpapautang sa mga magsasaka, maliliit na negosyante, at iba pang
mga mamamayan sa kanayunan.
4. Specialized Government Banks- mga bangkong pag-aari ng pamahalaan na
itinatag upang tumugon sa mga tiyak na layunin ng pamahalaan.
 a. LBP (Land Bank of the Philippines) – layunin ng LBP ang magkaloob ng
pondo sa mga programang pansakahan.
b. DBP (Development Bank of the Philippines) – layunin ng DBP ang tustusan
ang mga proyektong pangkaunlaran lalo na sa sektor ng agrikultura at industriya.
c. Al-Amanah (Al-Amanah Islamic Investment Bank of the Philippines) –
layunin nito na tulungan ang mga Pilipinong Muslim na magkaroon ng puhunan at
mapaunlad ang kanilang kabuhayan.

Mga Institusyong Di-Bangko – tumatanggap sila ng kontribusyon mula sa mga

kasapi, pinalalago ito at muling ibinabalik sa mga kasapi pagdating ng panahon upang
ito ay mapakinabangan.

URI NG MGA DI-BANGKO

1. Kooperatiba- isang kapisanan na binubuo ng mga kasapi na may nagkakaisang

panlipunan o pangkabuhayang layunin. Ang perang inambag ng mga kasapi ay
kumakatawan sa shares at tumatayong pondo ng kooperatiba.
2. Pawnshop o Bahay-Sanglaan- nagpapautang sa mga taong madalas mangailangan
ng pera at walang paraan upang makalapit sa mga bangko.
3. Pension Funds
a. GSIS (Government Service Insurance System) – ahensiyang nagbibigay ng
life insurance sa mga kawaning nagtatrabaho sa mga ahensiya ng gobyerno, lokal na
pamahalaan, at mga guro sa mga pampublikng paaralan.
b. SSS (Social Security System) – ahensiya ng gobyerno na nagbibigay ng
seguro sa mga kawani ng pribadong kompanya at sa kanilang pamilya sa oras ng
pangangailangan.
c. Pag-IBIG Fund (Pagtutulungan sa Kinabukasan: Ikaw, Bangko,
Industriya at Gobyerno) – itinatag upang matulungan ang mga kasapi nito sa
panahon ng kanilang pangangailangan lalo na sa pabahay.
4. Registered Companies – kompanyang nakarehistro sa Komisyon sa Panagot at
Palitan (Securities and Exchange Commission o SEC) matapos magsumite ng basic at
additional documentary requirements, at magbayad ng filing fee.
5. Pre-Need- kompanya na rehistrdo sa SEC na pinagkalooban ng nararapat na
lisensiya na mangalakal o mag-alok ng mga kontrata ng pre-need.
6. Insurance Companies- rehistradong korporasyon sa SEC at binigyan ng
karapaatan ng Insurance Commission na mangalakal ng negosyo ng seguro sa
Pilipinas.

Ang PDIC o Philippine Deposit Insurance Corporation ay isang

korporasyong pag-aari ng pamahalaan na itinatag noong Hunyo 1963 sa ilalim ng
Batas Republika Blg. 3591. Ito rin ay malayang institusyong pampananalapi na nag-
uugnay sa Kagawaran ng Pananalapi ng Pilipinas. Ang PDIC ay ahensiya ng
pamahalaan na naglalayon na mapataas ang pag-iimpok sa Pilipinas.
Kapag maraming tao ang nag-impok, maraming bansa ang mahihikayat na
mamuhunan sa Pilipinas dahil saligan ng isang matatag na bansa ang mataas na antas
ng pag-iimpok. Ang PDIC ay gumagarantiya ng hanggang Php500,000.00 sa deposito
ng bawat depositor. Ang investment product, fraudulent account, laundered money, at
depositong produkto na nagmula sa hindi ligtas at unsound banking practices ay hindi
kabilang sa segurong ibinibigay ng PDIC.

Mga gawi na dapat isaalang-alang ng mga mag-iimpok sa bangko:

1. Kilalanin ang iyong bangko.

2. Alamin ang produkto ng iyong bangko.
3. Alamin ang serbisyo at mga bayarin sa iyong bangko.
4.Ingatan ang iyong bank records at siguruhing up-to-date.
5. Makipagtransaksiyon lamang sa loob ng bangko at sa awtorisadong tauhan.
6. Alamin ang tungkol sa PDIC deposit insurance.
7. Maging maingat.

Ang pera o salapi ay ginagamit sa pagbili ng mga bagay na kinakailangan

upang mapunan ang pangangailangan at kagustuhan ng mga tao. Ang pagkonsumo
gamit ang salapi ay kinakailangan din ng matalinong pag-iisip at pagdedesisyon upang
mapakinabangan nang husto at walang nasasayang.
Ang kita ay halagang natatanggap ng tao kapalit ng produkto o serbisyong
kanilang ibinibigay. Maaari itong itabi o itago bilang savings o ipon. Ang savings ay
isang paraan ng pagpapaliban ng paggastos. Ang ipon na ginamit upang kumita ay
tinatawag na investment. Ang economic investment ay paglalagak ng pera sa negosyo.
Maaari ring maglagay ng ipon sa mga financial asset katulad ng stocks, bonds, o
mutual funds.
Mahalaga ang savings sapagkat ang pera na iyong naipon bilang savings ay
maaaring ilagak sa mga Financial Intermediaries tulad ng mga bangko. Ang mga
bangko at iba pang financial intermediaries ay nagsisilbing tagapamagitan sa nag-
iipon ng pera at sa nais umutang o mag-loan.
Ang umuutang o borrower ay maaaring gamitin ang nahiram na pera sa pagbili
ng asset o pagmamay-ari na may ekonomikong halaga o gamitin ito bilang
karagdagang puhunan. Ang pera na iyong inilagak sa mga institusyong ito ay
maaaring kumita ng interes o dibidendo.
Pero kung itatago mo nang matagal na panahon sa alkansiya ang iyong pera,
hindi ito kikita at maaari pang lumiit ang halaga dahil sa implasyon. Maaari ding
magdulot ito ng kakulangan sa suplay ng salapi sa pamilihan. Mas makabubuti kung
ilalagak ang salapi sa matatag na bangko upang muling bumalik sa pamilihan ang
salaping inimpok.
 Sadyang napakahalaga ang mag-impok sapagkat kapag tayo ay may trabaho ay
may kita rin tayong matatanggap bilang kabayaran sa ating serbisyo. Bahagi din ng
kita na hindi dapat gastahin ang lahat ng kita at sa halip ay iipunin na lang ito o
ilalagay sa bangko at kung sakali mang may problemang dumating sa atin o
pangangailangan sa hinaharap may mapagkukuhanan tayong pera.
Ang pamumuhunan ay kinakailangan lalong lalo na sa mga negosyante dahil
kung ang isang tao ay may balak magtayo ng negosyo kinakailangan niya muna ng
puhunan nang sa ganoon ay magsilbi itong dahilan upang muling pumasok ang
nailabas niyang pera sa paikot nitong daloy.