Thuziak Hmasate
Thuziak Hmasate
Thuziak Hmasate
Ellen G. White
Copyright 1882
By MRS. E. G. WHITE
Copyright 1945 by
The Ellen G. White Publications
Printed at
Offset Art Printers
73, Elliot Road
Kolkata - 700 016
Published by
Mizo Conference of Seventh-day Adventists
K HAWVÊL hun inher zêlah hian kan tûnlai hun atana thu
pawimawh chuanna lehkhabu, mîte ngaihsan hlawh nih vanga
kum za chuang zet chhûng pawha chhut nawn ngai fo hi a vang viau
mai. Mahse he lehkhabu Ellen G. White Thuziak Hmasate hi
chu chutiang chu a ni tlat thung. Kum kal ta chhûng khân vawi eng
emaw zât belhchhah leh chhut nawn a lo ni tawh a, tuna mi hi
American edition chhut ngana a ni.
A bu hming pawh hian a nihna a phurchhuak zo hlê a, Ellen G.
White lehkhabu chhuak hmasa pathum— Mrs. E. G. White
Kristian Thil Tawn Leh Thlirdan, kum 1851-a chhut te; Thil
Paltlang Leh Thlirdana Thubelh, kum 1854-a chhuah te; leh
Thlarau Thilpekte, Volume I, kum 1858-a chhuahte a huam tel ta
vek a ni.
Hetiang taka Thuziak Hmasate bu a lãr reina chhan hi thlarau
thilpêk hmanga kohhran hmasa hnêna fuihna leh bengvarna thuchah
nei leh zir tûra a duhsakna chuai lo vang pawh hi a ni thei ang.
He thil chhut hnihna kha 1882 khân volume te taktê pahnih—
Thilpaltlang Leh Ngaihdante leh Thubelh hi a pakhatna niin,
Thlarau Thilpêkte chin hi a pahnihna a ni bawk a. Chhut hmasa
zâwkah khân thil tlêm tlêm belh hlek hlek a nìh tâk bâkah, editorial
lamah pawh tidanglam hlekin, thuhmahruaiah pawh tihian chhuah a
ni:
“Phêkmawng thubelhah hian a hunte leh sawifiahnate dah a nih
bâkah, a bu tawpah thu hrilhfiahna belhin mumang ngaihnawm tak
pahnih, a tira ziaha tel lo tarlan a ni bawk a, hei vang hian tuna
chhut pawh hi a tihlu sawt ang. Chûng thilte bâkah chuan, a hmaa
mi ang kha tihdanglam tehchiam a awm lova, khawimaw lai laia a
awmzia ti chiang zâwk deuh tûra thumal leh thuchheh hmang
tìhdanglam hlek hlek chauh a ni deuh mai. A thu kalphung pawh
tihdanglam lovin, thiltih sawina \awngkam dang hman hlek pawh a
ziaktu hmuh leh phalna ngeia tih vek a ni.”
iii
iv THUHMAHRUAI
Kum 1882 khân Thuziak Hmasate tih hming chawiin a kawppui
bu hnihte pawh chhut tel leh a ni a. Duhtute an lo pun chhoh tâk
zêlah chuan mamawhna phuhrûk tûrin, kum 1906 khân American
chhut thumna atân a khâwlhate tih\hat deuh a ni a. Heta phêk
nambar pêk dan hi Mrs White lehkhabu thu zawnawlna leh a hnua
chhut dangte phêk nambar atân pawh rin zêl a ni ta bawk.
Thuziak Hmasate bu chhut lîna chu kum 1945 khân tihchhuah
a ni a. Kum 40 chhûng lai chhut leh chhut nawn fo a nih avangin a
khawlhâte pawh a thar hman loh theih a ni ta lo. Chutiangah pawh
chuan a chhut hmasa lama phêk nambar mil thei tura tih a ni zêl a.
Tunlai huna thumal ziah dan leh a lamdante hman a nih bâkah,
thuhmahruai thar hian he lehkhabu chungchâng chu tlêmin a tarlang
bawk.
Chhut nganaah hian Thu Hmawrhmuhna leh Zirbelhna hi,
chhiartuten hêng thu ziah lai hun chinchang, tûna han hriat mai theih
tawh lohte an hriat a, \awng bungrua leh an lo hman dan chena thil
an manthiam theih zâwk nâna belhchhah a nihna hi thil chhinchhiah
tlâk tak a ni. Chhut lina ang phêk nambar leh Bible thûte pawh
tihdanglam lohin, Ellen G. White Thuziak Zawnawlna Bupui mil
tûra dah zui zêl a ni bawk.
Thil Tawn Leh Ngaihdante tihah hian kum 1840-44 chhûnga
Isuâ Lo Kal Leh tûr lo hmuahlai vêla Pi White-i mimal chanchin leh
thil tawnte a târlang thuak thuak a. Chutah a ìnlãrna hmùh hmasak
lam, a bûa chhuah tawhte leh hunbinei chanchinbua chhuah tawhte
pawh tihlan leh a ni.
Thubelh tih hian a hmalama a thuziak ngaihsual leh a awmze
dik chiah hriat fuh loh hlawh deuhte sawichhuah dan hrilhfiahin,
kohhran tân thurawn a pêk belh a. Hemi chhutchhuah hian
Testimonies for the Church tih lehkhabu tea chhuah chu kum
khatin a hmakhalh a ni.
Thlarau Thilpêkte, Volume I hi, Krista leh Angel thianghlimte
leh Setana leh a tirhkoh sualte kâra indona hun rei tak chhûng awm
chho zêl chungchang chhut hmasakber niin, tawi fel leh chiang tak,
THUHMAHRUAI v
sawi \ûl târlang kim \ha tak a nihna hi ngaihhlùt tlâk a nihna pakhat
a ni. Hun lo inher zêlah hêng indona thu tawi tê tête hi, 1870-84
chhûnga Hrìlhlâwkna Thlarau lehkhabu hrang hrang pali
chhuakah, chipchiar deuh zâwka tihchhuah a ni ta zêl a. Zau taka
thehdarh a nih hnûin, hêng lehkhabu palî-te hi Indona Chanchin
Bûte tia hriat lãr leh chhiar hlawh tak ni chho ta zêlin, Pi White-i
hnêna chiang zâwka hmùhtîr a nih zui leh tâk anga tih a ni. Hêng
lehkhabu hrang hrang—Thlahtubulte Leh Zãwlneite, Zãwlneite
Leh Lalte, Chatuan Nghàhfâk, Tìrhkohte Thiltìh leh Indona
Ropui-ahte hian indona kal zêl dan chu chipchiar deuh takin chuang
bawk mah se, he lehkhabua tãwi fel, kim tak sia tãrlan vang hian
Thil Tawn leh Ngaihdante tìh chu mi tamtakten neih an dùh deuh
\heuh a ni zui reng tho dâwn a ni.
KRISTIAN
THIL TAWN
&
NGAIHDANTE
THIL TAWN LEH NGAIHDANTE
“Kan hrehawm nêp tak, tun mitkhap kâr chhûng chauhva awm
tûr hian, ropuina nasa tak, chatuan atân min siamsak nasa tulh tulh
a ni, thil hmuh theihte hi en lovin, thil hmuh theih lohte chu an en
zâwk si a; thil hmuh theihte hi rei lo tê atân an ni a, thil hmuhtheih
lohte erawh chu chatuan atân a ni si a.” 2 Korin 4:17, 18.
“Chhandamna, hun hnuhnûnga lang tûra peih sa chu hmu tûrin,
rinna avangin Pathian thiltihtheihnaa ven chu in ni. Chu miah chuan
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 19
nasa takin in hlim a ni, tûnah (a \ul chuan) thlêmna tinrêng avangin
lungngai rih mah ula, in rinna fiahna, rangkachak meia fiah hnu pawha
boral \hin aia hlu zâwk chu, Isua Krista inlâr hunah chuan fakna leh
chawimawina leh ropuina tûr a lo nih theih nân.” 1 Petera 1:5-7.
“Thihna te, nunna te, vantirhkoh te, lalna te, thil awmsa te, thil
lo la awm tûr te, thiltihtheihna te, sânna te, thûkna te, thilsiam dang
rêng rêng pawhin, kan LALPA Krista Isuaa awm Pathian hmangaihna
ata chu min \hen thei lovang tih dik takin ka hre si a.” Rom 8:38,
39.
“Ani chuan a kawtlai taka nunna tui lui, krustal lung anga tle
Pathian leh Berâm no lal\hutphaha lo chhuak mi entîr a. Luikam
tuakah chuan Nunna thing, chi hrang sâwm leh pahniha rah, thla
kipa rah a awm a; chu thing hnahte chu hnam tin tihdamna tûr a ni.
Ãnchhia rêng rêng a awm leh tawh lovang a, Pathian leh Beram
No lal\hutphah chu a awm tawh zâwk ang; tichuan a bâwihte chuan
a rawng an bâwl ang a, a hmêl an hmu ang a, a hming chu an chalah
a chuang bawk ang. Zan a awm leh tawh lovang a; khawnvar êng
leh ni êng an ngai leh tawh lovang a; LALPA Pathian chuan anmahni
a ên dâwn si a; tichuan chatuanin ro an rêl ang.” Thupuan 22:1-5.
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE
INLÂRNA DANGTE
Maine biala Topsham khuaa kum 1847-a unauhote Sabbath
nîa an inkhâwm laiin hêngte hi LALPAn mi hmuhtîr a.
|awng\aina thlarau namên lovin kan chang a. Kan \awng\ai
laiin, Thlarau Thianghlim chu kan chungah a lo thleng a. Kan hlim
êm êm a. Pathian ropuina inlârna chuan mi tuam vêl a, rei lo tê
hnuah chuan khawvêl thil engmah ka hre chang ta lova. Vantirhkoh
pakhat hi chak takin ka hnênah a lo thlâwk a. Lei a\angin Khaw
Thianghlimah chuan rang takin mi hruai ta daih mai a. Chu khawpuiah
chuan biakbûk ka hmu a, a chhûngah ka lût a. Puanzâr pakhatna
ka luhtlang hmain kawngkâah ka lût hmasa a. Chu puanzâr chu
khaisânin a lo awm a, hmun thianghlimah chuan ka lût ta a. Rimtui
hâlna maichâm leh khawnvar dahna pasariha khawnvar pasarihte
leh dawhkan, a chunga chhang dah awmna chu ka hmu a. Hmun
Thianghlim ropuizia chu ka thlîr hnu chuan puanzâr pahnihna chu
Isuan A hlipkiang a, Hmun Thianghlim berah chuan ka lût ta a.
Hmun Thianghlim berah chuan Thuthlunna Bâwm ka hmu a, a
chun lam leh a sîrte chu rangkachak hlang hlaka siam a ni a. A sîr
tawnah chuan cherub pakhat ve ve an awm a; an thlate chu bâwm
chungah chuan an zâr a. An inhawi tawn a, hnuai lam an en dûn a.
Vantirhkohte inkârah chuan, rangkachaka siam rimtui hâlna a awm
a. Bâwm chung zâwnah chuan ropuina nasa taka êng hi, lal\hutphah
anga lang Pathian chênna chu a awm a. Bâwm sîrah chuan Isua a
ding a, mi thianghlimte \awng\aina chu A hnênah a lo chho va, hâl
rimtui chu a lo khu ang a, tichuan, hal rimtui khu nên chuan A Pa
hnênah an \awng\ainate chu a lo hlansak dâwn a ni. Bâwmah
chuan rangkachaka siam manna dahna bêl leh Arona tiang chawr
leh dan ziakna lungphêk pahnih, lehkhabu anga khup thawk theih
hi a awm bawk a. Chung chu Isuan A hawng a, a chhûngah chuan
Thupêk Sâwm, Pathianin Ama kutzung\ang ngeia A ziakte pawh
chu ka hmu bawk a. Lungphêk pakhatah chuan thupêk pali a
chuang a, pakhat zâwkah chuan paruk a chuang a. Lungphêk
pakhatnaa thupêk hmasa pali chuangte chu a dang paruk ai chuan
23
24 THÚZIAK HMASÃTE
a êng zâwk a. Pathian hming thianghlim chawimawina tûra Sabbath
chu dahhran a nih avangin, Thupêk palina, Sabbath thupêk chu a
êng ber a. Sabbath thianghlim chu a lang ropui bîk a, ropuina êng
hian a hual chhuak pup mai a ni. Sabbath thupêk chu kross-ah
khenbeh a ni lo tih ka hmu a. Khenbeh lo ni ta se a dang pakuate
pawh an ni vek dâwn a, chuti a nih chuan a dang pakuate pawh
chu bawhchhe vek tûrin zalenna kan nei tihna a lo ni dâwn a ni.
Pathian chu A danglam ngai si lova, Sabbath pawh chu a thlâk lo
tih ka hmu a. Pope erawh chuan, hunte leh dante thlâktu tûr a nih
avangin chawlhkâr khata ni sarihna nî a\angin ni khatnaah a lo sawn
ta a ni.
Pathian chuan Sabbath chu ni sarihna a\angin ni khatnaah lo
sawn ta sela chuan, van biakbûk Hmun Thianghlim bera thuthlunna
bâwma dan ziakna lungphêka ziak chu ziak danglam ngei tûr a ni a,
hetianga chhiar tûr hi a lo ni tawh zâwk ang: “Ni khatna hi LALPA
i Pathian Sabbath a ni,” tiin. Amaherawhchu Pathianin ama zung\ang
ngeia lungphêka A ziah Mosia hnêna Sinai Tlânga A rawn pêk ang
chiah khân a la inziak si a. “Ni sarihna erawh chu LALPA i Pathian
Sabbath a ni,” tiin. Sabbath thianghlim chu Pathian Israel dikte leh
ring lo mite thliar hrangtu bang a ni a, a la ni zêl dâwn tih pawh ka
hmu bawk a; Pathian mi thianghlim duhawm tak tak, Amah lo
nghâktute phuar khâwmtu chu Sabbath hi a ni tih ka hmu a.
Pathian chuan Sabbath hmu lo, serh bawk lo fate A nei tih ka
hmu a. Anni hian hê êng hi an la hnar lo rêng a ni. Buaina hun lo
in\an a, chiang lehzuala Sabbath1 thu puang tûra kan chhuah lai
chuan Thlarau Thianghlimin kan lo khat ta a. Sabbath thutak chu
an hnial theih loh avangin kohhrante leh a hming leka Adventist-te*
chu a tithinur a. Hetih lai hian Pathian mi thlante chuan thutak chu
kan nei a ni tih fiah takin an rawn hmu ta a, tihduhdahnate kan zînga
tuar ve tûrin an lo chhuak ta a. Rama khandaih leh \âm leh hrehawm
leh buaina nasa tak lo thleng chu ka hmu a. Mi suaksualte chuan
an chunga rorêlna thlentîrtu nia min rin avangin, khawvêl ata min
_____
1
Phêk 72 en la. *Zirbelhna-a A hming leka Adventist en bawk la.
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 25
tihboral dan tûr ngaihtuah tûrin an tho va, an inrâwn khâwm a,
chutia an tih chuan thil \ha lo lo thleng tûr chu a tâwp theia an rin a
ni.
Buaina hun a lo thlen chuan khawpui leh khawtê a\ang chuan
kan tlanbo ta vek a, amaherawhchu mi sualte chuan min rawn umzui
a, mi thianghlimte inah chuan khandaih nên an lût a. Min thah tumin
khandaih chu an lek a; mahse buhpâwl ang chauhvin a tliak a, mi
tina thei hlawl lovin leiah a tla ta zêl a. Ni lêng leh zânkhua hian min
hruaichhuak tûrin Pathian chu kan au lawm lawm a, kan au rawl
chu Pathian hmaah a chho ta a. Nî chu a lo chhuak a, thla chu a
ding ta rih a. Lui luang laite chu a tawp a. Chhûm dum chhah pui
puite chu rawn an inzial chhuak tup tup a, an insu \huai \huai a.
Mahse chhûm karah chuan hmun thiang fiah taka êng bik hi a awm
a, chuta \ang chuan tui tamtak ri ang, Pathian aw chu a lo ri chhuak
a, chu chuan lei leh vante chu a nghawr nghîng dur dur a. Lir nasa
tak a lo nghing a. Thlante an lo inhawng a, vantirhkoh pathumna
thuchah puan a nih laia thi, Sabbath serhtute chu an mutna vaivut
a\ang chuan tihropuina changa, Pathianin a dan vawngtute nena
remna thuthlung a siam chu hriatpui turin an lo thova.
Van boruak chu a êng thul, a thim leh thul, a buai nuaih vek mai
a ni. Tlangte chu luikam phairuang ang maiin an nghing a, kil tinah
lungpui hrawl pui pui a invawrh chhuak ur ur a. Tuipuite chu bela
tui chhuan ang maiin a so bulh bulh a, vaukamah lung an vawrh
chhuak chum chum bawk a. Pathianin Isua lo kal hun nî leh dâr tur
a puan a, a mite tana chatuan thuthlung a puan lai chuan thu chang
khat a sawi a, a aw riin khawvel a fan chhuah ruih ruih chhûng
chuan a chawl zel a. Pathian fate chuan lei chunga Jehova aw,
khawpui ri ang maia ri fawn vel an ngaihthlak lai chuan chung lam
chauh an thlir a. A râpthlâk ngei mai. Thu chang khat a sawi zawh
apiangin mi thianghlimte chuan, “Ava ropui êm! Haleluiah!,” tiin an
lo au va. An hmêl chu Pathian ropuina chuan a ên a, Sinai Tlâng
a\anga hmêl êng sut chunga Mosia rawn chhuk thla ang maia ropui
26 THÚZIAK HMASÃTE
kha an ni. An ropuina êng avang chuan mi sualte chuan an en
ngam ta lo va. A Sabbath vawng thianghlimtute chunga malsawmna
tawp ngai lo puan a nih lai chuan sakawlh leh a lem chunga hnehna
au thawm nasa tak mai chu a lo ri chhuak a.
Chutah ram pumpui chawlhna tûr jubili chu a rawn in\an chhuak
ta a. Sal, Pathian ngaihsak mi, ropui taka hneh zova thovin amah
an phuarna khaidiat chu a thing thla a, tihtûr chin lem hre lova a
awm lai chuan a pu suaksual tak chu buaina chuan a rawn nanga.
Mi suaksualte chuan Pathian aw ri chu an hrethiam ve lova.
Reilotêah chhûm ropui tak a lo lang a. A hmâ aiin a mawi tial tial a,
a chungah chuan Mihring Fapa a \hu a. A tîrah chuan chhûmah
chuan Isua chu kan hmu mai lova, amaherawhchu lei a rawn hnai
deuh deuh laiin Amah ngei, duhawm tak mai chu kan hmu ta a. He
chhûm hi a lo lan tirh chuan vana Mihring Fapa chhinchhiahna chu
a ni a. Pathian Fapa âw chuan mi thianghlim muhilte chu a ko
chhuak ta chur chur mai a, thihtheihlohna ropui taka thuam an ni.
Mitkhap kâr lovah mithianghlim la damte chu tihdanglamin an awm
a, an mahni rualin chhûmpui tawlailîrah chuan lak chhohvin an awm
ta a. Vanlam hawia a lirh chhoh zêl lai chuan a vêl zawng zawng
chu ropuina hlir hian a khat chho mup mup mai a ni. Tawlailir a lirh
chhoh zêl lai chuan a kete chu, “Thianghlim” tiin an au va, thlate
pawh chuan an in zah chhoh zêl lai chuan, “Thianghlim” tiin an au
ve a. Tawlailir sîr vêla vantirhkoh thianghlim rawn inzui chhâwng
nguai nguaite pawh chuan “Thianghlim, thianghlim, thianghlim, LALPA
Pathian Engkimtitheia,” tiin an auva. Chhûm zînga mi thianghlimte
chu, “A ropui e, Haleluia,” tiin an au a. Tawlailir chu khaw
Thianghlim pan chuan a lir chho zêl a, Isuan rangkachak khawpui
kawngkâ chu a hawng a, min hruai lût ta a. “Pathian thupêkte kan
zawm avangin hetah hian min lo lâwm a, Nunna Thing chungah
chuan thu kan nei ta a.”
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 27
CHHINCHHIAHNA CHU
Sabbath thianghlim in\anna, January 5, 1849-ah, Pu Beldena
chhûngte nên Rocky Hill, Connecticut-a chhûngkaw \awng\aina
kan neih laiin, Thlarau Thianghlim chu kan chungah a lo thleng ta a.
Inlârnain hmun thianghlim berah lakbovin ka awm ta a, chutah chuan
Israel tân Isuan A la dîlsak reng a ni tih ka hmu a. A silhfên hmawrah
chuan dâr leh pomgranet a awm a. Mi tin chungthu chhandam
tûrin emaw tihboral tûrin rêl fel a nih hma loh chuan Isuan Hmun
Thianghlim ber chu A la kalsan mai dâwn lo tih ka hmu bawk a.
Isuan hmun thianghlim bera A hna A thawh zawh a, puithiam thuam
A hlih a, phuba lâknaa A inthuam hma loh chuan Pathian thinurna
chu a la thleng thei lova. Chumi hnuah chuan mihring leh Pa inkâr
a\ang chuan Isua A lo chhuak ang a, Pathian chu A ngawi reng
tawh lovang. A thutak hnartute chungah chuan A thinrimna chu a
leihbua ang. Hnamte thinurna leh Pathian thinurna leh mithite rorêl
sakna hun chu hun hran, indawt thliah an ni tih ka hmu a; Mikaela
pawh a la ding lova, ‘buaina hun tunhmaa la awm ngai lo’ pawh
chu a la in\an hek lo. Tûnah hian hnamte chu an thinur mêk a;
amaherawhchu kan Puithiam Lalberin hmun thianghlim bera A
rawngbawlna chu A zawh hunah, A lo ding chhuak ang a, phuba
laknain A inthuam ang a, chumi hunah chuan hripui pasarihte chu
leihbuak a ni tawh ang.
Hmun thianghlima Isuan A hna chu A thawh zawh hma loh
chuan lei thli palite chu vantirhkoh palite chuan an chelh rih ang a,
chutah hripui pasarihte chu a lo thleng ang. Hêng hripuite hian mi
sualte chu mi felte lakah a tithinrim a, Pathian rorêlna an chunga
thlentîrtuah min ruat a, lei a\anga min tihboral vek theih chuan hripuite
chu kiang tûrah an ngai a. Mi thianghlimte thahna thupêk a lo
chhuak a, chu chuan chhûn leh zânin chhanchhuahna ngenin a au
chhuahtîr a. Hei hi Jakoba buaina hun a ni. Chutah mi thianghlim
zawng zawngte chu rilru a lungngaihna nasa tak avangin an au ta
chiam a; Pathian âw hmanga chhanchhuah an ni ta a. Mi 144,000-
te chuan an hneh ta. An hmêlte chu Pathian ropuina chuan a lo êng
THÚZIAK28
HMASÃTE
chhuak a. Chutih hnu chuan, pâwl khat, namên lova lungngaia \ap
hmuhtîr ka ni a. An silhfênahte chuan, hawrawp lian pui pui hian,
“Bûknaah bûkin i awm a, i tling ta lo,” tih a chuang a. “He mite hi
tute nge ni?” tiin ka zâwt a. Vantirhkoh chuan, “Hêngho hi Sabbath
vawi khat serh tawh zet a, bansan leh tate an ni,” a ti a. “I lo kal
lehna hi kan ring a, phur takin kan lo zirtîr tawh a sin,” tiin ring taka
an au chu ka hria a. Chutia an \awng laite chuan an silhfênte chu an
en ang a, thu ziak chu an hmu ang a, ring takin an \ap vak ang. Tui
thûk takte chu an in tawh a, a bâng nawite chu an kein an
tibawlhhlawh a—Sabbath chu an chîl hrep a, chuvang chuan a
lawm, bûka an awma an tlin tâk loh ni.
Chutah mi hruaitu vantirhkoh chuan khawpui lam chu mi thlîrtîr
leh a, khawpui kawngka panin vantirhkoh pali thlâwk lai ka hmu a.
Kawngkaa vantirhkoh hnênah chuan rangkachak lehkha khawng
a pe a, chutih lai vêk chuan hmun ropui ber a\anga vantirhkoh chak
taka lo thlâwk ka hmu bawk a, chu vantirhkoh chuan, a kuta a
englo ken chu vai zêl chungin vantirhkoh dangte chu aw ring takin
a kova, ka thil hmuh chu mi hrilhfiah tûrin mi hruaitu vantirhkoh chu
ka zâwt a. Chutih lai chuan ka hmu thei tawh lo a ni tih mi hrillh a,
amaherawh chu ka thil hmuh awmzia chu rei lo têah mi la hrilh
dâwn a ni.
Sabbath chawhnu lam hian kan zînga mi pakhat damlo hian
tihdama a awmna tûrin \awng\ai tûrin min sâwm a. Daktawr thiam
tak, hlawhchham ngailova hnênah chuan lungrual takin kan dil a,
dam lo chu a lo dam tak hnuah chuan Thlarau chu ka chungah a lo
thleng a, inlârnaah lakbovin ka awm ta a.
Vantirhkoh pali, leia hnathawh tûr nei, an hna hlen tumte chu
ka hmu a. Isua chu puithiam thuamin A la inthuam a. A la awmte
chu lainatna nên A zuk thlîr a, lainatna thûk tak nên chuan “Ka
thisen, ka pa, ka thisen, ka thisen, ka thisen,” tiin A auva. Êng vâr
ropui tak, Pathian lal\hutphah vâr ropui taka \hua hnêna mi lo chhuak
ka hmu a, Isua vêlah a lo êng ta pup mai a. Chutah Isua hnên ata
vantirhkoh chak tak pakhat, thupêk keng, leia hnathawh tûr nei,
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 29
vantirhkoh palite hnêna tirh, a kuta englo a ken vaitu chuan aw ring
takin, “Chelh rawh u! Chelh rawh u! Chelh rawh u! Chelh rawh u!
kan Pathian bawihte an chala kan chhinchhiah kim hma loh chu,” a
rawn ti a.
Ka thu hriatte leh vantirhkoh paliten an thil tihtûr awmzia chu
mi vêngtu vantirhkoh hnênah ka zâwt a. Khawvêl sawrkarte la
chelh rihtu chu Pathian a ni a, leia thil awmte enkawlna hna chu A
vantirhkohte hnênah A pe a, vantirhkoh palite chuan lei thli palite
chu chelh tûrin Pathian hnêna mi thiltihtheihna an nei a, an lo thlah
dâwn \êp tawh a, amaherawhchu chutia an thlah \antirh laia thli
palite an tleh dâwn lai chuan, zahngai thei Isua mit chuan a la awm
chhun, la chhinchhiah lohte chu a hmu a, tichuan A bân a phar a,
Pa hnênah chungho tân chuan A thisen a chhuah tawh avangin A
ngensak a. Chutah vantirhkoh dang chu vantirhkoh palite hnênah,
Pathian bawihte Pathian nung chhinchhiahna an chala chhinchhiah
an nih vek hma loh chuan, la chelh rih tûrin chak taka thlâwk tûra
tirh a ni.
NI 2300 TÂWPNA
Lal\hutphah ka hmu a, a chungah chuan Pa leh Fapa an \hu a.
Isua hmêl chu ka thlîr a, A hmêl duhawm tak mai chu ka ngaina êm
êm a. Pa hmêl erawh chu chhûm êng ropui takin a khuh avangin
ka hmu thei lova. A Pa chuan, taksa ruangam, Amah ang bawk
chu a nei em tih Isua chu ka zâwt a. A nei tih mi hrilh a,
“Amaherawhchu i hmu thei lovang, A hmêl ropuizia vawi khat i
hmuh chuan i awm lo nghâl ang,” mi ti a. Lal\hutphah hmaah chuan
LALPA lo kal nghâktu kohhran leh khawvêl ka hmu a. Pâwl hnih
ka hmu a, pâwl khat chu lal\hutphah hmaah chuan thinlung taka
kaikunin ka hmu a, pâwl khat erawh chu engmah ngaihsak lo leh
fimkhur lo takin dingin ka hmu bawk a. Lal\hutphah hmaa kaikuna
awm rengte chu Isua hmaah an \awng\ai a; chutah Anin A pa A en
ang a, A hnênah A ngensak ang. Pa hnên a\ang chuan êng Fapa
hnênah a lo chhuk ang a, Fapa hnên a\angin \awng\ai pâwl hnênah.
Chutah Pa hnên ata êng ropui tak lo chhuk, Fapa hnêna lo êng,
Fapa hnên a\anga lal\hutphah hmaa \awng\ai hnênah chuan a rawn
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 45
fawn a. Nimahsela mi tlêmtê chauhvin chu êng chu an dawng ang.
Mi tamtak chu a hnuai a\anga lo chhuak hlawlin chu êng chu an
dodal nghâl ang, \henkhatte erawh chuan êng chu ngaihsak lovin
lâwm hek lovin an awm a, chungho lak a\ang chuan a insawn ta a.
|henkhatte erawh chuan an lâwm a, pâwl tlêmtê \awng\aiho hnênah
chuan an kal a, an \awng\ai ve ta a. He pâwl hian an zain êng chu
an dawng a, an lâwm a, an hmêlte chu ropuina neiin a lo êng chhuak
ta a.
Lal\hutthleng a\angin Pa chu A thova,6 meialh tawlailira chuangin
hmun thianghlim ber puanzâr chhûngah chuan lutin A \hu ka hmu a.
Isua pawh chu lal\hutphah a\ang chuan a tho ve a, a rual chuan mi
kun mêk zinga a tam berte pawh chu a tho ve a. A thawh hnu
chuan mi awm duh dahho lama êng kal chhuak reng reng ka hmu lo
va, thim thamah hnutchhiahin an awm ta a ni. Isua dinchhuah laia
ding tate chuan, lal\hutthleng A kalsan a, anniho chu hla lo têa A
hruai lai chuan Amah chu an en reng a. Chutah A bân dinglam A
phar a, A aw mawi tak chu kan hria a, “Hetah hian lo nghâk ula,
ka Pa hnênah ram chang tûrin ka kal dâwn a ni, in thuamte
bawlhhlawh kai lovin vawng rawh u, rei lo têah inneihna a\ang chuan
ka lo kîr leh ang a, ka hnênah ka hruai ang che u,” A ti a. Chutah
Isua awmnaah chuan chhûmpui tawlailîr a ke meialh hluah hluah
ang mai, vantirhkohvin an rawn din hual mup chu a lo kal a.
Tawlailîrah chuan A kal a, hmun thianghlim berah Pa \hutnaah chuan
hruai A ni ta a. Chutah chuan Puithiam Lalber ropui tak Isua chu
Pa hmaah chuan A ding ta a. A silhfên hmawrahte chuan dâr leh
pomgranet chu a inkhai a. Isua ruala tho tate chuan hmun thianghlim
berah chuan, Isua hnênah a rinna chu an thawn a, “Ka Pa i Thlarau
mi pe rawh,” tiin an \awng\ai a. Chutah anni chu Thlarau
Thianghlimin Isuan a thâwkkhum ta a. Chu thâwah chuan êng leh
thiltihtheihna leh hmangaihna leh lâwmna leh thlamuanna a awm a.
Lal\hutphah hmaa la \hing\hi pâwlte chu ka en a, Isuan anni chu A
kalsan tawh a ni tih an inhre si lo. Setana chu lal\hutphah bula awm
_____
6
Phêk 78 en la.
46 THÚZIAK HMASÃTE
angin, Pathian hna chhunzawm zêl tum ni awm takin a lang a. Setana
chuan inkaihhruaina bawlhhlawh takin anni chu a thâwkkhum ang
a, chu thâwah chuan ênna leh thiltihtheihna, mahse hmangaihna thlum
leh lâwmna leh inremna tel si lo chu a awm a. Setana chuan bum
chunga chelh rih a tum a, Pathian fate chu hnuh kîra bum hi a tum
tlat mai a ni.
_____
tih an nih chuan an chhâng lovang tih hriain, Kristian dik rinna chu pawm
thlap angin an inchhal zawk \hîn a ni. Kohhran hruaitu mi pawimawh
tamtakten thlarau biakna chu an \an ru tlat a ni tih hre rengin, tunah hian
he hrilh lâwkna 1850-a mi thlen famkimna kimchang tak chu a lo thlen theih
nân kawng a inhawng ta tih kan hmu a ni. Phek 86-a a ziaktu ngaihdan
tarlang pawh hi en bawk ang che.
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 51
THUCHAH KENGTUTE CHU*
LALPAN tûnlai thudik la hmu lo lungmantam darhsarhte dinhmun
leh mamawh chu mi hmuhtîr fo \hîn a; chutichuan ênna pe tûrin
chungho hnên lam pan chuan thuchah kengtute chu a chak thei ang
berin an tlan tûr a ni tih mi entîr bawk a. Kan vêl zawng zawngah
hian mi tamtak chuan an rilru putdan dik lo tihbosak chauh leh kan
tunlai dinhmun hriatfiahna Pathian thu a\anga an hmaa târlansak hi
an mamawh ber a, chutiang tihsak an nih chuan lâwm takin tûnlai
thudik hi an pawm nghâl mai ang. An hnathawh dan la sawifel leh
tûrte angin rawngbawltute chuan thlarau boral tûrte chu an vêng
ngun tûr a ni. Thlarau veina neia rim taka thawk chungin, Krista
tâna che tura mawhphurtu hlu tak an ni. Khawvel mawina leh
tuipuinate hnawlin, an theihna neih ang angin tunlai thudik leh thlarau
boral mekte chhandamna hna chu hnapui berah an neih tur a ni.
Lawmman hlu tak pawh an la dawng ang. An lawmna
lallukhumah chuan an chhanchhuah a a tawpa chhandama awm
tate chu chatuan arsite angin an la êng ang. Thutak chu a mawina
leh a thianghlimna an puan theih avanga miten an lo ngainat a, chung
thu chuan tihthianghlima an awm a, tih hausaka an awm avanga an
vanneihzia chhui rualloh leh Beram No thisena silfaia Pathian tâna
tlana an awm avanga lungawina lawmawm tak chu chatuanin an
chang bawk ang.
Berampute chuan rinawm tâwka an ngaih, thuchah zawng
zawng lo pawm zêl mi tûnlai thudik zawng zawnga nghet mite chu,
mite remtih zawng nia an hriat thu thar pawimawh an puan dâwn
apiangin an berawn hmasa zêl tûr a ni. Tichuan berampute chu an
inpumkhat \ha thlarh ang a, an inpumkhatna chu kohhran pawhin a
hria ang. Chu chuan in\henna hrehawm tak chu a dal ang a, vêngtu
nei lova beramte an darhna leh beram rual hlu tak an in\hendarh
hlauhawmna chu a tireh ang.
Pathian chuan zualko tirh duh \henkhat chu A nei a; nimahsela,
an inpeih si lo. Tlin taka ranrual kilkawi tûrin an nghet tâwk lova,
* Zirbelhna en la.
52 THÚZIAK HMASÃTE
an rilru a nghet lo lutuk a chu rawngbawlna pawimawhzia chu an
hre chiah lo, tlin taka an hna thawk tûr leh Pathian zualko ni tûrin
thlarau hlutzia pawh an hre na hek lo. Vantirhkoh chuan, “LALPA
bêl vawngtute chu in thianghlim tûr a ni, LALPA bêl vawngtute chu
in thianghlim tûr a ni,” a ti a. Pathian tân an inpêk zâwk a,
khawngaihna thuchah hnuhnungber pawimawhzia leh urhsûnzia, tuna
ranrual darhsarhho hnêna hrilh mêk hi an hriat kiau loh chuan an
thawk hlâwk thei tak tak lo a ni. Pathian koh ni si lo thuchah puang
peih viau si mi \henkhat an awm bawk. He hna hautakzia leh
mawhphurhna sanzia hriain tirhkohte hnenah chuan, “Hemi atan
hian tunge tling tawk ang?” an ti a. An hnung tawlh hreh lohna
chhan pakhat chu Pathianin an kovah mawhphurhna a nghah loh
vang a ni. Vantirhkoh pakhatna leh pahnihna thuchah puangtute
hian an pawm vek hnu pawhin, an za chuan pathumna thuchah chu
an puang vek lovang, mi \henkhatte chu kalsualna leh bumna
tamtakah an luh avangin anmahni chu an inchhandam thei hrâm
anga, mi dangte hruai an tum erawh chuan tlûkna siamsaktu an ni
zâwk ang. Amaherawhchu tunhma lama a pawng a taka mi dodal
\hînte kha Pathianin A tirh hmain a tlan hmasa saah an \ang leh si a,
an tunhma lam kalsualna a\anga tihthianghlima an awm hmain; thutak
leh tak lo chu an chawhpawlh a, chu chuan Pathian mite chu an
châwm ang a, an thawh ve zêl phal an nih phei chuan, pâwlho chu
an lo chau ang a, in\henna leh thihnain a rawn zui ang. Vawi tamtak
thlit faiin an awm tûr a ni, tûn hma lama an sualna zawng zawng
a\ang khân an fihlim tûr a ni, chuti a nih loh chuan lalramah chuan
an lût hauh lovang. Thutaka awmte leh kalsual vak lote laka an
nghah angin thuchah kengtute chuan, kalsualna leh a pawng ataka
mi dodaltute elrelna leh hmuh danah chuan, rinna an nghat thei lo.
Tunlai thudik pawmtîr chauh, Pathian hmaa fel taka awm tûra zir
tûr leh tih tûr la nei \euhte tirh chhuah nghal mai duh mi tamtak an
awm bawk, chutiang tirhchhuah nghal mai chu \hatna a awm tlêm
viau ang.
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 53
Finfiah lova mi hnial kalh tlat duhna a lo chhuahna hmun apianga
lo ti mit zêl tûra vêng \ha khiau tûra thuchah kengtute chu an
pawimawhzia ka hmu bawk a. Setana chuan kiltin a\angin a rawn
pawngnawr a, chuvangin kan lo invên \hat khiauva, a bumna leh a
thangte chu kan hmuh kiau renga, Pathian ralthuam famkim chuan
kan inthuam reng loh chuan, misual thal alh thei chuan min rawn
kap fuh ngei ngei ang. Pathian thuah hian thutak hlu tak tamtak a
awm a; nimahsela beram rualin an mamawh ber chu tûnlai thudik hi
a ni. Thuchah kengtute tâna tûnlai thudik tlansan a, beram rual
hruai khâwm lo leh, mihring tithianghlim chi lemlo thûa kal pen a
hlauhawm zia ka hmu bawk a. Hetah tak hian Setana chuan kohhran
rawngbawlna rawn tihbahlahna tûr kha a chang khiau reng mai a
ni.
Amaherawhchu hêng thu, biakbûk rawngbawlna leh ni 2300
te, Pathian thupêkte leh Isua rinna thute hi tunhma lama Isua lo kal
lehna atâna inbuatsaihna leh kan tûnlai dinhmun min entîrtu leh
rinhlelhna tihbona leh nakina ropuina tûr hriatfiahna an ni a. Hêng
hi zualkotena thupui an vawn fo tûr chu a ni tih ka hmu fo bawk a.
LALPA thuchah keng tûra thlante hian an hmaa harsatna zawng
zawng kian vek hun an nghah chuan, mi tamtak chu beram rual
darh zawng khâwm tûrin an chhuak ngai lovang. Setana chuan an
hnathawh dalna tûrin dodalna tamtak a rawn siam dâwn si a.
Amaherawhchu A hna thawk tûra kotu chu ringin, rinnain an kal
chhuak phawt tûr a ni, tichuan A ropuina tûr leh anmahni \hatna
tûr a nih chhûng chuan kawng chu A buatsaihsak zêl ang. Zirtîrtu
ropui leh Entawn tûr Isua chuan A lu nghahna tûr hmun a nei lo. A
damlai nîte chu lungngaihna leh thawhrimna leh tuarna hlir a ni a,
chutah kan tân A inpumpêk ta a ni. Chuvangin Krista aiawha,
Pathian nêna inzawm leh tûra mihringte sâwmtu ropuinaa A hnêna
rorêl va beiseite chuan, he khawvêlah hian A tuarnate tuarpuitu nih
pawh an inbeisei tûr a ni. “Mittui tla chunga tuhte chuan hlim takin
an ât ang. |ap chungin buhchi fehchhuahpui mahsela, a buh phalte
kengin hlim takin a lo haw leh ang.” Sâm 126:5, 6.
54 THÚZIAK HMASÃTE
SAKAWLH CHHINCHHIAHNA
June 27, 1850-a inlarnaah chuan, mi hruaitu vantirhkoh chuan
“Hun bi a kim têp. Isua duhawm tak chu nangmaha a landan tûr
angin a lang tawh em?” a ti a. Tichuan tlai khawhnu deuhva
vantirhkoh pathumna thuchah zâwmtute zîngah chuan inbuatsaih
peih diamna a awm dâwn a ni tih mi entîrin lei lam chu mi kawhhmuh
a. Vantirhkoh chuan, “In peih rawh u, inpeih rawh u, inpeih rawh
u, in lo thih tawhna zawng zawng aia ropui zâwkin khawvêl hi in
thihsan tûr a ni,” a ti a. An tân ni rei lo te chhûngin hna ropui tak
thawh zawh tûr a awm a ni tih ka hmu a.
Chumi hnuah chuan inhumhimna nei loho chungah chuan hripui
hnuhnungber pasarihte chu leih a ni thuai dâwn a, khawvêl chuan
chu chu ruah lo sûr tûr ai pawhin an ngaih pawimawh zawk chuang
lo. Pathian thinurna lo thleng tur hripui hnuhnung ber pasarihte chu
hmuh an hrehawm hle naa min tawrh chhuahtir thei a. A ban a
rawn phar chhuah emaw, A thinurna A lek chhuah vaih emaw
chuan, khawvêla awmte chu awm ngailo ang hlauh an ni mai ang, a
nih loh vek leh, pânchhia dam thei lo leh hripui mi ti zeng zo vek thei
chuan a rawn tlâkbuak ang a, pumpelhna reng an hmu lovang a,
chung chuan tihboralin an awm zâwk ang. Hlauhna chuan mi man
ta a, ka thil hmuh chu a râpthlâk êm avangin vantirhkoh hmaah
chuan hmaia lei siin ka tlu ta thlawrh mai a, ka laka thup tûr leh la
bo tûrin ka ngen ta a. Chutah zet chuan Pathian thuin a sawi,
Pathian ngaihsak lo, sakawlh leh a lem chibai bûka, an kutah emaw
an chalah emawa a chhinchhiahna neitute chunga hripui lo thleng
tûr pumpelh dan hre tûra Pathian thu zir ngun a \ûlzia ka hre chhuak
ta uar uar mai a. A dan bawhchhetute A vauna leh an chanvo tûr
râpthlâk tak târlanna awm reng si a, mitena Pathian dan an bawhchhe
thei leh, A Sabbath thianghlim an rapbet hi mak ka ti tak meuh a ni.
Pope chuan chawlhna nî chu ni sarihna ata ni khatnaah a sawn
ta a. Mihringin amah Siamtu a hriat rengna tûra thupêk ngei mai
kha thlâk a lo tum ta chiah mai a ni. Thupêk sawm zînga a ropui
ber chu thlâk a tum ta a, tichuan Pathian tlukpuiah, a nih loh vêk leh
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 55
Pathian aia ropuiin a lo insiam ta a ni. LALPA chu A danglam thei
lova; chuvangin A dan pawh a danglam thei lo; nimahsela A \hatna,
dikna leh thianghlimna dan danglam thei lo chu tih danglam tumin
Pope chu Pathian chunglamah a in chawisâng ta a ni. Pathian lo
serh thianghlim sa nî chu chil hrepin, ama thu ngata a aiah hnathawhna
tûra ni ruk ruat zînga mi ni khat chu a dah bawk a. Hnam pum
puiin sakawlh chu an zui ta a, chawlhkâr tin mai hian Pathian hun
thianghlim chu an ru ta reng mai a ni. Pope chuan Pathian dan
thianghlim chu a lo bawhchhe ta a, nimahsela Pathian mite chuan
chu bawhchhiatna leh hmun chhe tawhte an siam \hat lehna hun lo
thleng ta chu ka hmu a.
Pathian hnenah chuan A mi kal pêng tate chu A zahngaihna
avanga chhandam tûrin vantirhkoh hmaah chuan ka ngen chiam a.
Hripuite a lo thlen tirh chuan, Sabbath thianghlim bawhchhe lui
zêlho chuan, an serh lohna atâna chhuanlam an siam \hinte chu
hmanga dîl zêl turin an kâ an âng tawh lovang. Hripuite an lo thlen
lai chuan an kâ chu tihchip a ni ang a, dan petu ropui tak chuan, A
dan thianghlim hmusit a, mihring tân ânchhia, hrehawmna leh mi
tisawngnawitu a ni titute lakah chuan dikna a ngiat tlat si a. Chung
miten chu dan chuan a rawn man ta chiah mai a ni tih an inhriat
meuh chuan, hêng thu hi hawrawp nungin a rawn intârlang ang a,
Pathian thuin thianghlim, dik leh \ha a lo tih \hin an lo pawisak
lohna sualzia chu an inhmu ang.
Chutah van ropuina chu mi entîr a, mi rinawmte tâna ro
khâwlkhâwma awm chu ka hmu a. Engkim mai hi a duhawmin a
ropui ngei mai. Vantirhkohte chuan hla mawi an sa ang a, an zai an
chawl ang a, an lu ata lallukhumte chu an hlip ang a, Isua duhawm
tak hmaah chuan an nghat tle sung sung ang a, “Haleluia, ropui
rawh se,” tiin aw mawi duhawm takin an au chhuak ang a. Beram
No an chawimawina leh Pathian an fakna hla chu ka sakpui ve ta
a, ka kâ ka ân apiangin mi hualtu ropuina sawi hleih theih si loh
hriatna chu ka nei zêl a. Chu ropuina chu chatuan ropuina nasa tak
a ni. Vantirhkoh chuan, “A bang la awm tlêmtê, Pathian hmangaih
56 THÚZIAK HMASÃTE
a, A thupêk zâwmtute, a tâwp thlenga rinawma awmte chuan he
ropuina hi an chang a, Isua hnênah an awm reng ang a, vantirhkoh
thianghlimte nên chuan an zai zêl ang,” a ti a.
Ropuina ata chu ka mit ka la a, a la bang leia la awmte chu mi
kawhhmuh a. Vantirhkoh chuan an hnênah, “Hripui hnuhnungber
pasarihte chu i hnuchhawn dâwn em? Amah hmangaihtute leh Amah
avanga tuar zêltute tâna Pathianin A buatsaih ropuina chu in chang
zêl dâwn em? Chuti a nih chuan in nun theih nân in thi tûr a ni.
Inpeih rawh u, inpeih rawh u, inpeih rawh u. Tun aia nasa hian in
inbuatsaih tûr a ni, LALPA nî chu a lo thleng e, thinrimna leh thinurna
nasa tak nêna nunrawng tak chu, ram ti\iau tûr leh mi sualte tiboral
tûrin. Engkim Pathian hnênah hlan rawh u, A maichâmah engkim
chu hlan vek ula, in leh lo, engkim dang zawng zawng leh mahni
chawpin inthawina nung atân hlan vek rawh u. Ropuinaa lût tûr
chuan engkim hlan a \ûl ang. Rûkru leh tuiêkin an tihchhiat theih
lohna hmun vanah in tân rote khâwlkhâwm rawh u. Nakina A
ropuina changtu tûr nih in duh chuan, tunah Krista tuarnate tuarpuitu
ni rawh u,” a ti a.
Tawrhna avanga vanram khi kai theih nise a va tlawm dawn
êm! Kawngtluana mahni inphatin, ni tin mahni lam inthihtir ila, Isua
chauh lang se, ropuina chu hmuh theihin awm reng rawh se. Thutak
rawn zawm tharte chuan Krista tana tawrhna awmzia an hre tur a
ni a, tawrhna a\anga mitling leh thianghlim an lo nih a, Pathian nung
chhinchhiahna an dawn a, buaina hun an paltlang a, Lalber chu a
mawina nena an hmuh theih a, Pathian leh a vantirhkoh thianghlimte
chennaa an chen ve theih nan fiahna hrehawm tak leh hriam tak chu
an paltlang tur a ni tih ka hmu a.
Ropuina rochungtu ni thei tura kan nihna tur leh chu rohlu tak
kan rochun theih nana Krista tawrhna natzia chu ka hmu a. Fiahnaa
kan pil mai loh nan te, A tawrhna leh retheihna zara tih hausaka
kan awm theih nan te, dawh thei tak leh hlim taka kan tawrh theih
nan leh Krista hrehawm tawrhnaah chuan kan in-baptis theih nan
ka \awng\ai a ni.
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 57
Vantirhkoh chuan, “Mahni inphatin kal chak deuh rawh,” a ti
a. Kan zinga mi tin hian thutak neihna hun leh pen khat tê têa
hmasawnna hun tha kan nei vek a. Hmasawn zawnga kan ke pen
tin hian pen leh zel turin chakna min pe a ni. Mahse tunah chuan
hun a tawp \ep tawh a, kum tamtak kan lo zir tawh kha thla tlêmte
chhung leka zir zawh tur a ni ta. Zir tawh loh tur leh zir nawn tur tam
an nei ang. Thupêk a chhuah laia sakawlh leh a lem chhinchhiahna
dawng lo turte chuan, “Ni love, sakawlh thiltih dan chu ka zawm
thei lo,” ti thei turin thutlukna an siam nghal tur a ni.
VAULÂWKNA
Chhiartu duhtak, ka unaute laka ka tihtûr nia inhriatna leh mite
thisen ka silhfênah kai lo se tih ka duhna hian, hêng thu tlêm hi min
ziaktîr a ni. Inlârna lam thua mipuite rilrua rinlohna awm hi ka hmu
lâwk a, chu lovah Krista nghâktu inti, ‘ni hnuhnungah a nia kan
chên’ ti ve si mi tamtak pawhin Setana tih vek a lawm an ti ang tih
pawh ka hre lâwk a ni. Chungho chuan mi kalh hle ang tih ka ring
a; chuvangin ka tihtûr ngeia LALPA mi ruat sak niin hre lo ila chuan
mi \henkhat hmusit leh huat tawhnate pawh a nih theih dâwn avangin
ngawih mai ka duh hial a. Mahse mihring aiin Pathian ka hlau zawk
si a.
A mite hnêna puan tûr thuchah LALPAN mi pêk hmasak ber
\um chuan puan chhuah harsa ka tihle mai. Mi \henkhat tihlungnih
loh hlauhna avangin, a nem thei ang ber ber leh a dam thei ang
berin ka sawi \hîn a. LALPAN min rawn pêk ang anga thuchah
puan leh chhâwn mai \hin hi ka tân thil hrehawm tak a ni. Inlarnaa
Isua awmnaa hruaia ka awm hma loh chuan, chutia a nem thei ang
bera puan leh ringawt \hin chu sual a ni tih leh, ka rinawm lohzia
pawh chu ka inhre lova, hmêl dur zet hian min en a, min hawisan ta
a, chutih laia ka lungngaih leh thlaphânzia chu sawi rual a ni lo. A
hmaah chuan lei siin ka bawkkhup a; amaherawhchu engmah ka
sawi thei lo. Chu hmêl dur laka hliahkhuh leh thuhrûka awm theih
chu ka va châk tehrêng êm! Chutih lai chuan boraltena, “Tlângte
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 65
leh luipuite u, min delh ula, lal\hutphaha \hua leh Berâm No thinurna
lakah hian min hliah rawh u,” an tih huna a râpthlâk tûrzia chu
tlêmin ka hre thiam sawt a.
Reilo deuh hnu-ah vantirhkoh chuan tho tûrin min hrilh a, ka
thil hmuh chu han sawifiah mai hleih theih pawh a ni lo. Mi tute
emaw pâwl khat, an sam leh an silhfênte sawm buaih mai hi ka hmu
a, an hmêl a\ang rêng chuan beidawnna leh hlauhna a lang sa uar
mai a. Ka kiangah an lo kal a, an silhfênte chuan ka selhfênte chu
an nawt a. Ka silhfênte chu ka han en a, thisen a lo kai nuau mai a,
chu thisen chuan ka silhfên chu a ei kaw leh ta thluah a. Chhuanlam
pakhat mah ka siam thei si lo. Ka \awng thei ta hlawl lova, chutiang
hmun thianghim a\ang chuan inthiarfihlim ka châk ngawih ngawih a.
Vantirhkoh chuan min kaitho leh a, “Hei hi i awmdan a ni love,
amaherawhchu i hnênah LALPAN a puan tawh mi dangte hnênah
puan leh chhâwn hi i thlahthlam chuan hetiang hian i awm ang tih
hriat nân hmuhtîr i ni zâwk e. Amaherawhchu a tâwp thlenga i
rinawm chuan, nunna thing rah chu i la ei ang a, nunna lui tui chu i la
in bawk ang. Tuar tûr i ngah hle ang; nimahsela Pathian khawngaihna
chu i tân a tâwk e,” a ti a. Chuta chinah chuan A lâwmman ka
dawn nân leh, A hmêl dur chu ka pumpelh theih nân, LALPAN ti se
min tih apiang chu tih zêl ka duh ta a.
Thlarau be mite ngaihdan bîk zirtîr angin, dik lo takin miten mi
sawi chhe bawk \hîn. Mahse chutiang inbumna chu Day Star*
chanchinbu editor-in a chhuah hmain LALPAN A beram rualte
chunga thlarau lam zirtirnaa a nghawng \hat loh dan tur leh
lungchhiatthlak turzia chu min hmuhtir a ni. Isua duhawm tak chu
ka hmu fo \hîn a, mihring ang chiah a ni. A Pa chu mihring ang
bawka taksa nei A ni ve em tih ka zâwt a. “Kei hi ka Pa anpui
chiah ka ni,” tiin Isuan min chhâng a.
Thlarau be mite ngaihdan hian vanram ropuina zawng zawng hi
a la bova, mi tamtak rilruah phei chuan Davida Lal\hutthleng leh
Isua hmêl duhawm tak chu thlarau biakna meialh chuan a kang ral
\hîn tih ka hmu fova. Buma awm tawh, he kalsualnaa hruai luh
* Zirbelhna en la.
66 THÚZIAK HMASÃTE
tawh mi \henkhatte chu thutak êngah hian hruai luhin an thiltihtheihna
a\anga chhuah fihlim chu thil khirh khan tak a ni ang. Mi chutiang
chuan an kalsualnaahte an puang famkimin kumkhua atân an kalsan
hmiah tûr a ni.
Chhiartu duhtak, Pathian thu hi i rinna leh thiltih tehna atân hmang
tûrin ka râwn a che. Chu thu chuan rorêl sakin kan awm dâwn si
a. Rinna dan thar atân ni lo, Pathianin Ama mite thlamuan nân leh
Bible thutak a\anga kalbote hruai dik nân, “ni hnuhnungah” inlarnate
pêk A lo tiam tawh reng a ni. Gentailte hnêna thuhril tûra Petera A
tirh dâwn pawh khân Pathianin chutiang chuan A ti a nih kha
(Tirhkohte 10).
He thu tlêm tê la thehdarhtu tûrte hnênah hian, Pathian Thlarau
thilte hmusittute tân ni lovin, ringtu tak takte tân chauh a ni zâwk tih
ka sawi lang duh a ni.
PI WHITE-I MUMANGTE
[Phêk 12-a sawilan tawh kha]
Ka mumangah chuan mi tamtak biak ina kal khâwm hi ka hmu
a. Hun a tâwpah chuan chu biak ina lûtte chauh chu chhandam an
ni a. A pâwna mite erawh chu an boral leh hmiah thung ang. Pâwna
mipui tamtakte chuan, mahni kawng \heuh zawh pahin chu biak in
chhûnga lûtte chu an chêksawlhin an hmusit a, an inhumhim dan
chu verther taka inbumna chauh a ni an ti bawk a. Hmanhmawh
taka lût tûrte phei chu an lo chelh a, an lo dal hial a.
Mi nuihzabur leh hmuhsit ka hlauh avangin mipui darh hun
emaw, an hmuh loh hlana luh theihna hun remchâng emaw chu
nghah rih \ha berin ka hria a. Nimahsela tlêm a hnekin an pung tulh
tulh mai si a, tlai ka hlauh avangin hmanhmawh takin ka in chu ka
kalsan a, mipui chu ka tawn tlang ta a. Biak in thlen hlân mawlh
chu ka vei ber a nih avangin, mi hualtu mipuite pawh ka pawisa
zovin ka hre chang ta hek lo. Chu in chhûnga ka luh chuan sût ban
lian pui hian a do va, chu banah chuan Beram No hliam tuar leh thi
hne hnu hi an lo phuar bet a. Chuta awm zawng zawngte chuan he
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 67
Beram No hi keimahni avanga sawisak a ni tih kan hre \heuh bawk.
Biak in chhunga lût zawng zawngte chuan a hmaah chuan kalin an
sualna an puang vek tur a ni.
Beram No hmaah chuan \hutthleng sâng deuh mai a awm hlawm
a, chuta \hute chu hlim êm êmin an lang a. An hmêl chu van ênna
hian a chhun êng ni hian a lang a, Pathian an fak a, vantirhkohte hla
ni hiala mawi lâwmna hla mawi tak mai an sa a. Hêngho hi Berâm
no hmâah chuan an sualte puanga ngaihdam ni tawh, thil lâwmawm
tak lo thleng tûr beiseina lâwmawm tak nêna nghâk mêk chu an ni.
In chhûnga ka luh hnuah pawh chuan hlauhna chuan mi la man
fova, chungho hmâa zuk inphahhnuai chu ka zak tlat mai a. Mahsela
kal lo thei niin ka inhre si lo, tichuan Berâm No hmachhawn tûr
chuan zawi deuh hian ban chu ka va hel kual a, chutah tawtawrâwt
a lo ri a, biak in chu a lo nghîng ta a, mi thianghlim awmkhâwmte
chuan hnehna an aupui a, ênna râpthlâk deuh mai hian in chu a ti
êng pup a, chutah a thim chhah leh ta mup mai a. Chu êng rual
chuan mi hlimho chu an bo ta vek mai a, zân reh râpthlâk deuh
maiah chuan keimah chauhvin hnutchhiahin ka awm ta a.
Rilrua lungngai takin ka harh ta a, ka mumang a ni tih ka ring
thei lo \helh mai. Ka chhiatna tûr chu a kim tawh a, lo kîr leh tawh
ngai lo tûrin LALPA Thlarau chuan mi kalsan ta ni hian ka hria a.
Chu chu thil awm thei a nih si chuan tiin ka beidawnna chu a lo thûk
lehzual ta sauh va.
Hemi hnu lawk hian mumang dang ka nei leh ta a. Kuta hmai
hupin, beidawng lailet dera \huin, hetiang hian suangtuah neuh
neuhin ka inhria a; Isua leiah awm nisela chuan, A hnênah ka kal
anga, A kephah bulah ka bawkkhup anga, ka tuarna zawng zawngte
hi ka hrilh ang. Mi hawisan lovang a, ka chungah zah A ngai ang,
ka hmangaihin A rawng ka bâwl reng fovang. Chutihlai tak chuan
kawngkhâr a rawn inhawng a, mi piangphung leh hmêl \ha deuh
mai hi a lo lût a. Lainat takin mi en a. “Isua i hmu duh em? I duh
chuan hetah hian A lût a, i hmu mai thei ang. I thil neih zawng
zawng kha han la la, mi zui rawh” a ti a.
68 THÚZIAK HMASÃTE
Chu thu chuan lawmna sawi hleihtheih loh mi neihtîr a, lawm
takin ka thil neih nepnawi tê tê chu, tlereuh ka ngainat êm êmte nên
chuan ka la khawm a, mi hruaitu chu ka zui ta a. Kailâwn chhe
deuh mai, derthawng âwm deuh maiah hian mi hruai a. Ka lâwn
\antirh chuan ka lû a haia ka tlâk mai loh nân chunglam hlîr en tûrin
mi hrilh lâwk a. Chutah chuan a chhîp lâwn chhuak zo lovin mi an
tla tawh si a. A tâwpah chuan rahkâ chungnungber chu kan thleng
ta a, kawngkhâr bulah hian kan ding ta a. Mi hruaitu chuan ka thil
ken zawng zawng chu chutah chuan hnutchhiah vek tûrin mi hrilh a.
Lâwm takin ka dah vek a, chutah kawngkhâr a hawng a, lût tûrin
mi tîr a. Mit khapkâr tê maiah hian Isua hmâah chuan ka ding ta
reng mai a. Chutiang khawngaihna leh lainatna hmêl ropui tak mai
chu tu hmêlah mah a awm thei hek lo, A hmêl chu han hai rual hi a
ni lova. Ka chunga A mit A nghah lai chuan, thâwklehkhatah ka
chetzia leh chhûngril lam ngaihtuahna leh hriatna zawng zawng chu
A lo hre vek tawh a ni tih ka hre chhuak ta a.
A fiahna mit chu tuarzo dâwn ngang lova ka inhriat avangin, a
hmêl atang chuan inhliah ka tum a, nimahsela nui chung hian mi
rawn pan a, ka lu chungah A kut A nghat a, “Hlau suh” A ti a. A
awm mawi tak mai chuan tun hmaa ka la neih ngai rêng rêng loh
hlimna chuan ka thinlung chu a tikhat ta a. Ka lâwm luat avangin
\awng pawh ka \awng thei lova; amaherawhchu hlimna sawi hleih
theihloh chuan mi hneh si a, A ke bulah chuan ka bawkkhup ta
thlawrh mai a. Engmah ti thei lova ka tlûk reng lai chuan mawina
leh ropuina chuan mi pel zut zut reng mai a, vanram himna leh
muanna thleng ta hian ka inhria a. A tâwpah chuan ka chakna a lo
kîr leh a, ka tho ta a. Isua hmangaihna mit chu ka chungah a la fu
reng a. A hmêl duhawm tak chuan ka thinlung chu lâwmnain a
tikhat a. A mi awmpuina chuan zahna thianghlim leh hmangaihna
sawi hleihtheihlovin mi tikhat ta a.
Mi hruaitu chuan kawngkhâr a hawng a, kan chhuak duh leh ta
a. Pâwna ka thil hnutchhiah zawng zawng chu mi lâktîr leh a. Chumi
hnuah chuan hruihrual hring inkual (sana li anga inkual) chîp tlat hi
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 69
mi pe a, chu chu ka âwma dah tlat tûrin mi hrilh a, Isua ka hmuh
duh hunah chuan ka awm a\ang chuan la thlain, a sei thei ang bera
tichar tûrin mi hrilh a. Hun rei tak chhung tihchar lova inkuala
awmtîr hauh lo tûrin mi hrilh lâwk diam a, chutichuan a lo insuih tlat
anga, tihchar a harsat dâwn avangin. Ka lung zâwnah chu hrui kual
chu dahin lâwm takin kailâwn zîm takah chuan ka chhuk thla leh ta
a, LALPA fak zêl chungin lâwm takin mi ka tawh apiangte chu Isua
an hmuh theihna hmun tûr ka hrilh ta zêl a. He mang hian beiseina
mi neihtîr ta a. Chu hrui kual hring chuan ka rilruah chuan rinna a
entîr a, Pathian rinna mawi tak leh nghet tak chuan ka thinlung zân
thimah chuan khua a vartîr \an ta a.
THUBELH
__________
HRILHFIAHNA
72
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 73
hian min la hrilh ngai lo. Biakuk chungchang hi tunah chuan hriat
chian a nih tawh avangin a hmanna pawh a mawina leh thiltihtheihna
anga hmuh a ni ta.
3. Phêk 62-a LALPA chuan, ‘A mi la bangte chhanchhuak turin a
kut a phar a’ tih hian Krista zawngtute zinga chakna leh inpumkhatna
chauh a kawk a, a mite chu phuar khawmin a kaitho \an ta tihna a
ni ber.
4. Thlarau Inpuanchhuahnate* Phêk 33-na ami kha hetiang
hian chhiar zawm la: “New York leh hmun dang danga kawngka
kikna mak takte kha Setana thiltihtheihnaa tih a ni tih ka hmu a,
chung thilte chu punlun zêl tûr a ni, buma awmte chu him siaha
inhriatnaa awimu tûra sakhaw silhfêna inthuam leh, theih a nih chuan
Pathian mite rilru la pêng tûr te, Thlarau Thianghlim zirtîrna leh
thiltihtheihna rinhlelhtîr tûrten a thawk a ni.” He ngaihdan hi a hnu
kum nga dawn lai kum 1849-a pek a ni. Chu thlarau inpuanna chu
Rochester velah a lar deuh ber avangin “Rochester-a kik ri” tia
hriat lar a ni ber. Khata \ang khan kalsualna chu mi rin aiin a darh
chak ta a ni.
Phêk 48-naa “Mak Danglam Taka Chêtna” tih hi August 1850
a mi a ni a, chu chu a thleng famkim tawh a, a la thleng zui zel
bawk. Heta hi a ziak \henkhat chu lakchuah a ni: “He Mak Taka
Chêtna sawisel chu Pathian sawichhiatna ang hiala ngaih a la ni
thuai dawn tih leh, Setana thiltihtheihna chu a pung tial tial ang a,
amah zuitute chuan thilmak tihtheihna leh mihringte mithmuha van
a\anga mei ko thla thei hial khawp thiltihtheihna an la nei ang tih ka
hmu a. Tunlai dawivaih thiamte leh he mak taka chêtna hian Isua
Krista thilmak tih ang kha an rawn ti ve ang a, tichuan mi tamtakin
leia Pathian Fapa a awm laia a thiltihmakte kha hetiang thiltihtheihna
hmanga a tih niin an ring ang tih hmuhtir ka ni bawk.”
Thlarau biakna hi bumna a ni tih te, a \han chakzia te, theih nise
thlante meuh pawh a bum turziate chu ka hmu a. Setana chuan
Isuaa muhil tawh kan laina hnaite leh \hiante hmêl ang chiaha inlartir
theihna a nei ang. Leia an \awngkam hman \hin leh an aw ki benga
*Zirbelhna en la.
74 THÚZIAK HMASÃTE
kan hriat \han nen lam anmahni ang chiah chiahin an lang dawn a.
Heng zawng zawng hi Setanan mi thianghlimte a bumna tur leh, he
bumna thanga awhtir a tumna hmanrua vek an ni.
Mi thianghlimte chuan Bible a\angin tunlai thudik hi chiang takin
an hre tur a ni tih ka hmu a. Ramhuai thlarau sualte chu an laina hnai
leh \hiante nia inchhalin an la rawn inlar ang a, Sabbath hi thlak
thleng a ni tawh tih leh, Bible-a awm lo thurinte an la rawn sawi
dawn avangin mitthite awmdan pawh an hre chiang tur a ni. An
thiltihtheihna zawng zawng nen an lunglenna tihthawhtir an tum bakah,
an thusawi dikzia nemngheh nan thilmakte an ti ang. Pathian mite
chu Bible thutak, ‘Mitthiten engmah an hre lo va, chuvangin an
mithmuhah rawn inlarte chu ramhuai an ni tih hre thiam a, hetiang
thlarau do thei tur hian an inbuatsaih tur a ni.’ Kan rilru chu kan
vela thil awmte ni lovin thutak leh kan beisei chhante hlau leh
inngaitlawm chunga kan hrilh theihna tura inbuatsaihnain luah zawk
rawh se. He inbumna leh dawtthu lenna hunah hian kan din theih
nan chunglam a\angin finna chu kan zawng tur a ni.
Bible a\anga hrilhfiah a la \ul dawn avangin kan beiseina lungphum
chu zir chiang ila. He bumna hi a darh zau zel dawn a; lo do tura
kan inbuatsaih \hat loh chuan min man ang a, min la hneh mai ang.
Mahse kan hma lawk buaina lo thleng tur atan khian kan tihve tur
lam kan lo tih chuan, Pathian pawhin a tih tur A ti ve ang a, A ban
chak tak chuan min chhanhim ang. Setanan a dawt thilmak tinrenga
a buma a hruaibo ai chuan, mi rinawmte chhawk tur leh, pala hung
turin ropuina ata vantirhkoh zawng zawngte pawh A tir chhuak
zâwk dâwn a ni.
He bumna darh chakzia hi ka hmu a. Eng tluka chak rêl tlan lai
hmuhtir ka ni a. Vantirhkoh chuan lo en ngun hle tura min tih avangin
rêl tlan lai chu ka lo en reng a. Tumah a bo a bang awm lovin
khawvel mite hi chu relah chuan an chuang ta vek emaw tihtur a ni.
Vantirhkoh chuan, “Hal turin an intelkhawm mêk a ni,” a ti a. Chutah
rêl khalhtu, pa hmel\ha zet mai, rêla chuangte pawhin zah taka an
en chu min kawhhmuh a. A ngaihna ka hriat loh em vangin min
hruaitu vantirhkoh hnenah chuan tunge a nih ka zawt a. Ani chuan,
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 75
“Setana maw le. Êng vantirhkoh anga inthuamin rêl saw a khalh a
nih saw. Khawvel hi sal angin a man a, thiam loh an channa tur
dâwt thu an awih theih nan bumna chak tak pêk an ni. A thawhpui
a hnuaia mi chiah chu engineer a ni a. A thawhpui dangte chu hna
pêng hrang hrangah a mamawh dan ang zela thawhtir an ni bawk a.
Chhiatna ruam lamah êng tluka chakin an tlan mêk a ni,” a ti a.
Rêl chuang lo midang an awm mial lo maw tiin vantirhkoh chu ka
zawt leh a. Rêl tlan lohna lam chu min entir a. Chutah chuan kawng
zim têa pawl tlêm tê kal lai hi ka va hmu a. Thutak hruihrual hmanga
nghet taka phuar khawm an ang hle a ni. Vantirhkoh chuan,
“Vantirhkoh pathumna chuan vana seng hawi atana chhinchhiahin
a phuar khawm mêk a ni,” a ti a. Chung pawl tlêm tê te chu buaina
leh fiahna nasa tak kal tlang ang mai hian an chauh hmêl hle a.
Chhûm kâr a\anga ni rawn chhuak hlim hlawl chuan an hmêl chu
hnehna chang mai tur hmêl pu turin an rawn chhun ni hian a lang
bawk.
LALPAN Setana thang hmu thei turin khawvel chu hun \ha a pe tih
ka hmu a. Kristiante tan fiahna dang a awm lo a nih pawhin hei hi
fiahna tling a ni; mi sual leh mi \hate danglamna a awm an tih hi.
Vaivuta chang tawh Thomas Paine-a, a lawmman thih hnihna dawng
tura kum sang rorel zawh thawhlehna hnuhnunga lo la tho tur meuh
pawh kha, Setana chuan vanramah awm reng a, ngaihsan hlawh
hle angin a lantir a. A damlai khan a theih chhung Setanan a hmang
a, a thih hnu-ah pawh Thomas Paine-a khan vanramah chuan
ngaihsan leh chawimawi a hlawh hle a, he leia mite a zirtir ang
bawk khan khitah pawh mite a la zirtir \hin niawm ang taka lantirin,
mi bum nan a la hmang zui reng a ni. A nundan leh thihdan leh a
damlaia a zirtirna bawlhhlawh takte râpthlâk tia thlirtu mi \henkhat
chu hetiang mi—mi bawlhhlawh ber leh verther ber, Pathian leh a
1
dan
_____ hmusittu zirtira awm tur hian an inpe a ni.
1
Rev. C. Hammond-a lehkhabu Thlarau Khawvêla Thomas Paine Zinna
tih bûah Paine-a chu khawvêl pasarihnaah thlarau chawisãn hlawh tak
anga tarlan a ni. ‘New York-a Investigating Class’ chuan Amah Krista ngei
pawh kha dãwimutna hmang leh khawvêl paruknaa awm anga sawi a ni.
76 THÚZIAK HMASÃTE
Dâwt pa ngei chuan a tirhkohte chu apostol-te aiawha thusawi a,
leia an awm lâia Thlarau Thianghlim hriattirnaa an thuziak kalh niawm
taka lantir a, khawvel mit tidela bum turin a tir chhuak a. Heng
Setana tirhkohte hian apostol-te chu anmahni zirtirna ngei pawh
tihbawlhhlawh a, pawlhdal an nih thu an sawitir bawk. Hetia a tih
hian Setana chuan lawm takin Kristian intite leh, khawvel zawng
zawng chu Pathian Thua chian ngam lohna a neihtir a. He Lehkhabu
thianghlim hian a kawng dalin a remruatna a titlawlh a, chuvangin
mite chu Bible lo chhuahna ringhlel turin a hruai \hin. Tichuan Pathian
awm ring lo Thomas Paine-a meuh pawh chu a thih veleha vanram
kai nghal a, leia a awm laia a huat êm êm apostol-te nena han lêng
za a, khawvel zirtirnaa inhmang angin a lantir a ni.
Setana chuan a tirhkohte chu an thawh tur a tuksak \heuh a. Fing
verther tak, themthiam tak leh bumthiam tak ni turin a ti bawk.
|henkhat chu apostol lem chang tur leh anmahni ang taka thu sawi
turin a ti a. A \hente erawh chu mi sual Pathian anchhe lawh chunga
boral, tuna sakhawmi ang tak lemchang turin a ti bawk a. Apostol
fel ber leh mi sual ber inkârah danglamna reng reng an siam lo va.
Thil thuhmun zirtir tura tih an ni ve ve bawk. A duhzawng hlenna a
nih phawt chuan Setanan tunge a hman tih lam kha chu engmah a ni
lo. Paine-a damlai khan an inhnim hnai hle a, a hnathawhah a pui
reng bawk a, chuvangin a tan chuan rinawm taka a rawng lo bawl
tawh \hin leh a duhzawng lo tihpuitlinsak \hintu kutziak leh \awngkam
hriat chu a harsa lo. Paine-a thuziah tamtak kha Setana sawi a ni.
Setana tan chuan a tirhkohte hmanga han sawichhuah leh Paine-a
irawm chhuak niawm taka han lantir chu a harsa tawh lo. Hei hi
Setana kutkawih liau liau a ni. Heng zirtirna zawng zawng, apostol-
_____
Thlarau khawvêlah chuan an hmasâwn dan inchen lo deuh zung leh, Krista
chu kum 1800 chuang hmasâwn chho zêlin khawvêl parukna thleng tawh
leh, Thomas Paine erawh chuan kum 100 vêl chhûnga khawvêl pasarihna
hial thleng tawhin an ngai ! Doctor Hare sawidanin a farnûin Kristâ tlanna
a rin vangin hmâ a sãwn chak lo hlê. Hetiang hian Thlaraubiakna chuan
Pathian ringlotûte leh rinlohna a chawisâng tlat mai. Zirbelhna en bawk la.
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 77
te, mi thianghlimte leh mi sual thi tawhte sawi niawm taka lantirho hi
Setana hnen a\anga lo chhuak vek an ni.
Setanan a duh êm êm, a ta nia a chhal ngheh tlat, Pathian hawtute
chu tunah hian apostol thianghlimte nen, vantirhkohte nen ropuinain
vanah an awm tih thu hi mi zawng zawng rilru hliahtu puanzar hlimtu
atan a \ha tawk a, Setana hnathawh dan thuruk chu hmuchhuah
phah rawh se. Khawvel leh Pathian awm ringloho hnenah chuan
tihian sawi a ni ber: “Eng ang pawhin sual la, Pathian leh Bible chu
i ring emaw ring lo emaw, i duh duhin awm rawh, vanram chu i ta a
ni; Thomas Paine-a pawh vanramah a awm a, chawimawi a hlawh
chuan an kal ve ngei ang tih mi zawng zawngin an hria e,” tiin. He
dâwtthû hi a lansarh em avangin miin an duh phawt chuan an hmu
thei ang. Setana chuan mimal Thomas Paine-te ang hmangin a tlûk
tirha a thil tum kha tihhlawhtlin a la tum ngar ngar a. A thiltihtheihna
leh dâwt thilmak hmangin Kristian beiseina lungphum chu a tichhia
a, vanram kawng zim tak êntu tur ni êng pawh a hliah tlat bawk.
Bible hi thawkkhum ni lovin thawnthu satliah aia \hat bikna nei
chuang lovah khawvêl a ngaihtir a. Chutihlai chuan Bible aiawh tur
hian thurin dang a lek thung a, chu chu thlarau inpuannate hi a ni!
Hetah hian a hnena inpe pumhlum hmanraw pakhat, a thuhnuaia
awm chu a awm a, chumi hmang chuan khawvel chu a duhzawng
zawng a rintir thei a ni. Amah leh a tirhkohte ro la relsaktu tur
lehkhabu chu a duhna takah a dah sawn a. Khawvel Chhandamtu
pawh mi naranah a chantîr bawk. Isua thlân vêngtu Rom sipaite
dâwt thu theh darh, puithiam lalte leh upaten an sawi chhawng ang
bawk khan, thlarau inpuanna lem zuitu bum tawkte chuan,
Chhandamtu pian dan te, a thih dan te leh, a thawhleh dan te kha
engmah thil danglam thleng lo anga lantir an tum a. Hnung lama
Isua an dah hnu-ah chuan khawvel rilru chu anmahni lamah leh an
thilmak tih leh an dâwt thilmak tinreng, Krista thiltih aia ropui zawk
nia an sawi chuan an hîp a. Tichuan khawvel chu thang anga awh a
ni a, hremna hnuhnung pasarih leihbuak a nih hma loh chu an bumna
râpthlâk tak mai hmu thei lo tura him tlata inhriatna rilru nei tura
78 THÚZIAK HMASÃTE
dawi ât an ni. Setana chu a remruatna a hlawhtlin avang leh, khawvel
pumpui hi a man theih avangin a hlim hle a ni.
5. Phêk 44-naah khan Ropuina chhûmin Pa chu a bawh avangin
a hmêl leh Amah tak chu a hmuh theih loh thu ka sawi a. PA chu
lal\hutthleng a\anga a lo tho lai hmu angin ka insawi bawk si a. PA
chu ropuina leh êng taksain a tuam tlat avangin hmuh theih rual a ni
lova, mahse PA a nih tih leh, A hnen a\angin êng chak tak leh
ropuina chu a rawn inkap chhuak tih chu ka hre tlat a ni. Lal\hutphah
a\anga he ropuina leh êng ka hmuh hian PA a chet vang a ni tih ka
hria a, chuvang chauha PA ka hmu inti ka ni. A hmel ropuina emaw
a famkimna emaw kha a tak takin ka hmu ngai lo; chumi hmu chung
chuan tumah an dam thei si lo; mahse Amah hual veltu êng taksa
leh ropuina chu a hmuh theih a ni.
“Setana chu Pathian hnathawh chhunzawm tur ang taka
lal\hutphaha \hû angin a lang,” ka ti bawk a. Hemi ziahna phêk
thova thu \henkhat han la chhuak ila: “Lal\hutphah hmaa la
bawkkhup reng mai pawlte chu ka en a,” tiin. Heng \awng\aiho hi
lei taksa pu, leia awm an ni a, mahse lal\hutphah hmaa \hing\hi
angin ka hnenah chuan lantir an ni. Heng mite hi Jerusalem Tharah
a tak takin an han awm ang tih ka ring ngai lo va. Setana pawh
Jerusalem Tharah chuan a awm tak tak ang tih ka rin hi leia mi
tumahin an ring ang tih ka ngaihtuah ngai hek lo. Johana pawhin
vanramah dragon sen lian pui a hmu a ni lawm ni? Hmu teh reng
mai. “Thilmak dang vanah a lo lang leh a; ngai teh, dragon sen lian
pui, lu sarih leh ki sawm nei, lallukhum pasarih nei a lo awm a.”
Thupuan 12:3. Vanrama dragon awm tur chu a mak awm e! Ka
thusawi nuihsanna tur zawngtute tan hei pawh hi a nuihzatthlak fu
lovang maw?
6. Phêk 38-42-a ngaihdan awm hi January 1850-a mi a ni. He
ngaihdan zinga \henkhat, palaite laka hmanraw thup kaihhnawihtu
hi khami hun bik atana tih a ni deuh bik a. Chuta chin chu thutak
tana thawktu \hianteho, mahni sum senga thil \ha tihna hun remchang
melh rengtute chu kaih thawh an ni a. |henkhat phei chuan a
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 79
dawngtute tana \hat loh phahna khawpin an sem chhuak tam a.
Kum hnih vel chhung phei kha chu tlakchham a hnêkin fimkhur lo
tak leh zalen lutuka LALPA pawisa hmanral a nihzia chu hmuhtir ka
ni.
A hnuaia mite hi June 2, 1853-a Jackson, Michigan-a ngaihdan
ka sawite an ni a. Khatih laia awm, ringtu unaute kaihnawiha sawi
ka ni: “Kan unaute hian an thil neihte an hlan \an tih leh, a hnathawh
tur dik tak thawk si lovin an pe zalen lutuk a, a tam lutuk a, a zing
lutuk bawk tih ka hmu a ni. Zirtirtute chu he thil diklo siam \ha tur
leh, kohhrana nghawng \ha tak a neih theih nan an dingchhuak tur
a ni tih ka hmu bawk. Pawisa chu \angkai lo tak emaw, \angkai
miah lo emawa siam a ni a, dah bo hma poh leh a \ha a ni mai.
Thawhlawm tamtak dawng a, a pawisa neih fimkhur tak leh fel
taka hmang tura mi tumah ti leh si lovin, \henkhatin entawn tur \ha
lo tak an siam a. Pathianin tamtak taka pe turin unaute chu a ti nge
ti lo pawh hre lovin, \anpuina tam tham tak tak dawn a ni a, thilpêk
a tam lutuk mah mah a ni.
“A petu lam pawhin a \ûlna tak tak a awm em tih ngaihtuah miah
lova an pe hi a dik bik lo. Pêk tur neiho rilru chu tihchi-ai a ni fo.
Unaupa pakhat chu a kuta thil an dah tam lutuk avangin a buai hle
a ni. Inrenchem dan a zir bik lo va, nuamsa takin a khawsa ringawt
mai a ni, a zin chang lahin hlawkna awm miah lovah pawisa a
thehthang vel mai mai a. Chutianga LALPA sum khawhral chuan mi
rilru a \ha lo zawngin a hruai a, a rilru leh midang rilru-ah, “LALPA
lo kal hma hian J_____-ah duhtawka hman tur pawisa a awm,” tih
ngaihdan a neihtir a ni. Chutiang kawng zawh chuan mi \henkhat a
tina hle a, mi \henkhat chu rilru dik lo sain thutakah an rawn lut a,
LALPA pawisa an hmang tih an inhre lo va, a hlutna an ngaihtuah
hek lo. Chutiang thlarau rethei, vantirhkoh pathumna thuchah rawn
pawm thar, chutiang entirna \ha lo tak hmute chuan Krista tana
tawrhna leh mahni inphatna awmzia hi an zir nasat a \ul hle a ni.
Awlsam taka khawsak bansan sela, an nawmsakna leh remchanna
chauh ngaihtuah lovin thlarau hlutzia hi ngaihtuah rawh se. An chunga
80 THÚZIAK HMASÃTE
harsatna lo thleng tur ngaihtuahtute chu nuamsa tak leh awlsam
taka zin vel tura inbuatsaih tur an ni lo. Kohna dawng lem lote chu
rawngbawlnaa kal turin fuih an ni a. |henkhat lah chu hetiang thil
hian nghawngin inrenchem te, mahni inphat te, LALPA robawma
khawl te an ngaihtuah hek lo. Hetiang hian an ti \hin, ‘Pek tur nei
midang an awm a lawm. An pe leh zel mai ang. Engmah tihtur ka
nei lo ve. Ka tel lo pawhin an lehkha chhuahna tur chu an pe zel
thei a lawm,’ an ti mai a ni.”
Mi \henkhatin Pathian hnathawh chhunzawm nana thilpek leh a
hman sualna chungchanga ka ngaihdan, thil \ul dang ngaihthaha
pawisa an hmang huau huau ka sawiselna \henkhat chauh an la hi
hrehawm ka ti hle mai. Phêk 40-na hi chhiar teh u, “Pathian hnen
a\anga thuchah keng miah loten Pathian hna an tihbahlah dan leh
an tihmualpho dan chu ka hmu a. Chutiang mite chuan thil dang
thawh nana hman theih pawisa an hman ral apiang kha cheng khat
lek pawh nise, Pathian hnenah an sawifiah a la \ul ang.” Phêk 50-
ah chuan, “Mahni kut ngeia Pathian hna thawk theite chu Pathian
hmaah an thawh theihna hmanga relsak an ni ang a, pek tur neite
pawh Pathian hma-ah an thil neih hmanga relsak an la ni ang.”
Hemi chungchanga ka ngaihdan phêk 47-a mi hi ngun taka bih
atan ka duh lehzual a ni. Heta hi thu tawi te lak chhuah a ni e: “Kan
Chhandamtu thusawiin (Luka 12:33) a tum tak kha chiang taka
tihlan a ni lo.” “Mahni thil neih hralhin a tum chu hnathawk thei
reng leh inchawm zo rengte hnena pêk ni lovin thutak hrilhdarh a ni.
Hnathawk thei reng \anpuia awm awl mai mai hi sual a ni. |henkhat
chu Pathian chawimawi duh vang ni lo, chaw dang ral mai mai um
avangin an inkhawm a. Chutiang mite chu an chhungte mamawh
thawk chhuak tur leh Pathian rawngbawl nana pek tur an neih nan
in lamah hna thawkin awm se a \ha zawk.” Tunhma khan Setana
chuan ren lo taka pawisa khawhral tur leh unaute hnena an thil
neihte hlan zung zung tura hneh thei tur mi hmanhmawh tak nawr
chhuah kha a tum a. Chutianga fimkhur lo tak leh hmanhmawh
taka pêk chhuah hmanraw hmang chuan thlarau a tihhliam theihin a
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 81
tihboral theih a, thutak theh darh a lo hun tak takah a tlakchham leh
si theih a. Chutiang chuan Setana remruatna chu engemaw chen a
hlawhtling a ni.
LALPAN mi \henkhat dik lohna min kawhhmuh chu, mi tamtakin
lehkhabu leh Pathian thu ziakna lehkha semna tura pawisa thawh
tur neite chauh an thlir chu a ni. Mi tinin an chanpual ti \heuh rawh
se. Kut hnathawka Pathian rawngbawlna tur sum thawk chhuak
theite chu pêk tur neisate ang thova mawhphurhna nei an ni. Pathian
fa, thutak ring inti apiang chu Pathian rawngbawlnaa a chanpual tiin
\hahnem a ngai hle tur a ni.
July, 1853 khan Pathian ta leh remtihna ngeia chhuah lehkha chu
a chhuak khat lutuk tih ka hmu a. Kan damlai ngei a ni a, LALPA
rawngbawlna chuan chawlhkar tin chanchinbu2 chu a mamawh
bakah tun huna mi kalsualna lo pung chho zel hailang thei lehkha
sem tur chhuah a \ul hle mai; mahse sum leh pai harsatna avangin
engmah a tih theih si loh. Thutak chu a kal zel tur a ni a, kan
hlauthawng lutuk tur a ni lo, a hlawkpui tur leh a ngaihlu apiang
hnenah a kal mai tur a ni tih ka hmu a. Setana inpuanchhuahnate
chu a pun nasat em avangin ni hnuhnung chhinchhiahnate chu chiang
taka tarlan tur a ni. Setana leh a thawhpuite lehkhabu chu a pung
nasa mai a, an thiltihtheihna a \hang zel bawk si, chuvangin mite
hnena thutak kan hriattirna hna chu rang taka tih thuai tur a ni tih ka
hmu bawk.
Thutak, tuna a bua vawikhat chhuah tawh hi ni hnuhnung tana
thutak a nih avangin a dingchang ang tih leh a nung reng ang a, hun
lo kal zelah phei chuan mamawh a nih thu hi sawi a ni tawh mang lo
zawk ang tih hmuhtir ka ni. Insawi thiam nan thu tam lutuk ziah del
dul pawh a ngai lo, fiah hle sela a \ha a ni mai. Thutak chu a ngil a,
a chiang a, amahin a ding nghet a; dik lohna reng a nei lo. A chang
erawh chuan a ching chivetin a inherh kual a, a nih ang anga sawi
fiah tur chuan thumal tamtak hman a \ul \hin. Hmun \henkhata miten
_____
2
Review and Herald kha mumal vak lova chhuah a ni \hîn a, tûnah chuan
thlàtin \ùm hnìh chhuah a ni ta.
82 THÚZIAK HMASÃTE
êng an hmuh ve theihna kawng awmchhun chu lehkhaziak a ni mai
a, chutiang chuan miin thutak chu an lo dawng \hin tih leh midangte
an hrilh chhawng \hin a ni. Chutiang mi an tamna hmunah phei chuan
thuhriltu ngawichawi Pathian thuziakna lehkhate chuan anniho chu
a kai tho va, Pathian thu ziakna lehkhate chu an zirtirtu neih chhun
a ni. Thutak kal zel hi hmanrua leh pawisa tlakchhamna avangin a
\huanawp tur a ni lo.
KOHHRAN HARSATNATE4
Ka unau duh takte u, sualna hi a pun chak êm avangin, Pathian
rawngbawlnaah hian harhna kan zawng tûr a ni a, eng hunah nge
kan awm tih kan hre tûr a ni. Thimin khawvêl a khuh dâwn a, thim
chhah mup chuan mipuite chu a khuh dâwn a ni. Kan vêl zawng
zawng
_____ deuhthaw hi sualna leh bumna thim chhah tak chuan a tuam
4
Review August 17, 1853 a\anga lâk a ni.
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 89
avangin, Pathian hnaih lehzual a, Isua hmêl a\anga Pathian ropuina
leh ênna huam chhûnga awm hian thutak fiah lehzuala hriatna neiin
kan dinhmun chu Pathian Thu a\anga hum tlat tûrin kan inbuatsaih
tûr a ni.
Thutaka tihthianghlima awmin, Pathian hnêna inpumpêk
hmiahin, kan chungah ênna pung zêl chu LALPAN A rawn entîr
theih nân leh, A êngah chuan ênna hmu a, A chakna chuan tihchaka
kan awm theih nân, kan thurin thianghlim ang hian kan nung tûr a
ni. Mitkhap kâr khat lek kan invên loh pawh hian hmêlma chuan
min rawn hual thei a, thim thiltihtheihna chuan hneh mai
hlauhthawnawm takin kan awm thei a ni. Setana chuan inralring
ran tûrin a tirhkohte chu thu a pe a, an theih apiang hneh zêl tûr leh,
thudik vuan intite hnufualna laite leh anmahni tihnawktu chu hmu
chhuak tûr leh, an vêl rawn tithim tûrin thu a pe a; tichuan an inring
lovanga, an thurin ngainat êm êm \hin timualpho zâwngin an awm
ang a, kohhran chungah lungngaihna an rawn thlen ang. Hruai suala
awm, inralring lote nun chu a lo thim telh telh a, anmahni a\angin
vanram ênna chu a chuai \hîn a ni. Anmahni tihnawktu sual chu an
hmu chhuak thei lova, Setanan a lên a zar hnan a, a thangah chuan
an âwk \hîn a ni.
Pathian chu kan chakna a ni. Finna leh kaihhruaina dawng
tûrin Amah kan en tûr a ni; A ropuina tûr leh kohhran \hatna tûr
leh, keimahni thlarau chhandamna tûr chu rilrua vei ranin, mi
tihnawktu sual chu kan hneh tûr a ni. Ni tinin, mahni \heuhvin
hnehna thar chan kan tum tûr a ni. Mahnia din leh Pathian chauh
rinchhan hi kan zir tûr a ni. Chu chu kan thiam leh a tha ting mai a
ni. Mahni \heuhvin mahni tlin lohna lai zawn chhuah a, chu sualna
chuan min hneh loh nân fimkhur taka invên tlat a, sual laka hnehna
chan chu tum tlat zâwk tûr a ni. Tichuan Pathian kan rinchhan
lehzual thei ang a, kohhran buaina tamtak hi a kiang duak mai ang.
Pathian mi tirhte chuan, thlarau hna thawk tûra mahni in an
chhuahsan hnuin, thudik pawm tawhsate hnênah hna thawh sakin,
rei tak tak an châm \hîn, chungho chuan an châknate an khuahkhirh
lova, mahni an inven loh avang leh a châng chuan thlêmtu chuan
90 THÚZIAK HMASÃTE
anmahni a thlêm \hin vang niin ka ring, chak lo takin an lo la awm si
\hîn a. Harsatna leh fiahna tenau tak an tâwk a, tichuan anmahni
tlawh nân LALPA rawngbâwltute chuan an hun an khawh ral \hîn a
ni. Dârkâr tamtak, a châng chuan ni rei tak chhûngte pawh tih
khawtlaiin an awm a, tichuan harsatna leh fiahna tenau deuh han
sawipui a, an beng a luhin an rilru a nain an thinlung a hliam mai \hîn
a ni. Chutiang harsatna tenau tê tê chu a hrehawm thei ang berin an
thlîr a, Pathian tâna thawktute lah chuan a têt tham êm avangin han
hlauh thamah an ngai si lo. An harsatna a\anga \anpui tura Pathian
rawngbawltute chunga innghah ngawt ai chuan, chung fiahnate chu
lâk kiana a awm hma loh chuan Pathian hmaah, lungchhe takin
chaw ngheiin an \awng\ai zâwk tûr a ni.
|henkhat ve thung chuan, Pathianin hnathawk tûra A kohte
tihtûr zawng chu, an tirhna lam apianga kal a, an bana kai reng
tûrah an ngai a, an chet fimkhur loh leh hmêlma tân kawng an hawn
avang leh inngaihlu a, an vêla mite sualna mawlh hmuh tuma an
awm avanga, harsatna leh fiahna tenau tak tak an thlentîr rawn
tifihlim tûr ringawtah an lo beisei bawk a. Nimahse tunah hian
beram ril\âmte chu khawiah nge an awm? Nunna chhang châka
\amchhâwl mêkte chu? Chutiang thil kohhrana lo awmte chuan
Pathian rawngbâwltute chu an tilungngai a, an huaina a tireh a,
chuvangin, mahni unaute phurrit chu sava hmul pakhat bûk chauh
pawhin tuman tihrih belh tûr a ni lo, hlimna leh thu leh rinnaa
\awng\ainain \anpui zâwk tûr a ni. Thutak pawm inti zawng zawngte
hian a tam thei ang bera mi \anpuina ngawt beisei mai lovin, kan
vêla mi \heuh \anpui tumin zawng ta zâwk ila chuan, kan va zalen
nasa dâwn êm! Chutih a hnekin, tunah rih chuan, thutak la luh ngai
lohna ram, hmun thima Pathian rawngbâwltuten ramthar an luhnaah
chuan, \ul lo taka an unaute buaina avanga rilru natna riau nei chungin
an lût \hîn a ni. Hêng zawng zawng bakah hian dodaltute huatna
leh rinlohna chu an va tâwk lehnghal a, a \hente phei chuan an lo
hnehsawh hle thei bawk si a.
Pathian rawngbâwltute chu lunghnûrna leh kalhna lak ata fihlim
sela rilru engthawl takin, thutak chu a mawina puang chhuak sela
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 91
chuan, mite thinlung hneh leh Pathian chawimawi chu a awlsam
zâwk daih ang le. Pathian rawngbâwltute, mahni harsatna, mahnia
tihfel theih reng hmanga lo tih buai a, an phurrit lo belhchhahsak a,
an hun tamtak lo khawhral saktute hian, anmahni tih lâwmna tûra
sum leh pai leh hun an lâkbo tâk kha, a chhan an la sawi fiah ngei
ngei ang. Chutianga rawngbâwltute hun lo tih khawtlai chu sual a ni
a, hmêlma lawmzâwng pawh a ni. An unaute an \anpui theihna
hmunah an awm tûr a ni. Inkhâwmho zawng zawngte phurrit pe lo
tûrin an harsatna leh thlêmna tawh chu an hneh nghâl zêl tûr a ni.
Pathian thuchah kengtu lo kal huna la tihfel tûrin an lo khêk tûr
pawh a ni lo, anmahni ngeiin Pathian hmâah an ti fel zâwk tûr a ni.
An harsatnate pawh chu an tikiangin, rawngbâwltu a lo kal hunah
chuan lo tichau lovin, lo \anpui zâwk tûrin an inbuatsaih tûr a ni.
KOHHRAN NGHAHFÂK5
Tunhnai lawka ka thil hmùh, thuhnuairawlh leh rilrua inngaitlawm
tak Isua zuitu mi tlâwm tak takte ka hmùhin, rilru a tihah hle mai.
Isua lo kal lehna nghâktu inti tamtakte chu he khawvêl dan ang hian
an awm a, Pathian lawmzâwng aiin an vêla mite lawmzâwng chu mi
tamtakin \hahnemngai takin an zawng zâwk si a. Tunhnai deuh
lawka an rawn chhuansan tâk, kohhran mite ang tho khân an vâwtin,
tihdan phung an sui satliah mai zawk a ni. An tunlai awmdan chu
Laodikei kohhran hnêna thuchah hian a tilang fiah ngawt mai
(Thupuan 3:14-20). “An lum hek lova, an vawt hek lova, an lum
chang chang a ni.” Thuhretu dik leh rinawm thurâwn chu an ngaihsak
loh a, rangkachak meia tihthianghlim tawh chang tûr leh, kawr vâr
leh an mita hnawih tûr mitna damdawi chu an lâk a, chang tûra
tihtak zeta an sim loh chuan, A kâ ata A chhakchhuak hlawm ngei
dâwn a ni.
Chawplehchilha LALPA lo kal leh mai tûra thlîr a, lawm avanga
ring taka autute zînga mi tamtak kohhranho dinhmuna an din vena
_____
5
Review, June 10, 1852 a\anga lâk a ni.
92 THÚZIAK HMASÃTE
hun leh, Isua lo kal leh mai tûra rinna avanga vawikhat khawvêlina
an lo nuihzat bur tawhten, a \ha lama mite hîpna tichhe tûra an
chanchin dik lo pui pui an thehdarh hun chu a lo thleng ta. Pathian
nung ngei leh, felnaa ril\âm-tuihâl hnêna Pathianin A thilltihtheihna
A rawn hmuhtîr a, a nunnain a châk ngawih ngawih tihtlaisak nâna
a thinlunga ênna ropui tak A rawn pêk a, faknaa Pathian chu a
chawimawi chuan, LALPA lo kal leh thu nghâktu inti ve site hian
buma awmah an ngai fo \hîn a, miin an dawi vang a ni an tih loh vek
pawhin ramhuai zâwlah tal an puh hrâm \hîn.
Kristian inti tamtakte hi chu khawvêl mite ang bawka incheiin
an \awng a, an chetla a, an \awngkaa ringtu ni vea an inchhalna
a\ang chauh lo phei chuan hriat hran theih tur pawhin an awm si lo.
Krista hmuaktuah chuan inchhal ve teh reng mahse, an thusawi
duhzâwng chu vanram ni lovin khawvêl a ni si a. “Pathian ngaihsak
kawngah leh awmdan thianghlimna thuah chuan, Pathian nî lo thleng
thuai thuai se titu nia inchhalte chu mi eng ang nge an nih tûr le? 2
Petera 3:11,12. “Tupawh Ama chunga beiseina chu nei apiangin,
amah a thianghlim angin a inti thianghlim tûr a ni.” 1 Johana 3:3.
Nimahsela Adventist-a inchhâl ve tamtak chuan, Pathian
lawmzâwnga an awm theihna tûr aiin, khawvêl mite mita lan mawi
theihdan leh, taksa cheimawi dante an lo zir uar zâwk a.
Kan entawn tûr Isua duhawm taka chu, tûna sakhaw ngaihsak
intite zîngah hian, A lo pian lai ang khân lo thleng leh reng mai teh
sela engtin tak awm hlawm maw? Ran thlangah A lo piang a. A
nundan leh A rawngbawlnaah chuan zui zêl teh u. Mi lungngaia A
ni a, lungngaihna hre mi a ni. Chhandamtu inngaitlâwm, \hui loh
kawr mâwl tak ha a, A lu nghahna tûr hmun pawh nei lova chu,
Kristian inti ve site hian an va han zahpui rua êm! A nungchang
kaidum nei lo leh mahni A inphatna chuan, thiam loh a chantîr ang
a, nuihza ho tak an lawm \hin chu A nungchang thianghlim mawi
tak chuan A dalsak ang a, ngamthlêmna thu tel lova A titina chuan
khawvêl leh awhna lam thu an sawi \hin chu a mil thei hek lovang.
Pehhel miah lova thutak, ngialngan taka A sawi chuan an mize dik
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 93
tak hailangin, nunnem lama entawn tûr Isua duhawm tak chu a
rang thei ang bera tihbo an châk ngei ang. A \awngkam a\anga
man tumtu hmasa ber leh “Khengbet rawh u, Khengbet rawh u,”
titu zîngah an tel mawlh ang.
Sabengtung chunga chuangin, tlâwm taka Jerusalema A luhnaah
hian Isua chu i zui zêl ang u, A zirtîr mipui tamtakten, lawm taka
Pathian faka an au rual dual dualnaah .... “LALPA hminga Lal lo kal
chu a eng a thawl e; vanah rem thu lêng sela, chungnungberah ropui
rawh se.” Mipui zînga Farisai \henkhatte chuan A hnênah, “Zirtîrtu,
i zirtîrte hi ngawi tûrin thu pe rawh,” an ti a. Anin, “Hêng mite hi an
ngawih chuan chawp leh chilhin lungtê tal an au chhuak nghâl ang,”
tiin A chhâng a. Krista hmuaktua inchhal ve mi tamtak hi, Farisaite
ang bawka zirtîrte ngawihtîr nghâl mai duh an awm a ni, matheilovin,
“Kal sualna! Indawimutna!” tiin an au chhuak nghal ang. Zirtîrho,
an puante leh tûmkaute kawnga lo phahtute chu, mi â leh \ûl lova
intlakral mai maiah ngaih an ni bawk ang. Nimahsela Pathian chuan
khawvêlah hian chutianga mi lawm lo leh ngawichawi lo, Amah fak
leh chawimawi thei mi A nei ang. Tute hnên emaw a\ang tal chuan
chawimawina A dawng tûr a ni. A mi thlan, A thupêk zâwmtute hi
an ngawih reng chuan lungtê tal a au chhuak ang.
Isua chu A lo kal leh ang, A lo kal hmasak ang mai ni lovin,
Bethlehemah nausênin emaw, Jerusalema sabengtung chunga A
chuan \uma, A zirtîrten, “Hosana,” tia Pathian faka an au rual ang
lek kha ni tawh hek lovang. A Pa ropuinaa inthuamin, he lei pana
A lo kalnaah A vantirhkoh thianghlim zawng zawngte rawn zuithlâk
mup mup zêl chungin A lo kal thung ang. Olive Tlâng \anga vana
A lawnsan \uma, Galili rama miten vanlam an thlir zui vawng vawng
laia A mi thianghlimten an lo thlîr reng ang khân, van khawpui chu
vantirhkohten an rawn chhuahsan vek dâwn a ni. Chutih hunah
chuan, mi thianghlim, entawn tûr thuhnuairawlha famkim taka zuitute
chauhvin, Amah chu hmuin lawm takin, “En teh u, hei hi kan Pathian
a ni; Amah hi kan nghâk reng a, Anin min chhandam ang,” tiin, an
au ang. Mikhap kâr lovah tawtawrâwt hnuhnung ber, vaivuta mi
94 THÚZIAK HMASÃTE
thianghlim muhilte kaithotu tûr chu a lo rîk hunah chuan, an lo tho
ang a, “Hnehna! Thihna leh thlân chunga hnehna!” tiin an au ang.
Mi thianghlim tihdanglama awmte chu an hmangaihte nêna in\hen
tawh ngai lo tûrin, boruakah LALPA tâwk tûrin vantirhkohte nên
chuan an chho ang.
Chutiang thil kan hmaa awm reng siin, chutianga beiseina ropui
leh Kristan Ama thisen ngeia min tlanna ropui tak hmachhuan
chungin, kan ngawi reng dâwm em ni? Sabengtung chunga chuanga
Jerusalema Isua A luh lâia zirtîrte tih ang bawkin, keini pawhin aw
ring takin, Pathian chu kan fak dâwn lo’m ni? Anni ai chuan kan
hmabâk a duhawm nasa ngiang lo vem ni? Chuti a nih si chuan
chutiang beiseina ropui, thihtheihlohna leh ropuinaa khat chu kan
neih chuan tuin nge aw ring taka Pathian kan chawimawi chu min
khap ngam ang? Khawvêl lo awm tûr thiltihtheihna chu kan tem
tawh a; a aia tam kan châk a nih hi. Ka taksa pumpui hian Pathian
nung chu a ngai a, A famkimna chuan luahkhah veka ka awm hma
loh chuan, ka kham khawp ka ngah dâwn lo.
MAHNI INPHATNA
Mi thianghlimte tan inkhawmpui ropui tak buatsaiha buai
lutuk a hlauhawm tih ka hmu a, \henkhat chu ei turah an buai
lutuk bawk. Ei tur beisei vang ringawta inkhawm pawh thil
hlauhawm a ni. Mahni nawmsakna ûma hnah tenawm vaihlo
zuk leh hmuam \hinte chuan an thil chin chu bansanin, chumi
atana an senso chu thil \ha zawk tih nan an hmang tur a ni tih ka
hmu a. |henkhat chuan intih nawmsak nana an lo chin \hin thil
chu bansanin, chutiang atana an pawisa hman \hin chu LALPA
sumbawmah an dah a. Hmeithai dere pahnih ang khan chung
thilpek chu Pathianin a lo hmu reng \hin. A tlem viau pawh a ni
thei; mahse hetiang hian mi zawng zawngin tise chuan robawm
chu a nghawng thui hle ang. Mi zawng zawng hian incheina
thilahte hian inrenchem zir sela, thil \ul tak tak ni lem lo te leh \ul
miah lo, taksa tana \ha lo zawk hial heng thingpui leh coffee-te
hi bansanin an senso tur chu Pathian tan hlan sela chuan, leiah
hian malsawmna an dawng nasa lehzual ang a, vanah lawmman
an hmu bawk ang. Tamtak chuan Pathianin sum leh pai a pek
avangin mamawh aia tam lei a, eitur hautak tak tak ei a, duh
tawka inchei chu thil pawiah an ngai lo va. Duh tawk leina nei
sia neih loh chu ropuinaah an ngai thei lo a ni. Chutiang chu
inpêkna a ni lo. Tlema inhrêk deuh hleka thutakin hma a sawn
nan Pathian tan pe sela, inpêkna a ni ang a, Pathianin an thil tih
ang zela mite hnena lawmmman a sen hunah chuan hriatreng a
la hlawh dawn a ni.
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 105
PATHIAN ZAHLOHNA
Pathian hming thianghlim chu zahna leh \ihna nena hman tur a ni
tih ka hmu a. Pathian Engkimtitheia tih thumal pahnih hi \awng\ainaah
duhdah tak leh ngaihtuah chiang mang lova lam kawp a ni fo va.
Hei hian Pathian chu a tilawm lo hle a ni. Chutiang mi chuan Pathian
leh thutak hriatna an nei lo, Pathian ropui leh \ihbaiawm tak, nakin
lawka ro la relsaktu tur khi zah lo takin an lam mai mai tur a ni lo.
Vantirhkoh chuan, “A hming chu a \ihbaiawm êm avangin hmang
kawp suh u,” a ti a. Pathian ropuina leh thiltih theihna hre chiangte
chuan a hming chu inti thianghlimin an lam ang. Tûma kal hnaih
theih loh êngah a awm a; Amah hmua dam thei an awm hek lo.
Heng thilte hi hriatthiam ni sela, kohhran hmaah tihdik an ni tur a ni
tih ka hmu bawk.
BERAMPU SUAKTE
Berampu suakte chu zu in si lovin an rui a, rui si lovin an pai
dawt dawt tih ka hmu a. Pathian thutak chu char sak an ni a, an
chhiar thei lo. Eng hi nge ni sarihna Sabbath, Bible-a Sabbath ni
dik hi a ni nge ni lo tih zawhna an dawn pawhin thawnthu fingin
an rilru an la pêng daih mai a ni. Heng zawlneiho hi thlaler sihal
ang an ni tih ka hmu a. LALPA nîa indonaa mipui dinna tur dai an
theu lo va, hmun awl an hnawhkhat hek lo. Tu rilru emaw a lo
thawkin heng zawlnei derho hi thutak han zawt se an thil tum
hlawhtlin nan a awlsam zawng leh mawi zawngin an chhang a,
zawhna neitu rilru chu an bengdai mai \hin. Chutianga ti tur
chuan anmahni dinhmun hial pawh an thlâk hreh lo. Heng
beramputeho hnenah hian êng pêk a ni a, mahse an manthiam
chuang lo, thutak pumpelh turin an \anhmun an sawn fo va, an
dinhmun ngaiah ding reng se an lo nihpui tur thu tawpna a\ang
chuan an relh bo \hin. An innghahna chu thutak thiltihtheihna
chuan a \hiahsak a, mahse tlawm duh chuang lovin anmahni
pawhin an lungawipui loh \anhmun tur hmun dang an dap chawp
zel tho.
106 THÚZIAK HMASÃTE
Heng berampu suakte hian Pathian zirtirna kal tawh chu an
phatsan a, anmahni ngei pawhin an lo dinpui tawh \hin thutak chu
phatsanin an hnar a, dawivaih thil leh bumna tinrengin an inhliahkhuh
\hin tih ka hmu a. Dâwt thuin an inhrai rui a, an beramte chu thihnaah
an hruai tih ka hmu a. Pathian thutak dotute chuan mutnaa an thil
\ha lo ngaihtuah chhuah chu chhun engah thutak beng hniam tur
leh, thil thara mipui rilru la a, thutak hlu êm êm mai laka an rilru
hruai pêng turin an vahpui \hin.
Mahni beramte thihna lam tluang zawh tirtu puithiamte chu an
nihna \ihbaiawm taka an din laiin man an ni ang tih ka hmu a. Pathian
hremnate chu a lo thleng dawn a, mahse hremna pahnih khat mai hi
chu heng berampu suakte hrem nan hian a tawk lo hle a ni. Pathian
kut chu thinurna leh rorel dikna nen a phar chhuak ang a, A thil
tumte a thawhzawh vek hma loh chuan a la kir tawh lo vang.
Hlawhfaa thawk puithiamte chu mi thianghlimte ke bulah mi
thianghlimten thutak vuana thupek an zawm tlat avangin Pathianin
a hmangaih tih pawma chibai buk tura hruai an nih a, lei ata mi fel
lote tihboral vek an nih hma loh chu Pathian chuan a kut chu a la
sawn tawh dawn lo.
Adventist ringtu pawl hrang hrangte chuan thutak tlêm tê \heuh
an dawng a, mahse Pathian chuan heng thutak zawng zawngte hi
LALPA Ni lo thleng tur atâna inbuaisaih, A fate hnenah a pe vek a.
Heng pawltena an hriat ngai loh leh an hriatthiam hauh loh tur chu a
pe vek bawk a. Thil \henkhat thupa awmte pawh LALPA chuan,
hmu duh leh hriatthiam duha inringte tan a hawng a. Pathianin êng
thar hrilh tur A neih chuan a mi thlan bik leh hmangaihte chu A hriat
thiamtir mai ang a, hmun thim leh dinhmun dik lova awmte thusawi
hriat vanga an rilrua ênna dawng KHER lovin hriat thiamna A pe
mai a ni.
Khawngaihna thuchah hnuhnung ber neia inhriaten ni tina dâwt
thu thar inhrilh \hinte laka inti hran \ulzia hi entir ka ni a. Naupang
emaw puitling emaw, a tu amah chuan an inkhawmte chu an
chhimsak tur a ni lo tih ka hmu a; a chhan chu thudik lo, thlarau
THÍL TÀWN LEH NGÀIHDÃNTE 107
thihna tur leh mihring thupêk an zirtir reng laia a fuih zawnga thil
lo tih kha a dik loh vang a ni. Chutiang inkhawmin mi rilru a
hneh theihna boruak chu a \ha lo va, Pathianin chutiang thimna
leh dawtthu a\anga min tlan chhuah tawh chuan, min tih zalennaah
chuan ding nghetin, thutak chu kan hlimpui mai tur a ni. Kal tura
tih ni si lovin thudik lo ngaithla tura kan kal hian, kan chungah
Pathian chu a lawm lo hle a; chutiang inkhawmnaa duhthlanna
hmanga thu dik lo chu mipui hnena tuh luih a nihnaah chuan kal
tura min tir a nih loh chuan min veng dawn miah lo. Vantirhkohte
pawhin min hliahkhuhna an hlip a, hmelmapa leh a tirhkohte
thiltihtheihnain duh tawka an sawp theih leh, an tihchauh theihna
thim hnuaia kalsan kan ni a, min hualtu êng pawh thimnain a
tibawlhhlawh zo vek \hin a ni.
Thawnthu fing phuahchawp mai mai ngaihthlâkna hun kan
nei lo tih ka hmu a. Chuvangin kan rilru chu hruai pena awm
lovin, tunlai thudik hian luahkhat sela, kan dinhmun hrethiam
tura finna kan neihdan tur chu zawng ila, tichuan kan rinchhan
beiseina chu Pathian Lehkha Thu a\angin inngaihtlawmna nen
kan hril thei ang. Thurin dik lo leh dâwt thu hlauhawm tak takte
hi Israel chhungkuate LALPA nîa ding thei tura buatsaih tur mihring
rilru chhunga lo nemkai hmasak a nih vaih chuan, chu rilru chu
thutakah a cheng thei tawh \hin lo a ni.
VOLUME KHATNA
HMÂWRHMUHNA
Roswell F.Cottrell
112
HMÂWRHMÙHNA 113
Hun hi Pathianin Judate a enkawl hunlai ngaihtuah phei chuan ni
leh thla ang maia inên hleih an ni. He hun hi ropui taka hawn a
nih hnua chiang lo riaia khar a nih rin chu a âtthlâk lam a ni.
Krista lo kal hmasak \um khan mipuite lo buatsaih nan Thlarau
hnathawh mak bik mamawh a ni a; A lo kal vawihnihnaah phei
chuan mamawhna a va nasa lehzual dawn êm! A chhan chu a
bikin ni hnuhnungah chuan tunhma âiin thil awmdan a chhe nasa
dawn a, zawlneiderten chhinchhiahna ropui tak tak leh thilmak
tihtheihnate an nei ang a, thei phei se chu thlante meuh pawh an
bum dawn a ni. Mahse Pathian Lehkha Thuin tihian a ti:
“An hnenah, ‘Khawvel zawng zawngah kal ula, thil siam
zawng zawng hnenah Chanchin |ha hi hril rawh u. A ringa
baptisma chang chu chhandamin an awm ang a; a ring lo erawh
chu thiam loh changin an awm ang. Heng chhinchhiahna hian
ringtute chu a zui zel ang; Ka hmingin ramhuaite an hnawt chhuak
ang a, \awng thartein an \awng ang a; rûlte kutin an la ang a;
thihna tûr engpawh in mah sela engmah an ti lo vang a; damlote
chungah an kut an nghat ang a, an dam zel ang,’ a ti a.” Marka
16:15-18.
Campbell Translation chuan, “Heng thiltihtheihna mak tak
takte hian ringtute chu a zui zel ang,” a ti. Chung thilpêkte chu
apostol-te hnenah chauh pêk ni bik lovin, ringtute zawng zawng
a huap a ni. Tute nge nei ang? A ring apiangin. Eng tia rei nge?
Tawp chin a nei lo, thutiam chu Chanchin |ha hril tura thupêk
leh ringtu hnuhnung ber thlen theihna nena kal dûn rial a ni.
Mahse heng thilpêkte hi apostol-te leh an thu hril awihtute
hnenah chauh tiamsak nia ngaih a ni fo; thupêk chu tihlawhtlingin
Chanchin |ha an phun nghet tawh a, chuvangin Thlarau thilpêkte
hi kha mite chhuanah khan a tawp a ni tiin. Kha thupêk ropui
tak mai kha, kha mite chhuana tawp mai a ni em tih lo en ila.
Matthaia 28:19, 20-ah, “Chutichuan kal ula, hnam tina mi
zirtirahte siam ula, Pa leh Fapa leh Thlarau Thianghlim hmingin
baptis ula, thu ka pêk zawng zawng che u pawm turin zirtir
rawh u. Ngai teh u, kei kumkhuain, khawvel tawp thleng pawhin,
in hnenah ka awm zel ang,” tih a ni.
114 HMÂWRHMÙHNA
Chanchin |ha hril tura thupêk hi hmanlai kohhranah khan a
tawp mai lo tih chu, ‘khawvel tawp thleng pawhin, in hnenah ka
awm zel ang,’ tih thutiam hian a tifiah khawp mai. ‘Apostol-te
u, khawvel tawp thleng pawhin in hnenah ka awm zel ang,’ a ti
lo; ‘khawvel tawp thleng pawhin, in hnenah ka awm zel ang’ a
ti mai a ni. Heta khawvel tawp a tih hi Judate hun sawina a ni
thei si lo; anni hun chu kros-ah khan a tawp daih tawh si a.
Tichuan ka thu tlûkna chu hmanlai kohhran te zirtirna leh rinna
kha thlarau lam \anpuina thuhmun thovin a zui zel ang a. Apostol-
tehnena thupêk kha Kristian hunah pawh kal zelin a vai khan a
pawm vek a. Khang thilpêkte kha rinna bansanna avang chauha
hloh a ni; hmanlai rinna leh thiltih chin thar lehna a\angin a lo
lang thar leh ang tih hi a ni.
1 Korin 12:28-ah chuan Pathianin kohhranah thlarau thilpêk
\henkhat chu a dah tih kan hmu a. Bible-ah hei hi a sût lehna
engmah kan hmuh loh avangin la awm reng turah kan ngai mai a
ni. Khawiah nge tihbo an ni tawh tih fiahna chu? E le, Judate
Sabbath tih bona leh Kristian Chawlhni din an nihna bung-chu
chu Bawhchhiatna Thurûk leh Sualna lalpa Thiltih Bu-ah tihna
a ni. Mahse hnial kalhtute chuan he Bible châng tlawhchhan
hian thilpêkte chu a tawp tawh an ti \hin- “Hmangaihna hi
engtikah mah a reh lo vang; amaherawhchu thu hrilnate hi awm
mah sela tihban a la ni ang a, \awng-hriat-lohte hi awm mah
sela a la bâng ang a, hriatna hi awm mah sela tihban a la ni ang.
A kim lovin kan hria a, a kim lovin thu kan hril bawk \hin a ni.
A famkim a lo thlen hunah erawh chuan a kim lo hi tihban a ni
tawh ang. Ka naupan laiin naupang \awngin ka \awng a, naupang
hriatin ka hria a, naupang ngaihtuahin ka ngaihtuah \hin; tunah
ka lo puitlin hnu hian naupang tihdan chu ka ban tawh. Tunah
zawng darthlalangah kan hmu riai ruai a ni, chutih hunah erawh
chuan inhmatawnin a ni tawh ang; tunah zawng a kim lovin kan
hria, chutih hunah erawh chuan mi hriat kim \hin ang hian ka hre
kim tawh ang. Chutichuan heng pathum, rinna te, beiseina te,
hmangaihna te hi a awm reng ang.” 1 Korin 13:8-13.
HMÂWRHMÙHNA 115
He lai thu hian thlarau thilpêk te, rinna te leh beiseina te a la
tawp tur thu a sawi a. Mahse engtika tawp tur nge an nih? A
hnuaia hla thu ang hi kan la nghâk reng a nih hi:
“Beiseina chuan hlimna a thlen ang a,
Rinnain a taka hmuhna, tawngtainain fakna.
Vanram \ha famkim a lo thlen hun, darthlalang phenah mai
ni lova, hmaichhana kan hmuh hunah hengte hi chu an la tawp
ang. Mi felte tihfamkim an nih hun tur ni \hafamkim chu nakina
lo la thleng tur a ni. Mi sual fa hian a lo puitlin hunah chuan heng
hrilhlawkna te, \awnghriat loh te, hriatna te, rinna te, beiseina te
leh Kristian hmasate hmangaihna ang kha a bansan ang. Mahse
khawi lai ziakah mah hian Pathian chuan kohhrana a dah tawh
thilpêkte hi a (kohhran) rinna leh beiseinain a vawrtawp a thlen
hma, thih theih lohna dinhmun ropuinain he thi thei dinhmunin a
lantir thlarau lam thiltihtheihna leh hriatna a hliah hma hian a la
bo vang tih a lang lo.
|anchhan atana 2 Timothea 3:16 an hman fo pawh hian
belhchian a dawl lo hle. Paula khan thâwk khumnain engmah
ziah belh tawh tur a ni lo a tihna lo ni tase, eng vangin nge Amah
ngei pawh khan Pathian Lehkhathute kha a ziah belh? Eng vangin
nge he thu chang khat a ziah zawh veleh tal hian a chawlh nghal
loh? A nih, eng vangin nge a hnu kum 30 zetah khan Johana’n
Thupuan Bu hi a ziah leh? He lehkhabu (Thupuan) hi thlarau
thilpêk tihbo a ni tawhzia fiah nan hman a ni fo bawk.
“He lehkhabu hrilhlawkna thu hria apiang ka hriattir e. Tu
pawhin heng thu hi a belhchhah chuan he lehkhabua hremna
ziakte hi Pathianin a chungah a belhchhah ve ang; tu pawhin he
hrilh lawkna lehkhabua ziak thûte hi a lak bo chuan, Nunna
Thing leh Khaw Thianghlima a chan chu Pathianin a la bo ve
ang.” Thupuan 22:18, 19.
He thu a\ang hian Pathian, zawlnei hmanga kawng hrang
hranga rinnaa kan pate be \hin leh Chanchin |ha hun in\an
dawna Isua leh a zirtirte hmanga mihringte be pawptu chuan
116 HMÂWRHMÙHNA
hetiang zawng hian mihringte hi biak a tum tawh lo tih a tiam
chiang hle a ni an ti a. Chuvangin hemi hnua hrilhlawkna reng reng
hi chu an dik lo vek a. Hei (Thupuan) hian thawk khuma thuziak
dan chu a khar a ni an ti. Hei hi lo ni tase eng vangin nge Johana
khan Patmos a\anga Efesi a kir leh hnu-ah chauh Thupuan hi a
ziah? Hetianga a tih hian he lehkhabua hrilhlawkna, Patmos thliarkara
a ziahte kha a belh leh em? A thu a\ang hian hrilhlawkna thu la bo
lo tur leh belh chhah lo tura vaulâwkna hian Bible pum an neih sa
kha ni lovin apostol ut a\anga kan hmuh ang ang hian Thupuan Bu
chauh hi a huam tih a lang chiang hle. Amarawhchu tumah hian
Pathian thawk khuma ziak lehkhabu dang reng reng pawh belh leh
paih \hen theihna chu kan nei lo. Johana khan Thupuan Bu a ziah
khan zawlnei Daniela Bua hrilh lawkna hi a belhchhah em?
Belhchhah lo ve. Zawlneiin Pathian thu thlâk theihna a nei lo. Johana
inlarnate hian Daniela inlarnate kha thlawpin êng fiah zawk a pêk
belh a ni. Tichuan hei hi ka thu tlûkna a ni: Pathian chu ngawi reng
ringawt tawh tura inphuar lovin duh duh sawi theiin a la zalen zawk
a ni tih hi. ‘LALPA, ka thinlungah hian i duh angin thu sawi rawh; i
chhiahhlawhin a ngaithla e.’
Tichuan Bible a\anga thlarau thilpêk a tawp tawh tih fiah tumna
chu a hlawhchham tih a chiang ta. Mitthi khaw kawngkharin kohhran
chu a hneh loh avang leh, Pathianin leiah hian mi a la neih avangin
vantirhkoh pathumna thuchah, apostol-te dinnaa kohhran dintirtu
tur leh khawvel tana thimna ni lo va êng ni zawk tur thuchah nena
inzawmna nei thilpêk lo awm tur chu kan beisei thei ang.
Ni hnuhnungahte chuan zawlnei suak an awm tur thu hrilh lawk
kan ni a. An zirtirna a\anga zawlnei dik leh zawlneider kan hriat
hran theihna tura a fiahna pawh Bible hian min pe a. Chuta a fiahna
ropui ber chu Pathian dan, (zawlnei nungchang leh a thu
hrilhlawknate teh nana hman) hi a ni. Ni hnuhnungahte hian hrilh
lawkna dik awm tawh lo tur ni tase, zawlnei dik leh dik lo awm
kawpa, an dik leh dik loh fiah ai chuan thudik sawi a awlsamin
bumna thu hriat a va awlsam zawk awm em.
HMÂWRHMÙHNA 117
Isaia 8:19, 20 hi tunlaia thlarau biakna lar tak mai hrilh lawkna
a ni a; a fiahna tur pawh pêk a ni: “Dan leh Hriattirna Thu chu rawn
tur a ni; hemi thu anga an sawi loh chuan, anmahni-ah êng a awm
loh vang a ni.” Eng vangin nge hemi ruala thlarau dik inpuanna
emaw, hrilhlawkna emaw chu a awm tawh dawn loh chuan ‘an
sawi loh chuan,’ tih a nih tho? Matthaia 7:15,16-ah Isuan, “Zawlnei
suak lakah fimkhur rawh u….An rahah in hria ang,” a ti a. He thu
hi tlânga A thusawi zinga mi a ni a, mi tinin he thu hi Chanchin |ha
hun tawp thleng huam tura sawi tih kan hre thei a ni. Zawlneiderte
chu an rah a\angin emaw, an nungchang a\angin emaw an hriat
theih ang. An rah \ha nge \ha lo tih tehna awm chhun chu Pathian
dan chauh hi a ni. Tichuan dan leh Hriattirna Thu hmangin kan teh
a. Zawlneider chuan dan leh Hriattirna Thu ang zela sawi ringawt
lovin a nunpui bawk tur a ni. Chutiang taka sawia nung bawk chu
kei chuan ka sawi chhe ngam lo tawp mai.
Zawlneiderte chuan muanna lam an hmu chawk a; ‘muanna leh
himna’ tia an sawi laiin chhiatna chuan a rawn nang thut si. Zawlnei
dik chuan huaisen taka sualna dovin chhiatna lo thleng tur a hrilhlawk
ang.
Bible kalha thu hrilhlawkte chu hnawl tur an ni. Kan
Chhandamtu chuan A zirtirte hnenah khan A lo kal leh huna thil
awmdan tur chu a hrilhlawk a. A zirtirte hmuh reng laia vana a lawn
khan vantirhkohte chuan chiang takin kha Isua ngei kha vana a
chho an hmuh ang chiah khan A lo kal leh dawn tih an puang a ni.
Tichuan Isua chuan ni hnuhnunga zawlneiderte hna thawhdan tur
chu tihian a sawi lawk a ni: “In hnena, ‘Ngai teh u, thlalerah a awm’
an tih chuan kal suh u; ‘Ngai teh u, pindan rilah a awm’ an tih
pawhin kal suh u,” tiin. Hrilhlawkna dik reng reng chuan van a\anga
hmuh theiha A lo kal tur thu hi an sawi vek ang. Eng vangin nge
Isua khan ‘Zawlnei dik an awm tawh dawn loh avangin hrilhlawkna
reng reng chu hnawl vek rawh u,’ a tih loh?
“…rawngbawl hna thawk tura mi thianghlimte tihfamkim nan
Krista taksa siam\ha turin \henkhatte chu tirhkoh atan te, \henkhatte
118 HMÂWRHMÙHNA
chu zawlnei atan te, \henkhatte chu Chanchin |ha hriltu atan te,
\henkhatte chu kohhran chawmtu leh zirtirtu atan te a pe a.” Efesi
4:11-13.
Krista chuan ‘a han chhoh’ khan mihringte hnenah thilpêk a pe
tih kan zir tawh a. Chung a thilpêkte zinga \henkhat chu zirtirte,
zawlneite, tirhkohte, pastor-te leh zirtirtute an ni a. Heng a pêkna
chhante hi chu mi thianghlimte inpumkhatna leh hriatna lama
tihfamkim an nih theih nan a ni. Tunlai hian pastor leh zirtirtu inti
tamtakin heng thilpêkte hian kum sangkhat leh zariat kal ta khan an
tihtur an ti zo vek tawh a lawm tih ngaihdan neiin a tawp der mai a.
Chutiang a nih a hnu eng vangin nge pastor leh zirtirtu nihnate hi an
paih ve nghal loh? Zawlnei hnathawhte hi hmanlai kohhrana tawp
mai a nih chuan tirhkoh hna leh a dang reng reng pawh kha tawp
tur a ni; an danglamna bik reng a awm lo.
He lai thu hi i ngaihtuah leh lawk teh ang. Heng thilpêkte hi
inpumkhatna te, hriatna te leh thlarau lama mi thianghlimte tih
famkimna atana pêk an ni a. Chutiang tak chuan hmanlai kohhrante
khan inpumkhatna nun chu heng thilpêkte avang hian an lo tem
tawh a ni. “A ringtu mipuite chu rilru hmun khat leh ngaihtuah
hmun khatin an awm a….” He inpumkhatna hi a tur ve reng ni
awm takin a awm nghal mai niin a lang: “Tirhkohte chuan awihawm
takin Lal Isua thawh leh thu an hriattir \hin a; an zaa chungah
khawngaihna nasa tak a awm a.” Tirhkohte 4:31-33. Tunah hian
khatianga awm leh kha a chakawm ngawt mai. Mahse tluksanna
chuan mi a \hen hran theihna leh mi mit a tihdel theihna hmangin
kohhran duhawm tak mawina chu a hliah a, pawnchhe hnangkhaiin
a khuh ta tlat mai a. A rah chu in\henna leh buaina a ni. Kristianna
khawvelah hian tunlai ang renga in\hen hranna nasa hi a la awm
ngai lo. Hmanlai kohhrante tipumkhat tura thilpêk a \ul a nih chuan
tunlai hian a va \ul lehzual êm! Hrilh lawknate a\ang hian Pathian
thil tum pakhat chu ni hnuhnung kohhrante tih pumkhat leh hi a ni
tih a chiang hle. LALPAN Zion a din thar leh hunah chuan ralvengtute
chu hmaichhanah an inhmu tawh ang tih thu tiamsak kan ni. Khawvel
HMÂWRHMÙHNA 119
tawp hunah chuan mi fingte chuan an hrethiam ang tih hrilh kan ni
bawk. Hei hi tihfamkim a nih hunah chuan Pathianin finga a chhiarte
chuan rinnaa inpumkhatna an nei ang a, a taka thil ti, diktaka
hrethiamte hriatthiamdan pawh a inang vek ang. He inpumkhatna
siamtu tho hi hemi atana thilpêkte chu an ni.
Heng thilte ngaihtuah hian heta kohhran awmdan \hafamkim a
sawi lawk hi thil lo la thleng tur niin heng thilpêkte hian an tihtur an
la thawk zo lo tih a chiang hle a ni. Thesalonika khuaa mite hnena a
lehkhathawn pahnihnaah hian a hma kum sawm laiah khan Paula
chuan, “Bawhchhiatna thurûk chuan hna a thawk mêk,” a tih
avangin tluksanna chi chu kohhranah a \iak mêk tihna a ni thei ang.
Pawl hote zuah miah lo tur chinghne kawlhte chu kohhranah an lût
mêk a. Kohhran lah chu Pathian thu anga inpumkhat famkim lama
\han chhoh zel a hnêkin ho hran neia innghirnghona leh in\hen
hrannaten a pawt her zo ta vek zawk a. Paula khan hei hi a hre
lawk a, chutah tluksanna nasa tak piah lam, Pathian mi la bangte
inaikhawm lehna chu he a thusawi “rinaa kan inzawmkhawm leh
hma chu,” (Efesi 4:13) tih hian a hmu tawh tih a tilang chiang hle.
Tichuan kohhrana thilpêkte chuan hun an la hmang zo lo tihna a nih
chu.
“Thlarau timit suh u. Hrilh lawknate chu hmusit suh u. Thil
engkim fiah ula, thil \ha chu chelh tlat rawh u.” 1 Thesalonika
5:19-21.
He lehkhathawnah hian Paula chuan LALPA lo kal lehna
chanchin chu hmathehah a hmang a. Chumi hunah chuan ring duh
lo khawvel, an chunga LALPA ni a lo thlen dawn \êp lai leh zana
rûkru anga boral thutna a lo thlen dawn \êp pawha ‘muanna leh
himna’ la titute chanchin chu a sawi a ni. He thil thlir chung hian
kohhrante chu meng reng a, inring reng a, harh fim kar turin a fuih
a. A fuihna \awngkam pakhat chu kan sawi tak “Thlarau timit suh
u, etc…” a tih kha a ni. |henkhat chuan heng châng thumte hi an
awmziaa inzawmna nei miah lo a ni an ti maithei e. Mahse an dinnaah
chuan inzawmna tak chu an nei a ni. Thlarau timittu chu Thlarau rah
120 HMÂWRHMÙHNA
dik tak hrilhlawkna hmusit tura kalsan a ni ang. “Mi zawng zawng
hnenah ka thlarau ka leih ang a; in fanute, in fapaten an hrilhlawk
ang,” Joela 2:28. “Thil zawng zawng fiah rawh u,” tih chuan kan
sawi mêk thupui hrilh lawkna chauh a kâwk a. Chu chu Pathianin a
fiahna min pêk hmangin kan fiah tur a ni. Tunlai hian thlarau lama
inbumna hrilhlawkna dik lo a tam a; chuvangin he châng hi hetah
hian hman a remchang bik hle a ni. Mahse Paula hian ‘Thil zawng
zawng hnar rawh u,’ ti lovin ‘Thil zawng zawng fiah rawh u; thil \ha
chu chelh tlat ula’ a ti zawk tih hi chhinchhiah rawh u.
“Chumi hnûah chuan heti hi a ni ang a, mi zawng zawng chungah
ka thlarau ka leih ang a; tichuan in fapate in fanuten ka thu an hril
ang a, in tlangvalten inlarnate an hmu ang a: chûng niahte chuan ka
bawihpate, ka bawihnute chungah pawh ka thlarau ka leih ang a.
Vanah leh leiah thilmakte ka hmuhtir ang a, thisen te, mei te, meikhu
ding te nen. Ni thimah a chang ang a, thla thisenah a chang ang a,
LALPA ni ropui tak leh râpthlâk tak chu a lo thlen hmain. Heti hi a
ni ang a, tupawh LALPA hming lam apiang chu chhanhim an ni ang:
LALPAN a sawi ang khan tlan chhuakte chu Zion tlângah leh
Jerusalem khuaah an awm ang a, a la awm chhunte zingah chuan
LALPAN a kohte chu an awm ang.” Joela 2:28-32.
Heta Joelan ni hnuhnunga Thlarau Thianghlim leihbuak a nih
tur thu a hrilhlawk hi Chanchin |ha \aidarh tirh khan a thlengfamkim
lova. Hei hi he châng \antira lei leh vana thil mak, ‘LALPA ni ropui
leh râpthlâk’ hma khalhtu a\ang hian fiah mai theih a ni.
Chhinchhiahnate chu kan nei tawh ngei tak naa chu ni râpthlâk
erawhchu kan la hmabâk a ni. Chanchin |ha darh \anna a\ang
khan ni hnuhnung chu a tih ve mai theih tho va, mahse kum 1800
zet kal tawh kha ni hnuhnung tih chu a awm lo lutuk deuh ang. Leia
kan LALPA lo kal hmasak leh Pathian mite chhanchhuah an nih
thleng a huam a. LALPAN a sawi ang khan tlân chhuakte chu Zion
tlângah leh Jerusalem khuaah an awm ang a, a la awm chhunte
zingah chuan LALPAN a kohte chu an awm ang.”
HMÂWRHMÙHNA 121
He a la bang, LALPA ni ropui tak leh râpthlâk tak kâwktu
chhinchhiahna leh thil mak kara awmte hi rinhlelh rual lohin Thupuan
12:17-in a sawi hmeichhe thlah la bang, leia kohhran thlah hnuhnung
berte kha an ni. “Tichuan dragon chu hmeichhe chungah chuan a
lo thinur a, a thlah la awm Pathian thupêkte zawma Isua hriattirna
thu pawmte chu do turin a kal ta a.”
Chanchin \ha kohhran la bang chuan thilpêk a nei ang. Isua
hriattirna thu leh Pathian thupêk a zawm avangin do a hlawh bawk
ang. Thupuan 19:10-ah Isua hriattirna thu chu hrilh lawkna thlarau
hi a ni tih a sawi a. Vantirhkoh chuan, “I chhiahhlawhpui, i unau,
Isua hriattirna thu neitu ka ni,” a ti a. Thupuan 22:9-ah hetiang
hian a tawi zawngin a sawi, “I chhiahhhlawhpui, i unau zawlnei ka
ni,” tiin. A châng pahnih khaikhinna a\angin “Isua hriattirna thu chu
hrilhlawkna thlarau hi a ni” tih thusawi chakna chu kan hmu thei.
Mahse Isua hriattirna thu chuan kha Thlarau pakhat thilpêk zawng
zawng pawh kha a huam vek a ni. Paula chuan, “Krista Isuaa
Pathian khawngaihna in hnena pêk avang khan in chung thûah
Pathian hnenah lawmthu ka hril fo \hin; engkimah, thusawi tinrengah
leh hriatna tinrengah, amahah chuan tihhausaka in awm thûah khan;
chutiangin Krista thu ka hriattir chu nangmahniah tihngheha a awm
kha; chutichuan kan LALPA Isua Krista inlarna nghâkin, thilpêk reng
rengah in hlawhtling lo lo ve.” 1 Korin 1:4-7. Krista hriattirna thu
chu Korin kohhranah khan nemngheh a ni a; engnge a rah chhuah?
Thilpêkah an hnufum lo a nih kha. Tichuan hetiang hian thu tâwp
kan siam thei a ni lawm ni? A la bang kohhrante chu Isua hriattirna
thua nemngheh an nih hun chuan LALPA Isua Krista lo kal lehna
nghâkin thilpêkahte an hnu fum hauh lo vang tih hi.
THLARAU THILPÊKTE
SETANA TLÛKNA
CHHANDAMNA RUAHMAN
Mihring chu a boral ta a, Pathian siam khawvêl chu mi thithei,
manganna leh thihna leh natna tâwk ngei tûr hlirin an luah khat ang
tih leh bawhchhetute tân chuan pumpelhna a awm si lo tih an hriat
chuan van chu lungngaihnain a lo khat ta a. Adama chhûngte zawng
zawng chu an thi tûr a ni. Chutihlai chuan Isua duhawm tak mai
chu ka hmu a. Khawngaihna leh lungngaihnain A hmêl chu a khat
a. Reilotêah chuan êng ropui tak mai, A Pa tuamtu chu A va hnaih
a. Mi kalpuitu vantirhkoh chuan, “A Pa nên tihtak meuhvin an
inbia a ni,” a ti a. A Pa nêna an inbiak lai chuan vantirhkohte chuan
an inbiakna chu hriat an châk lehzual deuh deuh va. A Pa tuamtu
êng ropui tak mai chuan vawi thum a tuam bova, a vawi thumna
126 THÚZIAK HMÁSÃTE
hnua A Pa hnên ata A lo kal chuan Amah chu kan hmu thei ta a. A
hmêlah chuan buaina a awm lova, buaina leh manganna a\angin a
thiang vâk mai, sawi fiah rual lohvin hmangaihnain a êng chhuak a.
Mihring tlu chhe tawh tân chhandamna kawng hawn a ni leh ta tih
van mipuite hnênah a hriattîr a. A pa hnênah A ngen a, tlanna tûrin
A nuna pêk A dîl a, thihna ânchhia chu Ama chunga tla tûrin,
chutichuan A zârah mihringten ngaihdamna an hmuh theih nân leh,
A thisen zârah leh dan zawmna avangin Pathian duhsakna an dawng
leh ang a, huan mawi takah lakluh leh an ni ang a, nunna thingrah
chu an ei theihna tûrin A ngensak a ni tih A hriattîr a.
A tirah chuan vantirhkohte chu an hlim thei lo; an Hotuin engmah
zêp lova an hmâa chhandamna ruahman chu A puan nghal avangin.
A Pa thinurna leh mi sual inkârah chuan A ding ang a, khawlohna
leh hmusitna A phur ang a, mi tlêmtê chauhvin Pathian Fapaah an
pawm ang tih Isuan A hrilh hlawm a. Mi zawng zawng deuhthawin
an huain an hnawl ang. A ropuina zawng zawng vanah A hnutchhiah
ang a, leiah hian mihring angin A lo awm anga, mihring anga awm
tûrin a rawn inngaitlâwm ang a, thlêmna awm tûrte chu chhanchhuah
dan A hriat theih nân Amah ngeiin thlêmna kawng tinrêng, mihring
tawh tûr chi chu a rawn tuar vek ang a, a tâwpah Zirtîrtu hna A
thawh tûr chu A hlen hunah mihringte kutah pêk a ni ang. Setana
leh a vantirhkohten, nunrawng tak leh hrehawm taka an sawisak
dan tinrêng mi sualte hriattîrin, chutiang taka sawisa tûr chuan
fuihpawrh an ni ang a, a tawpah thihna râpthlâk ber chu tuarin, mi
sual nung tlâk lo angin lei leh van kârah khaikanin A awm ang a,
vantirhkohte pawhin an en ngam lohva, an hmai an khuhna hial
khawpa lungngaihna hun râpthlâk ber chu A tuar dâwn a ni. Taksa
hrehawmna mai ni lovin, rilrua hrehawmna nasa ber leh râpthlâk
ber, mihringte tuar reng reng nêna tehkhin rual loh chu A tuar ang.
Khawvêl pumpui sualna phurrit chu A chungah a nghah vek a ni
ang. A thi ang a, a ni thum nîah A tho leh ang a, mi sual leh
vakbote tâna dîlsak tûrin A Pa hnênah A lâwn chho leh ang tih A
hrilh a.
THLARAU THILPÊKTE 127
Vantirhkohte chu A hmâah chuan an bawkkhup a. An nunnate
an hlân a. Vantirhkohte nunna chuan mihring leibat chu a rul zo
lova, A thihna chuan mi tamtak A chhandam dâwn a ni tih A hrilh
a. Mihringte tlan nân A Pa chuan a nunna chauh chu A pawm thei
a. A hnêna awm tûr leh hun hrang hranga Amah tichak tûra thawh
tûr tâwk an nei ve tho tih a hrilh a; suala tlu tawhte mihrinna chu A
\awmpui ang a, an (vantirhkohte) chakna pawh A chakna chuan a
tluk lo ang a; a tlâwmlai leh a tuarnate hretu an ni ang a; chutia A
tuarnate leh mihringten Amah an huatzia an hmuh hun chuan Amah
an hmangaihna avangin khengbettute laka rawn chhanchhah leh
lak chhuah mai an duh ang a, namêm lovin rawn chhan an châk zek
zek ang a, nimahsela an thil hmuh tûrah chuan engti kawng mahnin
an rawn inrawlh ve tûr a ni lova; A thawhlehnaah tihtûr an nei ang
a; chhandamna kawng chu hmuhchhuah a ni tawh a, chu remruatna
chu A Pain A pawm tawh a ni tih A hrilh a.
Vantirhkoh chu lungngaihna thianghlim tak nên Isua chuan
thlamuanin A tihlim a. Nakinah A tlante chu A hnênah an awm
ang a, A thihna chuan mi tamtak A chhandam ang a, thihna
thiltihtheihna neitu chu A tiboral ang tih A hrilh a. A Pain ram A pe
ang a, kumkhuain A nei hlen tawh ang. Van emaw lei tihthianghlim
tawh emaw chu rawn tibuai leh tawh ngai lo tûrin Setana leh misualte
chu tihboral an ni ang. Chhandamna kawng ruat, Pain A pawm
tawh ang chu pawm tûr leh, A thihna zârah misualte chu chawimawia
an awm a, van lawmna chang tûra Pathian duhsakna an chan dâwn
avangin, van mipuite chu lâwm tûrin Isuan A hrilh a.
Chutah zet chuan, van chu lâwmna, lâwmna sawi rual lohvin a
lo khat a. Van mipuite chuan fakna hla leh chawimawina hla an sa
dur dur mai a. Suala tlu tawhte tâna thi tûra A Fapa neihchhun leh
duhlai A rawn pêk avanga Pathian inngaihtlawmna leh, zahngaihna
ropui tak avang chuan an \ing\angte chu an tum a, a hma aia ring
zâwkin an zai hluah hluah mai a. A Pa ângchhung kalsan remti leh,
hrehawm leh lungngaihna nun thlang a, mi dangte hnêna nunna pêk
theihna tûr a mualpho taka thih te A lo thlan tâk avangin, Amah a
128 THÚZIAK HMÁSÃTE
inphatna leh A inhlanna avangin Isua hnênah chuan fakna leh
chawimawina pêk a ni.
Vantirhkoh chuan, “Harsat miah lovin Pa chuan A Fapa chu
A pe tawp mai em ni? Hnai love, van Pathian tân meuh pawh, mi
sualho chu A boraltîr mai dâwn nge, A Fapa duhlai chu an tâna thi
tûrin A pe dâwn tih chu thil khirh tak a tling a ni,” a ti a. Vantirhkoh
chuan mihring chhandamna hi an ngaihsak êm êm a, an ropuina
kalsan a, mihringte tâna an nunna pe mai thei awm sela an duh a ni.
Nimahsela mi hruaitu vantirhkoh chuan, “Chu chuan engmah a su
kaw lovang. Bawhchhiatna chu a râpthlâk êm avangin vantirhkoh
nunna chuan mihring leibat chu a rul zo lovang. Pathian Fapa thihna
leh dilpuina chauh lo chu, beisei bo dera lungngaihna leh manganna
a\anga mihringte chhandam thei tûr leh an leibat rulhsak thei tûr an
awm lo,” a ti a.
Nimahsela vantirhkohte hnathawh tûra ruat chu, khawvêl
hrehawmna zawng zawng Pathian Fapa in A tuar chhung a,
chunglam ropuina hmun a\anga, chakna damdawi kenga rawn tiharh
tûr leh A rawngbâwl tûra chhuk leh chhoh hi a ni. Khawngaihna
fate, vantirhkoh sualte leh Setanan an vêla thimna an rawn thlentîr
fo \hin laka lo vênhim hi an hna a ni bawk. Mi bo leh boral mêkte
chhandamna tûr A dan tihdanglam mai chu Pathian tân a theih loh;
chuvangin A Fapa duhtak chu mihringte bawhchhiatna atân A thih
A phal ta a ni.
Mihring suala a thlêm thlûk a, A dinhmun sâng tak ata Pathian
Fapa a hnuh thlâk theih avangin Setana chu a vantirhkohte nên
chuan an lâwm êm êm mai a. Setanan chuan suala tlu tawhte
mihrinna \awmpui tûra Isua A lo kal hunah chuan a lo hneh leh thei
ang a, chhandamna thuthlung hlenna chu a lo dal thei ang tih a
vantirhkohte hnênah a hrilh a.
Setana chu vantirhkoh chungnung leh hlim tak a nih lai entîr ka
ni a. Chu mi hnuah chuan tûna a awmdan entîr ka ni leh a. A lal
hmêl fû mai. Vantirhkoh tla kha a ni nain a pianphung pawh ropui
tak a la ni. A hmêl chu lungkhamna leh rilru hahna te, hlimlohna te,
THLARAU THILPÊKTE 129
rilru chhia leh huatna te, sualna te, bumna te leh thil \ha lo tinrêngin
a khat a. A chal, hmana zahawm ve tawh tak ni \hin chu ka hmu
chiang bîk a. A mitko a\ang hian chal arh nei tawh lovin, a tukkhum
lam hawi hian a zuih chho rut mai a. Sual lamah a lo inhmang rei
tawh êm a, a nungchang \ha tinrêng kha a lo khawlo zo tawh a,
nungchang sual tinrêngah a lo chang zo ta a. A mitmeng reng reng
hi a vertherin a vervêk a, a meng bir ngut mai a ni. Ruakhau tak
mah ni sela a biang leh a kutte chu a sawng deuh \ûp mai a, a
khabe chu a kut veilamah a nghat a. Engemaw ngaihtuah vung
vung ni awm takin a lang a. A thanga mite awk bet a, a han phuar
bet vel lai hmêl hlim tak chu râpthlâk tak a ni.
KRISTÂ RAWNGBÂWLNA
A thlêm zawh hnuah hun remchâng dang nghâkin Setana chu
Isua hnên a\ang chuan a kal ta a, thlalêrah chuan vantirhkohte chuan
eitûr an buatsaihsakin, an ti chak a, A Pa malsâwmna chu A chungah
a lo thleng a. A thlêmna nasa berah chuan Setana chu a hlawhchham
ta a; Isua rawngbâwl hun tûr leh hun hrang hranga a lo beih leh
theihna hun tûr chu a thlîr reng a. Isua lawm duh lote chawk thovin,
huattîra A boralna tûr zawntîrin hneh theih a la inbeisei ran a. A
vantirhkohte nên chuan Setana chuan rorêlna bîk an nei ta a.
Pathian Fapa lakah engmah an tih theih loh avangin an beidawngin
an thinrim hle a. Khawvêl Chhandamtu a nihna hi Ama chite zîngah
rinhlelhna chawk chhuak tûrin a verther thei ang bera an thiltihtheihna
hman an rawt thlu a. Hetiang hian a rawngbâwlnaah Isua chu
tihbeidawn an tum a. Hrilhlâwkna lama an mit an tihdelsak theih a,
Hriakthiha chu khawvêl lal ropui tak anga lo kal tûra an rintîr theih
phawt chuan, Judate chu an inthawinaah leh an sakhuanaah chuan
engang pawhin khermei mah sela, Isua hmusit tûr leh hnar tûr chuan
hruai sual theih an ni tho.
Krista rawngbâwl chhûng chuan, mite rilrua rinlohna leh huatna
leh hmusitna chawk tho tûrin Setana leh a tirhkohte chu an \ûl hle
reng a. Thudik mi khei ren rawn tak, an sualna zilh siahtu Isuan a
sawichhuah hian mipuite chu an thinrim fo \hîn a. Pathian Fapa
nunna la tûr chuan Setana leh vantirhkohte chuan an nawr reng a.
Vawikhat reng reng pawh ni lo denhlum tumin lung an chhar \hîn a;
nimahsela vantirhkohte chuan an vêng tlat zêl a. Tichuan A kâ
a\anga thutak fiah zet mai a lo chhuah chuan, mipuite chuan an man
THLARAU THILPÊKTE 135
a, khâmah namthlâk an tum leh thung a. Engtia tih tûr nge tih thuah
anmahni zîngah inhnialna a lo chhuak a, chutih lai chuan vantirhkohte
chuan mipuite hmuh lohvah an thup a, Ani chuan anniho chu tâwn
tlangin A kal bo san ta a.
Tlanna thuruat ropui chu Setana chuan tihhlawhchham theih a
la beisei ta fan a. Mite thinlung a sak theih nân leh, Isua laka rilru
chhia an put theih nân a theih tâwpin a bei zêl a. Pathian Fapaah mi
tlêmtê chauhvin an pawm ang a, A tuarna leh A inhlannate chu mi
tlêmtê tân chuan hlawk lo lutukah A ngaih a beisei a. Nimahsela
mi pahnih chauh pawhin Pathian Fapaah Isua chu an pawm a, an
thlarau chhandamna tûra Amah an rin phawt chuan remruatna chu
A hlen tho ang tih ka hmu a.
Mihringte tuarna chunga Setana thiltihtheihna chu tichiaiin a hna
chu Isuan A thawk \an ta a. Damlote A tidam a, mitdelte mit A
tivâr a, kebaite A tidam a, lâwm êm êma Pathian chawimawiin A
zuantîr a. Ramtuileilo leh Setana thiltihtheihna nunrawng takin kum
tamtak a lo phuar tawhte chu ti zalênin hrisêlna \ha tak a pe a. Thu
mawi takin chaklote leh khûrte chu A thlamuan a, mi chaklo,
hrehawm tuar reng, Setana kuta mite chu Isuan a chhuahsak a.
Taksa hrisêlna leh lâwmna nasa tak leh hlimna A pe a. Mi thite A
kaithova, A thiltihtheihna ropui tak lantîrna avang chuan Pathian an
chawimawi a. Amah ring apiangte tân ropui takin hna A thawk ta
a.
Thil \ha tihna, khawngaihna leh hmangaihna thiltih leh thuin Isua
rawngbâwlna chu a khat a. A hnêna lo kalte chungpikna chhawk
tûr leh, an thu lo bengkhawn tûrin A inpeih reng a. Mipui tamtakin
anmahni taksaah chuan Pathian thiltihtheihna fiahna chu an chang
tawh a. Chutichung chuan, an mangannate chhâwk an nih hnuin
zirtîrtu hnuaihnung leh ropui tak chu an zahpui leh si a. Rorêltuten
an rin duh loh vangin mipuite chuan Isua chu an pawm duh lova.
Mi lungngai, lungngaihna hre mi a ni. A nundan fîm leh mahni
inphat zo tak awpna hnuaiah chuan an awm peih lo. Khawvêlin a
pêk ropuina chen chu an duh a. Chutichung chuan mipui tamtakin
136 THÚZIAK HMÁSÃTE
Pathian Fapa chu an zui a, A zirtîrnate chu an ngaithla a, A kâ
a\anga khawngaihna thu chhuak chu ruai ang maiin an ei a. A thute
chu awmzia a nei hle vek a, nimahsela michaklo ber pawhin an
hrethiam si.
Setana leh a vantirhkohte chuan Judate mit chu tidelin an hriatna
chu an tichawlawl a, Chhandamtu nunna la tûrin mipui hotute leh
rorêltute chu an chawk tho va. Mi \henkhat chu Isua man tûrin tirh
an ni a; nimahsela A kiang an lo thlen chuan mak an ti leh êm êm si
a. Mihringte chungpikna A hmuh chuan lainatna leh khawngaihnain
A khat a ni tih an hmu a. Mi chak lo leh hrehawm tuarte hnênah
chuan hmangaihna leh khawngaihnain fuihna thu chu a sawi a ni tih
an hre bawk a. A kâ a\anga finna thu lo chhuak chu an ngaithla a,
chu chuan a hneh a, A chungah kut an thlâk thei ta \hin lo a ni.
Upate leh puithiamte hnênah chuan Isua man lo bawkin an kîr leh
\hîn a. “Eng vangin nge in rawn hruai loh?” tia an lo zawh chuan,
A thilmak tih an hmuhte leh finna leh hmangaihna leh hriatna thu an
va hriatte chu an sawi zâwk hlauhva, a tâwpah, “Mi tumahin he mi
ang hian thu an sawi ngai lo,” an ti lehnghal a. Puithiam lalberte
chuan, “Bumin in awm zuk nia le,” an ti a, hotu \henkhatte erawh
chuan an rawn hruai loh avangin an lo zahpui hle a. Cheksawlh
takin puithiamte chuan, rorêltuten an ring ve em tihte an zâwt a.
Upa leh rorêltu tamtakte chuan Isua chu an ring a, nimahsela Setanan
a pawm lohtîr a, Pathian an hlauhna aiin mipui hmusit an hlauhna
chu a lian zâwk a ni tih ka hmu a.
Chhandamna thuthlung chu Setana finna leh huatna chuan a la
tichhe zo chuang lova. He khawvêla A rawn kal chhan Isuan a
hlenna hun chu a lo hnai ta a. Setana leh a vantirhkohte chu an
inrawn khâwm a, Krista chite ngei chu A thisen ngen tlat tur leh A
chunga nunrawnna leh hmusitna chhêkkhâwm tûra chawhphur an
rawt thlu ta a. Chutiang hrepa nghaisakna chu Isuan A tuar peih
loh leh A inngaihtlawmna leh zaidamna chu chelh reng peih loh an
beisei a.
THLARAU THILPÊKTE 137
Setanan rem a ruat vêl lai chuan, A zirtîrte hnênah chuan fîmkhur
takin A tuar tûrte chu A hrilhfiah a-khenbeha A awm a, ni thum
nîa A thawhleh tûr thute A hrilh a. Nimahsela an hriatthiamna chu
a chauva an hnêna A thusawi chu an hrethiam lo niin a lang.
HMÊL DANGLAMNA
Hmêl danglamnaah khân Krista ropuina leh van a\anga âwin
Pathian Fapa a nihzia a rawn sawi an hmuha an hriat ve phalsak an
nih avangin zirtîrte rinna chu a lo chak ta sawt a. Khenbeha A
awm hnua, an lungngaihna tâwpkhâwkah leh beidawnnaah pawh
khân, an rinna chu an hloh vek lohna tûrin A zuitute hnênah chuan
Isua chu tiam lawk Hriakthiha kha A ni ngei tih fiahna pêk chu
Pathianin A thlang a. Hmêl danglamnaah khân LALPAN Mosia leh
Elija chu A tuarna leh A thihna chungthu Isua rawn sawipui tûrin A
rawntîr a. A Fapa zuk be tûr chuan Vantirhkohte aiah mahni ngeia
khawvêl hrehawmna pal tlang tawh chu Pathianin A thlang zâwk a
ni.
Elija chu Pathian nên an lêng dûn \hîn a. Amah hmanga Israelte
sualna chu LALPAN A zilh \hin avangin a hna chu a hrehawmin a
hau tak ngei mai. Elija chu Pathian zâwlnei mah ni sela a nunna
hum tûrin hmun hrang hrangah tlanchhe lo thei lovin a awm \hîn.
An tihboral theih nân Ama hnampuite ngei chuan ramsa angin an
pêl \hîn. Nimahsela Pathian chuan Elija chu A ti danglam ta a ni.
Ropuina leh hnehna changin, vanah vantirhkohte chuan an hruai ta
a ni.
Mosia chu a hma lama mite zawng zawng ai chuan a ropui
zâwk. Pathianin nasa takin A chawimawi a, mihringin a thian a bia
ang bawkin LALPA nên inhmatawna inbiakna vanneihthlak tak mai
chu a nei thîn a ni. Pa tuamtu êng nasa tak leh ropuina nasa tak mai
chu a hmuh phalsak a ni. Mosia hmangin Aigupta sal tânna ata
Israelte chuan LALPAN A hruai chhuak a. Mosia chu A mite tân
diksaktu a ni a, anmahni leh Pathian thinurna inkârah chuan a ding
\hîn a. An rinlohnate, phunnawinate leh an sualna râpthlâk tak
138 THÚZIAK HMÁSÃTE
avanga Israelte chunga nasa taka LALPA thinurna lo alh chuan
Mosian an niho a hmangaihna chu a lanfiahtîr ta a ni. Pathian chuan
anni chu tihboral a, amah chu hnamropui taka siam A tum a. Israelho
a hmangaihzia chu an aiawha thahnemngai taka dilsakin Mosia chuan
a lo lantîr tawh a ni. Mangang takin Pathian hnênah A thinurna chu
la kiang a, Israelte chu Pathian leh Mosia chunga an phunnawi lai
chuan, tihhlum tûra anmahni leh an fate hruai chhuakah Mosia chu
an puh a. An phunnawina chu LALPAN A lo hria a, mipuite chuan
tui an hmuh theih nân Mosia chu lungpui hnêna thusawi tûrin A
hrilh a. Thinrim zet hian lungpui chu Mosian a vua a, ropuina chu
aman a chang a, Israelho bona leh phunnawina tâwp neilo chuan
lungngaihna nasa ber a tuartîr a, hun rei lo deuh chhûng phei chu an
laka LALPA dawhtheihzia a theihnghilh hial a. An phunnawina chu
ama chungah ni lovin LALPA chungah zâwk a ni si a. Amah chauh
a inngaihtuah a, a laka a mipui hruaite an sual nasat zia leh anniho
chuan anmahni a hmangaihna nasa tak avanga lâwmna hriattîrna an
lan tlêmtîr ziate a ngaithuah a.
Hmun chêp taka A mite hruai fova, A hmangaihna leh enkawlna
chu an hriat a, A rawngbâwl tûr leh Amah chawimawi tûra hruai
kîr an nih theih nân an mamawh lai taka A thiltihtheihnaa A
chhanchhuah leh hi Pathian remruat dan a ni. Nimahsela mipuite
chuan an chawimawi theih nân Mosian mipuite hmaah chuan Pathian
chu a chawimawiin, A hming chu a lo tizahawm ta lo a ni. Hetah
tak hian ama chungah LALPA lawm lohna a thlentîr a ni.
Dan ziakna lungphêk pahnih kenga Mosia chu tlâng a\anga a
lo chhuk laia Israelten rangkachak sebâwng no lem an lo bia a
rawh hmuh chuan, a thinrimna chu nasa takin a lo alh ta phut mai a,
lungphêkte chu a paih thlawrh a, a tikeh ta a. Hetah hian Mosia
chu a sual lo tih ka hmu a. Pathian tân a thinrim a ni a, A ropuina
atân a thîk a ni. Amaherawhchu ama pianpui thinlung duhzâwnga
a inpêk a, ropuina Pathian ta chu ama tân a lâk tâk khân a sual ta a,
chu sualna avang chuan Kanaan ramah Pathianin A luhtîr phal ta lo
a ni.
THLARAU THILPÊKTE 139
Setana chuan vantirhkohte hmâa Mosia hêkna tûr a zawng
reng a. Tichuan Pathian tilungni lo tûra a hruai theih tâk avangin a
lâwm êm êm a, mihringte tlan tûra he khawvêl chhandamtu A lo
kal hunah pawh a lo thlêm leh thei ang tih vantirhkohte chu a hrilh a.
A bawhchhiatna avangin Mosia chu Setana thuhnuaiah thihna ramah
a lût ang a, chumi hnuah chuan thihna tem lo tûrin tihdanglamin
vanah hruai a ni ang.
Mosia chu a thi ta a; nimahsel a taksa chu a \awih hmain Mikaela
a lo chhuk a, a rawn kaitho leh ta a ni. Setana chuan ruang chu ta
neihin kawl tlat a tum a, nimahsela Mikaela chuan Mosia chu a
kaithova, vanah a hruai ta a ni. Setana chuan nasa takin Pathian
chu a hêk a, a saseh A chhuhsak avangin Pathian chu fel lo taka
thiltia puhin a sawichhe chiam a; nimahsela Krista chuan A hmêlma
chu A hau lo, a thlêmna avangin Pathian bawi chu tlu ta a ni na a,
“LALPAN hau zâwk che rawh se,” tiin, thuhnuairawlh takin A Pâ
hnênah A thlen zâwk a ni.
Pathian ram, thiltihtheihna nêna lo kal an hmuh hma loh chuan
thihna tem hauh lo tûr A hnêna ding ve ho zîngah chuan an awm a
ni tih Isuan A zirtîrte chu A hrilh a. Hmêl danglamnaah khân chu
thu chu hlenin a awm ta a ni. Isua hmêl chu a lo danglam a, nî angin
a êng ta a. A silhfênte chu mi ênkhalh thei khawpin a vâr ta a. Isua
lo kal vawihnihnaa kaihthawh tûrte entîr nân Mosia pawh a lo lang
ve a. Elija, thihna tem lova tihdanglama awma chu Krista lo kal
vawihnihna thihtheihlohna pêk tûr, thihna tem lova tihdanglama vana
hruai tûrte entîr nân a lo tel bawk a. Isua lal ropuina nasa tak mai
leh anmahni rawn khuhtu chhûm chu mak ti tak leh hlau takin an
hmu a, ropui râpthlâk tak maiin Pathian âwin, “Hei hi ka Fapa
duhtak a ni, Ama thu ngai rawh u,” A rawn tih chu an hre bawk a.
KRISTA MANTÎRNA
A zirtîrte nêna Isuan Kalhlen kût zanriah an kîlna hun lam thlîrtîr
ka ni leh ta thung a. Setanan Juda chu a bum a, Krista zirtîr dik tak
ni ve ngeiin a inhriattîr a; nimahsela a thinlung chu a tisa reng a ni.
140 THÚZIAK HMÁSÃTE
Isua thiltih ropuite chu a hmu a, a rawngbâwlnaahte pawh a tel ve
zêl a, Hriakthiha A ni ngei tih fiahna hnial rual lohte pawh chu a
hmu fiah tawh a; nimahsela Juda chu mi duhâm tak a ni, pawisa a
ngainâ tlat a. Isua chunga hriak rimtui tê tak mai leih a nih te pawh
khân thinrim takin a lo phunnawi a. Mari chuan a LALPA chu a
hmangaih a, a sualna tamtakte chu A lo ngaidam tawh a, a nu\a a
hmangaih êm êm pawh chu a thih hnuin A kaihthawhsak tawh a,
Isua hnêna pêk tûr chuan engmah to lutuk awmin a hre lo. A hriak
rimtui chu a to zawh poh leh A tâna hmang zovin, A Chhandamtu
hnênah chuan a lâwmna chu a lanfiah tîr ting mai a ni. Juda chuan,
îtsîkna avangin hriak rimtui chu hralha, a man chu retheite hnêna
pêk tûr a lawm, tiin, a lo phunnawi chiam a. Amaherawhchu mi
retheite a hmangaih vang a ni lo, mahni hmasial mi a nih avangin, mi
retheite hnêna pêk tûra a kuta kawltîra awm chu ama mamawh
atân a hmang ral fo \hîn a ni. Isua nawmna tûr pawh ni lo, A
mamawh ngei pawh Juda chuan a ngaihsak ngai lo, a duhâmna
chhuanlam atân mi retheite hi a lam ve mai mai a ni. Heta Mari
thilphalna hi a duhâmna na taka zilhna a ni a, Juda thinlungah chuan
Setana thlêmna luhna tûrin kawng buatsaih a lo ni ta a.
Juda puithiamte leh rorêltute chuan Isua an hua a, nimahsela A
thu fing tak ngaithla tûr leh a thiltih ropui takte hmu tûrin mipui
tamtakin an bawr luai luai reng mai si a. Mipuite rilru chhûngril
bera tuina chu chawhharh a ni a, he Zirtîrtu ropui tak zirtîrna thute
ngaithla tûr hian Isua chu chak takin an zui zêl a. Rorêltu tamtakte
pawhin an ring a; nimahsela biak in ata hnawhchhuaha an awm
hlauh avangin an rinna chu an puang ngam lo. Isua lak a\anga
mipuite rilru la pêng tûrin puithiamte leh rorêltute chuan eng emaw
tal tih tûr a ni tih an rawt a. Mi zawng zawngin Isua an rin an hlau
va. An tân himna an hmu thei lo. Isua an tihhlum ngawt si loh
chuan an dinhmun an chân ngei mai dâwn. An tihhlum hnu pawhin
A thiltihtheihna hriat rengna nung reng tûrte a la awm zêl bawk si a.
Isuan mitthi zînga Lazara A kaitho tawh a, Isua chu lo tihlum ta
pawh nisela, A thiltihtheihna ropui tak chu Lazara chuan a lanfiahtîr
THLARAU THILPÊKTE 141
ang tih an hlau bawk si a. Mitthi tawh hnu kaihthawha chu en tûrin
mipuite rilru chu thurochhiah leh mihring zirtîrna lamah an kaiher
thei anga, lengser leh pardi-ah te sâwma pakhat pêk tîrin an lama
hîp leh an tum a, Isua chu Amah chauhva A awm hunah man an
tum a; chuti lova mipui zînga a\anga man an tum mai chuan, mipuite
rilru zawng zawng chu A hneh vek si a, lunga den an hlawh mai ang
tih an hlau va.
Isua man an châkzia chu Juda chuan a hria a, puithiam lalte leh
upate hnênah chuan tangka tlêmtê hlawha mantîr a va intiam ta a.
A tangka ngainatna chuan a LALPA chu a hmêlma sual berte kutah
a mantîr ta a. Setana chuan Juda hmangin hna a rawn thawk a,
zanriah hnuhnung ber an kîl ho lai chuan mantîrtu chuan a Zirtîrtu a
mantîr dan tûr a suangtuah vêl a. Chumi zân chuan Amah avangin
an zain tihlungnih lohvin an awm dâwn a ni tih Isuan A zirtîrte chu
lungchhe takin A hrilh a. Petera’n Amah avangin midang zawng
zawng chu tihlungnihlohvin awm mahsela ani chu a lungni lo lovang
tih khauh takin a sawi a. Isuan Petera hnênah, “Setanan buh thlei
anga a thlei theihna tûr chein, nang hi a dîl che a sin; nimahsela, i
rinna bo loh nân ka tawngtaisak che a ni, i pianthar hunah nangin i
unaute tinghet ang che,” A ti a (Luka 22:31, 32).
Isua chu A zirtîrte nên huanah chuan ka hmu a. Lungngai êm
êmin, thlêmnaa an luh loh nân inring renga \awng\ai tûrin A hrilh a.
An rinna chu fiahin a awm dâwn a, an beidawng dâwn a, inring
renga \hahnem ngai taka \awng\aina zâra chakna an hmuh theih tûr
zawng zawng chu an mamawh ngei dâwn tih A hria a. Lungchhe
takin Isua chu A \ap chhuak rawih rawih mai a, “Ka Pa, rem i tih
chuan he no hi ka hnên ata la sawn rawh; nimahsela, keia thu ni
lovin, nangma thu thu ni zâwk rawh se,” tiin, A \awng\ai a. Pathian
Fapa chu thlaphangin A \awng\ai ta a ni. A biangah chuan thisen
a far a. Chu hmun chungah chuan vantirhkohte chu an lo thlâwk a,
thil awmzia chu an rawn hmu a, nimahsela a lungngaih lai chuan
Pathian Fapa tichak tûr chuan vantirhkoh pakhat chauh tirh a ni.
Vanah chuan lawmna a awm tawh lo. Vantirhkohte chuan an
142 THÚZIAK HMÁSÃTE
lallukhumte hlîpin an \ing\angte chu an thlak zo ta, engtin tak awm
zêl ang maw tiin Isua chu an thlîr thuap mai a. Pathian Fapa chu
zuk hual mai an châk et et mai a, nimahsela, vantirhkohte zînga an
hotupa chuan a phal lo, chutilochuan an man laite chu an hmuhin,
an chhanchhuak hlauh mai thei a ni; thu chu thlun a ni tawh a, hlen
a ni tûr a ni.
A \awng\ai zawh hnu chuan Isua chu zirtîrte hnênah A lo kal a,
an lo muhil vek lehnghal a. Chu hun râpthlâk tak maiah chuan A
zirtîrte lainatna leh \awng\ai sakna pawh a hlawh si lo. A hma
lawka phur êm êm Petera pawh a mut a chhuak êm êm a. Huai
taka a \awng pang pang lai hriat nawntîr zawng takin, “Dârkâr
khat chauh pawh mi venpui thei ngang lo maw?” A ti a. Lungngai
êm êmin Pathian Fapa chu vawi thum A \awng\ai a. Chutah sipai
ralthuam kengte nên Juda chu a lo lang ta a; A zirtîrtu chu an rawn
hual a, amaherawhchu A Pathian thiltihtheihna chu hêng \awngkam
hnih lek A sawi pah hian A lantîr zeuhva, “Tunge in zawn?” “Keimah
hi ka ni.” Hnung lamah an tawlh a, an tlu a. He thu hi Isuan A
zawhna chhan chu A thiltihtheihna an hmuh a, duh sela chuan an
kut ata A inchhanchhuah theihzia an hriat nân A ti a ni.
Mipui, an tiang leh khandaihte nêna an han hnungtawlh tlu duak
mai an hmuhin zirtîrte chuan beiseina an nei thuai a. An lo tho lehin
Pathian Fapa an hual leh lai chuan, Peteran khandaih a phawi a,
puithiam lalber bawih beng chu a sat thla hlawk mai a, Isuan
khandaih chu a pâiah khung tûrin A hrilh a. “Tûnah pawh vantirhkoh
sang ruk hmun sâwm leh hmun hnih aia tam zâwk mi rawn tirhsak
tûrin, ka Pa hnênah ngen thei lovin mi ring em ni le?” A ti a. Hêng
thu a han sawi hian vantirhkohte hmêlah chuan beiseina a lang chhuak
uai mai a. Chu hmunah ngei, chutih lai ngei chuan an Hotupa chu
zuk hual a, mipui thinrim ho umdarh vek mai chu an châk a.
Nimahsela Isuan, “Engtinnge Pathian lehkha thu hetianga a lo awm
tûr thu hi a thlen theih ang le?” A han tih leh tâk avangin, an hmêl
chu a ngui leh ta rawih mai a. A hmêlmate kuta hruai bova Isua A
han inawmtîr tâk mai avang chuan zirtîrte thinlung chu a beidawng
let der a, beisei bo derin an awm leh ta ni.
THLARAU THILPÊKTE 143
Zirtîrte pawh chuan tihnat nih an hlau va, an zain an hnuchhawn
a, an tlan bo zo ta a. Tualthah hmang mipui kutah chuan Amah
chauhin Isua chu an hnutchhiah ta a. Aw, chutih lai zet chuan
Setana chuan a va hneh ta êm! Isua an sawisak zêl dan hmu tûrin
vantirhkohte chu hruaitu bîk neiin a pâwl pâwlin tirh an ni a. Pathian
Fapa chunga diriamna leh nunrawnna an thlentîr apiang chu
chhinchhiah zêl tûr an ni a, lungngaihna na tak Isuan A tuar apiangte
chu an ziak vek a, he thil râpthlâk tak mai tihnaa tel ve zawng
zawngte chuan, an thiltihte chu fiah takin an la hmu nawn leh ngei
dâwn a ni.
KRISTÂ THAWHLEHNA
Zirtirte chu Sabbath ni, thlana Ropuina Lal Isua a chawlh lai
chuan an LALPA thihna avanga lungngai êm êm chungin an chawl a.
Khua a lo thim dawn chuan Chhandamtu chawlhna thlan vên tumin
sipaite chu an rawn kal \an ta a. Hetihlai hian chu hmun thianghlim
chung zawnah chuan hmuh theih lovah vantirhkohte chu an lo thlawk
kual reng bawk a. Khawvar a lo hnai hret hret a, chung lam a\anga
lo thlir rengtu vantirhkohte chuan Pathian Fapa duh tak, an hmangaih
êm êm an Hotu chu a chawlhna a\anga chhuahtir a hun \êp tawh tih
an hria a. Chutia zauthau êm êma A hnehna hun lo thleng tur an thlir
reng lai chuan, van a\angin vantirhkoh chak tak mai hi a rawn thlawk
thla a. A hmêl chu kawlphe ang a ni a, a silhfente chu vûr anga var
a ni. A êng chuan a kalnaa thimna chu a rawn hnawt kiang a. Isua
ruang lo intineitu ve tak Setana tirhkohte chu a ropuina êng hlauvin
an tlanchhia a. Vantirhkoh rual zinga pakhat, Krista an tihduhdah
dan zawng zawng hmu a, a zalna thlan vengtu chuan van a\anga
vantirhkoh rawn chhuk thla chu a zawm ve nghal a. An pahnihin
thlanah chu an pan ta a ni. Thlan pana an kal lai chuan lei hi a khur
a, lir a nghing dur dur a.
THLARAU THILPÊKTE 155
Vengtu Rom sipaite chu hlauvin an khur ta. Khawiah nge Isua
ruang chelh tura an chaknate chu? An duty emaw, zirtirten an ru
bo ang tih lam emaw an ngaihtuah hman lo. Nî aia êng vantirhkohin
an bul vel a chhun ên chuan thi ang derin leiah chuan a tlu a.
Vantirhkoh pakhat zawk chuan thlan chhilhna lung chu vuanin a
lum sawn a, a chungah chuan a \hu nghal a. Vantirhkoh dang chu
thlanah chuan a lût a. Isua an tuamna puan chu a lu a\angin a phelh
thla zel a. Chutah van a\anga lo chhuk vantirhkoh chak tak chuan
lei tinghing dur dur khawpa auvin, “Nang Pathian Fapa, i Pain a ko
a che. Lo tho rawh,” a ti a. Chutah zet zawng, thihnain a chungah
engmah reng a tithei ta lo. Isua chu hnehtu ropui niin thlan a\ang
chuan a tho leh ta. Vantirhkohte chuan mak ti êm êmin thil awmdan
chu an lo thlir \hup a. Thlan a\anga Isua a lo chhuah lai chuan
vantirhkoh êng tak takte chu chibaibûkin leiah an lo \hing\hi a.
Hnehna hla nen an lo lawm a ni.
Setana tirhkohte chu van a\anga vantirhkoh lo kal êng tak takte
hmâah chuan an tlanchhe lo thei lo. An lal Setana hnenah chuan an
saseh chu chhuhsak an ni a, an mi huat bera chu thihna ata a tho leh
ta tih an hrilh a. Setana leh a hote chu mihring tlu tawhte chunga an
thiltihtheihna chuan nunna LALPA meuh pawh thlanah a tirh luh avang
khan an lawm hman êm êm a, mahse an hnehna ni chu a tawi ngawt
mai. Isua, hnehtu ropui chu a tanna lung in (thlan) a\anga a lo
chhuah lai chuan Setana chuan hun tawp engtikah emaw chuan
amah zawk chu a la thi ang a, a lalram chu a neitu dik tak Isua
hnenah pêk a la ni dawn tih a hre nghal a. A theihna zawng zawng
nena a bei chung pawhin Setana chuan Krista chu a hneh zo ta lo
va, mihring tan chhandamna kawng hawngin chumi kawnga kal
apiang chu chhandam an ni dawn tih a hria chu a lungchhia a, a
thinur êm êm bawk.
Ramhuai sualho chu an hruaitu Setana hovin eng tin nge Pathian
sawrkar chu an do zawm zel ang tih relin an \hukhawm leh ta a.
Setana chuan a nauteho chu puithiam lalte leh upate hnena kal turin
156 THÚZIAK HMÁSÃTE
a tir a. An hnenah chuan, “Isua do turin an thinlung kan tisak thei a,
an mit tidelin kan bum hlawhtling a. Lemchang mai niin kan rintir
bawk a. Rom sipaite khan chanchin thar huatthlala tak Krista thawh
leh thu chu an pu darh dawn a. Puithiamte leh upate chu Isua huattirin
kan khenbehtir thei bawk a. Isua thawh leh thu hi hriat a nih vaih
chuan mi pawisawi lo nunna an lak avangin mipuiin lungin an deng
hlum mai ang tih an hnenah va sawi rawh u,” a ti a.
Vantirhkoh hovin thlan an kalsan a, ropuina êng a lo reh hnu
chuan Rom sipaite pawh an bul vela thil awmdan enin an lo hawi
chhuak ve ngam \an ta a. Thlan kotlanga a chhilhna lungpui lum
sawn leh Isua ruang lo bo ta daih mai chu mak tiin an khat a. An thil
hmuh chu upate leh puithiamte hnena hrilh turin khaw chhûngah an
tlan lût nghal a. Tualthattuten chu chanchin thar mak tak mai an hria
chu hlauvin an dang sawp sawp a. An thiltihte an ngaihtuah lêtin an
râp zui ngei mai. An report hriat chu a dik a nih ngat chuan mi boral
an ni mai. Rei vak lo phei chu engtia tihtur nge tih hre lovin ngawi
rengin an inen he hu hlawm a. An report hriat chu thudika an pawm
chuan anmahni leh anmahni thiam loh an inchantir tihna a ni ang.
Thil tihdan tur ngaihtuahin an han inrawn khawm a. Vengtute thu
rawn ken chu mipuiin an hriat darh vaih chuan Krista tihlumtute chu
tihhlum an ni ve mai ang tiin an ngaihtuah a. Tichuan sipaiho chu
ngawi bo tura thlem an titlu ta a. Puithiamte leh upate chuan pawisa
tam tawk tak pein sipaiho hnenah chuan, “Zana kan mutthilh hlanin
a zirtirte an rawn kal a, ruang chu an rawn ru bo ta a ni’ ti ang che
u,” an ti a. Sipaite chuan an duty laia an muhil tih an sawia an
chunga thil lo thleng tur chu an hrilh a. Mahse Juda hotute chuan
ramawptu Pilata biain ani chuan engtin mah n ti lovang tih an tiam a.
Tichuan Rom sipaihote chuan pawisaa an zahawmna chu hralhin
puithiam lalte leh upate thurawn zawm chu an thlang ta a ni.
Krawsa khai kan a nih laia Isuan, “Thawh zawh a ni ta” a tih
khan lungpuite an lo khi a, lir a lo nghing a, thlan \henkhat chu an lo
inhawng a. Thihna hneha thlan a chhuahsan a, khawvel a khurh
hlawk hlawk lai leh, hmun thianghlim bul velte van ropuina êngin a
chhun ên phût lai khan mi fel thi tawh tamtak an lo tho va, Isua chu
THLARAU THILPÊKTE 157
a tho leh ta tih hriatpuitu atan kohna awihin an lo tho leh a ni. Chung
duhsakna dawng mi thianghlim tho lehte chu tihropui an ni a.
Thilsiam tirh a\anga Krista inkar hun hrang hranga mi thianghlim
thlanchhuahte an ni. Tichuan Juda hruaituten Krista thawhlehna
thudik chu thup an tum lai khan Pathian chuan Isua thawhleh thu
puang tur leh a ropuina puang turin mi \henkhat chu thlan a\angin a
kai tho a ni.
Chung mitthi tholehte chu an pianzia leh hmelah an in ropui
hleih hle mai a. Leilung luahtute hi an hmel\hatna leh an chakna
hlohin an chhe hret hret zel tih hrilh ka ni. Setana chuan natna leh
thihnaah hian thiltihtheihna a nei a, hun liam zelah chu anchhia chu a
zual telh telh a, Setana thiltihtheihna pawh a hluar sawt hle a ni.
Nova leh Abrahamate hun lai amite chuan pianzia leh chaknaah leh
hmel\hat lamah vantirhkohte an tluk thuak a. Mahse a hnu zela an
thlahte erawh chu an chak lo telh telh a, natna hrik an tuar thei lo
telh telh a, an nun pawh a tawi tawlh tawlh bawk. Setana chuan
hnamte tihchak loh dan leh tihthinur dan hi a zir reng a ni.
Isua thawhleh ruala tho vete chu mi tamtak hnenah inlarin mihring
tana inthawina chu a zo ta, Isua, Judaten an khenbeha kha a tho leh
ta an ti a. An thusawi nemngheh nan, “A ruala kaihthawh kan ni,”
an ti a. A thiltihtheihna ropui takin an thlan a\angin a kaitho tih chu
an thuchah ken chu a ni. Dawt thu chu theh darh mah se Setana leh
a hote leh puithiam lalte chuan Krista thawhleh thu chu an thup thei
tak tak chuang lo; a chhan chu heng pawl thianghlim, thlan a\anga
kaihthawhte hian chanchin thar mak tak mai leh lawmawm tak mai
chu an theh darh ve a. Isua ngei pawh chu a zirtir beidawng leh
lungngai tak takte hnenah chuan an hlauhnate um bosak a, hlim leh
lawm taka siam turin a inlar \hin a ni.
Khaw hrang hranga chu chanchin thar a lo darhzau zel lai chuan
Judate chuan an nunna atan a hlauhawm thei tih hriain zirtirte an
huatna pawh an thup phah zawk ta hial a. An beiseina awm chhun
chu an dawtsawi theh darh chiah kha a ni. He dawt lêng vel hi
dikse ti ngawih ngawihtute chuan an pawm mai reng a. Pilata phei
158 THÚZIAK HMÁSÃTE
chu Isua a tho leh tih a hriat khan a khur hial a ni. An thusawi chu a
awih lo thei si lo va, khata \ang khan thlamuanna chuan chatuan
atan a chhuahsan hlen ta a ni. Khawvel chawimawina duh avang
leh a nunna leh a thuneihna chan hlauh vangin Isua kha thi turin a
hlan a. Tunah erawh chuan rilru inthiam lo chunga thisen a chhuaha
kha mi pawisawi lo satliah ni lovin, Pathian Fapa ngei a ni tih a
chiang ta. Pilata hring nun tawp dan kha a hrehawm ngawt mai.
Beidawnna leh lungngaihna chuan beiseina êng leh rilru hlimna a
tichhia a, rilru rethei êm êmin a thi ta a ni.
Heroda1 thinlung pawh a sak zual zel a, Isua thawh leh thu a
hriat pawh khan a buai pha lo. Jakoba nunna a laksak a, chu chuan
Judate a tilawm tih a hriatin Petera pawh tihhlum tumin a man leh a.
Mahse Pathianin Petera hmanga hna thawh a la duh avangin a
chhanchhuaktu tur vantirhkoh a tir ta a ni. Heroda chungah chuan
Pathian rorelna a lo tla a. Mipui tamtak hmaa a inchawimawi vel
laiin vantirhkohin a tihlum a, râpthlâk takin a thi ta a ni.
Chawlhkar khata ni hmasa ber, khaw ên hmain hmeichhe
thianghlimho chu Isua taksaa rimtui hnawih turin thlanah chuan an
rawn kal a. Thlan chhinna lungpui chu a lum sawn tih leh thlan
chhûngah chuan Isua a awm tawh lo tih an hmu nghal a. An
hmelmaten Isua ruang chu an la bo a nih hlauvin an thin a phu zawih
zawih a. Thawklehkhatah vantirhkoh pahnih, silhfen vara inthuam,
hmêl êng êm êm mai hi an hmu ta thut mai a. Heng van mite hian
hmeichheho rawn kalchhan chu an hrethiam a, Isua chu hetah a
awm tawh lo tih an lo hrilh nghal a; A tho tawh a, mahse a zalna
hmun chu an en thei ang tih an hrilh a. Kir leh a, zirtirte hnena an
hma Gallili-ah a kal tih hrilh turin an ti a. Hlau bawk si, hlim êm êm
_____
1
Kristâ chungchâng rêlnaah Herod Antipa a tel a, Herod Agrippa-I khân
Jakoba a tihlum thung. Inchhûngkhat hnai tak niin, Agrippa’n phiarrûin
Antipa hi a lalna a chhùhsak a, Herod chhûngkuaah hian lal paruk an
indawt chhova, Kristiante háwtu vék an ni. Thúpuan 12:17-a ‘rûlpui’
châng 3 leh 9-naa chêttîrtu tho kha Heroda chhûngkaw mi hrang hrangah
a lo lang a. Chutiangin Pagan Rome hmanga lo chêin, kan sorkar hmang
pawhin a ché zui ta bawk.
THLARAU THILPÊKTE 159
bawk siin hmeichheho chu zirtir lungngai tak takte awmna lamah
chuan haw nghalin an thil hmuh leh hriatte chu an va hrilh ve a.
Zirtirte chuan Isua tho leh tih chu awih thei lo mah se chanchin
rawn hrilhtu hmeichheho nen chuan thlanah hmanhmawh takin an
va kal ve ta tho va. Isua thlan ruak leh a tuamna puante chu an hmu
a, mahse chu chanchin lawmawm, thihna ata Isua a tho leh ta tih
chu an la awih theih chuang lo a ni. An thil hmuh leh hmeichheho
thusawite chu mak ti êm êm chungin an haw leh a. Mari erawh chu
a thil hmuhte ngaihtuah chung leh mi bumna a ni thei ang em tih
ngaihtuah chungin thlan bul velah chuan a la tei khawmuang a. A
rilruin fiahna dang hmachhawna inhriatna a nei a ni. A lungte chu a
chhiat thar leh tak avangin a \ap leh ta a. Thlan chhûng en leh tuma
a zu kûn hniam leh chuan vantirhkoh pahnih, puan var sin, pakhat
Isua mutna lu lama \hu, pakhat zawk a ke lama lo \hu hi a zu hmu
ta a. Aw nêm taka lo biain eng vanga \ap nge a nih an lo zawt a.
Ani chuan, “Ka LALPA an la bo va, khawiah nge an dah ka hre si
lo,” a ti a.
Thlan kalsan tuma a hawi lêt chuan a bul lawka Isua lo ding
reng chu a hmu a, mahse tunge a nih a hre si lo. Isua chuan aw nêm
takin a lungngaihna chhan leh tunge a zawn tih a lo zawt a. Huan
enkawltu emaw tiin Mari chuan a LALPA kha a la bo a nih chuan a
kalbopui theih nana a awmna hrilh turin a ngen a. Chutah Isua chuan
A van âw ngei chuan “Mari” tiin a ko va. Chu aw duhawm tak mai
chu a hriat hnu a ni chiang mai le. Rang takin, “Zirtirtu” a ti a. A
hlim lutuk chuan han pawm chûk chûk mai hi a duh a. Mahse Isua
chuan, “Mi khawih suh, tun thlengin ka Pa hnenah ka la chho lo,
mahse ka unaute hnenah va kal la, an hnenah chuan, ‘Ka pa, in Pa
leh ka Pathian leh in Pathian hnenah ka chho dawn e,’ tih va hrilh
rawh,” A ti a. Chu chanchin thar lawmawm tak mai nen chuan hlim
takin zirtirte hnenah chuan a tlan haw ta nghal a. Isua chu rang takin
vana A Pa hnen a\ang ngeia a inthawina chu pawmsak a ni tih hre
tur leh, van leh leia thiltihtheihna zawng zawng nei turin A Pa hnenah
chuan A chho ta thuai a.
160 THÚZIAK HMÁSÃTE
Vantirhkohte chuan chhûm ang maia Isua chu hual velin chatuan
kawngkhar chu ropuina Lal a luh theih nana hawng turin an ti a.
Isua chuan van mipui êng tak takte nen A Pa hmaa ropuina hual
vela A din lai pawhin a zirtirte chu A theihnghilh lo va, A Pa hnen
a\anga thiltihtheihna lain A lo kir leh ang a, an hnenah A pe chhawng
zawk dawn a ni tih ka hmu a. Chumi ni vêk chuan kir lehin A
zirtirte hnenah A inlar a. A Pa hnenah han chhova thiltihtheihna chu
a dawn avangin anni chu Amah an khawih theih nan A tawrhtir
phawt a ni.
He mi \um hian Thoma chu a awm lo va. Inngaitlawm taka
zirtirte thusawi chu awih ve mai duh lo chuan mahni inring tawk tak
leh dingnghet inti takin A kuta an khenna leh fei \ihbaiawm taka A
naka an chhunnate a zen hmasak phawt loh chuan a awih theih loh
thu a sawi a. Hetah hian a \hiante a rin tawk lohzia a tilang a ni.
Hetiang fiahna nen chauha awih tur hi ni ta se tunah hian tuman Isua
chu hmuin a tholeh tih an ring thei lo vang. Mahse Pathian duhdan
zawk chu Chhandamtu chanchin mahni ngeia hmu a, a thusawi hre
ve pha lote chuan a zirtirte thusawi chu awih mai se tih hi a ni.
Pathian chu Thoma rinhlelhnaah chuan a lawm lo hle a. Isuan zirtirte
A hmuh leh \um chuan Thoma pawh a awm ve a; Isua hmêl a hmuh
meuh chuan a ring ve ta a ni. Mahse a mit ngeia a hmuh chauhin a
ring thei tih a lo puan tawh avangin a duh ang tak fiahna chu Isua
chuan a pe ta tho va. Thoma chu, “Ka LALPA leh ka Pathian,” tiin
a au chhuak a. Isua erawh chuan a rinhlelhnaah chuan tihian a zilh
a, “Thoma, nang chuan min hmuh avangin min ring a: min hmu lova
min ringtute chu an eng a thawl e,” tiin.
Chutiang bawk chuan vantirhkoh pakhatna leh pahnihna
chungchang engmah tawn hriat nei lote chuan a lo hre tawhte leh lo
kalpui tawhte hnen a\angin an dawng ve tur a ni. Isua kha hnar a
nih ang zelin heng thuchahte pawh hnar an ni tih ka hmu a. Zirtirte
chuan van hnuai mihring sakhming chhiar zingah hian chhandamna
reng a awm lo tih an puan lai hian vantirhkoh pathumna thuchah a
\hena zar chauh pawmtute chu, lawm taka Pathian pêk anga
THLARAU THILPÊKTE 161
thuchahte chu an pawm ve theih nan rinawm tak leh huaisen takin
an vaukhan tur a ni; chutiang a nih loh chuan chan reng an nei lo
vang.
Hmeichhe thianghlimten Isua thawhleh thu an theh darh lai chuan
Rom sipaihote pawhin puithiam lalte leh upate dawt sawitir, ‘Zana
an mut hlanin zirtirte an lo kal a, Isua ruang chu an la bo,’ tih chu an
lo theh darh ve mêk bawk a. Setana chuan he dawt thu hi puithiam
lalte thinlungah leh an kâ-ah chuan a dah a, mite chuan an awih
duak duak mai a ni. Mahse Pathian chuan he thil hi chiang takin a
lantir a, he thil thleng pawimawh tak, kan chhandamna innghahna
hi rinhlelh rual lohin a siam a; puithiam lalte leh upate thup bo mai
mai theih a ni lo. Krista thawhlehna puang turin hriatpuitute chu
mitthi zing ata kaihthawh an ni.
Krista chu a zirtirte bulah ni sawmli zet a cheng a. Pathian lalram
awmzia dik takte chiang zawka a hrilh lai chuan an thinlung chu a
hlimin a lawm êm êm mai a. A tawrhna te, a thihna te leh a thawhlehna
chungchanga an thil hmuh leh hriatte, sual tlan nan inthawina a siam
tih te, a hnena lo kal apiangin nunna an hmu ang tih thute puang
turin thu a pe a ni. Rinawm taka an awm chuan tihduhdah niin
hrehawm tih chang an la ngah ang; mahse an thil paltlangte ngaihtuah
kirin an hnena A thusawite kha hre reng se chawlhna an hmu ang
tihte a sawi zel bawk a. Setana thlemna chu a hneh tawh a, chu
hnehna chu hrehawm tak leh nasa fêa tuar chungin a chang thei
chauh a ni tihte a hrilh zel a. Setana chuan A chungah thiltihtheihna
nei tawh lo mah se a thlemna chu an chungah leh A hming la ringtu
turte chungah a tla dawn tihte a hrilh a. Mahse Ani pawhin A hneh
ang khan an hneh ve thei a ni. Isua chuan zirtirte chu thilmak
tihtheihnain A thuam a, mi sualin tiduhdah mah se anmahni
chhanchhuak turin vantirhkohte A tir zel ang tih A hrilh nghal a. An
tihtur an tih zawh hma loh chu an nunna laksak theih an ni lo; tichuan
Pathian thuchah an puanchhuahte chu an thisen ngeia an nemnghehte
pawh a la \ul mai thei a ni.
162 THÚZIAK HMÁSÃTE
A zirtir phawklêk tak takte chuan a thusawi chu hlim taka
ngaithlain A hmui thianghlim a\anga thu lo ri chhuak chu lawm takin
an lo ei zel a. Chiang takin khawvel Chhandamtu A ni tih an hre ta.
A thusawite chuan an thinlung chhung ril ber a luah a, chutih rual
chuan an van Zirtirtu nen chuan an inthen \êp tawha an hriatna leh,
A thusawi thlamuan thlak tak tak leh mawi tak takte chu an hre fo
tawh dawn lo tih an hriatna chuan a tilungngai hle a ni. Mahse Isuan
an tana hmun buatsaih turin a kal dawn tih leh, a lo kir leh ang a,
chatuana cheng ho tawh turin a rawn hruai dawn tih a sawi chuan a
tihlim leh deuh a. Chubakah, thutak zawng zawng hruaitu tur
Thlamuantu, Thlarau Thianghlim rawn tirh A tiamsak bawk a.
“Tichuan A kut A phar chhuak a, mal a sawm ta a.”
SAULA PIANTHARNA
Damaska khaw lama Paula zin chhuak chuan Isua chanchin
hrilhtute chu hmeichhia pawh mipa pawh man zel a, phuar chunga
Jerusalem lama thawn phei zel theihna lehkha a keng a, a velah
chuan vantirhkoh sualten hlim takin an zui zel bawk a. Mahse
thawklehkhatah a bul vel chu a rawn êng phut a, chu chuan Setana
tirhkohte chu tlanchhiattirin Saula chu leiah a tlu tawp bawk a. “A
hnenah, ‘Saula, Saula, nangin engti nge mi tihduhdah?’ tiin aw a
hria a. Ani chuan, “LALPA, tunge i nih?” a ti a. LALPAN a hnenah,
‘Isua, i tihduhdah hi ka ni e: i tan hling chhun a na lua e,’ a ti a. Saula
chuan mak tia khur chungin, ‘LALPA, eng ti turin nge min duh?’ a ti
THLARAU THILPÊKTE 171
leh a. LALPAN, ‘Tho la, khuaah lût rawh, tichuan i tih tur an lo hrilh
ang che,’ a ti a” (Tirhkohte9:3-6).
A hnena kal vete chu \awng ngaihna pawh hre lovin an ding
reng a; aw chu an hre naa tumah an hmu lo. Amah chhun thlutu êng
a tawp chuan Saula chu a tho va, engmah a hmu thei ta lo tih a inhre
ta a. Pathian ropuina chuan a mit a tidel a ni. A kuta kaiin Damaska
khuaah an hruai lût a. Chutah chuan mitdel, engmah eia in lovin ni
thum zet a awm a. LALPAN a vantirhkoh pakhat chu Saulan man a
chak êm êmte zinga pakhat hnenah chuan a tir a. Inlarnain chu mi
hnenah chuan Kawtthler Ngîl an tiha kal turin a ti a: “Juda inah,
Tarsa khuaa mi, a hming Saula zawt chhuak rawh; a \awng\ai mêk
a ni a; a hming Anania mi pakhat lûta a mit tivar turin a chungah kut
nghatin a hmu tawh e,” a ti a (châng 11-12).
Anania chuan he thilah hian engemaw hriat sual a awm a nih
ringin, Saula chungchang a hriat dan chu LALPA hnenah a thlen a.
Mahse LALPAN Anania chu, “Kal mai rawh, Jentailte, lalte, Israela
thlahte hnena ka hming put luh nana ka bêl ruat a ni a lawm; ka
hming avangin hrehawm engtia nasa nge a tuar tur amah ka la hriattir
dawn a ni,” a ti a (châng 15,16). Anania chuan LALPA thu chu
awihin inah chuan a va kal a, Saula chunga a kut nghatin a hnenah,
“Ka nau Saul, i mit varna tur leh, Thlarau Thianghlim khata i awm
theih nan, LALPA, i lo kalna kawnga i hnena inlar Isua khan min
rawn tir a ni,” a ti a (châng 17).
Saula mit chu a lo var nghal a, a tho va, baptisma a chang ta a.
Tichuan inkhawmna inahte Isua chu Pathian Fapa a ni tih thu chu a
hril ta nghal a. A hria apiangin mak tiin an inzawt a, “He mi hi
Jerusalem khuaa he hming lamtute tidudah \hin kha a ni lo vem ni?
Chung mite chu puithiam lalte hnena phuar chunga hruai a rawn
kalchhan a nih kha,” an ti a (châng 20). Mahse Saula chu a lo
chak lehzual a, Damaska khuaa Judate chu a hnial dang hiau \hin a.
Judate chu an mangang leh ta. Mi zawng zawngin Saulan Isua a
kalhzia leh A hming ringtute zawng chhuak a, tihhlum tura a pêkziate
chu an hre vek a; mak tak maia a pian thar avang chuan mi tamtakin
172 THÚZIAK HMÁSÃTE
Isua kha Pathian Fapa a nih an rin phah si a. Saula chuan a thil
tawn chu Thlarau Thianghlim nen a sawi zawm a. Damsaka lam
pana a kal lai khan hmeichhia leh mipa sawi lova phuarin, thi turin
lung inahte a khung hlawm a, chutah van a\angin êng chak tak mai
hian a rawn chhun phut mai a; Isua chu Amah ngeiin rawn inpuangin
Pathian Fapa a ni thu a rawn hrilh a.
Isua chanchin Saula hril chuan mi a hneh thei êm êm a ni Pathian
Thu a hre si a, a pianthar hnu chuan Isua chungchanga hrilh lawknate
chu van êngin a rawn chhun a, chu chuan huaisen tak leh chiang
taka thutak chu hriltirin Bible hrilhfiah dan dik lote pawh a tihdik
theih phah a ni. A chungah Pathian Thlarau a awm avangin a thu
ngaithlatute chu Krista lo kal hmasak zawk chanchin hrilh lawknate
leh A tawrhna te, A thihna te leh A thawhlehna chanchin chuanna
Bible changte fiah tak leh thunei takin a hrilhfiah thei a ni.
SIAM|HATNA
Mi thianghlimte chu tiduhdah hle mah se Pathian thutak
hriatpuitu nung chu an lo chhuak zel a. LALPA Vantirhkohte chuan
an kuta tihtur dah chu an ti zel bawk a. Hmun thim tak taka mi thim
tak tak zing a\angin mi rinawmte an zawng chhuak zel a. Dawt thua
khuh bo ni mah sela Saula ang khan, Pathianin A thutak phur tura
A thlan bik atan leh A mite sualna do tur mi a ko zel bawk. Pathian
Vantirhkohte chuan Martin Luthera te, Melanchthon-a te leh hmun
hrang hranga mite chu ko chhuakin, Pathian Thu puanchhuahnaa
tuihal turin a siam a. Hmelhmate chu tuilian angin an lo thawk si a,
a danna bang lo tihchhah a ngai a ni. Luthera chu thlipui lo dang tur
te, kohhran tlu tawh zirtirna do tur leh an rinna thianghlima rinawm
mi tlêm tê te tichak tura thlan a ni. Pathian pawisawi palh a hlau hle
\hin. Thil tiha Pathian tihlawm a tum \hin a, mahse thil tih ni lo,
Krista thisen zawk ring tura van êngin a rilru thimna a chhun ên hma
loh kha chu a hlim tak tak thei lo. Tichuan pope emaw mi sualna
190 THÚZIAK HMÁSÃTE
puang lo ngaithlatu tuemaw ni lovin, Isua zârah chauh Pathian hnen
a thleng thei a nih chu.
Luthera tan chuan a thil hriat dan thim tak mai leh, a puithuna
hnawt botu êng thar ropui tak mai chu a va hlu êm! Khawvel
rosum aiin a dah sang zawk a. Chu Pathian thu chu a tan thil thar a
ni. Engkim a danglam vek mai. A mawina a hmuh theih loh avanga
a râp deuh hial lehkhabu chu a tan nunna leh chatuana nunna a lo ni
ta a. A hlimna te, a inhnemna te leh a zirtirtu \hate a ni ta vek mai.
Engmahin Bible-a zirna chu a dal thei lo. Thih a lo hlau tawh \hin a,
mahse Pathian thu a han chhiar chhoh chuan Pathian nungchang
chu a ngaisangin a hmangaih a. Ama tan ngeia Bible zirin a chhunga
rophum ruk awm chu a pumbilh a ni ber e. Chutah kohhran tan a
zir leh a. Chhandam nana a lo rin ve êm êmte sualna chu a ten a,
amah khuhtu thimnain a khuh midangte a hmuhin khawvel sual la
bo theitu awmchhun, Pathian Beram No kawhhmuhna hun
remchang chu \hahnemngai takin a zawng ta a ni.
Rome kohhran sualna leh dik lohna auchhuahpuiin, thim hnuaia
awm mi sang tamtak, chhandam nana thiltih rintirtu khaidiat tihchah
tum chuan \hahnemngai takin a bei ta a. Pathian khawngaihna
nasatzia leh Isua Krista kaltlanga chhandamna \hat famkimzia chu
an rilru tuh theih a chak êm êm mai a ni. Thlarau Thianghlim
\anpuinain a hun laia kohhran hruaitute sualna chu a do va, puithiam
hote a\anga dodalna thlipui lo thawk pawh chuan Pathian kut chak
taka a innghah avang leh, hnehna atana Amah chu a rin tlat avangin
a tihnual lo. Indona chu a hnai deuh deuh a, puithiamte thinurna
pawh a sang tial tial bawk a. Siam\hat an duh lo a, an awm ang
ang, nuam tawla sual taka awm chu an thlang a, kohhran pawh
thim hnuaiah awm reng se an ti a ni.
Luthera chu sual a dona leh thutak puanna kawngah chuan a
huaisenin \hahnem a ngai KHER mai. Misual emaw ramhuai emaw
pawh a hlau lo; heng zawng zawng aia chak Pathian a nei tih a hria
a. Luthera chu a huai a, \hahnem a ngai a, a luhlul bawk a, a chang
phei chuan a ti lutuk ang tih a hlauhawm hial \hin. Mahse a nungchang
THLARAU THILPÊKTE 191
letling chiah nei Melanchthon-a chu Pathianin siam\hatnaa Luthera
thawhpui turin a kai chhuak a. Melanchthon-a chu mi zakzum,
huaisen vak lo, mi fimkhur tak leh zaidam tak a ni. Pathian hmangaih
mi a ni a. Bible-a hriatna chu a ropui hle a, a finna leh rorel thiam
dan pawh sawisel bo a ni. Pathian tana \hahnemngaihnaah chuan
Luthera nen an intluk reng bawk. Pathianin an thinlung chu a phuar
belhbawm avangin \hian in\hen thei miah lo an ni. Hlauhawma an
awm chang leh an kal muam lutuk dawnin Luthera chu Melanchthon-
a \anpuitu \ha tak niin, Melanchthon-a pawh Luthera tan chuan an
kal chak lutuk dawna \anpuitu \a tak a ni. Melanchthon-an fimkhur
taka thil thui tak a thlir \hinna chuan an hna chu Luthera kutah
chauh awm se an buaina tur kha a pumpelhtir fova; chutiang bawkin
Melanchthon-a kutah chauh awm se hna a kal muang dawn lutuk
bawk. Siam\hatna hna thawk tura he mite pahnih thlangtu Pathian
finzia chu hmuhtir ka ni.
Apostol-te hunah khan hruai ka ni a. Mi hmanhmawh,
\hahnemngai Petera leh mi zaidam leh dawhthei Johana-te chu
inkawp turin Pathianin a thlang tih ka hmu a. A chang chuan Petera
chu a hmanhmawh lutuk \hin a, chutiang hunah chuan Johana khan
a bengdai fo \hin. Amarawhchu hei hian a siam\ha lo. Mahse a
LALPA a phat hnu a sim a, a pian thar kha chuan a \hahnemngaihna
leh phurnate lo thununtu chu Johana zilhna nêm tak chu a ni. Johana
kutah chauh khan awm se chu Krista hna khan a tuar hle ang,
Petera phurna kha mamawh a ni. A huaisenna leh chaknate khan
harsatna tamtak a\anga chhanchhuakin an hmelmate a tidang fo.
Johana pawhin mi rilru a hneh hle a. A dawhtheihna leh a inpêkna
thûk tak khan mi tamtak chu Krista lamah a hruai a ni.
Pathianin Rom kohhrana sualna awm mêkte do tur leh,
Siam\hatna chhunzawm zel turin mite a ko chhuak a. Setana chuan
heng mi hriatpuitu nungte hi tih boral a tum a; mahse Pathian chuan
palin a hung a. Mi \henkhat chu A hming ropui nana an chanchin
\ha puan anmahni thisena nemngheh phalsak an ni a; mahse Luthera
leh Melanchthon-a te ang bawka mi thiltithei, puithiamte, pope-te
192 THÚZIAK HMÁSÃTE
leh lalte sualna pho chhuak a, an nuna Pathian chawimawi thei ber
berte an awm bawk. Heng mite hi Luthera leh a \hiante thawmah
chuan an khur a. Chung mi thlan bikte hmang chuan êng zung chuan
thimna chu a rawn hnawt \iau \an a, tichuan mi tamtakin chu êng
chu lawm taka dawngin, chu êngah chuan an kal a. Hriatpuitu pakhat
tihhlum a nih apiangin a hmun ruak luah tur midang pahnih tal an
rawn tho chhuak \hin.
Mahse Setana chu a lungawi thei lo. Mihring taksa chungah
chauh thiltihtheihna a nei a. Ringtute chu an rinna leh beiseinate a
thlahtir thei lo. Thihna hmaah meuh pawh mi fel thawhleh huna thih
theih lohna an beiseina avangin hnehna an chang \hin. Mihring chakna
piah lamah chakna an nei a ni. Rei lo tê pawh an muhil ngam lo, an
Kristian thirkawr chu an ha reng a, buaina atana inbuatsaih sa diam
an ni. An do tur hi thlarau lam hmelma chauh a ni lo, mihring anga
Setana inlar, an au hla pawh, “In rinna in phatsan loh chuan, in thi
ang,” titute an ni si a. Heng Kristian mi tlêm tê hi Pathianah chuan
an chak a, A mithmuhah chuan Krista hming pu ve si, Amah \an
ngam si lo khawvel chanve aiin an hlu zawk daih a ni. Kohhranin
tihduhdahna a tuar lai chuan an lungrualin an inhmangaih a; Pathianah
an chak hle bawk. Misualte chu kohhran nena an inzawm phal a ni
lo va. Krista tana an engkim hlan phaltute chauh A zirtirte an ni
thei. Heng mite hian retheih leh, tlawm leh Krista ang nih chu an
duhzawng tak a ni.
WILLIAM MILLER-A*
Pathian chuan Bible ring lo mi, loneitu pakhat thinlung chu
hrilhlawkna thu zir tura kai harh turin a vantirhkoh a tir a. Pathian
vantirhkohte chuan chu mi chu a rilru kaihruai a, Pathian mite tana
hrilhlawkna hriatthiam phak rual loh chu a hriatthiam theih nana
hawnsak turin an tlawh fo bawk a. Thutak khaidiat in\anna chu
pêk a ni a, Pathian Thu ngaihsanna leh maktihnaa a khah thlengin a
indawt chhoh zel dan zawng tura kaihhruai a ni bawk. Pathian Thu-
ah chuan thutak inkhaidiat \hafamkim chu a hmu a. Tunhmaa
thawkkhum ni pawha a hriat loh Bible mawina leh ropuina chu
inlarnain a hmâah chuan hawn a ni. Bible chang pakhatin chang
dang a hrilhfiah a, thu pakhat a zirlaiin a hrilhfiahtu thu dang a hmu
zel bawk a. Pathian thu thianghlim chu hlim tak, zah tak leh mak ti
takin a en ta a ni.
Hrilhlawkna thu a zir zel chuan leilung luahtuten hun tawp an
hnaih tawhzia leh, engmah an hriat si lohzia chu a hmu a. Kohhrante
chu a han en a, an bawlhhlawhzia a hmu a, Isua hnuchhawnin
khawvel an ngaina ta zawk a; chunglam chawimawina zawng lovin
khawvel mite chawimawina an zawng a; vana ro khawlkhawm lovin
lei hausakna an zawng a. Hmun tinah vervekna te, thimna te, leh
thihna te a hmu a. A rilru chu a let but but a. Pathianin Elija zui tura
Elisha, a lo leh bawngpa kalsan tura a ko ang khan a huan-ram chu
kalsan turin a ko a. Khur chungin William Miller-a chuan Pathian
lalram thurûk chu mipui hnenah a haihawng a, a thu ngaithlatute
chu Krista lo kal leh tur thu hrilhlawkna a hrilhfiah chiang hle. A
beih nasat poh leh a chak zual zel a. Baptistu Johana’n Isua lo kal
*Zirbelhna en la.
196 THÚZIAK HMÁSÃTE
hmasak dawna tlang a lo au hmasa a, a lo kal lehna tur atana kawng
a lo buaisaih ang khan William Miller-a leh a thawhpuite chuan
Pathian Fapa lo kal leh hun tur chu an puang a ni.
Zirtirte hunah khan hruai kir niin Pathianin hmangaih Johana
tan thil tih tur bik a nei tih ka hmu a. He hna hi Setana chuan khuhbo
daih a duh a. Johana tih boral turin a chhiahhlawhte chu a hruai
reng a. Mahse Pathianin a vantirhkohte a tir a, mak takin a chhanhim
a. Johana chhanchhuahnaa Pathian thiltih theihna lo lang hmutute
chuan mak an ti a, mi tamtak chuan Pathianin a awmpui tih an hre
ta a, Isua chanchin a sawite pawh dik ngeiin an ring ta a ni. Tihboral
tumtute meuh pawhin an tum nawn ngam lova, Krista tana a tawrh
zawm phalsak zel a ni. A hmelmaten dawta an hêk avangin thliarkar
reh zet maiah hnutchhiah a ni a. Chuta a awm lai chuan LALPAN lei
chunga thil lo thleng tur leh khawvel tawp thlenga kohhrana
hnungtawlhna lo thlen tehih dan leh, Pathian tilawm se a tawpa a
hnehtu a nihna dìnhmun tur hriattir turin a vantirhkohte a tir a.
Vantirhkoh chu van a\angin Johana hnenah chuan ropui takin a
lo kal a, a hmêl landan chu Pathian ropui famkimin a êng a. Johana
hnenah chuan Pathian kohhrante awmdan ngaihnawm tak leh thûk
tak mai chu a puan bakah, a hmaah chuan Krista zuituten buaina
namenlo an la tawh turte chu a entir bawk. Johana chuan ringtute
chu fiahna râpthlâk tak kaltlang a, sûk fai leh fiah, a tawpa hnehna
chang, ropui taka Pathian lalrama chhandam niin a hmu a ni.
Vantirhkoh hmêl chu Johana hnena Pathian kohhran hnehna chang
a entir lai chuan lawmna leh ropuina nasa takin a lo êng chhuak a.
Kohhran chhanchhuahna hnuhnung a hmuhin a ropui tiluk chu
zahna leh mak tihnaa khatin vantirhkoh ke bulah chuan chibai bûk
turin a bawkkhup a. Mahse Vantirhkoh chuan a kaitho vat a, zilh
pahin a hnenah, “Heti hian ti suh; i chhiahhlawhpui, Isua hriattirna
thu kengtu i unau ve tho ka ni alawm; Pathian chibai bûk zâwk
rawh. Isua inpuanchhuahna chu thuhrilhna thlarau hi a ni,” a ti a.
Vantirhkoh chuan van khawpui chu a ropuina leh a mawina zawng
zawng nen a entir leh a, a ropui tilutuk leh mak ti lutuk chuan a hma
THLARAU THILPÊKTE 197
lawka vantirhkoh zilhna kha theihnghilhin a hmaah chuan chibai
bûk turin a bawkkhup leh a. Aw nem takin vantirhkoh chuan a
zilh leh a, “Khatin ti suh, i chhiahhlawh pui, i unau zawlnei, he
lehkhabuin a sawite vawngtute zinga mi ve mai ka ni: Pathian
chibai bûk zâwkrawh,” tiin.
Thuhriltute leh mipui pawhin Thupuan bute hi thurûk, Pathian
Thu Thianghlim dangte aia pawimawh lo deuh zawkah an ngai
a. Mahse hun hnuhnunga miten an chhawr atana a bika thupuan,
an dinhmun leh tih tur dik tak an hriat theihna atana hruaitu a ni
tih ka hmu a. Pathianin William Miller-a rilru kha hrilhlawkna
lamah hruaiin Thupuan bu bikah hian êng nasa tak a pe a ni.
Daniela inlarna kha hriathiam nise mipui chuan Johana inlarna
hi an hrethiam lehzual thei ang. Mahse Pathian chuan a hun takah
a mi thlan, a chhiahhlawh, Thlarau Thianghlim thiltihtheihnaa
awm, chiang taka hrilhlawkna kawngka hawngtu tur chu a
kaiharh a. Ani chuan Daniela inlarna leh Johana inlarna
inkungkaih dante leh, Bible thu dang inlaichin dante kawhhmuhin,
mipui thinlungah Mihring Fapa lo kal lehna atana inbuaisaih tura
Pathian thu thianghlim vaulâwkna chu a tuh bawk. A thusawi
hriate rilruah chuan thuk tak leh tihtakzeta inpekna a awm a.
Mipuite leh rawngbawltute, misualte leh mi bawlhhlawhten
LALPA lam an hawi a, rorelna hmaa an din hun tur atana
inbuatsaihna an zawng bawk.
Pathian vantirhkohte chuan William Miller-a chu a
rawngbawlna apiangah an zui zel a. A huaisen a, a zam lova, a
chunga thuchah puan tur innghat chu hlau miah lovin a puang a.
Sualnaa khat khawvel leh kohhran nung lo leh, khawvel lutuk
maite chu a theihna zawng zawng chhuahtir tur leh hrehawmna
te, khawharna te pawh tawrh huam khawpin a siam a ni. Kristian
inti tamtak leh khawvelin amah chu dovin Setan’n tibuai mahse,
a sawmtu apiang hnenah chuan a hril zel a, “Pathian \ih ula,
chawimawi rawh u; a rorel hun chu a lo thleng ta,” tih thu chu
hmun tin rengah a puang ta a ni.
198 THÚZIAK HMÁSÃTE
VÃNTIRHKOH PAKHATNA THUCHAH*
Kum 1843 khan Pathian chuan a hun chu a puang tih ka hmu
a. Mipui rilru chawh thawh a, thutak an do dawn nge do dawn lo
tiha fiah chu a remruatna a ni. Rawngbawltute chu hun hrilhlawkna
chungchanga an dinna chuan an rilru a hneh a, \henkhat phei chuan
an chaponate dah \hain, chu thuchah puanga hmun hrang hrang
fang tur chuan an hlawh leh an kohhrante an chhuahsan ta hial a.
Mahse van a\anga thuchah lo chhuk chuan Krista rawngbawltu inti
tlêm tête thinlungah chauh hmun a luah theih avangin chu hna chu
thuhriltu ni lem lo mi tamtak koah nghah a ni. Thuchah puang tur
chuan mi \henkhat chu an lo a\anga koh chhuah an ni a, a \hente
chu an dawr leh an sumdawnna a\angtea koh chhuah an ni bawk.
Mi thiam bikte meuh pawh an hnathawh kalsan a, vantirhkoh
pakhatna thuchah lar lo tak mai puang tur chuan koh luih an ni.
Rawngbawltute chuan an pawl bik rilru leh an thil thlirdante
chu dah \hain, Isua lo kal lehna thu chu luangrual takin an puang a.
Mite chu sual simin an \ap a, ngaihdam dilin an \awng\ai a. Rinawm
lo taka thil ti \hinte pawhin a rulh lêt dan ngawt an ngaihtuah bawk.
Nu leh paten an fate thlarau chu namen lovin an vei thar a. Thuchah
dawngtute chu an chhungte leh an \hiante la piang thar lo tan nasa
takin an thawk a. An rilru, thuchah urhsun takin a uaih rih chuan
chung an chhungte leh \hiante chu mihring Fapa lo kal hun atana lo
inbuatsaih tura vaulawkin, an ngen bawk a. He Thlarau
Thianghlimna hna hian khawvel thil ngainatna a\angin tunhmaa mi
tawn ngai loh inhlan thianghlimnaah mi a hruai bawk.
William Miller-a thusawi pawm turin mi sang tamtak hruai an
ni a, Pathian chhiahhlawhte chuElija thlarau leh thiltihtheihna hmanga
thuchah puang tura tihharh an ni. Krista kawng sial hmasatu Johana
ang khan, he thuchah pawimawh puangtute pawh hian thingbul tina
hreipui dah tur leh, sim hming pu tlaka rah tura mite ngen chu an tih
makmawhah an ngai a. An thuchah puan chu chak taka kohhrante
sawi nghing tur leh, an nungchang dik tak tarlang tura ngaih a ni.
Thinurna lak a\anga tlanchhe tura vaulawkna puan a nih lai chuan
*Zirbelhna en la.
THLARAU THILPÊKTE 199
kohhran zawmtuten chu damna thuchah chu an lo dawng ve a; an
hnung tawlhnate inhmuchhuakin, simna mittui leh thlarau lungngaiin
Pathian hmâah an inngaitlawm a. An chunga Pathian Thlarau a chen
lai chuan, “A rorel hun chu a lo thlen tak avangin Pathian chu hlau
ula, chawimawi rawh u,” (Thupuan 14:7) tih hi an puang a.
A hun leh ni chiang taka puan a ni chu mi chi tin, pulpita
rawngbawltu a\anga Pathian pawh hlau lo misual thlengin an sawisel
nasa khawp mai. “Tuman a ni leh darkar an hre lo” tih chu nuihsantu
leh rawngbawltu der tamtak \anchhan a ni a. A engahmah hi Krista
lo kal leh hun hrilhlawkna a zawh hun, Krista lo kal a hnai a,
kawngkhar bulah a ding tawh tih chhinchhiahna kawktute chuan a
dik zawk sawiin an zirtir bik lo. Krista hmangaih inti beram vêngtu
tamtak chuan a hun leh ni sawi tel lova Krista lo kal lehna puan
ringawt chu a thuphung chuan an do lo tih an sawi a. Engkim hmutu
Pathian mit chuan an thinlung a chhiarsak a. Isua chu lo la kal hrih
lo se an duh a ni. Pathianin chiang taka a chhinchhiah kawng tlawm
tak chu an zawh loh avangin an nun Kristian lo lutuk chuan fiahna a
patlang zo dawn lo tih an hria a. Heng berampu suakte hian Pathian
hna kal lai chu an dal a ni. Thutak thiltithei tak mai chuan mite
thinlung chu a chawk harh a, tang vengtu ang mai khan, “Chhandama
ka awm theih nan engnge ka tih tur?” (Tirhkohte16:30) tiin an
inzawt a. Mahse heng berampute hi mipui leh thutak inkarah lo
tlazepin thutak a\anga hruaibo turin thu mam tak an lo sawi a. Setana
leh a tirhkohte nena \angrualin “Muanna, Muanna” an ti a, muanna
chu a awm si lo. Mahni nawmsakna ngainaa Pathian hlata awm
nuam titlattute chu an khawvel himna a\ang chuan kaih harh an ni lo
vang. Pathian vantirhkohte chuan a chhinchhiah vek a; chutiang
berampu bawhhlawhte silhfen chu thlarau thisena chhilh a ni.
He chhandamna thuchah pawm lo rawngbawltute ngei chuan a
pawm duhtute chu an dal a. Chung mite thisen chu an chungah
chuan chhêk khawl a ni. Van a\anga thuchah lo chhuak do tur leh
William Miller-a leh thawhpuite tiduhdah turin thuhriltute leh mipui
chu an inthurual a. A boruak tih hniam nan dawt thu an thehdarh a;
200 THÚZIAK HMÁSÃTE
a chang chuan hmun hrang hranga a thuhril zo, mi thinlung a hneh
êm êm changte hian buaina nasa tak an lo siam a, inkhawm bang
pawna a chhuakte hi thah tumin an lo chang \hin. Mahse amah
vêng turin Pathian vantirhkohte chu tirh an ni a, mipui thinrim lak
a\anga chuan him takin an hruai bo \hin, a hna a la thawk zo si lo
va.
Pathian hnaih apiangin lawm takin thuchah chu an dawng a.
Pathian hnen a\anga lo chhuak, a hun taka puan a ni tih an hria a ni.
Chu van thuchahin a rahchhuah chu vantirhkohte chuan uluk takin
an en reng a, kohhranten an hawisan a, an hnar hnu phei chuan
lungngai takin Isua hnen an thlen a. Isuan kohhrante chu a hawisan
a, an chanchin \ha puan la hnar ve lo mi \ha tak takte chu, êng dang
pêk belh an nih dawn avangin vantirhkohte chu vêng zel turin a ti a.
Kristiana inchhalte chuan an Chhandamtu lo kal tur chu ngaiin,
Amah chu ngaina tak zet se, leiah hian amah han khaikhin tur reng
an awm lo tih ngaihtuah bawk sela chu, A lo kal leh tur thu puan
hmasa ber chu lawm takin an lo hmuak ang tih ka hmu a. Mahse
LALPA lo kal lehna thu an hriata an duh lo tih an lantirna chuan an
hmangaih lohzia a lantir chiang hle a ni. Setana leh a tirhkohte chuan
hnehna changin Krista zuitu nia inchhalte chuan Isua chu an
hmangaih tak tak lo va, A lo kal lehna pawh an nghakhlel lo tiin
Krista leh a vantirhkoh thianghlimte chu an uankhum a.
Pathian mite chu beiseina hlimawm tak nen an LALPA thlir rengin
ka hmu a. Mahse Pathian chuan fiah a tum thung a. Hun hrilhlawknaa
an tihdik loh chu LALPA kut chuan a hliah tlat a. He thil hriatsual hi
an LALPA lo kal nghaktute chuan an hre chhuak zo lova, a hun
hnialtu mi thiam ber berte pawhin an hmuh \helh tho. A mite lunghnur
tur chu Pathian remruatna a ni. An hun tiam a lo ral a, lawm taka an
LALPA lo kal nghaktute chu an lungngai a, an zak bawk a. Krista lo
kalna nghaktute zinga \henkhat, amah hmangaih lem lo, hlauh vanga
thuchah pawm ve ringawt hote erawh chu an beisei huna A lo kal
loh avangin an lawm hle thung. An eizawnnaten an thinlung a khawih
lo va, an nun a tithianghlim hek lo. Chu hun tiam lo liam ta chu
THLARAU THILPÊKTE 201
chutiang thinlung puho hailang tura lo chhût lawk diam a ni a. An
niho kha hawikir a, mi lungngaite leh hrehawm ti taka awm, Krista
lo kal leh se ti tak taktute nuihzat hmasatu chu an ni. Pathianin A
mite A fiahdan leh fiahna huna hawikir mai tur hriat nana fiahna a
pêkdan finthlakzia kha ka hmu bawk.
Isua leh van mipui zawng zawngte chuan hmangaihna leh lainain
Amah Isua hmangaih a, beiseina lawmawm êm êm nena nghaktute
chu an thlir a. Vantirhkohte chu fiah an nih laia lo enkawl turin an
bul velah chuan an thlawk kual reng bawk. Van thuchah hnartute
chu thimah kalsan an ni a, van a\anga a thawn thlak êng chu an
pawm duh loh avangin Pathian thinurna chu an chungah a tla a. Mi
rinawm, an LALPA lo kal lohna chhan hre thiam lova hrehawm tiho
erawh thim hnuaia hnutchhiah an ni lo. Hun hrilhlawkna awmzia zir
zawm turin Bible lamah hruaikir an ni leh a. LALPA kut chuan a thil
hup chu a han hawng a, an thil hriat sual palh pawh hrilhfiah a ni ta.
An hun hrilhlawkna chuan kum 1844 a thleng tih an hmu chhuak a,
kum 1843-ah khawvel a tawp dawn tih an \anchhan hmang bawk
chuan kum 1844-ah a tawp dawn an ti a. Pathian Thu a\anga êng
an dawn chuan an dinhmun chu rawn chhun êngin hun pawhsei a
nihdan chu an hmuchhuak a. “Rei deuh mah se (inlarna) nghak
rawh u,” (Habakuka 2:3). Krista lo kal tur an nghahhlelh luatah
inlarna pawhsei, tihtakzeta nghaktute tilang tur chu an hmuh hmaih
a ni. Chutah a hun dang chu an ruat leh ta a. Chuti chung chuan mi
tamtak chuan kum 1843-a an beidawnna \uma an phurna leh chakna
ang kha an thleng zo tawh lo tih ka hmu a ni.
Setana leh a tirhkohte chuan an uan khum a, thuchah pawm
lote pawhin thil an thlir thui avang leh bumna tia an koh pawm lo
tura an finna avang chuan tifuh an inti êm êm mai a. Mahse Pathian
thurawn hnarin mahni leh mahni an indo a, van a\anga thuchah lo
chhuak nunpuitu Pathian mite timangang turin Setana leh a tirhkohte
an thawhpui tih an inhre si lo.
He thuchah pawmtute hi kohhranah pawh hnehchhiah an ni a.
Engemaw chen chu thuchah pawm duhlote chuan an rilrua awm
202 THÚZIAK HMÁSÃTE
chu an lan chhuahtir ngam chiah lo va; mahse a hun a lo liam chuan
an rilru dik tak a lo lang ta. A lo kal lehna nghaktuten phur chhuak
ngei tura an inhriat hun hrilhlawkna chu kum 1844 thleng a ni tih
thupuan chu hmeh mih hmiah an duh a. Ringtute erawh chuan chiang
takin an tihsual chu an puang a, kum 1844-a an LALPA an beiseina
chhante chu an sawi bawk a. Anmahni hnialtute pawhin an an
\anchhan chiang tak mai chu hnial ngaihna an hre lo. Mahse
kohhrante thinurna chu chhem alh a ni a; an \anchhan chu
ngaihthlaksak tum lovin midangten an hriat tam loh nan an chanchin
\ha puan chu khap behsak an tum zawk a ni. Pathianin êng a pek
midang hnena puang lo thei lote chu kohhran a\anga hnawhchhuah
an ni a; mahse Isua chu an hnenah a awm reng a, a hmêl êngah
chuan an lawm êm êm \hin a. Vantirhkoh pahnihna thuchah dawng
tura buatsaih an ni a.
BIAKBÛK CHU
Beisei ang huna Isua a lo lan tak loh avanga Pathian mite
beidawnna râpthlâkzia chu entir ka ni a. Hun hrilhlawkna a la tawp
lo tih fiahna an hmuh loh avangin Isua lo kal lohna chhan chu an hre
lo. Vantirhkoh chuan, “Pathian thu a daw tawh em? Pathianin a
thutiam a bawhchhe tawh em ni? Bawhchhe lo; A thutiam chu a
hlen ziah \hin. Isua chu a tho va, van biakbuk hmun thianghlim
kawngka kharin hmun thianghlim ber kawngka a hawng a, biakbuk
thian fai turin a lut ta. Dawhthei taka nghaktu apiangin thuruk chu
an hrethiam ang. Mihring chuan thil a tisual \hin; Pathian erawh a
sual ngai lo. Pathian thutiam chu tihhlawhtlin a ni zel a; mahse mihringte
chuan dik lo takin lei hi hun hrilhlawkna tawpa thenfai tur biakbuk
awmna emaw an ti tlat a lawm. Pathian thutiam ni lovin, mihringte
beiseina a ni hlawhchham zawk chu,” a ti a.
Isuan a vantirhkohte chu hmun thianghlim ber, biakbuk a
thenfaina tur leh Israel fate tana a bik taka tlanna a siamna tur hmun,
Amah nghaka beidawngte hnena kawhhmuh turin a tir a. Isua chuan
vantirhkohte chu Amah zawng hmu apiangin a hna thawh tur chu
214 THÚZIAK HMÁSÃTE
an hrethiam ang tih a hrilh a. Hmun thianghlim bera a awm lai
ngeiin Isua chuan Jerusalem Thar chu a nei ang a, Hmun Thianghlim
bera A hna a zawh veleh leiah hian lal thiltihtheihna neiin a lo chhuk
ang a, dawhthei taka Amah lo nghaktu duhawm tak takte chu A
hnenah a hruai ang.
Kum 1844 hun hrilhlawkna tawp hnua thil thleng kha hmuhtir
ka ni a. Hmun Thianghlima Isuan rawng a bawl zawh a, kawngka
a khar rual khan, A lo kal lehna thuchah hriaa hnawltute chu thimna
nasa takin a khuh a, Amah chu an hmu thei ta lo. Tichuan Isua
chuan silhfen hlu tak tak a inbel a. A kawrfual hmawrah chuan dar
leh pomgranate a inkhai a. Thirkawr ang hi a awrh a. A chêt vel
pah chuan lunghlu ang maiin a de a, chu chuan a thirkawr ang deuh
awrha hming tam deuh ziak tlar niawm tak chu a tilang lian sawt a.
A lûah chuan lallukhum ang tak hi a khum bawk a. A inchei zawh
veleh vantirhkohten an din hual a, mei tawlailira chuangin puanzar
pahnihna chhungah chuan a lût ta a ni.
Van biakbuk pindan pahnihte chu en ngun tura tih ka ni a.
Puanzar emaw, kawngkhar emaw ni awm tak chu an han hawng a,
min luhtir ta a ni. Pindan hmasa zawkah chuan khawnvar chhitna
leh khawnvar pasarih te, chhang dahna dawhkan te, rimtui halna
maicham leh no ka hmu a.
Pindan chhunga hmanruate chu rangkachak thianghlim ber ang
an ni a, a chhunga lût chu tunge a nih a hril thui hle a ni. Pindan
daidangtu puanzar chu rawng hrang hrang leh hmanraw hrang hranga
chei, mawi taka a tlang chei kual, vantirhkohte entirna rangkachak
milem awm a ni. Puanzar an han hlim chuan pindan pahnihna chu
ka en a. A chhungah chuan rangkachak \ha ber chia siam niawm
tak bawm hi a lo awm a. Bawm chung lam chu lallukhum entirna
mawi êm êm mai hian a kual chhuak a. A chhûngah chuan lung
phêk pahnih, thu sawm pêk inziahna chu a awm.
Cherub nalh tak tak pahnih hi bawm hmawr lam ve ve-ah chuan
zahngaihna \hutphah hmaa ding Isua lu chunga insi tawk chiah hian
an thla pharhin an ding a. Inhawi tawna dingin vantirhkoh zawng
THLARAU THILPÊKTE 215
zawngte chuan Pathian dan chu an ngaihven hle \heuh a ni tih entirnan
Pathian Bawm chu an en reng a. Cherubte inkarah chuan
rangkachak rimtui halna a awm a, rinnaa mi thianghlimte \awng\aina
chu, Isua hnenah a thleng chho va, Anin A Pa hnen a thlen leh a,
rimtui halna a\anga meikhu rawng chi hrang hrang mawi ber ang
hian a rawn khu chhuak a. Bawm hmaa Isua dinna zawn chung
lamah chuan êng ropui tak, ka hmuh \hat theih miah loh hi a awm a;
a landan chu Pathian lal\hutphah ang a ni. Rimtui hal khuin Pa hnen
a han thlen chuan Isua hnenah ropuina \hafamkim hi a rawn chhuk
a, Isua hnen ata chu hal rimtui anga \awng\ai \hinte hnenah hlan
chhawn leh a ni. Isua chungah chuan ropuina nasa tak a lo thleng a,
zahngaihna \hutphah chu a hliah hial mai. Biakbûk chu ropuina
zam velin a luah ta mup mai a. Chu ropuina nasa tak mai chu ka en
reng thei ta lo va, eng \awng maha hrilhfiah zawh rual a ni lo. Ka tlin
ta ngang lo chuan chu thil ropui tak leh mawi tak mai chu ka hawisan
ta hial a.
Lei biakbuk pindan pahnih hmuhtir ka ni bawk a. Vana mi kha
a ang deuh a, vana mi entawna siam a ni tih hrilh ka ni bawk. Lei
biakbuk pindan hmasa zawka hmanraw awmte chu van biakbuk
pindan hmasa zawka mi nen khan an inang hle. Puanzar chu an han
hlim a, hmun thianghlim ber chu ka han en a, a chhunga hmnaraw
awmte chu van biakbuk hmun thianghlim ami nen a inang tih ka
hmu leh a. Lei biakbuk pindan pahnihahte chuan puithiamin rawng
a bawl \hin a. Pindan hmasa zawkah chuan ni tin a lût a, a
pahnihnaah erawh chuan sualna tlingkhawm an lak luh thian fai turin
kum khatah vawi khat chauh a lût thei. Van biakbuk pindan pahnihah
chuan Isuan rawng a bawl tih ka hmu a. Lei biakbukah chuan sual
thawina ran thisen kengin puithiam a lût a. Van biakbûkah
erawhchuan Ama thisen ngei hlan turin Isua a lût thung a. Lei
biakbuka rawngbawl \hin puithiamte chu thihnaa lakbo an nih \hin
avangin rei an daih thei lo va, Isua erawh chu chatuan atana puithiam
a ni. Lei biakbuk thil hlan leh inthawina hmangin Israel fate chu
Chhandamtu lo kal turin vanneihna a ken lo nei tura tih an ni. Pathian
216 THÚZIAK HMÁSÃTE
finnain he hna kalhmang chipchiar tak mai hi kan han en thuak
pawha van biakbuka Isua hnathawh dan kan hriatthiam theih nana
pêk kan ni.
Isua thi turin, “A kin ta,” a tih veleh khan biakbûk puanzar chu
a chung lam a\anga a hnuai lam thlengin a thler chhuak vek a. Hei
hian a entir chu lei biakbuk rawngbawlna chu chatuan atan a tawp
tawh a, Pathianin an inthawina lo pawmsak turin puithiamte chu
biakbûkah chuan a pawl tawh dawn lo tih a entir a ni. Isua thisen,
Amah ngeiin van biakbûka a hlan tur chu chhuah a ni tawh a.
Puithiam Lalber lei biakbuk tlengfai tura kum khata vawi khat hmun
thianghlim ber a lût ang khan van biakbuk hmun thianghlim ber chu
Isua pawh Daniela 8-a a sawi ni 2300 tawp kum 1844 khan a
inpêkna hlawkpuitu tur zawng zawngte tana inthawina hnuhnung
ber hlan tur leh biakbuk thianfai turin a lût ta a ni.
*Zirbelhna en la.
THLARAU THILPÊKTE 217
thuchah pawmtute rilru chu Bawm hmaa dinga Isuan khawngaihnain
a la khuhte leh hre lova Pathian dan bawhchhiate tana dilna hnuhnung
a hlanna hmun thianghlim lamah hruai an ni. He tlanna hi mi fel thi
tawhte leh mi fel la damte tana siam a ni a. Krista ring chunga thite
chauh lo pawh, Pathian dan hre famkim lo, a thupekte hre lova
bawhchhiate chu a huam vek a ni.
Isuan hmun thianghlim ber kawngkhar a hawn veleh Sabbath
êng a lo lang a, hmanlai Israel fate kha fiah an ni ang bawkin, Pathian
mite Pathian dan an zawm dawn nge dawn lo fiah an ni a. Vantirhkoh
pathumna chu van biakbuk hmun thianghlim ber kawng chu mi
beidawngte kawhhmuha van lam kawkin ka hmu a. Rinnaa hmun
thianghlim an luh chuan Isua an hmu a, beiseina leh lawmna thar an
nei leh ta. An hun kal en let a, hun kal tawh, Isua lo kal lehna an
puan \an a\anga 1844 an paltlang dante thlir nawn leh hian ka hmu
bawk a. An beidawnna chhan hrilhfiah a nihdan te an hmu a, hlimna
leh thudika chianna chuan a tinung leh ta a ni. Vantirhkoh pathumna
chuan hun kal tawh leh, tun hun leh nakin hun thlengin a rawn tifiah
ta uar mai a. Pathian chuan a thiltihtheihna thuruk hmangin a lo
hruai takzet tih an hre ta a ni.
A la bangte chuan Isua chu hmun thianghlim berah zui lutin,
Pathian bawm leh zahngaihna \hutphah chu an hmu a, a ropuina
chuan a hneh ngei mai. Chutah Isua chuan Pathian bawm chu a han
hawng a le! Lung phêk pahnih, thu sawm pek inziahna chu a lo
awm reng mai! A thu inziak nung tak mai an chu an han chhiar a;
thupek thianghlim zinga thupek palina, a dang pakuate aia êng zawk
leh ropuina êng hual vel an han hmu chu an khur a. Chutah chuan
Sabbath tihbo a nih thu leh chawlhkar khata ni hmasa berah sawn
a nih awm reng an hmu lo. Thupek chu Sinai Tlanga Pathian awin
ropui tak leh urhsun tak, khawpui ri leh kawlphe nena a a puan ang
chiah khan a la inziak a, lungpheka A kut zung\ang ngeia a ziah nen
khan thuhmun chiah an ni: Ni ruk chhung i hna i thawk tur a ni a, i
hna zawng zawng i thawk zo tur a ni: a ni sarihna erawh chu LALPA
218 THÚZIAK HMÁSÃTE
i Pathian chawlhni a ni.” Thupek sawmin vawn uluk a hlawhzia an
hmuhin mak an ti a. Jehova bul maiah a awm a. A thianghlimna
chuan hliahkhuhin a vêng a ni. Thupek zinga a palina chu an lo rap
bet tawhin milembe mite leh pope-in an tihchhuah ni, Jehova
tihthianghlim ni miah lo chu an lo serh \hin a ni tih an hmu ta a.
Pathian hmâah chuan inngaitlawmin tunhmaa an lo bawhchhiat
tawhna avang chuan an \ap a.
Isuan an \awng\aina leh an inpuannate Pa hmaa a thlen lai chuan
rimtui halna a\ang chuan rimtui a khu chhuak tih ka hmu a. Chutia a
khuk chhoh lai chuan êng fiah tak hian Isua leh zahngaihna \hutphah
chu a rawn chhun a, \hahnemngai taka \awng\ai mek, Pathian dan
bawhchhetu an lo ni reng mai tih hre chhuaka lungngai takte chu
malsawmin an awm a, an hmêl chu beiseina leh hlimnain a lo êng
chhuak bawk a. Vantirhkoh pathumna hna thawh chu zawm vein
chu vaulâwkna urhsun tak mai chu an puang ve ta a ni. A tirah
chuan tlem tein an dawng a; chuti chung chuan mi rinawmte chuan
thuchah puang tura chakna neiin an chhunzawm zel a. Chutah mi
tamtakin vantirhkoh pathumna thuchah chu an pawm a, a lo pawm
hmasa tawhte nen chuan lungrual takin an puang ve a, A
tihthianghlim chawlhna ni ngeia chawlin Pathian chu an chawimawi
a.
Thuchah pathumna pawmtu tamtak chuan thuchah hmasa
pahnih pawmtute dai hriat ang kha an hre ve lo va. Hei hi Setana
chuan a hrethiamin pawhthluk dan tur a melh ran reng a; mahse
vantirhkoh pathumna chuan hmun thianghlim ber chu a kawhhmuh
a, thuchah hmasa dawngtute chuan van biakbuk kawng chu an lo
kawhhmuh bawk a. Mi tamtakin vantirhkoh thuchahte inzawm dan
chu an hmuh avangin lawm takin a indawt chuan an pawm a, van
biakbukah Isua chu an zui lut a. Heng thuchahte hi ka hnenah chuan
Pathian mite tana innghahna anga lantir a ni. Heng thuchahte
hrethiam a, pawmtute chu Setana bumnain a hnawlna lak ata venhim
an ni ang.
THLARAU THILPÊKTE 219
Kum 1844 beidawnna râpthlâk hnu lamah khan Setana leh a
tirhkohte chu kohhrante rinna tinghin nana thang kamin an buai hle
a. Thuchah lo dai hriat tawhte leh ingaitlawm awm taka awmte
thinlung chu a kuai her a. Tichuan \henkhatin vantirhkoh pakhatna
leh pahnihna thuchahte chu nakina la tihfamkim tur niin an ngai a, a
\henin hun kal tawh kawkin hmana hmanah khan a thleng famkim
tawh an ti bawk a. Hengte hian engmah la hre lote rilru hnehin an
rinna chu an tihnghinsak a. A \henin Krista taksa zawm lo anmahni
rinna siam turin Bible an zir a. Lawng thlunna a\anga tal chhuakte
chu dawt hrang hrangin an rilru a hruai pêng thei tih leh, thurin
hrang hrang thlipuiin a khalh kual vel thei tih a hriat chian em avangin,
heng zawng zawngah hian Setana chu a lawm hle a ni. Thuchah
pakhatna leh pahnihnaa hruai mi tamtak chuan an lo phatsan leh ta
a, taksa pumpuiah buaina leh in\hen darhna a lo awm ta a ni.
William Miller-a chungah ka mit a fuh ta. A mite avang chuan
a buaiin a rilru a hah KHER mai le. Kum 1844-a pawl inlungrual
tak leh inhmangaih tak khan an hmangaihna an hloh a, an inep a,
dinhmun nuam lo takah an hnung tawlh ta a. Heng thil awmdan a
hmuh avanga a lungngaihna chuan a tichau a. Hruaitute chuan
vantirhkoh pathumna thuchah leh Pathian thupekte chu a dawng
ang tih hlauvin an thlir reng tih ka hmu a. Van a\anga êng lo chhuk
man tuma a chêt veleh heng mite hian a rilru la pêng tur thil dang an
lo ruahman zel a. Thima awmtir reng tur leh thutak dotute zinga a
huhang chu a vawn reng theih nan mihring thununna hman a ni. A
tawpah phei chuan William Miller-a chuan van a\tanga êng lo kal
do zawngin aw a chhuah ta hial a. A beidawnna hrilhfiah vek thei
tur thuchah, a hun kal tawh tiropuia a awmzia tilang tur te, a chakna
chuai tawh tichak thar leh thei tur leh, a beiseina tieng leha Pathian
chawimawitir lehtu tur chu a pawm ta lo va. Pathian ring lovin mihring
finna a rinchhan a, mahse LALPA tan rei tak a thawh rim avanga
chau a nih avangin thutak a hmuhna daltute anga relsak tur chu a ni
lo. An chunga sualna awmah chuan a mawh an phur a ni.
220 THÚZIAK HMÁSÃTE
William Miller-a khan thuchah pathumna kha hmu thei sela
chuan thuruk inthup leh thim mup anga a ngaih kha hrilhfiah a ni
ang. Mahse amah hmangaiha lawmtu nia inchhalte chu \hen theiah
a inngai si lo. A thinlung chuan thutak lam chu han awn \hin mah se
a unaute a han en a, annin an lo do si. Isua lo kal tur thu a puan laia
a thurualpuite chu a kalsan thei em? An hruai bo thei hian a ring bik
si lo.
Pathian chuan thihna LALPA Setana hnena a tluk phalin thutak
a\anga hruai pêng rengtute lak a\ang chuan a la bo va, thlanah a
thukru ta zawk a ni. Mosia khan Ramtiam a thlen dawn \êpah thil a
tisual palh a. Chutiang bawk chuan William Miller-a pawhin van
Kanan a thlen dawn \êpah mi a hneh theihna chu thutak do nan
hmangin thil a tisual a. Hemi tur hian midangin an hruai a, a mawh
pawh midangin an phur ang. Mahse vantirhkohte chuan he Pathian
mi duhawm tak ruang vaivut chang tawh hi an vêng reng a,
tawtawrawt hnuhnung ber rik hunah a lo tho leh ang.
DINHMUN NGHET
Pawl ding nghet tak leh invêng \ha tak, rinna thu bul\an tawh
tinghing theitu tur thil engmah lantir lo chu ka hmu a. Pathianin a
pawmpuina mitin a thlir a. Thil indawt pathum vantirhkoh pakhatna,
pahnihna leh pathumna thuchah hmuhtir ka ni. Min hruaitu
vantirhkoh chuan, “Heng thuchahte daltu chu anchhe dawngin awm
rawh se. Dik taka heng thuchahte hriatthiam hi a pawimawh hle si
a. Miin an dawn dan azirin chhandam an nih leh nih loh tur a hril a
ni,” a ti a. Heng thuchahte hi kaltlangtir leh vek ka ni a, Pathian mite
thilpaltlang hautakzia pawh ka hmu. Hrehawm tamtak tuara buaina
nasa tak tuarin, chung an paltlangte chu nei thei chauh an ni. Pathian
chuan pen khat tê têin dinna hmun nghet an neih hma loh chu a
hruai bek bek a. Mi \henkhat chuan an dinna dawhsan chu rawn
en chiangin a innghahna lungphumte chu an en chik hle a. Chutah
\henkhat chu lawm takin dawhsanah chuan an lawn chho nghal a.
A \henin a innghahna lungphumah chuan sawisel tur an hre \an
THLARAU THILPÊKTE 221
nghal bawk a. Siam\hat phawt nise tichuan an dinna dawhsan chu
a \ha lehzual anga mite pawh an hlim zawk ang an ti a ni. |henkhat
chu dawhsan a\ang chuan zuang thlain a innghahna chu a \ha lo an
ti a. Mahse an vai deuh thawin dawhsanah chuan an dingnghet a,
kal chhuk ta hnenah khan sawisel tawh lo turin an ngen a; a dawhtu
hi Pathian a ni a, a sawiseltute chuan Pathian an dodal tihna a ni.
Pathian hnathawh dan mak tak, an dinna dawhsana a hruai dante
chu an chhiar nawn leh a, van lama an mit len chhovin Pathian chu
aw ring takin an chawimawi ta a. An thiltih chuan dawhsan sawisela
chhuksantute rilru kha a khawih hle a, inngaitlawm takin dawhsanah
chuan an lawn ve leh ta a ni.
Isua lo kal hmasak \uma a chanchin lo hrilhlawk a nihdan kha
hmuhtir ka ni a. Isua tana kawng lo buatsaih turin Johana chu Elija
thlarau leh thiltihtheihnaa tirh a ni. Johana thusawi pawm duh lote
kha chuan Isua zirtirna kha an hlawkpui thei tawh lo. A lo kal tur
thu hrilhlawkna thuchah an dodalna khan Hriakthiha a nihzia fiahna
chiang ber pawh an pawm mai theih tawh lohna tur hmunah a dah
tlat a ni. Setana chuan Johana thuchah hnartute chu Krista hnawla
khêngbet turin a hruai zui zel a. Hetianga an tih avang hian anmahni
leh anmahni chu Pentecos nia malsawmna lo sur, van biakbuk kawng
kawhhmuhtu tur dawng thei lo turin an insiam a ni. Biakbuk puanzar
thler khan Judate inthawina leh an sakhaw serh leh sang chu pawm
a ni tawh dawn lo tih a entir a. Krista Inthawina Ropui chu hlan a ni
a, pawm a ni tawh bawk a, Thlarau Thianghlim, Pentecos nia lo
thleng chuan zirtirte rilru chu lei biakbûk a\angin van biakbûk, A
zirtirten a tlanna hnathawh an hlawkpui theih nana Ama thisen
kenga Isua luhna lamah chuan a hawitir ta zawk a. Judate erawh
chu thim hnuaiah hnutchhiah an ni. Chhandamna atana remruatna
êng an chan tur chu an hlauh a, an thilhlan leh inthawina awmze nei
tawh lo chu an la ring zawk a ni. Van biakbûk chuan lei biakbûk
chu a luahlan tawh a, mahse chu thil awmdan lo danglam ta chu an
hre si lo. Chuvangin hmun thianghlima Krista dilpuina pawh chuan
an tan awmzia a nei ve ta lo a ni.
222 THÚZIAK HMÁSÃTE
Mi tamtak chuan Judaten Krista an hnar dan leh an khenbeh
dante kha mak ti takin an thlir a, A chunga an tihdan zahpuiawm
tak tak chanchin an chhiarin, Amah chu hmangaihin an inhria a,
Petera ang khan an phatsan theiin an inring lo va, Judate anga an
khenbeh an inring hek lo. Mahse thinlung zawng zawng chhiartu
Pathian chuan Isua hmangaih riauva an inhriatna chu a fiah a.
Van zawng zawngte khian ngun êm êmin vantirhkoh pakhatna
thuchah pawm a nih dan chu an lo thlir reng a. Mahse Krista
hmangaih inti tamtak, kraws chanchin an chhiara mittui titla \hinte
chuan a lo kal lehna chanchin \ha chu an hmusit a. Lawm taka
thuchah chu lo pawm a hnêkin inbumna ang leka an lo chhuah
a. A lo kal lehna nghakhleltute chu huain kohhran a\angten an
hnawt chhuak a. Thuchah hmasa zawk pawm lote kha chuan a
pahnihna kha an hlawkpui thei lo va; a pathumna zanlai au
thawm, rinnaa Isua nen van biakbûk hmun thianghlim ber luhtir
tura buatsaihtu tur an chhawr thei lo. Thuchah hmasa pahnih an
hnar avang khan an thil hriat thiamna kha an tithim tawh a,
chuvangin hmun thianghlim kalna kawng kawhhmuhtu tur
thuchah pathumnaah khan êng an hmu thei tawh lo a ni. Judaten
Isua an khêngbet ang khan kohhran hming pute chuan heng
thuchahte hi an khêngbet a, chuvangin hmun thianghlim ber kalna
kawng chu an hre thei lo va, chumi hmuna Krista dilpuina hna
kal mêk pawh chu an tan hlawkna tur reng a awm tawh lo.
Judaten inthawina \angkai tawh lo an hlan ang khan Isua kalsan
tawh pindan a\angin \awng\aina awmze nei tawh lo chu an hlan
a, bumna avanga lawm êm êm Setana chuan sakhawmi niawm
taka awmin heng inti Kristianho hi a lamah a hip a. A thanga a
awh ngheh theih nan a thiltihtheihnaa thawkin chhinchhiahna leh
dawt thilmakte a ti a. Kawng pakhata mi \henkhat a bum laiin
\henkhat chu kawng dangin a bum a. Mi hrang hrang bum nan
bumna peihsa chi hrang hrang a nei bawk. Mi \henkhat chuan
bumna pakhat chu awlsam taka bumna dang pawm reng siin
hlau takin an en a. Setana chuan mi \henkhat chu thlarau biakna
THLARAU THILPÊKTE 223
hmangin a bum bawk. Eng vantirhkoh anga inlarin a thiltihtheihna
chu siam\hatna suak hmangin ramahte a theh darh a. Kohhrante
chu chawisan an ni a, thlarau dang hnathawh a nih reng lai si
khan Pathianin an tan thil ropui tak a ti niin an ngai a. An phurna
boruak chu a reh ang a, khawvel leh kohhran chu a hma aia
dinhmun chhe zawkah a hnutchhiah ang.
A hming maia Adventist-ho zingah leh kohhran tlu mêk zingah
chuan Pathianin fa rinawm tak tak a nei tih leh, hremna berhbu
leihbuak a nih hmain heng kohhran a\angte hian rawngbawltute leh
mipui mimirte chu koh chhuah an la ni ang a, lawm takin thutak chu
an la dawng dawn tih ka hmu a. Hei hi Setana pawhin a hriat chian
em avangin vantirhkoh pathumna thuchah puan tak tak a nih hmain
heng sakhaw pawlho zingah hian phurna nasa tak a siam ang a,
tichuan thutak hnartute chuan an hnenah Pathian a awm emaw an ti
ang. Mi rinawmte chu heng kohhranahte hian Pathianin hna a la
thawk a ni tih a rintir theih takin tih thuah bum theih a la inbeisei
reng a. Mahse thutak chu a la êng chhuak ang a, mi rinawm zawng
zawngte chuan kohhran tlu tawh chhuahsanin a la bangte chu an
zawm ang.
THLARAU BIAKNA
Ka hmâah hian bumna ri dawt dawt hi tihlan a ni a, Setana
chuan kan chhûngte leh \hiante Isuaa muhil tawhte hmêl ang tak
pua inlantir theihna a nei tih ka hmu a. Heng kan \hiante hi a tak
takin an awm niawm taka lantir an ni ang a, an damlaia an \awngkam
hman kan hriat \han fote chu benga an aw ri kan hriat \han ang
chiah khan an rawn hmang leh ang. Heng zawng zawng hi khawvel
bum nan leh he bumnaa an awh ngheh lehzual nana tih an ni.
Mi thianghlimte chuan tunlai thudik, Pathian Lehkha Thu a\anga
an hmuh an vawn reng tur chu chiang takin an hre thiam tur a ni tih
ka hmu a. Mitthite awmdan pawh an hre thiam tur a ni; ramhuai
thlaraute chu kan hmangaih kan chhungte leh \hiante thi tawh anga
rawn inlarin Bible kalh thurin an rawn puang dawn si a. An
224 THÚZIAK HMÁSÃTE
thiltihtheihna zawng zawng nen mi rilrua khawngaihna chawh phur
an tum ang a, an thusawi nemngheh nan an hmaah chuan thilmakte
an ti ang. Pathian mite chu he thlarau bumna do thei tur hian Bible
thutak ‘Mitthiten engmah an hre lo’ tih leh ‘Mitthi tawh hmêl
anga lo lang chu ramhuai thlarau an ni’ tih hmang hian an
inbuatsaih tur a ni.
Bible hmanga kan insawifiah a la \ul dawn avangin kan beiseina
lungphum hi kan zir ngun hle tur a ni. He bumna hi a darh zau zel
dawn a, hmaichhana kan inep hun pawh a la thleng ang. Kan
inbuatsaih \hat fe loh chuan min âwk ang a, hnehin kan awm ang.
Mahse buaina hun atana inring tura keimahni tihve theih lam kan lo
tih chuan, Pathianin a tih tur a tive ang a, A ban chak tak chuan min
vêng him ang. Setanan a buma a dawt thilmaktea a bum ai chuan
mi rinawmte hualhim nana dai theu turin ropuina ata vantirhkohte
chu a tir chhuak thuai ang.
He bumna hian hma a sawn chakzia hi ka hmu a. Rêl chak tak
mai, êng tluka chak hi ka hmu a. Vantirhkoh chuan ngun taka en
turin min ti a. Rêl chu ka en reng a. Khawvel pum hi a phur ni hialin
a lang. A khaltu chu min han entir a, pa hmel\ha tak leh fin hmêl
tak, rela chuang zawng zawngten an en ber leh an zah êm êm chu a
ni. Mak ka tih em avangin min hruaitu vantirhkoh hnenah chuan
tunge a nih ka zawt a. Ani chuan, “Setana a ni a. Eng vantirhkoh
anga inlar rel khalhtu ber hi a ni. Khawvel hi sal angin a man a,
thiam loh an channa tur dawt thu an awih theih nan bumna chak tak
pêk an ni. A thawhpui a hnuaia mi chiah chu engineer a ni a. A
thawhpui dangte chu hna pêng hrang hrangah a mamawh dan ang
zela thawhtir an ni bawk a. Chhiatna ruam lamah êng tluka chakin
an tlan mêk a ni,” a ti a.
Rêl chuang lo midang an awm mial lo maw tiin vantirhkoh chu
ka zawt leh a. Rêl tlan lohna lam chu min entir a. Chutah chuan
kawng zim tea pawl tlêm tê kal lai hi ka va hmu a. Thutak hruihrual
hmanga nghet taka phuar khawm an ang hle a ni. Chung pawl tlêm
tête chu buaina leh fiahna nasa tak kal tlang ang mai hian an chauh
THLARAU THILPÊKTE 225
hmêl hle a. Chhûm kar a\anga ni rawn chhuak hlim hlawlin an hmêl
chu hnehna chang mai tur hmêl pu turin an rawn chhun ni hian a
lang bawk.
LALPAN Setana thang hmu thei turin khawvel chu hun \ha a pe
tih ka hmu a. Kristiante tan fiahna dang a awm lo a nih pawhin hei
hi fiahna tling a ni; mi sual leh mi \hate danglamna a awm an tih hi.
Thomas Paine-a, vaivuta chang tawh hnu, a lawmman dawng tura
kum sang rorel zawh thawhlehna hnuhnunga lo tho va, thih hnihna
tuar tur meuh pawh kha Setana chuan vanramah awm reng a,
ngaihsan hlawh hle angin a lantir a. A dam lai khan a theih chhung
Setanan a hmang a, a thih hnûah pawh Thomas Paine-a khan
vanramah chuan ngaihsan leh chawimawi a hlawh hle a, he leia
mite a zirtir ang bawk khan khitah pawh mite a la zirtir \hin niawm
ang taka lantirin, mi bum nan a la hmang zui reng a ni. A nundan leh
thihdan leh a damlaia a zirtirna bawlhhlawh takte râpthlâk tia thlirtu
mi \henkhat chu hetiang mi—mi bawlhhlawh ber leh verther ber,
Pathian leh a dan hmusittu zirtira awm tur hian an inpe a ni.
Dawt pa ngei chuan a tirhkohte chu apostol-te aiawha thusawi
a, leia an awm laia Thlarau Thianghlim hriattirnaa an thuziak kalh
niawm taka lantir a, khawvel mit tidela bum turin a tir chhuak a.
Heng Setana tirhkohte hian apostol-te chu anmahni zirtirna ngei
pawh tibawlhhlawh a, pawlhdal an nih thu an sawitir bawk. Hetia a
tih hian Setana chuan lawm takin Kristian intite leh khawvel zawng
zawng chu Pathian Thua chian ngam lohna a neihtir a. He Lehkhabu
thianghlim hian a kawng dalin a remruatna a titlawlh a, chuvangin
mite chu Bible lo chhuahna ringhlel turin a hruai \hin. Tichuan Pathian
awm ring lo Thomas Paine-a meuh pawh chu a thih veleha vanram
kai nghal a, leia a awm laia a huat êm êm apostol-te nena han lêng
za a, khawvel zirtirnaa inhmang angin a lantir a ni.
Setana chuan a tirhkohte chu an thawh tur a tuksak \heuh a.
Fing verther tak, themthiam tak leh bumthiam tak ni turin a ti bawk.
|henkhat chu apostol lem chang tur leh, anmahni ang taka \awng
turin a ti a. A \hente erawh chu mi sual Pathian anchhe lawh chunga
226 THÚZIAK HMÁSÃTE
boral, tuna sakhawmi ang tak lemchang turin a ti bawk a. Aposto
fel ber leh mi sual ber inkarah danglamna reng reng an siam lo va.
Thil thuhmun zirtir tura tih an ni ve ve bawk. A duhzawng hlenna a
nih phawt chuan Setanan tunge a hman tih lam kha chu engmah a ni
lo. Paine-a damlai khan an inhnim hnai hle a, a hnathawhah a pui
reng bawk a, chuvangin a tan chuan rinawm taka a rawng lo bawl
tawh \hin leh, a duhzawng lo tihpuitlinsak \hintu kutziak leh
\awngkam hriat chu a harsa lo.
Paine-a thuziah tamtak kha Setana sawi a ni a. Setana tan chuan a
tirhkohte hmanga han sawichhuah leh Paine-a irawm chhuak niawm
taka han lantir chu a harsa tawh lo. Hei hi Setana kutkawih liau liau
a ni. He zirtirna zawng zawng, apostol-te, mi thianghlimte leh mi
sual thi tawhte sawi niawm taka lantirho hi Setana hnen a\anga lo
chhuak vek an ni.
Setanan a duh êm êm, a ta nia a chhal ngheh tlat, Pathian
hawtute chu tunah hian apostol thianghlimte nen, vantirhkohte nen
ropuinain vanah an awm tih thu hi mi zawng zawng rilru hliahtu
puanzar hlimtu atan a \ha tawk a, Setana hnathawh dan thuruk chu
hmuchhuah phah rawh se. Khawvel leh Pathian awm ringlo ho
hnenah chuan tihian a sawi a ni ber e: “Engang pawhin sual la,
Pathian leh Bible chu i ring emaw ring lo emaw, i duh duhin awm
rawh, vanram chu i ta a ni; Thomas Paine-a pawh vanramah a
awm a, chawimawi a hlawh chuan an kal ve ngei ang tih mi zawng
zawngin an hria e,” tiin. Hei hi a lansarh em avangin an duh phawt
chuan mi tinin an hmu thei a ni. Setana chuan mimal Thomas Paine-
a te ang hmang hian a tluk tirha a thil tum kha tihhlawhtlin a la tum
ngar ngar a. A thiltihtheihna leh dawt thilmak hmangin Kristian
beiseina lungphum chu a tichhia a, vanram kawng zim tak entu tur
nî pawh a hliah bawk. Khawvel chu Bible hi thawkkhum ni lovin
thawnthu satliah aia \hat bikna nei chuang lovah a ngaihtir a.
Chutihlain Bible aiawh tur hian thurin dang a lek thung a, chu chu
thlarauva inpuanna hi a ni.
THLARAU THILPÊKTE 227
Hetah hian a hnena inpe pumhlum hmanraw pakhat, a thuhnuaia
awm chu a awm a, khawvel chu a duhzawng a rintir thei a ni.
Amah leh a tirhkohte ro la relsaktu tur lehkhabu chu a duhna takah
a dah sawn a. Khawvel Chhandamtu pawh mi naranah a chhuah
bawk. Isua thlan vêngtu Rom sipaiten dawt thu an theh darh a,
puithiam lalte leh upaten an sawi chhawng ang bawk khan thlarau
inpuanna lem zuitu bum tawkte chuan Chhandamtu pian dan te, a
thih dan te leh a thawhleh danah te kha engmah thil danglam thleng
lo anga lantir an tum a. Hnung lama Isua an dah hnûah chuan
khawvel rilru chu anmahni lamah leh an thilmak tih leh an dawt
thilmak tinreng, Krista thiltih aia ropui zawk nia an sawi chuan an
hip a. Tichuan khawvel chu thanga awk ang a ni a, hremna hnuhnung
pasarih leihbuak a nih hma loh chu an bumna râpthlâk tak mai
zawng hmu thei lo tura him tlata inhriatna rilru nei tura dawi ât a ni.
Setana chu a remruatna a hlawhtlin avang leh khawvel pumpui hi a
man theih avangin a hlim hle a ni.
AWHNA
Setana chuan a tirhkohte chu a bikin Isua lo kal lehna thlir
chunga Pathian thupêk vawngtute awhna tur thang kam turin a ti a.
Setana chuan a tirhkohte chu kohhrante an muhil tih a hrilh a. A
thiltihtheihna leh a dawt thilmakte chu tipungin a chelh thei tih a ni.
An hnenah chuan, “Mahse kan mi huat Sabbath serhtute chu min
do zawngin an la thawk zel a, Pathian dan huatthlala zet mai zawm
turin kan mite min la chhuhsak reng mai. Kal ula, ram leh sum
neitute chu lungkhamna tui intir rawh u. Heng thila an rilru in nghahtir
theih phawt chuan kan ta an ni mai. An duh apiang an sawi thei
ang; mahse Krista lalram hnathawh hlawhtlinna emaw kan huat ber
thutak thehdarh emaw aiin pawisa lungkhamtir ang che u. Khawvel
hi an hmangaih a, an biak theih nan a îtawm thei ang berin lantir
bawk rawh u. Kan thunun theihna tur hmanrua reng reng chu kan
kawl tlat tur a ni. Krista zuituten A hnathawh nana sum an pêk tam
poh leh kan thuhnuaia awmte min chhuhsakin kan lalram hi an hliam
228 THÚZIAK HMÁSÃTE
na a ni mai. Hmun hrang hranga inkhawm an koh hian dinhmun
hlauhawm takah kan ding a. Fimkhur hle rawh u. A theih phawt
chuan buaina leh chi-aina thlen ula. An inkara hmangaihna tichhe
rawh u. Kan huat em avang hian an rawngbawltute chu tihnualin
tilungngai ula. Sum neiten an thawh loh nan chhuanlam \ha tak tak
siamsak ang che u. In theih phawt chuan pawisa lam reng reng chu
thunun ula, an rawngbawltute chu thil awta lungngai hle turin khalh
rawh u. Hei hian an phurna leh an huaisenna a tihniam ang. Samzai
khat pawhin tawlh suh u. Lei rosum awhna leh hmangaihna chu an
nun thununtuah siam ula. He nungchang hian ro a rêl chhûng chu
chhandamna leh khawngaihnate an inkiltawih \hin. An kiangah chuan
khawvel hipna chi tin dah ula, tichuan kan ta an ni mai. Anmahni
chauh kan nei lova, midangte vanrama hruai turin mi an hneh theihna
huatthlala tak chu an hmang thei lo mai \hin a ni. Mi tupawhin pêk
an tum chuan an khêk theih nan an zingah awmdan nuam lo tak
siam ang che u.
Setana chuan a ruahman ang chiahin a thawk tih ka hmu a.
Pathian chhiahhlawhten inkhawm an huaihawtna apiangah hna
ti\huanawp turin Setana leh a tirhkohte chu an lo tel ve zel a. Pathian
mite rilruah rawtna a thlen reng bawk a. Mi \henkhat kawng pakhata
a hruai laiin \henkhat chu kawng dang daihah a hruai a, ringtu
hmeichhia leh mipate \hat lohna lai chu remchangah a la a, an pianpui
rilru fel lohna chu tisangin a chawk tho ziah bawk. Mahni hmasial
tur leh awt tura hruai theih an nih phawt chuan Setana chuan a lo
dinpui var a, a chakna zawng zawng nen sual tura thlemnaa hruai
luhdan tur a zawng \hin. Pathian khawngaihna leh thutak êng chuan
an awhna leh mahni hma an sialna chu rei lo te a tireh a ni thei;
mahse hnehna famkim an neih loh chuan chhandamna boruak hnuaia
an awm loh hun, nundan nghet ropui tak leh mawi tak a lo chuai
hunah Setanan a thlem leh a, min an phut sang lutuk niin an inhre fo.
Thil \ha tih an ning a, Kristan Setana thiltihtheihna leh leh beisei bo
nun hrehawm lak ata a tlannaa a inhlanna ropui tak kha an lo
theihnghilh ta \hin a ni.
THLARAU THILPÊKTE 229
Setana chuan Juda awhna leh hmasialna rilru kha remchangah
lain, Mari’n hriak rimtui man to taka Isua a leih pawh khan phunnawi
turin a lo thlem hman a. Juda chuan hriak kha a ui hle a ni; hralh
zawk se mi retheite hnenah pêk zawk tur a ni a ti a. Mi retheiho chu
a khawngaih tak tak lo, Isua tana miin zalen taka thil an hlan chu thil
chuangtlaiah a ngai a ni. Juda chuan a LALPA chu tangkaraw pawisa
tlêm têa hralh tawk velah a ngai a. Isua lo kalna nghaktu nia inchhalte
zingah pawh hian Juda ang mi ka hmuh \euh mai. Setanan a thunun
tlat a, an inhre si lo. Pathian chuan awhna chhete chauh emaw,
mahni hmasialna chhete chauh emaw pawh hi a pawm thei lo va,
hetiang nungchang sual \ha lo tak mai neitute \awng\aina leh fuihna
hi a ten tlat a. Setana chuan hun tlem te chauh a nei tawh tih a
hriatin, mite chu mahni hmasiala awt zual zel turin a hruai a, tichuan
mahni hmasial tak, inren tak leh inhawng lo taka an awm a hmuhin
a lawm êm êm mai a ni. Chung mite mit chu hawn nise zawng,
inhnehtu chanchang fêa Setana awm lai te, an chunga a lawm êm
êm lai te leh, a rawtna pawma a thanga awk mêkte âtna a lo nuihsan
vel lai chu an hmu ngei ang.
Setana leh a tirhkohte chuan heng mi inren leh duham lutuk
thiltihte hi lo chhinchhiah zelin, Krista leh a vantirhkohte hnenah
hmusit takin, “Heng mite hi Krista zuitute an ni a; intihdanglam an
tum mêk a ni,” an ti a. Setana chuan an kawng zawh lai leh chutiang
thil demna Bible chang chu khaikhinin, vana vantirhkohte chu, “Heng
mite hi Krista leh A thuawihtute an ni a. Krista inthawina leh tlanna
rah chhuahte chu an ni,” tiin a nuihsan a. Vantirhkohte chu chuta
\ang chuan lunghnur takin an kal sawn a. Pathian chuan A mite chu
thil \ha ti reng turin a phût a; thil \ha tih an nin chuan Ani pawhin
anni chu a ning ve mai a ni. Pathian chu A mite nia insawi, Isuan A
nunna hlu tak pawh zuah lova a pêkten mahni hmasialna tlêm tê
chauh pawh an tihlan hian a lawm lo hle. Mi duham leh hmasial
reng reng chu vanram kawng ata an pêng bo zel ang. A LALPA
hralhtu Iskariota ang khan lei lawmna tlêm têin nunphung nghet leh
ropui, nungchang mawi tak chu an hralh a. Chutiang mite reng reng
230 THÚZIAK HMÁSÃTE
chu Pathian mite zing ata dahhran an ni ang. Vanram kai duh apiang
chuan an thil neih zawng zawng nen van nun phung \ha chu an
chawisang tur a ni a. Mahni hmasialna avanga vuai mai lovin mite
tana thil \ha tih avanga \hang zel tur an ni zawk. Mite tana thil \ha
tih theihna hun \ha apiang hmang \hain vanram nungchang chu kan
ngaihlu tur a ni. Isua kha entirna famkim atan ka hmaah tarlan a ni
a. A nun kha mahni hmasialna tel lo, duhsak bik nei lo, mi tana
thil\ha tih chaknaa chhinchhiah a ni.
SÃWI |ILHNA
Mi \henkhat, rinna chak tak leh hrehawm ti tak leh \ap chunga
Pathian hnena thil dil ka hmu a. An hmelte chu a dawldangin an
rilru chhungrilah an hlim lo hle tih a lang a. An hmêl a\ang chuan an
ding nghetin \hahnem an ngai hle tih a lan bakah, an chal a\ang
chuan thlan tui a rawn bawl chhuak \uam \uam hlawm a. Chutah an
hmêl chu Pathian pawmpuinain a tiêng a, mahse \hahnemngaihna
leh nguina chuan an hmêl chu a rawn tuam leh a.
Setana tirhkohte chu chung mite bul velah chuan Isua hmêl an
hmuh theih loh a, anmahni hual veltu thimna chauh an mitin a hmuh
theih a, Pathian ring lo tur leh, Amah do zawnga an \awng theihna
tura thim chhah taka khuh tumin an lo inhawr khawm a. An himna
awm chhun chu van lam en chauh a ni. Pathian vantirhkohte chu A
mite chunga mawhphurhna nei an ni a, Setana tirhkohte boruak
hlauhawm takin heng mi ngui tak takte hi a tuam lai chuan,
vantirhkohte chuan Pathian mite khuhtu thim chhah tak chu vai
kiansak tumin thla an zar reng a.
|hahnemngai taka an \awng\ai zawm zel lai chuan Isua hnen
a\anga êng zung lo chhuak chuan an thinlung tiphur tur leh an hmêl
tiêng turin a rawn chhun \hin a. |henkhat erawh lungngai taka dilnaah
hian an tel ve lo tih ka hmu a ni. Engmah hre lo leh pawisa lo ang
maiin an awm a. Anmahni tuamtu thimna pawh chu an do lo va,
chu chuan chhûm chhah tak angin a khuh tlat mai a ni. Pathian
vantirhkohte chuan heng mite hi kalsanin, \hahnemngai taka \awng\ai
THLARAU THILPÊKTE 231
mêkte \anpui tur chuan an kal sawn a. Pathian vantirhkohte chu mi,
an chakna zawng zawng nena Setana tirhkohte dova, beidawng
lova Pathian ko reng a, mahni in\anpui \hinte pui turin an hmanhmawh
hle tih ka hmu a. Mahse Pathian vantirhkohte chuan mahni leh mahni
pawh inpuih tum lote chu an kalsan a, chu mite hmêl chu ka hmu
leh tawh lo.
Sawi \ilhna ka hmuh awmzia chu ka zawt a. Laodikei mite
hnena Hretu Dika thurawn, chanchin \ha puanna fir tak vanga lo
awm a ni tih hmuhtir ka ni. Hei hian a pawmtu thinlungah rah chhuahin
chu chuan ringtute nundan a chawisantir ang a, thutak fir chu a luan
chhuahtir ang. |henkhat chuan Krista inpuanna hi an nunpui lo,
nunpui a hnêkin an do zawk ang a, hei hi Pathian mite zinga sawi
\ilhna awmtirtu chu a ni ang.
Hretu Dika inpuanna chuan a chanve leka ngaihven pawh a
hlawh lo tih ka hmu a. Kohhran hma lam hun innghahna thupuan
urhsun tak mai chuan ngaihsak a hlawh lo tawp a nih loh pawhin
ngaihsan chu a hlawh lutuk lo a ni. He chanchin puanna hian thuk
taka simna hna a thawk tur a ni a; dik taka dawngtute chuan thu an
awih ang a, an intithianghlim ang.
Vantirhkoh chuan, “Ngaithla teh,” a ti a. Chu veleh rimawi
hmanraw chi hrang hrang inchawih mawi tak ri ang, inrem tak ri hi
ka hre nghal a. Rimawi ka hriat tawh zawng zawng aiin a mawi
zawk a, zahngaihna, khawngaihna leh hlimna thianghlima khat ni
hialin a lang. Ka taksa pum hian min tihlim veng veng hial mai a ni.
Vantirhkoh chuan, “Han en teh le,” a ti leh a. Ka mit chu a hma
lama ka hmuh tawh, nasa taka sawi nghinte chungah khan a fu ta a.
Chung mi ka lo hmuh tawhte \ap lai leh rilru hrehawm taka an
\awng\ai lai chu hmuhtir ka ni. An bul vela vêngtu vantirhkohte chu
a leta tihpun an nih bakah, an ke a\anga an chhip thlengin thirkawr
anga thuam chhuah an ni. Sipai pawl ang mai hian indawt fel takin
an che thlap thlap a. An hmelah chuan buaina nasa tak an tuar
tawh tih leh, indona hrehawm tak an paltlang tih a lang thei a.
232 THÚZIAK HMÁSÃTE
Chutichung chuan an landan chu chhungril lama hrehawmnain
hnuhma nei mah se van ropuinain an êng a. Hnehna chu an chang
ta, chu hnehna chuan an hnen ata hlimna leh lawmna thianghlim a
lantir a ni.
He mite pawl hi an tlêm telh telh a. |henkhat chu thin thlak an
ni a, kalkawngah hnutchhiah an ni. Engmah ngaihsak lo leh, pawlawh
taka thil ti, chhandamna leh hnehna chu nasa tak leh hrehawm taka
beih vaka neih phu ngawih ngawih tihote zawm duh lo chuan hnehna
chu an chang lo mai a, pawn khaw thima hnutchhiah niin an hmun
ruak chu thutak vuantu mi thar dangin an rawn luah zel a. Setana
tirhkohte chuan an lo en ve reng naa an ringtute chungah tih theih
engmah an nei lo.
Thirkawr anga inthuamten thiltihtheihna nasa tak nena thutak
an aupui thawm chu ka hria a. Nghawng pawh a nei nghal, mi
tamtak chu an pasalten an phuar a, naupangte chu an nu leh paten
an phuar bawk a. Mi rinawm, thutak hre lo tura dan behte chuan
phur takin an thu hriat chu an vuan nghal a. Chhungte hlauhna zawng
zawng a bo va, thutak chauh an chawisang bawk. Vantirhkoh
chuan, “Ruah hnuhnung, LALPA chenna ata tiharhtu lo chhuak,
vantirhkoh pathumnain a puan chu a ni,” tiin min chhang a.
Heng mi thlante chungah hian thiltihtheihna nasa tak a awm a.
Vantirhkoh chuan, “En leh rawh,” a ti leh a. Ka mit chu misual leh
ring lote chungah chuan a fu leh ta a. An lo phusa nasa mai. Pathian
mite thiltihtheihna leh \hahnemngaihna chuan kai thovin a tithinur a.
Hmun tinah an buai nuaih nuaih vek mai a. Pathian thiltihtheihna leh
êng neitute pawl dona dan an siamte chu ka hmu a. Pathian mite
chu thimnain a khuh mup chungin Pathian remtihna neia Amah ringin
an ding nghet tlat a. Mangang taka an awm lai chu ka hmu a, chutah
\hahnemngai taka Pathian an au thawm chu ka hre leh a. A chhun
a zanin, “Aw Pathian, i duhzawng tih ni rawh se. I hming a tihropui
theih chuan i mite tan tlanchhuahna kawng siam la. Kan vela milem
be mite lak a\ang hian min chhanchhuak ang che. Thi turin min ti a,
THLARAU THILPÊKTE 233
mahse i ban chakin chhandamna min siamsak thei,” tiin an \ap a.
Hengte hi ka rilrua la cham zawngte chu an ni mai e. An vai chuan
thutaka an tlin lohna hriaa Pathian duhzawnga an inpek pumhlumzia
lantir niin an lang a, chutichung chuan Jakoba ang khan tumah bang
awm lovin, an vai mai chuan \hahnemngai taka chhanchhuahna dilin
Pathian an buan a ni.
|hahnemngai taka an au veleh vantirhkohte chuan an khawngaih
em avangin chhanchhuak tura kal mai an duh a. Mahse an hotu
vantirhkoh sang tak mai chuan a remti mai lo. “Pathian duhdan
tihpuitlin a la ni lo ve. No chu an in ngei tur a ni a. Baptisma an
chang phawt tur a ni,” a ti a.
Chumi hnû lawkah chuan Pathian aw, van leh khawvel nghawr
nghing dur dur khawpa ring chu ka hre ta a. Lir nasa tak a nghing a,
kil tinah in a chim a. Hnehna au thawm ring tak leh fiah tak, mawi
êm êm hi ka hria a. A hma lawka hrênga tâng, lungngai êm êmho
chu ka han en a. An saltannaa tawp ta. Eng mawi tak hian a chhun
a. An va hmel\ha tehreng êm! Lungngaihna leh vei nei riaua an
lanna chu a reh a, an hriselin an hmêl hmuh a nuam ta ngei mai. An
hmelma, an bul vela milembe mite erawh chu mitthi ang maiin an let
der a; tlansa, mi thianghlimte hmêl êng chu an tuar zo lo a ni. He
ropuina êng hi van chhûm zinga Isua hmêl hmuh a nih thlengin a
cham a, mit khap kar chhung lekin mi rinawm, fiaha awm tawhte
chu ropuina ata ropui lehzualnaa tihdanglamin an awm ta a. Thlante
a lo inhawng a, mi thianghlimte chu thih theih lohna taksa puin an lo
thova, “Thihna leh thlan chunga hnehna!” tiin an au va; mi thianghlim
dam laite nen chuan a rualin an LALPA tawk turin boruakah hruai
chhoh an ni a, an lei thi thei tawh lo tur chuan mawi takin ropuina
leh hnehna chu an aupui ta a ni.
234 THÚZIAK HMÁSÃTE
BABULON SUALNA
Vantirhkoh pahnihnain kohhrante tlûk thu a puan a\ang khan
kohhrante chu an lo sual zual deuh deuh a. A hming chuan Krista
zuitu an han intive bawk a, khawvel nen an danglamna htiat theih a
ni lo. Rawngbawltute chuan Pathian Thu an han chhiar ve bawk
naa a ngaihthlak nuam lam hlir an sawi a. Hei hi mihring pianpui
rilru hian a do ngai lo. Thutak thiltihtheihna leh thlarau leh Krista
chhandamnate chauh hi thinlung bawlhhlawh tana huatthlala chu an
ni. Rawngbawlna lar takahte hian Setana thinurna chawk tho va,
misualte tikhur an awm lo va, nakin lawka lo thleng tur rorelna
hlauhawmzia mi thinlung leh chhia leh \ha hriatnaa tuh tak tak thei
an awm hek lo. Misualte chuan Pathian anna tak tak tel lo va
thianghlimna chu a lawm zawk avangin chutiang sakhuana chu
\anpuiin a thlavang an hauh tlat \hin.
Vantirhkoh chuan, “Felna ralthuam ni lo thil dang reng rengin
mihring chu thim thiltihtheihna chungah hnehna a chantir thei lo.
Setana chuan a taksa pakhat angin kohhrante chu a nei a. Mihring
thusawi leh thiltihte chu Pathian Thu, thutak tluang tlam takah an
cheng lo va. Khawvel \ian \hatna leh thlarau chu Pathian nena
inhmelmak tlat an ni. Thutak chuan a tlawmna ang ang leh a chakna,
Isuaa a lanchhuah dan ang hian khawvel rilru do tura tih a nih
apiangin tihduhdahna thlarau chu kaihthawh a ni ve ziah bawk.
Kristian inti tamtak hian Pathian an hre tak tak lo. Mihring pianpui
thinlung chu tihdanglam a ni lo va, tisa rilru pawh Pathian hmelma a
ni reng. Hming dang invuah pawh nise Setana chhiahhlawh rinawm
tak an ni,” a ti a.
Isuan van biakbûk hmun thianghlim a chhuahsana pindan
lehlama a luh a\ang khan kohhrante chu sava bawlhhlawh tinrenga
tihkhah a ni. Kohhran chhungah chuan sualna leh bawlhhlawhna
nasa tak ka hmu a; mahse a member-te chuan ‘Kristian’ an la inti
tho. An hnathawh te, an \awng\aina te, leh an infuihnate chu Pathian
mithmuhah chuan tenawm mai a ni. Vantirhkoh chuan, “An
inkhawmpuiah Pathian a tel thei lo. Mahni hmasialna, inbumna leh
THLARAU THILPÊKTE 235
dawt thu chu chhia leh \ha hriatna mausam \hakin an tilêng a. Heng
thil \ha lo tak tak hi sakhuana kawrin an tuam bawk,” a ti a. A
hming maia kohhran ni vete chapona chu entir ka ni a. An
ngaihtuahnaah Pathian a awm lo va, an rilru sual tak chu anmahniah
a cheng tlat a; an tisa thi thei chu an cheimawi a, chutah lungawi tak
leh nuam ti takin an inen \hin. Isua leh a vantirhkohte chuan thinur
chungin an lo en reng a. Vantirhkoh chuan, “An sualna leh chapona
chuan van a thleng a. An chanvo tur chu buatsaih mek a ni. Dikna
leh rorelna chu rei tak a muhil tawh a, mahse a ding chhuak thuai
dawn. Phuba chu ka chanpual a ni, ka la rul ang, LALPAN a ti,” a ti
a. Vantirhkoh pathumnain vauna hlauhawm tak a sawi kha a la
thleng dik ang a, mi sual zawng zawngin Pathian thinurna no chu an
la in ang. Setana tirhkoh sual chhiar sen lohte chu ram pumah insem
darhin kohhrante chu an chim mup reng a. Heng Setana tirhkohte
hian sakhaw pawlte chu sakhuana kawrfualin bumna nasa ber leh
sual râpthlâk ber berte chu a khuh avangin lawm takin an lo thlir a
ni.
Van zawng zawngte khian lunghnur takin Pathian kutchhuak
mihringte an mihring puiten dinhmun hniam ber, ransa tluk leka an
han hnûk hniam \thin chu an lo thlir reng a. Chu Chhandamtu
duhtaka, mihring retheihzia a hmuha khawngaih êm êm \hin zuitu
nia insawite chu he sualna râpthlâk tak mai, sal leh mihring thlarau
lei leh hralha sumdawnnaah hian phur takin an inrawlh a. Mihringte
lungngaihna chu hmun hrang hrangah phurh sawn niin lei leh hralh
an ni bawk. Vantirhkohte chuan an lo chhinchhiah zel a; lehkhabuah
ziah luh zel a ni. Bawihpa leh bawihnu, pate leh nute leh an fate,
unau hmeichhia leh mipa rinawm tak takte mittui chu vanah khawl
zel a ni bawk. Pathian chuan a thinurna chu rei lo tê chauh a sum
tawh ang. A thinlung chu he ram avang hian a alh a, a bikin sakhaw
pawl \henkhat, he sumdawnna râpthlâk tak mai awmtir phaltu leh
inrawlh ve hialte chungah hian a alh a ni. He rorelna dik lo, inawpna
tenawm leh tawrhna nasa hi mi inngaitlawm leh inphah hnuai Isua
zuitu intite chuan khawngaihna leh lainatna tel miah lovin zuk thlir
236 THÚZIAK HMÁSÃTE
mai mai a! An zinga tamtak phei chuan huatna nen lungawi takin he
sawi hleih theih loh khawpa tawrhna nasa hi an thlen thei a;
chutichung chuan Pathian chu chibai an la buk ngam zu nia!
Inhmuhsitna theuneu lo tak a ni; chutah chuan Setana a lawm a,
chutiang thil inmil lo lutuk nen chuan Krista leh a vantirhkohte chunga
hnehna chang intifahran hian “Heng mite hi Krista zuitu an ni,” tiin a
be leh a. Heng inti Kristianhote hian martarte chanchin chu bianga
mittui luang zawih zawihin an chhiar \hin a. An rinpuite chunga
mihring pangngai si chutianga an nunrawng thei chu mak an ti a.
Mahse chutiang taka thusawi \hin leh ngaihtuah \hinte chuan an
mihring puite chu salah an nei reng si a. Hei chauh hi a ni lo; khawvel
kalpui inzawmnate chu tichhiain an mihring puite chu rawng takin
an awp bet tlat mai a ni. Pope leh milembe miten Krista zuitute
chunga nunrawnna tawp lo an lantir ang chiah khan mihring tiha
mawi lo inawisakna chu an ti thei a ni. Vantirhkoh chuan, “Chu
mite tawrhna ai chuan milembe mite leh pope-hote tan Pathian
rorelna hlenchhuahna nia an tawrh tur chu tawrh a nuam zawk ang,”
a ti a. Awp beha awmte au thawm chuan van a thleng a, vantirhkohte
chuan mak ti êm êmin a Siamtu anpuia din mihringin a mihringpui
sawi sen rual loh khawpa a tihrehawm êm êm lai chu dingin an thlir
reng a. Vantirhkoh chuan, “Tiduhdahtute hming chu thisena ziah,
vuakna vuala thai, hrehawm nasa tak tuarte mittuiin a bual a ni.
Pathian thinurna chu he ram, enna nei ram ngei hian A thinurna no
a in zawh hma loh leh Babulon a hremna chu a lêt hnih a nih hma
chu a tawp lo vang. Anin a pêk ang ngei khan pe thung ula, a thil
tihzia ang zel chu a leh hnihin thungrul ula, a chawhpawlhna novah
chuan atan a leh hnihin chawhpawlhsak rawh u,” a ti a
(Thupuan18:6).
Bawih neitu* chuan engmah hre lo tura a hren a bawih thlarau
bo mawh chu a la phur ang a, bawih sualna chuan a neitu chu a la
kan dawn a ni. Pathian chuan engmah hre lova hrenbeh leh tihhniam
bawih chu Pathian emaw Bible emaw hre lo va, a pu vuakna
THLARAU THILPÊKTE 237
hruihrual chauh a hriat avang leh, ransa dinhmun ang leka ding a nih
avangin vanramah a hruai lût thei lo va. Mahse khawngaihnaa khat
Pathianin a tihtheih sang ber chu a ti a ni. La awm ngai reng reng lo
anga a awm a phal a, a pu erawh chuan hremna hnuhnung pasarih
a tawrh hnuah thawhlehna hnuhnungah a tho leh ang a, thih hnihna
râpthlâk tak chu a tuar leh ang. Tichuan Pathian rorelna dik chu a
lo thleng tawh dawn a ni.
Van boruak chu a êng thul, a thim leh thul, a buai nuaih vek
mai a ni. Tlangte chu luikam phairuang ang maiin an nghing a, kil
tinah lung lian pui pui a invawrh chhuak ur ur a. Tuipuite chu
bela tui chhuan ang maiin a so hlawk hlawk a, vaukamah lung
an vawrh chhuak chum chum bawk a. Pathianin Isua lo kal hun
tur a puan a, a mite tana chatuan thuthlung a puan lai chuan thu
chang khat a sawi a, a aw riin khawvel a fan chhuah ruih ruih
chhûng chuan a chawl zel a. Pathian fate chuan lei chunga Jehova
aw, khawpui ri ang maia ri fawn vel an ngaihthlak lai chuan
chung lam chauh an thlir a. A va râpthlâk kher êm!. Thu chang
khat a sawi zawh apiangin mi thianghlimte chuan, “Ava ropui
êm! Haleluiah!,” tiin an lo au va. An hmêl chu Pathian ropuina
chuan a ên a, Sinai Tlang a\anga hmêl êng sut chunga Mosia
rawn chhuk thla ang maia ropui kha an ni. An ropuina êng avang
chuan mi sualte chuan an en ngam ta lo va. A Sabbath vawng
246 THÚZIAK HMÁSÃTE
thianghlimtute chunga malsawmna tawp ngai lo puan a nih lai
chuan sakawlh leh a lem chunga hnehna au thawm nasa tak mai
chu a lo ri chhuak a.
MITHIANGHLIMTE LÃWMMAN
Vantirhkoh tamtak, lallukhum ropui tak kenga khawpui rawn
chhuahsan ka hmu a,mi thianghlimte lallukhum tur, an hming \heuh
chuanna lallukhum chu a ni. Isuan lallukhum a lam veleh vantirhkohte
248 THÚZIAK HMÁSÃTE
chuan an rawn pe a, tichuan Isua chuan a kut dinglam ngeiin mi
thianghlimte chu an chan tur lallukhum chu a khumtir ta \heuh a.
Chutiang bawkin vantirhkohte chuan \ing\ang an rawn la a, Isuan
mithianghlimte chu a lo pe zel a. Vantirhkoh zinga a hruaitu chuan
\ing\ang chu a han tum a, chutah an vai mai chuan hlim takin fakna
hla chu an sa a, an \ing\ang chu mawi êm êmin an perh thiam vek a,
sawiselbo zai mawi êm êm chu a lo ri chhuak ta a ni. Tichuan Isuan
tlansate chu khawpui kawngkhar thlengin a hruai tih ka hmu a.
Khawpui kawngkhar chu vuanin a hawng a, thutak vawngtu hnamte
chu a chhunga lût tur chuan a sawm ta a ni.
Isua chu nunna thing bula a mite hruaiin ka hmu leh a, mihring
thi thei benga hriat phak rimawi mawi ber ai pawha mawi zawk A
aw duhawm tak chuan heti hian a ti a, “He thing hnah hi hnamte tan
damna an ni; in vaiin ei rawh u,” tiin (Thupuan 22:2). Chu thing
rah chu a mawi êm êm bakah, mithianghlimte chuan duh duhin an ei
thei a. Khawpui lai takah chuan lal\hutthleng a inhung a, chuta \ang
chuan nunna tui fim tak, krustal lung ang maia fim hi a lo luang
chhuak a. He lui kam tawn tawnah hian nunna thing a ding a,
luikamahte chuan thing mawi êm êm, chaw atana rintlak rah chhuah
\hinte chu an ding bawk a.
THLARAU THILPÊKTE 249
Vanram chanchin sawi nan mihring \awngte hi an tawk lo a ni
ber e. Chutiang thil hmuhtir ka nih lai chuan mak tihnain ka khat a.
A ropuizia leh mawizia ka hmuh chuan ziakzawm thei lovin ka pen
chu ka dah a, “Aw hmangaihna, hmangaihna mak tak chu!” tiin ka
au chhuak ta hial a. Vanram ropuizia emaw chhandamtu
hmangaihna thûkzia emaw hi khawvel \awng hausa ber pawh hian
a sawi fiah zo lo a ni.
LEI TIHRAMNA
Lei lam chuan ka mit a la leh ta a. Mi sualte chu tihboral an ni a,
an ruangte chu a let phengphung mai. Hremna pasariha Pathian
thinurna chu lei mite chungah a tla a, an leite sehin Pathian chu
anchhia an lawh a. Berampu suakte chu Jehova thinurna entirtu an
ni. An mitte chu a khura a awm laiin a kang ral a, an leite pawh an
kaah an la din reng laiin a kangral bawk. Pathian awin mithianghlimte
a chhanchhuah hnu chuan mi sualte chu anmahni leh anmahni an
intibuai \an ta a. Lei chu thisenin a bual a ni ber e, mitthi ruang chu
kiltinah mittlin tawkin an awm nulh mai a ni.
Lei chuan rauhsan thlaler a ang ber mai. Khawpui leh thingtlang
khuate chu lirnghingin a sawi avangin an tlusawp nuaih a. Tlangte
chu laksawn an ni a, an awmna hmunte chu an khuar kêk kûk mai
a. Lei chung hmun tinah chuan lungpui lian pui pui, tuipui vawrh
chhuahte leh lei a\anga sawichhuahte chu an darh phengphung a.
Thinglian pui puite chu an tlukar a, an thal pheng phung bawk a.
Hei hi Setana leh a tirhkohte kum sang khat zet an awmna tur chu
a ni. Hetah ngei hian Pathian dan a dona rah hmu tura vakvel turin
hnutchhiah a ni ang. Kum sang khat zet chu, anchhia a tihchhuah
rah chu a hmu dawn a ni. Lei bak hi a pelh phalsak a nih dawn loh
avangin arsi danga suala tlu ve lote bum tura a kal vêl phalsak a ni
lo va. Hemi chhung hian Setana chuan a tuar nasa hle ang. A tlûk
a\ang khan sual ve tura mite thlem reng rengin a hmanhlel a. Tunah
250 THÚZIAK HMÁSÃTE
erawh chuan a thiltihtheihna laksak a ni a, a tlûk a\anga a thil tih
tawh zawng zawng chhui kirna hun pêk a ni ang. A hmabak
huphurhawm tak leh râpthlâk tak mai a thil tihsual ai zawng zawng
a tawrh hun turte leh, mite sual tura hruaina zawng zawng avanga
hrem a nih hun tur thlir lawkna hun pêk a ni bawk.
THAWHLEHNA VAWIHNIHNA
Isua leh amah zuitu vantirhkoh thianghlim rualte chuan tlansa
mi thianghlimte nen khawpui chu an chhuahsan a. Vantirhkohte
chuan an Hotu chu din hualin a kalnaah chuan zui zel a, an hnunglamah
tlansa mi thianghlimten an zui bawk a. Chutah aw râpthlâk tak,
ropui tak, hlauhawm tak hian misual thi tawhte chu a ko va; thlana
an luhpui natna ang ang khan chak lo takin an lo tho chhuak a. A
va râpthlâk teh reng êm! Thawhlehna hmasaa thote kha chu thih
theih lohna nun sawisel bo nen an tho va; a hnuhnunga thote hmêlah
erawh chuan anchhe hnuhma a langsar hle a ni. Lei lalte leh mi
ropuite, mi vantlang leh mi hnuaihnungte, mi thiam leh thiam lote an
vaiin an kal khawm a. Mi tinin mihring Fapa chu an hmu a; amah
hmusita nuihsantu, a lu thianghlim taka hling lukhum nghattute leh,
luang tianga vawtute ngei chuan, A ropuina zawng zawng nena a
inthuam lai chu an hmu a. A chungthu an rel laia chil chhaktute kha
a hmêl êng leh ropuina êng hmu ngam lovin an kun a. A kut leh kea
thir zum kheng lûttute khan khenbeh a nih chhinchhiahna chu an en
reng a. A naka chhuntute khan a taksaa an nunrawnzia lantirtu
hliam chu an hmu bawk a. Amah ngei chu an khenbeh tawh hnu leh
a lungngaih ber lai pawha an hmuhsit êm êm kha a ni tih an hre
chiang a. Lalte Lal, hotute Hotu hma ata bihruk an tum lai chuan
râpthlâk khawp hian boruak chu rei tak a reh vawng vawng a.
Mi tin mai chuan an hmuhsit hnu ropuina râpthlâk tak mai lak
a\anga bihruk tumin lungpuite an bêl a. A ropuina leh mawina tûma
tluk rual lohin a hneh em avang chuan râpthlâk khawpa mak
danglamin, “LALPA hminga lo kal chu a eng a thâwl e,” tiin an au
rual a.
252 THÚZIAK HMÁSÃTE
Isua leh a vantirhkoh thianghlimte chu mi thianghlimte nen chuan
khawpuiah an lût leh a, chu veleh misualte lungngai rûm thawmin
boruak chu a khat nghal a. Setanan hna a thawk \an leh ta tih ka
hmu a. A thuhnuaia awmho chu tlawh kualin a tichak thar leh a,
amah leh a tirhkohte chu an chak tawk tih a hrilh bawk a.
Maktaduaih sang tamtak kaihthawhte chu a kawk a. An zingah
chuan indo thiam tak tak, ram tamtak titlawm tawh \hin, lalte leh
indo mite an tam hle mai.
Indonaa la tlawm ngai lo mi lian leh huaisen pui pui lah an kuh
\el \ul mai bawk a. An zingah chuan a hmaa lalte tihkur \hintu mi
chapo Napolean-a pawh a awm ve a. Hnehna ûma indonaa thi mi
ngaihsan leh mi hming\hate an awm a. Thlan a\anga an lo thawh
chuan an thih laia an ngaihtuahna chiah kha an rawn thawhpui a.
Anmahni hnehtute hneh lêt chakna rilru tho kha an la pu a. Setana
leh a tirhkohte chu, chung hnehtu mi ropui leh mi chak tak takte
nen chuan an inrawn khawm a. Chutah sipai rual ropui tak mai chu
a han thlir leh a, khaw chhunga mite chu tlêm tê leh chak lo tak an
ni a, han chhovin an han la ang a, a chhunga chêngte zawng zawng
chu theh chhuakin a ropuina leh hausakna chu an chhuhsak thei
ang tiin a hrilh a.
Setana chuan a bum hlawhtling leh ta. An vai mai chuan indo
turin an inbuatsaih nghal a. Chung sipai rual zingah chuan mi thiam
tak tak an awm \euh a, indona ralthuam chi hrang hrang an buatsaih
a. Chutah Setana chuan hma a hruai a, van mite do tur chuan an
che chhuak ta a ni. Lalte leh indo mite chu Setana bul hnaiah chuan
an awm a, pawl tamtaka in\henin mipuiin an zui bawk a. Pawl tinin
hruaitu bik an nei zel a. Khawpui thianghlim lam an pan lai chuan fel
taka remruat a ni. Isua chuan khawpui kawngkharte chu a khar a,
tichuan chung sipai rual ropui takte chuan indona râpthlâk tak a
awm beiseiin an inrem fel a.
THLARAU THILPÊKTE 253
Isua leh a vantirhkoh rualte leh mi thianghlim zawng zawngte
chu lallukhum tle mawi êm êm mai khum chungin khawpui hungna
chung lamah chuan an rawn inlar ta a. Isua chuan ropui takin,
“Nangni mi sualte u, mi felte lawmman hi en teh u; nangni ka tlansate
u, mi sualte lawmman hi en ve teh u,” a ti a. Mipui chhiarsen rual
lohte chuan khawpui kulh chunga pawl ropui tak lo langte chu an
hmu a. An lallukhum êngte an hmuh a, Isua hmêl ên lêttu an hmêl
êng ropui takte chu an hmuh bawk a, tûma elphâk rual loh lalte
Lal, hotute Hotu ropuina an hmuh chuan an huaisenna an hloh a.
Ropuina leh rophumrûk chana inhriatna chuan an thinlung a dek a,
sual man chu thihna a ni tih an hre chiang ta. Pawl thianghlim leh
ropui tak, an lo hmuhsit tawh \hinte chu ropuina leh chawimawina
te, thih theih lohna leh chatuan nunna neiin an hmu a; anni lah chu
khawpui pawnah thil bawlhhawh tin reng nen an awm si a.
Setana leh a tirhkohte chuan an tuar rei viau mai. Setana chuan
ama sualna rah chauh a tuar lo; tlansate sualna a chunga nghah
zawng zawngte nen a tuar vek bakah, thlarau chhiatna a thlen zawng
zawng tawrh ai pawh a tuar ang. Tichuan Setana leh mi sual zawng
zawngte chu meia kan ral an ni a, Pathian reldikna pawh hlen a ni
254 THÚZIAK HMÁSÃTE
ta. Vantirhkoh zawng zawng leh tlansa mi thianghlimte chuan ring
takin, “Amen!” an ti a.