1

Apologia

Plato

Greek text with glosses provided in Greek

Juan Coderch
2

Apologia, Plato
Greek text with glosses provided in Greek

First Edition

© 2018 by Juan Coderch

All rights reserved. This PDF can be downloaded for free. The author has made an online version of this work
available under a Creative Commons Attribution-Noncommercial-Share Alike 3.0 License (the terms of the
license can be accessed at creativecommons.org), which means, among other things, that you may not attribute
this work or part of it to another author and that you may not use it for commercial purposes. Please observe
Sections 107 and 108 of the U.S. Copyright Law.
 3

PREFACE

The purpose of this work is to offer students the possibility of reading an original Greek text without
having to use the unfortunately frequent resource of the bilingual edition. I try to offer in the margin
of the page the meaning for difficult or unusual words by means of synonims, antonyms, definitions,
offering the same words but in another order, etc., but using only the same language in which the text
was written.

Reading an original text will always remain a very difficult task, so that it is normal that even with the
provided glosses and explanations etc. the meaning of some parts remain obscure and students have to
resource to a translation to understand what the text says, but trying to remain inside the language
itself as much as possible will help in the task of learning it.

I have renounced to an initial idea of giving additional information, like indicating the different parts
of the work (Exordium, Narratio, etc. if for instance it is a speech), as the student can easily find this
somewhere else, I limit my help to the language field. Students should face this text after they have
got all that information about it, once they know what they are going to read.

« “the antonym of.”

= “the same as” (even if the similarity is approximate).
: offers some kind of explanation.
< “it comes from.”
[ ] indicates that the element inside it, ellided in the text, has been added to help comprehension.
( ) offers any other kind of additional information.
4

o{ti = o{ ti Ὅτι µὲν ὑµεῖς, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πεπόνθατε ὑπὸ τῶν ἐµῶν
pepovnqate < pavscw
ejpilanqavnomai ejmautou` = oujk κατηγόρων, οὐκ οἶδα· ἐγὼ δ' οὖν καὶ αὐτὸς ὑπ' αὐτῶν ὀλίγου ἐµαυτοῦ
oi\da tiv~ eijmi
ἐπελαθόµην, οὕτω πιθανῶς ἔλεγον. καίτοι ἀληθές γε ὡς ἔπος εἰπεῖν

οὐδὲν εἰρήκασιν. µάλιστα δὲ αὐτῶν ἓν ἐθαύµασα τῶν πολλῶν ὧν

eujlabevomai = ejpimelevomai ἐψεύσαντο, τοῦτο ἐν ᾧ ἔλεγον ὡς χρὴ ὑµᾶς εὐλαβεῖσθαι µὴ ὑπ' ἐµοῦ

ἐξαπατηθῆτε ὡς δεινοῦ ὄντος λέγειν. τὸ γὰρ µὴ αἰσχυνθῆναι ὅτι

e[rgw/ « lovgw/ αὐτίκα ὑπ' ἐµοῦ ἐξελεγχθήσονται ἔργῳ, ἐπειδὰν µηδ' ὁπωστιοῦν
mhd∆ oJpwstiou`n = oujdamw`~
φαίνωµαι δεινὸς λέγειν, τοῦτό µοι ἔδοξεν αὐτῶν ἀναισχυντότατον

deino;n levgein εἶναι, εἰ µὴ ἄρα δεινὸν καλοῦσιν οὗτοι λέγειν τὸν τἀληθῆ λέγοντα· εἰ
to;n tajlhqh` levgonta = tajlhqh`
levgein
µὲν γὰρ τοῦτο λέγουσιν, ὁµολογοίην ἂν ἔγωγε οὐ κατὰ τούτους εἶναι

ti: mikrovn ti ῥήτωρ. οὗτοι µὲν οὖν, ὥσπερ ἐγὼ λέγω, ἤ τι ἢ οὐδὲν ἀληθὲς

εἰρήκασιν, ὑµεῖς δέ µου ἀκούσεσθε πᾶσαν τὴν ἀλήθειαν - οὐ µέντοι

µὰ Δία, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κεκαλλιεπηµένους γε λόγους, ὥσπερ οἱ

τούτων, ῥήµασί τε καὶ ὀνόµασιν οὐδὲ κεκοσµηµένους, ἀλλ'

toi`~ eijkh`/ ejpitucou`sin ἀκούσεσθε εἰκῇ λεγόµενα τοῖς ἐπιτυχοῦσιν ὀνόµασιν - πιστεύω γὰρ

δίκαια εἶναι ἃ λέγω - καὶ µηδεὶς ὑµῶν προσδοκησάτω ἄλλως· οὐδὲ

γὰρ ἂν δήπου πρέποι, ὦ ἄνδρες, τῇδε τῇ ἡλικίᾳ ὥσπερ µειρακίῳ

lovgou~ plavttw: lovgou~ kosmevw πλάττοντι λόγους εἰς ὑµᾶς εἰσιέναι.

 5

καὶ µέντοι καὶ πάνυ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῦτο ὑµῶν δέοµαι καὶ

parivemai = kta`sqai bouvlomai παρίεµαι· ἐὰν διὰ τῶν αὐτῶν λόγων ἀκούητέ µου ἀπολογουµένου δι'

i{na = ou| ὧνπερ εἴωθα λέγειν καὶ ἐν ἀγορᾷ ἐπὶ τῶν τραπεζῶν, ἵνα ὑµῶν πολλοὶ

a[lloqi = ejn a[lloi~ tovpoi~ ἀκηκόασι, καὶ ἄλλοθι, µήτε θαυµάζειν µήτε θορυβεῖν τούτου ἕνεκα.

ἔχει γὰρ οὑτωσί. νῦν ἐγὼ πρῶτον ἐπὶ δικαστήριον ἀναβέβηκα, ἔτη

xevnw~ e[cw = oujde;n oi\da γεγονὼς ἑβδοµήκοντα· ἀτεχνῶς οὖν ξένως ἔχω τῆς ἐνθάδε λέξεως.

w{sper ou\n (a[n) ὥσπερ οὖν ἄν, εἰ τῷ ὄντι ξένος ἐτύγχανον ὤν, συνεγιγνώσκετε δήπου

ἄν µοι εἰ ἐν ἐκείνῃ τῇ φωνῇ τε καὶ τῷ τρόπῳ ἔλεγον ἐν οἷσπερ

ejteqravmmhn < trevfw ἐτεθράµµην, καὶ δὴ καὶ νῦν τοῦτο ὑµῶν δέοµαι δίκαιον, ὥς γέ µοι
w{~ gev moi dokw`: nomivzw ga;r tou`to
divkaion ei\nai
δοκῶ, τὸν µὲν τρόπον τῆς λέξεως ἐᾶν - ἴσως µὲν γὰρ χείρων, ἴσως δὲ

βελτίων ἂν εἴη - αὐτὸ δὲ τοῦτο σκοπεῖν καὶ τούτῳ τὸν νοῦν προσέχειν,

au{th [ejsti;n hJ] ajrhthv εἰ δίκαια λέγω ἢ µή· δικαστοῦ µὲν γὰρ αὕτη ἀρετή, ῥήτορος δὲ

τἀληθῆ λέγειν.

Πρῶτον µὲν οὖν δίκαιός εἰµι ἀπολογήσασθαι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,

πρὸς τὰ πρῶτά µου ψευδῆ κατηγορηµένα καὶ τοὺς πρώτους

κατηγόρους, ἔπειτα δὲ πρὸς τὰ ὕστερον καὶ τοὺς ὑστέρους. ἐµοῦ γὰρ

πολλοὶ κατήγοροι γεγόνασι πρὸς ὑµᾶς καὶ πάλαι πολλὰ ἤδη ἔτη
6

καὶ οὐδὲν ἀληθὲς λέγοντες, οὓς ἐγὼ µᾶλλον φοβοῦµαι ἢ τοὺς ἀµφὶ

Ἄνυτον, καίπερ ὄντας καὶ τούτους δεινούς· ἀλλ' ἐκεῖνοι δεινότεροι, ὦ

ἄνδρες, οἳ ὑµῶν τοὺς πολλοὺς ἐκ παίδων παραλαµβάνοντες ἔπειθόν τε

καὶ κατηγόρουν ἐµοῦ µᾶλλον οὐδὲν ἀληθές, ὡς ἔστιν τις Σωκράτης

: o}~ peri; tw`n metewvrwn frontivzei σοφὸς ἀνήρ, τά τε µετέωρα φροντιστὴς καὶ τὰ ὑπὸ γῆς πάντα

ἀνεζητηκὼς καὶ τὸν ἥττω λόγον κρείττω ποιῶν. οὗτοι, ὦ ἄνδρες

Ἀθηναῖοι, οἱ ταύτην τὴν φήµην κατασκεδάσαντες, οἱ δεινοί εἰσίν µου

κατήγοροι· οἱ γὰρ ἀκούοντες ἡγοῦνται τοὺς ταῦτα ζητοῦντας οὐδὲ

θεοὺς νοµίζειν. ἔπειτά εἰσιν οὗτοι οἱ κατήγοροι πολλοὶ καὶ πολὺν

χρόνον ἤδη κατηγορηκότες, ἔτι δὲ καὶ ἐν ταύτῃ τῇ ἡλικίᾳ λέγοντες

πρὸς ὑµᾶς ἐν ᾗ ἂν µάλιστα ἐπιστεύσατε, παῖδες ὄντες ἔνιοι ὑµῶν καὶ

ejrevmhn [divkhn]: ejmou` ajpovnto~ µειράκια, ἀτεχνῶς ἐρήµην κατηγοροῦντες ἀπολογουµένου οὐδενός. ὃ

oi|ovn te = duvnatovn [ejstin] δὲ πάντων ἀλογώτατον, ὅτι οὐδὲ τὰ ὀνόµατα οἷόν τε αὐτῶν εἰδέναι

καὶ εἰπεῖν, πλὴν εἴ τις κωµῳδοποιὸς τυγχάνει ὤν. ὅσοι δὲ φθόνῳ καὶ

διαβολῇ χρώµενοι ὑµᾶς ἀνέπειθον - οἱ δὲ καὶ αὐτοὶ πεπεισµένοι

a[porov~ ejstin = calepovn ejstin eij~ ἄλλους πείθοντες - οὗτοι πάντες ἀπορώτατοί εἰσιν· οὐδὲ γὰρ
aujto;n ajfivkesqai
oujdevna aujtw`n ἀναβιβάσασθαι οἷόν τ' ἐστὶν αὐτῶν ἐνταυθοῖ οὐδ' ἐλέγξαι οὐδένα, ἀλλ'

ajnavgkh [ejstin] ἀνάγκη ἀτεχνῶς ὥσπερ σκιαµαχεῖν ἀπολογούµενόν τε καὶ ἐλέγχειν

 7

µηδενὸς ἀποκρινοµένου. ἀξιώσατε οὖν καὶ ὑµεῖς, ὥσπερ ἐγὼ λέγω,

dittov~ = diplou`~ διττούς µου τοὺς κατηγόρους γεγονέναι, ἑτέρους µὲν τοὺς ἄρτι

κατηγορήσαντας, ἑτέρους δὲ τοὺς πάλαι οὓς ἐγὼ λέγω, καὶ οἰήθητε

δεῖν πρὸς ἐκείνους πρῶτόν µε ἀπολογήσασθαι· καὶ γὰρ ὑµεῖς ἐκείνων

πρότερον ἠκούσατε κατηγορούντων καὶ πολὺ µᾶλλον ἢ τῶνδε τῶν

ὕστερον.

ajpologhtevon [moiv ejstin] Εἶεν· ἀπολογητέον δή, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ ἐπιχειρητέον ὑµῶν
[ejx] uJmw`n ejxelevsqai ejn ou{tw~
ojlivgw/ crovnw/
ejn pollw`/ crovnw/ e[scete: dia; ἐξελέσθαι τὴν διαβολὴν ἣν ὑµεῖς ἐν πολλῷ χρόνῳ ἔσχετε ταύτην ἐν
pollou` crovnou ejkthvsasqe
οὕτως ὀλίγῳ χρόνῳ. βουλοίµην µὲν οὖν ἂν τοῦτο οὕτως γενέσθαι, εἴ

τι ἄµεινον καὶ ὑµῖν καὶ ἐµοί, καὶ πλέον τί µε ποιῆσαι ἀπολογούµενον·

οἶµαι δὲ αὐτὸ χαλεπὸν εἶναι, καὶ οὐ πάνυ µε λανθάνει οἷόν ἐστιν.

o{ph/ = o{poi ὅµως τοῦτο µὲν ἴτω ὅπῃ τῷ θεῷ φίλον, τῷ δὲ νόµῳ πειστέον καὶ

ἀπολογητέον.

Ἀναλάβωµεν οὖν ἐξ ἀρχῆς τίς ἡ κατηγορία ἐστὶν ἐξ ἧς ἡ ἐµὴ διαβολὴ

γέγονεν, ᾗ δὴ καὶ πιστεύων Μέλητός µε ἐγράψατο τὴν γραφὴν

ταύτην. εἶεν· τί δὴ λέγοντες διέβαλλον οἱ διαβάλλοντες; ὥσπερ οὖν

ajntwmosiva = o} oJ kathvgoro~ o[mnu- κατηγόρων τὴν ἀντωµοσίαν δεῖ ἀναγνῶναι αὐτῶν·

sin
8

periergavzomai = poiw` o} ouj dei` me "Σωκράτης ἀδικεῖ καὶ περιεργάζεται ζητῶν τά τε ὑπὸ γῆς καὶ οὐράνια
poiei`n

καὶ τὸν ἥττω λόγον κρείττω ποιῶν καὶ ἄλλους ταὐτὰ ταῦτα

διδάσκων." τοιαύτη τίς ἐστιν· ταῦτα γὰρ ἑωρᾶτε καὶ αὐτοὶ ἐν τῇ

Ἀριστοφάνους κωµῳδίᾳ, Σωκράτη τινὰ ἐκεῖ περιφερόµενον,

w|n pevri = peri; w|n φάσκοντά τε ἀεροβατεῖν καὶ ἄλλην πολλὴν φλυαρίαν φλυαροῦντα, ὧν

ejpai?w = oi\da ἐγὼ οὐδὲν οὔτε µέγα οὔτε µικρὸν πέρι ἐπαΐω. καὶ οὐχ ὡς ἀτιµάζων
ouj levgw wJ~ ajtimavzwn
λέγω τὴν τοιαύτην ἐπιστήµην, εἴ τις περὶ τῶν τοιούτων σοφός ἐστιν -

tosauvta~ divka~: a[llhn divkhn tauvth/ µή πως ἐγὼ ὑπὸ Μελήτου τοσαύτας δίκας φεύγοιµι - ἀλλὰ γὰρ ἐµοὶ
oJmoivan
ajlla; gavr = ajlla; diovti
tou;~ pollou;~ uJmw`n τούτων, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οὐδὲν µέτεστιν. µάρτυρας δὲ αὖ ὑµῶν

ajxiw`: nomivzw a[xion ei\nai τοὺς πολλοὺς παρέχοµαι, καὶ ἀξιῶ ὑµᾶς ἀλλήλους διδάσκειν τε καὶ

φράζειν, ὅσοι ἐµοῦ πώποτε ἀκηκόατε διαλεγοµένου - πολλοὶ δὲ ὑµῶν

οἱ τοιοῦτοί εἰσιν - φράζετε οὖν ἀλλήλοις εἰ πώποτε ἢ µικρὸν ἢ µέγα

ἤκουσέ τις ὑµῶν ἐµοῦ περὶ τῶν τοιούτων διαλεγοµένου, καὶ ἐκ τούτου

toiau`ta: yeudh` γνώσεσθε ὅτι τοιαῦτ' ἐστὶ καὶ τἆλλα περὶ ἐµοῦ ἃ οἱ πολλοὶ λέγουσιν.

oujde;n [ajlhqev~] ejstin Ἀλλὰ γὰρ οὔτε τούτων οὐδέν ἐστιν, οὐδέ γ' εἴ τινος ἀκηκόατε ὡς ἐγὼ

ejpiceirw` paideuvein = paideuvw παιδεύειν ἐπιχειρῶ ἀνθρώπους καὶ χρήµατα πράττοµαι, οὐδὲ τοῦτο

ἀληθές. ἐπεὶ καὶ τοῦτό γέ µοι δοκεῖ καλὸν εἶναι,

 9

εἴ τις οἷός τ' εἴη παιδεύειν ἀνθρώπους ὥσπερ Γοργίας τε ὁ Λεοντῖνος

καὶ Πρόδικος ὁ Κεῖος καὶ Ἱππίας ὁ Ἠλεῖος. τούτων γὰρ ἕκαστος, ὦ

ἄνδρες, οἷός τ' ἐστὶν ἰὼν εἰς ἑκάστην τῶν πόλεων τοὺς νέους - οἷς

sunei`nai w|/: wJ~ didavskalon e[cein ἔξεστι τῶν ἑαυτῶν πολιτῶν προῖκα συνεῖναι ᾧ ἂν βούλωνται -
o{n

peivqousi: peivqein τούτους πείθουσι τὰς ἐκείνων συνουσίας ἀπολιπόντας σφίσιν συνεῖναι

: cavrin didovnai χρήµατα διδόντας καὶ χάριν προσειδέναι. ἐπεὶ καὶ ἄλλος ἀνήρ ἐστι

[ejgw;] e[tucon Πάριος ἐνθάδε σοφὸς ὃν ἐγὼ ᾐσθόµην ἐπιδηµοῦντα· ἔτυχον γὰρ

ajndriv = pro;~ a[ndra προσελθὼν ἀνδρὶ ὃς τετέλεκε χρήµατα σοφισταῖς πλείω ἢ σύµπαντες
televw = crhvmata ajntiv tino~
parevcw
ajnhrovmhn < ajnerwtavw οἱ ἄλλοι, Καλλίᾳ τῷ Ἱππονίκου· τοῦτον οὖν ἀνηρόµην - ἐστὸν γὰρ

αὐτῷ δύο ὑεῖ - "Ὦ Καλλία," ἦν δ' ἐγώ, "εἰ µέν σου τὼ ὑεῖ πώλω ἢ

ei[comen: ejdunavmeqa µόσχω ἐγενέσθην, εἴχοµεν ἂν αὐτοῖν ἐπιστάτην λαβεῖν καὶ

poihvsein [peri;] thvn µισθώσασθαι ὃς ἔµελλεν αὐτὼ καλώ τε κἀγαθὼ ποιήσειν τὴν

προσήκουσαν ἀρετήν, ἦν δ' ἂν οὗτος ἢ τῶν ἱππικῶν τις ἢ τῶν

γεωργικῶν· νῦν δ' ἐπειδὴ ἀνθρώπω ἐστόν, τίνα αὐτοῖν ἐν νῷ ἔχεις

ἐπιστάτην λαβεῖν; τίς τῆς τοιαύτης ἀρετῆς, τῆς ἀνθρωπίνης τε καὶ

ejskevfqai < skevptomai (= ejxetavzw) πολιτικῆς, ἐπιστήµων ἐστίν; οἶµαι γάρ σε ἐσκέφθαι διὰ τὴν τῶν ὑέων
dia; th;n touvtou kth`sin = diovti
tou`to e[cei~
κτῆσιν. ἔστιν τις," ἔφην ἐγώ, "ἢ οὔ;" "Πάνυ γε," ἦ δ' ὅς. "Τίς," ἦν δ'

podapov~ = povqen ἐγώ, "καὶ ποδαπός, καὶ πόσου διδάσκει;"

povsou = ejpi; povsw/
10

"Εὔηνος," ἔφη, "ὦ Σώκρατες, Πάριος, πέντε µνῶν." καὶ ἐγὼ τὸν

ejmakavrisa = ejnovmiza makavrion Εὔηνον ἐµακάρισα εἰ ὡς ἀληθῶς ἔχοι ταύτην τὴν τέχνην καὶ οὕτως
ei\nai
kalluvnomai, aJbruvnomai = makav- ἐµµελῶς διδάσκει. ἐγὼ γοῦν καὶ αὐτὸς ἐκαλλυνόµην τε καὶ
riov~ eijmi
ἡβρυνόµην ἂν εἰ ἠπιστάµην ταῦτα· ἀλλ' οὐ γὰρ ἐπίσταµαι, ὦ ἄνδρες

Ἀθηναῖοι.

to; so;n pra`gma: o} poiei`~ Ὑπολάβοι ἂν οὖν τις ὑµῶν ἴσως· "Ἀλλ', ὦ Σώκρατες, τὸ σὸν τί ἐστι

πρᾶγµα; πόθεν αἱ διαβολαί σοι αὗται γεγόνασιν; οὐ γὰρ δήπου σοῦ, γε

perittov~ = a[lloio~ kai; beltivwn οὐδὲν τῶν ἄλλων περιττότερον πραγµατευοµένου, ἔπειτα τοσαύτη

φήµη τε καὶ λόγος γέγονεν, εἰ µή τι ἔπραττες ἀλλοῖον ἢ οἱ πολλοί.

λέγε οὖν ἡµῖν τί ἐστιν, ἵνα µὴ ἡµεῖς περὶ σοῦ αὐτοσχεδιάζωµεν." ταυτί

levgein [a]n] µοι δοκεῖ δίκαια λέγειν ὁ λέγων, κἀγὼ ὑµῖν πειράσοµαι ἀποδεῖξαι τί

ποτ' ἐστὶν τοῦτο ὃ ἐµοὶ πεποίηκεν τό τε ὄνοµα καὶ τὴν διαβολήν.

ἀκούετε δή. καὶ ἴσως µὲν δόξω τισὶν ὑµῶν παίζειν· εὖ µέντοι ἴστε,

πᾶσαν ὑµῖν τὴν ἀλήθειαν ἐρῶ. ἐγὼ γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, δι' οὐδὲν

[dia;] poivan sofivan (tauvthn) ἀλλ' ἢ διὰ σοφίαν τινὰ τοῦτο τὸ ὄνοµα ἔσχηκα. ποίαν δὴ σοφίαν

ταύτην; ἥπερ ἐστὶν ἴσως ἀνθρωπίνη σοφία· τῷ ὄντι γὰρ κινδυνεύω

[kata;] tauvthn ταύτην εἶναι σοφός. οὗτοι δὲ τάχ' ἄν, οὓς ἄρτι ἔλεγον,
tavca = i[sw~
 11

[kata;] meivzw µείζω τινὰ ἢ κατ' ἄνθρωπον σοφίαν σοφοὶ εἶεν, ἢ οὐκ ἔχω τί λέγω· οὐ
oujk e[cw tiv levgw: oujk oi\da pw`~ dei`
tou`to levgein
fhsi; [ejme; toiauvthn sofivan e[cein] γὰρ δὴ ἔγωγε αὐτὴν ἐπίσταµαι, ἀλλ' ὅστις φησὶ ψεύδεταί τε καὶ ἐπὶ
ejpi; diabolh`/ = diabavllein boulov-
meno~ διαβολῇ τῇ ἐµῇ λέγει. καί µοι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, µὴ θορυβήσητε,

ejmo;n to;n lovgon o}n = ejmou;~ tou;~ µηδ' ἐὰν δόξω τι ὑµῖν µέγα λέγειν· οὐ γὰρ ἐµὸν ἐρῶ τὸν λόγον ὃν ἂν
lovgou~ ou}~
: ejrw` tou;~ touvtou lovgou~ o}~ a[xio~ λέγω, ἀλλ' εἰς ἀξιόχρεων ὑµῖν τὸν λέγοντα ἀνοίσω. τῆς γὰρ ἐµῆς, εἰ
uJmi`n ejstin

δή τίς ἐστιν σοφία καὶ οἵα, µάρτυρα ὑµῖν παρέξοµαι τὸν θεὸν τὸν ἐν

Δελφοῖς. Χαιρεφῶντα γὰρ ἴστε που. οὗτος ἐµός τε ἑταῖρος ἦν ἐκ νέου

: su;n uJmi`n sunevfuge o{te ejk th`~ καὶ ὑµῶν τῷ πλήθει ἑταῖρός τε καὶ συνέφυγε τὴν φυγὴν ταύτην καὶ
povlew~ ejxeblhvqhte
katevrcomai = ejpanevrcomai µεθ' ὑµῶν κατῆλθε. καὶ ἴστε δὴ οἷος ἦν Χαιρεφῶν, ὡς σφοδρὸς ἐφ' ὅτι

ὁρµήσειεν. καὶ δή ποτε καὶ εἰς Δελφοὺς ἐλθὼν ἐτόλµησε τοῦτο

µαντεύσασθαι - καί, ὅπερ λέγω, µὴ θορυβεῖτε, ὦ ἄνδρες - ἤρετο γὰρ

δὴ εἴ τις ἐµοῦ εἴη σοφώτερος. ἀνεῖλεν οὖν ἡ Πυθία µηδένα

σοφώτερον εἶναι. καὶ τούτων πέρι ὁ ἀδελφὸς ὑµῖν αὐτοῦ οὑτοσὶ

µαρτυρήσει, ἐπειδὴ ἐκεῖνος τετελεύτηκεν.

Σκέψασθε δὴ ὧν ἕνεκα ταῦτα λέγω· µέλλω γὰρ ὑµᾶς διδάξειν ὅθεν

µοι ἡ διαβολὴ γέγονεν. ταῦτα γὰρ ἐγὼ ἀκούσας ἐνεθυµούµην οὑτωσί·

aijnivttomai = aijnigmatikw`~ levgw "Τί ποτε λέγει ὁ θεός, καὶ τί ποτε αἰνίττεται; ἐγὼ γὰρ δὴ οὔτε µέγα

οὔτε σµικρὸν σύνοιδα ἐµαυτῷ σοφὸς ὤν·

12

τί οὖν ποτε λέγει φάσκων ἐµὲ σοφώτατον εἶναι; οὐ γὰρ δήπου

ψεύδεταί γε· οὐ γὰρ θέµις αὐτῷ." καὶ πολὺν µὲν χρόνον ἠπόρουν τί

movgi~: a[kwn ποτε λέγει· ἔπειτα µόγις πάνυ ἐπὶ ζήτησιν αὐτοῦ τοιαύτην τινὰ
ejpi; zhvthsin trevpomai = zhtw`n a[r-
comai
ἐτραπόµην. ἦλθον ἐπί τινα τῶν δοκούντων σοφῶν εἶναι, ὡς ἐνταῦθα,

: ei[per dunato;n ei[h εἴπερ που, ἐλέγξων τὸ µαντεῖον καὶ ἀποφανῶν τῷ χρησµῷ ὅτι

"Οὑτοσὶ ἐµοῦ σοφώτερός ἐστι, σὺ δ' ἐµὲ ἔφησθα." διασκοπῶν οὖν

τοῦτον - ὀνόµατι γὰρ οὐδὲν δέοµαι λέγειν, ἦν δέ τις τῶν πολιτικῶν

skopevw prov~ πρὸς ὃν ἐγὼ σκοπῶν τοιοῦτόν τι ἔπαθον, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι - καὶ

διαλεγόµενος αὐτῷ ἔδοξέ µοι οὗτος ὁ ἀνὴρ δοκεῖν µὲν εἶναι σοφὸς

ἄλλοις τε πολλοῖς ἀνθρώποις καὶ µάλιστα ἑαυτῷ, εἶναι δ' οὔ· κἄπειτα

ἐπειρώµην αὐτῷ δεικνύναι ὅτι οἴοιτο µὲν εἶναι σοφός, εἴη δ' οὔ.

ajpevcqomai = ajpecqavnomai = ἐντεῦθεν οὖν τούτῳ τε ἀπηχθόµην καὶ πολλοῖς τῶν παρόντων· πρὸς
ejcqro;~ givgnomai
ἐµαυτὸν δ' οὖν ἀπιὼν ἐλογιζόµην ὅτι τούτου µὲν τοῦ ἀνθρώπου ἐγὼ

σοφώτερός εἰµι· κινδυνεύει µὲν γὰρ ἡµῶν οὐδέτερος οὐδὲν καλὸν

κἀγαθὸν εἰδέναι, ἀλλ' οὗτος µὲν οἴεταί τι εἰδέναι οὐκ εἰδώς, ἐγὼ δέ,

ὥσπερ οὖν οὐκ οἶδα, οὐδὲ οἴοµαι· ἔοικα γοῦν τούτου γε σµικρῷ τινι

aujtw`/ touvtw/ = aujtou` touvtou e{neka αὐτῷ τούτῳ σοφώτερος εἶναι, ὅτι ἃ µὴ οἶδα οὐδὲ οἴοµαι εἰδέναι.
 13

ἐντεῦθεν ἐπ' ἄλλον ᾖα τῶν ἐκείνου δοκούντων σοφωτέρων εἶναι καί

µοι ταὐτὰ ταῦτα ἔδοξε, καὶ ἐνταῦθα κἀκείνῳ καὶ ἄλλοις πολλοῖς

ἀπηχθόµην.

Μετὰ ταῦτ' οὖν ἤδη ἐφεξῆς ᾖα, αἰσθανόµενος µὲν καὶ λυπούµενος καὶ

[polloi`~] ajphcqanovmhn δεδιὼς ὅτι ἀπηχθανόµην, ὅµως δὲ ἀναγκαῖον ἐδόκει εἶναι τὸ τοῦ θεοῦ

ijtevon [moi h\n] περὶ πλείστου ποιεῖσθαι - ἰτέον οὖν, σκοποῦντι τὸν χρησµὸν τί λέγει,

ἐπὶ ἅπαντας τούς τι δοκοῦντας εἰδέναι. καὶ νὴ τὸν κύνα, ὦ ἄνδρες

Ἀθηναῖοι - δεῖ γὰρ πρὸς ὑµᾶς τἀληθῆ λέγειν - ἦ µὴν ἐγὼ ἔπαθόν τι

moi zhtou`nti τοιοῦτον· οἱ µὲν µάλιστα εὐδοκιµοῦντες ἔδοξάν µοι ὀλίγου δεῖν τοῦ
tou` pleivstou ejndehv~ eijmi = sce-
do;n oujde;n e[cw
πλείστου ἐνδεεῖς εἶναι ζητοῦντι κατὰ τὸν θεόν, ἄλλοι δέ, δοκοῦντες

ejpieikevsteroi = beltivone~ φαυλότεροι, ἐπιεικέστεροι εἶναι ἄνδρες πρὸς τὸ φρονίµως ἔχειν. δεῖ

[ejmou`] ponou`nto~ δὴ ὑµῖν τὴν ἐµὴν πλάνην ἐπιδεῖξαι ὥσπερ πόνους τινὰς πονοῦντος ἵνα

µοι καὶ ἀνέλεγκτος ἡ µαντεία γένοιτο. µετὰ γὰρ τοὺς πολιτικοὺς ᾖα

ἐπὶ τοὺς ποιητὰς τούς τε τῶν τραγῳδιῶν καὶ τοὺς τῶν διθυράµβων καὶ

ejp∆ aujtofwvrw/ = ejn tw`/ aJmarthvmati τοὺς ἄλλους, ὡς ἐνταῦθα ἐπ' αὐτοφώρῳ καταληψόµενος ἐµαυτὸν
aujtw`/
ἀµαθέστερον ἐκείνων ὄντα. ἀναλαµβάνων οὖν αὐτῶν τὰ ποιήµατα ἅ

µοι ἐδόκει µάλιστα πεπραγµατεῦσθαι αὐτοῖς,

14

dihrwvtwn a[n = pollavki~ dihrwvtwn διηρώτων ἂν αὐτοὺς τί λέγοιεν, ἵν' ἅµα τι καὶ µανθάνοιµι παρ' αὐτῶν.

αἰσχύνοµαι οὖν ὑµῖν εἰπεῖν, ὦ ἄνδρες, τἀληθῆ· ὅµως δὲ ῥητέον. ὡς

ojlivgou a{pante~ = scedo;n a{pante~ ἔπος γὰρ εἰπεῖν ὀλίγου αὐτῶν ἅπαντες οἱ παρόντες ἂν βέλτιον ἔλεγον
bevltion aujtw`n
ejn ojlivgw/ = ouj dia; pollou` περὶ ὧν αὐτοὶ ἐπεποιήκεσαν. ἔγνων οὖν αὖ καὶ περὶ τῶν ποιητῶν ἐν

ὀλίγῳ τοῦτο, ὅτι οὐ σοφίᾳ ποιοῖεν ἃ ποιοῖεν, ἀλλὰ φύσει τινὶ καὶ

ἐνθουσιάζοντες ὥσπερ οἱ θεοµάντεις καὶ οἱ χρησµῳδοί· καὶ γὰρ οὗτοι

oiJ poihtai; ejfavnhsan toiou`tovn ti λέγουσι µὲν πολλὰ καὶ καλά, ἴσασιν δὲ οὐδὲν ὧν λέγουσι. τοιοῦτόν τί
pavqo~ peponqovte~
µοι ἐφάνησαν πάθος καὶ οἱ ποιηταὶ πεπονθότες, καὶ ἅµα ᾐσθόµην

αὐτῶν διὰ τὴν ποίησιν οἰοµένων καὶ τἆλλα σοφωτάτων εἶναι

a} oujk h\san: ajlla; oujk h\san ἀνθρώπων, ἃ οὐκ ἦσαν. ἀπῇα οὖν καὶ ἐντεῦθεν τῷ αὐτῷ οἰόµενος
touvtw/ perigivgnomai = ejn touvtw/
beltivwn eijmiv
περιγεγονέναι ᾧπερ καὶ τῶν πολιτικῶν.

Τελευτῶν οὖν ἐπὶ τοὺς χειροτέχνας ᾖα· ἐµαυτῷ γὰρ συνῄδη οὐδὲν

ἐπισταµένῳ ὡς ἔπος εἰπεῖν, τούτους δέ γ' ᾔδη ὅτι εὑρήσοιµι πολλὰ καὶ

καλὰ ἐπισταµένους. καὶ τούτου µὲν οὐκ ἐψεύσθην, ἀλλ' ἠπίσταντο ἃ

tauvth/ = ejn tau/th/ th`/ tevcnh/ ἐγὼ οὐκ ἠπιστάµην καί µου ταύτῃ σοφώτεροι ἦσαν. ἀλλ', ὦ ἄνδρες

Ἀθηναῖοι, ταὐτόν µοι ἔδοξαν ἔχειν ἁµάρτηµα ὅπερ καὶ οἱ ποιηταὶ καὶ

οἱ ἀγαθοὶ δηµιουργοί
 15

hjxivou < ajxiovw - διὰ τὸ τὴν τέχνην καλῶς ἐξεργάζεσθαι ἕκαστος ἠξίου καὶ τἆλλα τὰ

µέγιστα σοφώτατος εἶναι - καὶ αὐτῶν αὕτη ἡ πληµµέλεια ἐκείνην τὴν

[e[doxe] ajpokruvptein σοφίαν ἀποκρύπτειν· ὥστε µε ἐµαυτὸν ἀνερωτᾶν ὑπὲρ τοῦ χρησµοῦ

ou{tw~ e[cein w{sper e[cw mhte; πότερα δεξαίµην ἂν οὕτως ὥσπερ ἔχω ἔχειν, µήτε τι σοφὸς ὢν τὴν
[e[cein] ti
ἐκείνων σοφίαν µήτε ἀµαθὴς τὴν ἀµαθίαν, ἢ ἀµφότερα ἃ ἐκεῖνοι

ἔχουσιν ἔχειν. ἀπεκρινάµην οὖν ἐµαυτῷ καὶ τῷ χρησµῷ ὅτι µοι

lusitelevw = crhvsimov~ eijmi λυσιτελοῖ ὥσπερ ἔχω ἔχειν.

: w{sper eijmi; ei\nai

Ἐκ ταυτησὶ δὴ τῆς ἐξετάσεως, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πολλαὶ µὲν

kai; oi|ai = kai; wJ~ ἀπέχθειαί µοι γεγόνασι καὶ οἷαι χαλεπώταται καὶ βαρύταται, ὥστε

: [w{ste] de; levgesqai [to;] o[noma πολλὰς διαβολὰς ἀπ' αὐτῶν γεγονέναι, ὄνοµα δὲ τοῦτο λέγεσθαι,
tou`to, [ejgw;] sofo;~ ei\nai
oiJ eJkastovte parovnte~ oi[ontai me σοφὸς εἶναι· οἴονται γάρ µε ἑκάστοτε οἱ παρόντες ταῦτα αὐτὸν εἶναι
aujto;n [peri;] tau`ta ei\nai sofo;n
to; dev = peri; touvtou σοφὸν ἃ ἂν ἄλλον ἐξελέγξω. τὸ δὲ κινδυνεύει, ὦ ἄνδρες, τῷ ὄντι ὁ

θεὸς σοφὸς εἶναι, καὶ ἐν τῷ χρησµῷ τούτῳ τοῦτο λέγειν, ὅτι ἡ

ἀνθρωπίνη σοφία ὀλίγου τινὸς ἀξία ἐστὶν καὶ οὐδενός. καὶ φαίνεται

proscravomai = kai; dh; kai; cravo- τοῦτον λέγειν τὸν Σωκράτη, προσκεχρῆσθαι δὲ τῷ ἐµῷ ὀνόµατι, ἐµὲ
mai
παράδειγµα ποιούµενος, ὥσπερ ἂν εἰ εἴποι ὅτι "Οὗτος ὑµῶν, ὦ

ἄνθρωποι, σοφώτατός ἐστιν,

16

th`/ ajlhqeiva/ = ajlhqw`~ ὅστις ὥσπερ Σωκράτης ἔγνωκεν ὅτι οὐδενὸς ἄξιός ἐστι τῇ ἀληθείᾳ

tau`ta = dia; tau`ta πρὸς σοφίαν." ταῦτ' οὖν ἐγὼ µὲν ἔτι καὶ νῦν περιιὼν ζητῶ καὶ ἐρευνῶ

tina = o{ntina κατὰ τὸν θεὸν καὶ τῶν ἀστῶν καὶ ξένων ἄν τινα οἴωµαι σοφὸν εἶναι·

mh; dokh`/ [sofo;n ei\nai] καὶ ἐπειδάν µοι µὴ δοκῇ, τῷ θεῷ βοηθῶν ἐνδείκνυµαι ὅτι οὐκ ἔστι

ajscoliva « scolhv σοφός. καὶ ὑπὸ ταύτης τῆς ἀσχολίας οὔτε τι τῶν τῆς πόλεως πρᾶξαί

muriva/: megavlh/ µοι σχολὴ γέγονεν ἄξιον λόγου οὔτε τῶν οἰκείων, ἀλλ' ἐν πενίᾳ µυρίᾳ

εἰµὶ διὰ τὴν τοῦ θεοῦ λατρείαν.

Πρὸς δὲ τούτοις οἱ νέοι µοι ἐπακολουθοῦντες - οἷς µάλιστα σχολή

ἐστιν, οἱ τῶν πλουσιωτάτων - αὐτόµατοι, χαίρουσιν ἀκούοντες

ἐξεταζοµένων τῶν ἀνθρώπων, καὶ αὐτοὶ πολλάκις ἐµὲ µιµοῦνται, εἶτα

ἐπιχειροῦσιν ἄλλους ἐξετάζειν· κἄπειτα, οἶµαι, εὑρίσκουσι πολλὴν

ἀφθονίαν οἰοµένων µὲν εἰδέναι τι ἀνθρώπων, εἰδότων δὲ ὀλίγα ἢ

οὐδέν. ἐντεῦθεν οὖν οἱ ὑπ' αὐτῶν ἐξεταζόµενοι ἐµοὶ ὀργίζονται, οὐχ

αὑτοῖς, καὶ λέγουσιν ὡς Σωκράτης τίς ἐστι µιαρώτατος καὶ διαφθείρει

o{ti = o{ ti τοὺς νέους· καὶ ἐπειδάν τις αὐτοὺς ἐρωτᾷ ὅτι ποιῶν καὶ ὅτι διδάσκων,

ἔχουσι µὲν οὐδὲν εἰπεῖν ἀλλ' ἀγνοοῦσιν, ἵνα δὲ µὴ δοκῶσιν ἀπορεῖν,

ta; provceira: a} pavnte~ e[cein h] τὰ κατὰ πάντων τῶν φιλοσοφούντων πρόχειρα ταῦτα λέγουσιν,
levgein duvnantai
 17

o{ti [didavskwn] ta; metevwra ὅτι "τὰ µετέωρα καὶ τὰ ὑπὸ γῆς" καὶ "θεοὺς µὴ νοµίζειν" καὶ "τὸν
kai; [didavskwn] qeouv~
ἥττω λόγον κρείττω ποιεῖν." τὰ γὰρ ἀληθῆ οἴοµαι οὐκ ἂν ἐθέλοιεν

λέγειν, ὅτι κατάδηλοι γίγνονται προσποιούµενοι µὲν εἰδέναι, εἰδότες

δὲ οὐδέν. ἅτε οὖν, οἶµαι, φιλότιµοι ὄντες καὶ σφοδροὶ καὶ πολλοί, καὶ

suntetamevnw~ = pareskeuasmevnw/ συντεταµένως καὶ πιθανῶς λέγοντες περὶ ἐµοῦ, ἐµπεπλήκασιν ὑµῶν
trovpw/
τὰ ὦτα καὶ πάλαι καὶ σφοδρῶς διαβάλλοντες. ἐκ τούτων καὶ Μέλητός

ejpitivqemai = prosbavllw, ejpi- µοι ἐπέθετο καὶ Ἄνυτος καὶ Λύκων, Μέλητος µὲν ὑπὲρ τῶν ποιητῶν
bavllw
ἀχθόµενος, Ἄνυτος δὲ ὑπὲρ τῶν δηµιουργῶν καὶ τῶν πολιτικῶν,

Λύκων δὲ ὑπὲρ τῶν ῥητόρων· ὥστε, ὅπερ ἀρχόµενος ἐγὼ ἔλεγον,

[ejx] uJmw`n θαυµάζοιµ' ἂν εἰ οἷός τ' εἴην ἐγὼ ὑµῶν ταύτην τὴν διαβολὴν

ἐξελέσθαι ἐν οὕτως ὀλίγῳ χρόνῳ οὕτω πολλὴν γεγονυῖαν. ταῦτ' ἔστιν

ajpokruvptw = ijdei`n kwluvw ὑµῖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τἀληθῆ, καὶ ὑµᾶς οὔτε µέγα οὔτε µικρὸν

uJpostevllw = ajpokruvptw ἀποκρυψάµενος ἐγὼ λέγω οὐδ' ὑποστειλάµενος. καίτοι οἶδα σχεδὸν

tekmhvriovn [ejstin] ὅτι αὐτοῖς τούτοις ἀπεχθάνοµαι, ὃ καὶ τεκµήριον ὅτι ἀληθῆ λέγω καὶ

ὅτι αὕτη ἐστὶν ἡ διαβολὴ ἡ ἐµὴ καὶ τὰ αἴτια ταῦτά ἐστιν. καὶ ἐάν τε

νῦν ἐάν τε αὖθις ζητήσητε ταῦτα, οὕτως εὑρήσετε.

Περὶ µὲν οὖν ὧν οἱ πρῶτοί µου κατήγοροι κατηγόρουν

18

αὕτη ἔστω ἱκανὴ ἀπολογία πρὸς ὑµᾶς· πρὸς δὲ Μέλητον τὸν ἀγαθὸν

w{~ fhsi [peri; eJautou`] καὶ φιλόπολιν, ὥς φησι, καὶ τοὺς ὑστέρους µετὰ ταῦτα πειράσοµαι

: wJsei; ou|toi ei\en e{teroi kathvgoroi ἀπολογήσασθαι. αὖθις γὰρ δή, ὥσπερ ἑτέρων τούτων ὄντων

κατηγόρων, λάβωµεν αὖ τὴν τούτων ἀντωµοσίαν. ἔχει δέ πως ὧδε·

[hJ ajntwmosiva] fhsi; Σωκράτη φησὶν ἀδικεῖν τούς τε νέους διαφθείροντα καὶ θεοὺς οὓς ἡ

[nomivzonta] de; e{tera πόλις νοµίζει οὐ νοµίζοντα, ἕτερα δὲ δαιµόνια καινά. τὸ µὲν δὴ

ἔγκληµα τοιοῦτόν ἐστιν· τούτου δὲ τοῦ ἐγκλήµατος ἓν ἕκαστον

ἐξετάσωµεν.

me ajdikei`n diafqeivronta tou;~ n. Φησὶ γὰρ δὴ τοὺς νέους ἀδικεῖν µε διαφθείροντα. ἐγὼ δέ γε, ὦ ἄνδρες

Ἀθηναῖοι, ἀδικεῖν φηµι Μέλητον, ὅτι σπουδῇ χαριεντίζεται, ῥᾳδίως

eij~ ajgw`na kaqivsthmi = eij~ to; εἰς ἀγῶνα καθιστὰς ἀνθρώπους, περὶ πραγµάτων προσποιούµενος
dikasthvrion a[gw
touvtw/: tw`/ Melhvtw/ σπουδάζειν καὶ κήδεσθαι ὧν οὐδὲν τούτῳ πώποτε ἐµέλησεν· ὡς δὲ

τοῦτο οὕτως ἔχει, πειράσοµαι καὶ ὑµῖν ἐπιδεῖξαι. καί µοι δεῦρο, ὦ

[su;] poih`/ peri; pleivstou a[llo ti h[ Μέλητε, εἰπέ· ἄλλο τι ἢ περὶ πλείστου ποιῇ ὅπως ὡς βέλτιστοι οἱ

νεώτεροι ἔσονται;

Ἔγωγε.

Ἴθι δή νυν εἰπὲ τούτοις, τίς αὐτοὺς βελτίους ποιεῖ;

 19

mevlon gev soi = diovti soi mevlei δῆλον γὰρ ὅτι οἶσθα, µέλον γέ σοι. τὸν µὲν γὰρ διαφθείροντα

toutoisiv: toi`~ dikastai`~ ἐξευρών, ὡς φῄς, ἐµέ, εἰσάγεις τουτοισὶ καὶ κατηγορεῖς· τὸν δὲ δὴ

aujtoi`~: toi`~ dikastai`~ βελτίους ποιοῦντα ἴθι εἰπὲ καὶ µήνυσον αὐτοῖς τίς ἐστιν. - Ὁρᾷς, ὦ

Μέλητε, ὅτι σιγᾷς καὶ οὐκ ἔχεις εἰπεῖν; καίτοι οὐκ αἰσχρόν σοι δοκεῖ

εἶναι καὶ ἱκανὸν τεκµήριον οὗ δὴ ἐγὼ λέγω, ὅτι σοι οὐδὲν µεµέληκεν;

ἀλλ' εἰπέ, ὠγαθέ, τίς αὐτοὺς ἀµείνους ποιεῖ;

Οἱ νόµοι.

Ἀλλ' οὐ τοῦτο ἐρωτῶ, ὦ βέλτιστε, ἀλλὰ τίς ἄνθρωπος, ὅστις πρῶτον

aujto; tou`to = tou;~ novmou~ καὶ αὐτὸ τοῦτο οἶδε, τοὺς νόµους;

Οὗτοι, ὦ Σώκρατες, οἱ δικασταί.

Πῶς λέγεις, ὦ Μέλητε; οἵδε τοὺς νέους παιδεύειν οἷοί τέ εἰσι καὶ

βελτίους ποιοῦσιν;

Μάλιστα.

Πότερον ἅπαντες, ἢ οἱ µὲν αὐτῶν, οἱ δ' οὔ;

Ἅπαντες.
20

pollh;n ajfqonivan tw`n wj. = pollou;~ Εὖ γε νὴ τὴν Ἥραν λέγεις καὶ πολλὴν ἀφθονίαν τῶν ὠφελούντων. τί
wjfelou`nta~ [levgei~]
beltivou~ poiou`si [tou;~ neaniva~] δὲ δή; οἱ δὲ ἀκροαταὶ βελτίους ποιοῦσιν ἢ οὔ;

Καὶ οὗτοι.

Τί δέ, οἱ βουλευταί;

Καὶ οἱ βουλευταί.

Ἀλλ' ἄρα, ὦ Μέλητε, µὴ οἱ ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ, οἱ ἐκκλησιασταί,

διαφθείρουσι τοὺς νεωτέρους; ἢ κἀκεῖνοι βελτίους ποιοῦσιν ἅπαντες;

Κἀκεῖνοι.

pavnte~ [oiJ] ∆Aqhnai`oi Πάντες ἄρα, ὡς ἔοικεν, Ἀθηναῖοι καλοὺς κἀγαθοὺς ποιοῦσι πλὴν

ἐµοῦ, ἐγὼ δὲ µόνος διαφθείρω. οὕτω λέγεις;

Πάνυ σφόδρα ταῦτα λέγω.

Πολλήν γέ µου κατέγνωκας δυστυχίαν. καί µοι ἀπόκριναι· ἦ καὶ περὶ

[dokou`sin soi] pavnte~ ἵππους οὕτω σοι δοκεῖ ἔχειν; οἱ µὲν βελτίους ποιοῦντες αὐτοὺς πάντες

ei|~ dev (ti~) oJ diafqeivrwn ἄνθρωποι εἶναι, εἷς δέ τις ὁ διαφθείρων; ἢ τοὐναντίον τούτου πᾶν, εἷς

oJ beltivou~ poiei`n µέν τις ὁ βελτίους οἷός τ' ὢν ποιεῖν ἢ πάνυ ὀλίγοι, οἱ ἱππικοί,
 21

οἱ δὲ πολλοὶ ἐάνπερ συνῶσι καὶ χρῶνται ἵπποις, διαφθείρουσιν; οὐχ

οὕτως ἔχει, ὦ Μέλητε, καὶ περὶ ἵππων καὶ τῶν ἄλλων ἁπάντων ζῴων;

pavntw~ [ou{tw~ ejstivn} πάντως δήπου, ἐάντε σὺ καὶ Ἄνυτος οὐ φῆτε ἐάντε φῆτε· πολλὴ γὰρ
fh`te = oJmologh`te
ἄν τις εὐδαιµονία εἴη περὶ τοὺς νέους εἰ εἷς µὲν µόνος αὐτοὺς

διαφθείρει, οἱ δ' ἄλλοι ὠφελοῦσιν. ἀλλὰ γάρ, ὦ Μέλητε, ἱκανῶς

ἐπιδείκνυσαι ὅτι οὐδεπώποτε ἐφρόντισας τῶν νέων, καὶ σαφῶς

ἀποφαίνεις τὴν σαυτοῦ ἀµέλειαν, ὅτι οὐδέν σοι µεµέληκεν περὶ ὧν

eijsavgei~ [eij~ to; dikasthvrion] ἐµὲ εἰσάγεις.

Ἔτι δὲ ἡµῖν εἰπέ, ὦ πρὸς Διὸς Μέλητε, πότερόν ἐστιν οἰκεῖν ἄµεινον

ἐν πολίταις χρηστοῖς ἢ πονηροῖς; ὦ τάν, ἀπόκριναι· οὐδὲν γάρ τοι

χαλεπὸν ἐρωτῶ. οὐχ οἱ µὲν πονηροὶ κακόν τι ἐργάζονται τοὺς ἀεὶ

ἐγγυτάτω αὑτῶν ὄντας, οἱ δ' ἀγαθοὶ ἀγαθόν τι;

Πάνυ γε.

Ἔστιν οὖν ὅστις βούλεται ὑπὸ τῶν συνόντων βλάπτεσθαι µᾶλλον ἢ

ὠφελεῖσθαι; ἀποκρίνου, ὦ ἀγαθέ· καὶ γὰρ ὁ νόµος κελεύει

ἀποκρίνεσθαι. ἔσθ' ὅστις βούλεται βλάπτεσθαι;

Οὐ δῆτα.
22

Φέρε δή, πότερον ἐµὲ εἰσάγεις δεῦρο ὡς διαφθείροντα τοὺς νέους καὶ

πονηροτέρους ποιοῦντα ἑκόντα ἢ ἄκοντα;

Ἑκόντα ἔγωγε.

su; thlikovsde w[n Τί δῆτα, ὦ Μέλητε; τοσοῦτον σὺ ἐµοῦ σοφώτερος εἶ τηλικούτου

ὄντος τηλικόσδε ὤν, ὥστε σὺ µὲν ἔγνωκας ὅτι οἱ µὲν κακοὶ κακόν τι

ἐργάζονται ἀεὶ τοὺς µάλιστα πλησίον ἑαυτῶν, οἱ δὲ ἀγαθοὶ ἀγαθόν,

ἐγὼ δὲ δὴ εἰς τοσοῦτον ἀµαθίας ἥκω ὥστε καὶ τοῦτ' ἀγνοῶ, ὅτι ἐάν

mocqhrov~ = kakov~, fau`lo~ τινα µοχθηρὸν ποιήσω τῶν συνόντων, κινδυνεύσω κακόν τι λαβεῖν ὑπ'

αὐτοῦ, ὥστε τοῦτο, τοσοῦτον κακόν, ἑκὼν ποιῶ, ὡς φῂς σύ; ταῦτα

ejgwv soi ouj peivqomai = su; ouj ἐγώ σοι οὐ πείθοµαι, ὦ Μέλητε, οἶµαι δὲ οὐδὲ ἄλλον ἀνθρώπων
peivqei~ me
a[kwn [tou`to poiw`] οὐδένα· ἀλλ' ἢ οὐ διαφθείρω, ἢ εἰ διαφθείρω, ἄκων, ὥστε σύ γε κατ'

ἀµφότερα ψεύδῃ. εἰ δὲ ἄκων διαφθείρω, τῶν τοιούτων καὶ ἀκουσίων

deu`ro [ejme;] eijsavgein ἁµαρτηµάτων οὐ δεῦρο νόµος εἰσάγειν ἐστίν, ἀλλὰ ἰδίᾳ λαβόντα

διδάσκειν καὶ νουθετεῖν· δῆλον γὰρ ὅτι ἐὰν µάθω, παύσοµαι ὅ γε

ἄκων ποιῶ. σὺ δὲ συγγενέσθαι µέν µοι καὶ διδάξαι ἔφυγες καὶ οὐκ

ἠθέλησας, δεῦρο δὲ εἰσάγεις, οἷ νόµος ἐστὶν εἰσάγειν τοὺς κολάσεως

δεοµένους ἀλλ' οὐ µαθήσεως.

 23

ouJgwv = o} ejgwv Ἀλλὰ γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοῦτο µὲν ἤδη δῆλον οὑγὼ ἔλεγον, ὅτι

Μελήτῳ τούτων οὔτε µέγα οὔτε µικρὸν πώποτε ἐµέλησεν. ὅµως δὲ δὴ

λέγε ἡµῖν, πῶς µε φῂς διαφθείρειν, ὦ Μέλητε, τοὺς νεωτέρους; ἢ

δῆλον δὴ ὅτι κατὰ τὴν γραφὴν ἣν ἐγράψω θεοὺς διδάσκοντα µὴ

νοµίζειν οὓς ἡ πόλις νοµίζει, ἕτερα δὲ δαιµόνια καινά; οὐ ταῦτα λέγεις

ὅτι διδάσκων διαφθείρω;

Πάνυ µὲν οὖν σφόδρα ταῦτα λέγω.

pro;~ aujtw`n: pro; aujtw`n Πρὸς αὐτῶν τοίνυν, ὦ Μέλητε, τούτων τῶν θεῶν ὧν νῦν ὁ λόγος

ἐστίν, εἰπὲ ἔτι σαφέστερον καὶ ἐµοὶ καὶ τοῖς ἀνδράσιν τουτοισί. ἐγὼ

γὰρ οὐ δύναµαι µαθεῖν πότερον λέγεις διδάσκειν µε νοµίζειν εἶναί

τινας θεούς - καὶ αὐτὸς ἄρα νοµίζω εἶναι θεοὺς καὶ οὐκ εἰµὶ τὸ

hJ povli~ [tima`/] παράπαν ἄθεος οὐδὲ ταύτῃ ἀδικῶ - οὐ µέντοι οὕσπερ γε ἡ πόλις ἀλλὰ

ἑτέρους, καὶ τοῦτ' ἔστιν ὅ µοι ἐγκαλεῖς, ὅτι ἑτέρους, ἢ παντάπασί µε

tau`ta: mh; nomivzein qeouv~ φῂς οὔτε αὐτὸν νοµίζειν θεοὺς τούς τε ἄλλους ταῦτα διδάσκειν.

Ταῦτα λέγω, ὡς τὸ παράπαν οὐ νοµίζεις θεούς.

i{na tiv = dia; tiv Ὦ θαυµάσιε Μέλητε, ἵνα τί ταῦτα λέγεις;

24

οὐδὲ ἥλιον οὐδὲ σελήνην ἄρα νοµίζω θεοὺς εἶναι, ὥσπερ οἱ ἄλλοι

ἄνθρωποι;

ma; Diva: oujdamw`~ Μὰ Δί', ὦ ἄνδρες δικασταί, ἐπεὶ τὸν µὲν ἥλιον λίθον φησὶν εἶναι, τὴν

δὲ σελήνην γῆν.

Ἀναξαγόρου οἴει κατηγορεῖν, ὦ φίλε Μέλητε; καὶ οὕτω καταφρονεῖς

τῶνδε καὶ οἴει αὐτοὺς ἀπείρους γραµµάτων εἶναι ὥστε οὐκ εἰδέναι ὅτι

gevmw = plhrhv~ eijmi τὰ Ἀναξαγόρου βιβλία τοῦ Κλαζοµενίου γέµει τούτων τῶν λόγων; καὶ

: a} ejk th`~ ojrchvstra~ (= ajgora`~) δὴ καὶ οἱ νέοι ταῦτα παρ' ἐµοῦ µανθάνουσιν, ἃ ἔξεστιν ἐνίοτε, εἰ πάνυ
privasqai duvnantai mivan dracmh;n
ajpodovnte~, oujde; plei`on, kai; tou`
Swkravtou~ katagela`n πολλοῦ, δραχµῆς ἐκ τῆς ὀρχήστρας πριαµένοις Σωκράτους

(a{te) a[topa o[nta καταγελᾶν, ἐὰν προσποιῆται ἑαυτοῦ εἶναι, ἄλλως τε καὶ οὕτως ἄτοπα

ὄντα; ἀλλ', ὦ πρὸς Διός, οὑτωσί σοι δοκῶ; οὐδένα νοµίζω θεὸν εἶναι;

Οὐ µέντοι µὰ Δία οὐδ' ὁπωστιοῦν.

tau`ta [levgw] Ἄπιστός γ' εἶ, ὦ Μέλητε, καὶ ταῦτα µέντοι, ὡς ἐµοὶ δοκεῖς, σαυτῷ.
[a[pisto~ ei\] sautw`/
ἐµοὶ γὰρ δοκεῖ οὑτοσί, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πάνυ εἶναι ὑβριστὴς καὶ

ἀκόλαστος, καὶ ἀτεχνῶς τὴν γραφὴν ταύτην ὕβρει τινὶ καὶ ἀκολασίᾳ

neovth~ = tw`n neaniw`n ajpeiriva καὶ νεότητι γράψασθαι.

 25

: e[oike tw`/ ai[nigma suntiqevnti kai; ἔοικεν γὰρ ὥσπερ αἴνιγµα συντιθέντι διαπειρωµένῳ "Ἆρα γνώσεται
diapeirwmevnw/ (= ejxetavzonti)
carientivzomai = gelavw, paivzw Σωκράτης ὁ σοφὸς δὴ ἐµοῦ χαριεντιζοµένου καὶ ἐναντί' ἐµαυτῷ

λέγοντος, ἢ ἐξαπατήσω αὐτὸν καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς ἀκούοντας;"

οὗτος γὰρ ἐµοὶ φαίνεται τὰ ἐναντία λέγειν αὐτὸς ἑαυτῷ ἐν τῇ γραφῇ

ὥσπερ ἂν εἰ εἴποι· "Ἀδικεῖ Σωκράτης θεοὺς οὐ νοµίζων, ἀλλὰ θεοὺς

: tou`to poiei` o{sti~ a}n paivzh/ νοµίζων." καίτοι τοῦτό ἐστι παίζοντος.

h|/ = wJ~ (: to;n trovpon w|/) Συνεπισκέψασθε δή, ὦ ἄνδρες, ᾗ µοι φαίνεται ταῦτα λέγειν· σὺ δὲ

kat∆ ajrcav~ = ejn th`/ ajrch`/ ἡµῖν ἀπόκριναι, ὦ Μέλητε. ὑµεῖς δέ, ὅπερ κατ' ἀρχὰς ὑµᾶς

moi = kata; ejmou` παρῃτησάµην, µέµνησθέ µοι µὴ θορυβεῖν ἐὰν ἐν τῷ εἰωθότι τρόπῳ
eijwqovti [ejmoiv]
τοὺς λόγους ποιῶµαι.

Ἔστιν ὅστις ἀνθρώπων, ὦ Μέλητε, ἀνθρώπεια µὲν νοµίζει πράγµατ'

εἶναι, ἀνθρώπους δὲ οὐ νοµίζει; ἀποκρινέσθω, ὦ ἄνδρες, καὶ µὴ ἄλλα

καὶ ἄλλα θορυβείτω· ἔσθ' ὅστις ἵππους µὲν οὐ νοµίζει, ἱππικὰ δὲ

pravgmata [nomivzei] πράγµατα; ἢ αὐλητὰς µὲν οὐ νοµίζει εἶναι, αὐλητικὰ δὲ πράγµατα;

οὐκ ἔστιν, ὦ ἄριστε ἀνδρῶν· εἰ µὴ σὺ βούλει ἀποκρίνεσθαι, ἐγὼ σοὶ

to; ejpi; touvtw/: o} nu`n ejrwthvsw λέγω καὶ τοῖς ἄλλοις τουτοισί. ἀλλὰ τὸ ἐπὶ τούτῳ γε ἀπόκριναι· ἔσθ'

ὅστις δαιµόνια µὲν νοµίζει πράγµατ' εἶναι, δαίµονας δὲ οὐ νοµίζει;

26

Οὐκ ἔστιν.

ojnevw = wjfelevw, crhvsimov~ eijmi Ὡς ὤνησας ὅτι µόγις ἀπεκρίνω ὑπὸ τουτωνὶ ἀναγκαζόµενος. οὐκοῦν

δαιµόνια µὲν φῄς µε καὶ νοµίζειν καὶ διδάσκειν, εἴτ' οὖν καινὰ εἴτε

παλαιά, ἀλλ' οὖν δαιµόνιά γε νοµίζω κατὰ τὸν σὸν λόγον, καὶ ταῦτα

[su;] diwmovsw (< diovmnumai) καὶ διωµόσω ἐν τῇ ἀντιγραφῇ. εἰ δὲ δαιµόνια νοµίζω, καὶ δαίµονας

δήπου πολλὴ ἀνάγκη νοµίζειν µέ ἐστιν· οὐχ οὕτως ἔχει; ἔχει δή·

: nomivzw se oJmologei`n τίθηµι γάρ σε ὁµολογοῦντα, ἐπειδὴ οὐκ ἀποκρίνῃ. τοὺς δὲ δαίµονας

fhv/~ = levgei~ οὐχὶ ἤτοι θεούς γε ἡγούµεθα ἢ θεῶν παῖδας; φῂς ἢ οὔ;

Πάνυ γε.

Οὐκοῦν εἴπερ δαίµονας ἡγοῦµαι, ὡς σὺ φῄς, εἰ µὲν θεοί τινές εἰσιν οἱ

aijnivttomai = aijnigmatikw`~ levgw δαίµονες, τοῦτ' ἂν εἴη ὃ ἐγώ φηµί σε αἰνίττεσθαι καὶ χαριεντίζεσθαι,

[se] favnai me, qeou;~ oujc hJgouv- θεοὺς οὐχ ἡγούµενον φάναι µε θεοὺς αὖ ἡγεῖσθαι πάλιν, ἐπειδήπερ γε
menon, au\ hJgei`sqai pavlin
δαίµονας ἡγοῦµαι· εἰ δ' αὖ οἱ δαίµονες θεῶν παῖδές εἰσιν νόθοι τινὲς ἢ

ἐκ νυµφῶν ἢ ἔκ τινων ἄλλων ὧν δὴ καὶ λέγονται, τίς ἂν ἀνθρώπων

θεῶν µὲν παῖδας ἡγοῖτο εἶναι, θεοὺς δὲ µή; ὁµοίως γὰρ ἂν ἄτοπον εἴη

ὥσπερ ἂν εἴ τις ἵππων µὲν παῖδας ἡγοῖτο ἢ καὶ ὄνων, τοὺς ἡµιόνους,

ἵππους δὲ καὶ ὄνους µὴ ἡγοῖτο εἶναι.

 27

ajpopeiravomaiv sou = ejxetavzw se ἀλλ', ὦ Μέλητε, οὐκ ἔστιν ὅπως σὺ ταῦτα οὐχὶ ἀποπειρώµενος ἡµῶν

ejgkalevw soi ajdivkhma = levgw o{ti ἐγράψω τὴν γραφὴν ταύτην ἢ ἀπορῶν ὅ τι ἐγκαλοῖς ἐµοὶ ἀληθὲς
ajdivkhma hjdivkhsa~
oujdemiva de; mhcanhv ejstin o{pw~ suv ἀδίκηµα· ὅπως δὲ σύ τινα πείθοις ἂν καὶ σµικρὸν νοῦν ἔχοντα

tou` aujtou` [ajnqrwvpou] ἀνθρώπων, ὡς οὐ τοῦ αὐτοῦ ἔστιν καὶ δαιµόνια καὶ θεῖα ἡγεῖσθαι, καὶ

αὖ τοῦ αὐτοῦ µήτε δαίµονας µήτε θεοὺς µήτε ἥρωας, οὐδεµία µηχανή

ἐστιν.

Ἀλλὰ γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὡς µὲν ἐγὼ οὐκ ἀδικῶ κατὰ τὴν

ei\nai pollh`~ ajpologiva~: dei`sqai Μελήτου γραφήν, οὐ πολλῆς µοι δοκεῖ εἶναι ἀπολογίας, ἀλλὰ ἱκανὰ
pollh`~ ajpologiva~

καὶ ταῦτα· ὃ δὲ καὶ ἐν τοῖς ἔµπροσθεν ἔλεγον, ὅτι πολλή µοι ἀπέχθεια

γέγονεν καὶ πρὸς πολλούς, εὖ ἴστε ὅτι ἀληθές ἐστιν. καὶ τοῦτ' ἔστιν ὃ

ejme; aiJrei` = ejmou` katagignwvskei ἐµὲ αἱρεῖ, ἐάνπερ αἱρῇ, οὐ Μέλητος οὐδὲ Ἄνυτος ἀλλ' ἡ τῶν πολλῶν

διαβολή τε καὶ φθόνος. ἃ δὴ πολλοὺς καὶ ἄλλους καὶ ἀγαθοὺς ἄνδρας

aiJrhvsei [me] ᾕρηκεν, οἶµαι δὲ καὶ αἱρήσει· οὐδὲν δὲ δεινὸν µὴ ἐν ἐµοὶ στῇ.
oujde;n ... sth`:/ oujdei;~ kivndunov~ ejsti
mh; ejgw; teleutai`o~ w\.
Ἴσως ἂν οὖν εἴποι τις· "Εἶτ' οὐκ αἰσχύνῃ, ὦ Σώκρατες, τοιοῦτον

ἐπιτήδευµα ἐπιτηδεύσας ἐξ οὗ κινδυνεύεις νυνὶ ἀποθανεῖν;" ἐγὼ δὲ

τούτῳ ἂν δίκαιον λόγον ἀντείποιµι, ὅτι "Οὐ καλῶς λέγεις, ὦ ἄνθρωπε,

εἰ οἴει δεῖν κίνδυνον ὑπολογίζεσθαι τοῦ ζῆν ἢ τεθνάναι ἄνδρα

28

o{tou (= ou|tino~) ... ejstin: o}~ ouj ὅτου τι καὶ σµικρὸν ὄφελός ἐστιν, ἀλλ' οὐκ ἐκεῖνο µόνον σκοπεῖν
pantelw`~ a[crhstov~ ejstin

ὅταν πράττῃ, πότερον δίκαια ἢ ἄδικα πράττει, καὶ ἀνδρὸς ἀγαθοῦ

tw`/ sw`/ lovgw/ = kata; to;n so;n lovgon ἔργα ἢ κακοῦ. φαῦλοι γὰρ ἂν τῷ γε σῷ λόγῳ εἶεν τῶν ἡµιθέων ὅσοι ἐν

Τροίᾳ τετελευτήκασιν, οἵ τε ἄλλοι καὶ ὁ τῆς Θέτιδος ὑός, ὃς τοσοῦτον

para; to; uJpomei`nai (: pavscein) = τοῦ κινδύνου κατεφρόνησεν παρὰ τὸ αἰσχρόν τι ὑποµεῖναι ὥστε,
ajnti; tou` uJpomei`nai
hJ mhvthr, qeo;~ ou\sa ἐπειδὴ εἶπεν ἡ µήτηρ αὐτῷ προθυµουµένῳ Ἕκτορα ἀποκτεῖναι, θεὸς

οὖσα, οὑτωσί πως, ὡς ἐγὼ οἶµαι· 'Ὦ παῖ, εἰ τιµωρήσεις Πατρόκλῳ τῷ

ἑταίρῳ τὸν φόνον καὶ Ἕκτορα ἀποκτενεῖς, αὐτὸς ἀποθανῇ - αὐτίκα

[oJ so;~] povtmo~ (= qavnato~) eJtoi`mov~ γάρ τοι,' φησί, 'µεθ' Ἕκτορα πότµος ἑτοῖµος' - ὁ δὲ τοῦτο ἀκούσας τοῦ
[ejstin]
oJ dev = ou|to~
deivsa~ = fobouvmeno~ µὲν θανάτου καὶ τοῦ κινδύνου ὠλιγώρησε, πολὺ δὲ µᾶλλον δείσας τὸ

ζῆν κακὸς ὢν καὶ τοῖς φίλοις µὴ τιµωρεῖν, 'Αὐτίκα,' φησί, 'τεθναίην,

δίκην ἐπιθεὶς τῷ ἀδικοῦντι, ἵνα µὴ ἐνθάδε µένω καταγέλαστος παρὰ

a[cqo~ = bavro~ νηυσὶ κορωνίσιν, ἄχθος ἀρούρης.' µὴ αὐτὸν οἴει φροντίσαι θανάτου
a[roura = gh`
mh; oi[ei ...…: ejlpivzw se mh; oi[esqai ...
καὶ κινδύνου;"

th`/ ajlhqeiva/ = ajlhqw`~ Οὕτω γὰρ ἔχει, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τῇ ἀληθείᾳ· οὗ ἄν τις ἑαυτὸν τάξῃ
ou| = ejkei` ou|

ἡγησάµενος βέλτιστον εἶναι ἢ ὑπ' ἄρχοντος ταχθῇ, ἐνταῦθα δεῖ, ὡς

ἐµοὶ δοκεῖ, µένοντα κινδυνεύειν,

 29

pro; tou` aijscrou`: pro; th`~ aijscuvnh~ µηδὲν ὑπολογιζόµενον µήτε θάνατον µήτε ἄλλο µηδὲν πρὸ τοῦ

αἰσχροῦ. ἐγὼ οὖν δεινὰ ἂν εἴην εἰργασµένος, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ

e[ttatovn me kai; ejn ὅτε µέν µε οἱ ἄρχοντες ἔταττον, οὓς ὑµεῖς εἵλεσθε ἄρχειν µου, καὶ ἐν

tovte (mevn) Ποτειδαίᾳ καὶ ἐν Ἀµφιπόλει καὶ ἐπὶ Δηλίῳ, τότε µὲν οὗ ἐκεῖνοι

ἔταττον ἔµενον ὥσπερ καὶ ἄλλος τις καὶ ἐκινδύνευον ἀποθανεῖν, τοῦ

δὲ θεοῦ τάττοντος, ὡς ἐγὼ ᾠήθην τε καὶ ὑπέλαβον, φιλοσοφοῦντά µε

ejntau`qa (dev) δεῖν ζῆν καὶ ἐξετάζοντα ἐµαυτὸν καὶ τοὺς ἄλλους, ἐνταῦθα δὲ

φοβηθεὶς ἢ θάνατον ἣ ἄλλ' ὁτιοῦν πρᾶγµα λίποιµι τὴν τάξιν. δεινόν

τἂν εἴη, καὶ ὡς ἀληθῶς τότ' ἄν µε δικαίως εἰσάγοι τις εἰς δικαστήριον,

ajpeiqevw = ouj peivqomai ὅτι οὐ νοµίζω θεοὺς εἶναι, ἀπειθῶν τῇ µαντείᾳ καὶ δεδιὼς θάνατον καὶ

to; dedievnai = to; fobei`sqai οἰόµενος σοφὸς εἶναι οὐκ ὤν. τὸ γάρ τοι θάνατον δεδιέναι, ὦ ἄνδρες,

[tou`to] gavr ejsti dokei`n eijdevnai a{ οὐδὲν ἄλλο ἐστὶν ἢ δοκεῖν σοφὸν εἶναι µὴ ὄντα· δοκεῖν γὰρ εἰδέναι
[ti~] oujk oi\den
ἐστὶν ἃ οὐκ οἶδεν. οἶδε µὲν γὰρ οὐδεὶς τὸν θάνατον οὐδ' εἰ τυγχάνει τῷ

dedivasi [pavnte~] ἀνθρώπῳ πάντων µέγιστον ὂν τῶν ἀγαθῶν, δεδίασι δ' ὡς εὖ εἰδότες

ὅτι µέγιστον τῶν κακῶν ἐστι. καίτοι πῶς οὐκ ἀµαθία ἐστὶν αὕτη ἡ

ejponeivdisto~, -o~, -on = o}n hJma`~ ἐπονείδιστος, ἡ τοῦ οἴεσθαι εἰδέναι ἃ οὐκ οἶδεν; ἐγὼ δ', ὦ ἄνδρες,
ojneidivzein dei`
[ejn] touvtw/ τούτῳ καὶ ἐνταῦθα ἴσως διαφέρω τῶν πολλῶν ἀνθρώπων, καὶ εἰ δή τῳ

tou = tinov~ σοφώτερός του φαίην εἶναι,

30

[ejn] touvtw/ a]n [ei[h] τούτῳ ἄν, ὅτι οὐκ εἰδὼς ἱκανῶς περὶ τῶν ἐν Ἅιδου οὕτω καὶ οἴοµαι

οὐκ εἰδέναι· τὸ δὲ ἀδικεῖν καὶ ἀπειθεῖν τῷ βελτίονι καὶ θεῷ καὶ

ἀνθρώπῳ, ὅτι κακὸν καὶ αἰσχρόν ἐστιν οἶδα. πρὸ οὖν τῶν κακῶν ὧν

oujdevpote fobhvsomai a} mh; oi\da eij οἶδα ὅτι κακά ἐστιν, ἃ µὴ οἶδα εἰ καὶ ἀγαθὰ ὄντα τυγχάνει οὐδέποτε

φοβήσοµαι οὐδὲ φεύξοµαι· ὥστε οὐδ' εἴ µε νῦν ὑµεῖς ἀφίετε Ἀνύτῳ

th;n ajrchvn = th`/ ajrch`/ ἀπιστήσαντες, ὃς ἔφη ἢ τὴν ἀρχὴν οὐ δεῖν ἐµὲ δεῦρο εἰσελθεῖν ἤ,

ἐπειδὴ εἰσῆλθον, οὐχ οἷόν τ' εἶναι τὸ µὴ ἀποκτεῖναί µε, λέγων πρὸς

h[dh = aujtivka ὑµᾶς ὡς, εἰ διαφευξοίµην, ἤδη ἂν ὑµῶν οἱ ὑεῖς, ἐπιτηδεύοντες ἃ

ejpithdeuvonte~ = manqavnonte~
Σωκράτης διδάσκει, πάντες παντάπασι διαφθαρήσονται, - εἴ µοι πρὸς

ταῦτα εἴποιτε· "Ὦ Σώκρατες, νῦν µὲν Ἀνύτῳ οὐ πεισόµεθα ἀλλ'

ejpi; touvtw/: eij tou`to poiei`~ ἀφίεµέν σε, ἐπὶ τούτῳ µέντοι, ἐφ' ᾧτε µηκέτι ἐν ταύτῃ τῇ ζητήσει
ejf∆ w|/te mhkevti diatrivbein: eij
mhkevti diatrivbei~
aJlw`/~ < aJlivskomai διατρίβειν µηδὲ φιλοσοφεῖν· ἐὰν δὲ ἁλῷς ἔτι τοῦτο πράττων,

ἀποθανῇ" - εἰ οὖν µε, ὅπερ εἶπον, ἐπὶ τούτοις ἀφίοιτε, εἴποιµ' ἂν ὑµῖν

ὅτι "Ἐγὼ ὑµᾶς, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἀσπάζοµαι µὲν καὶ φιλῶ,

πείσοµαι δὲ µᾶλλον τῷ θεῷ ἢ ὑµῖν, καὶ ἕωσπερ ἂν ἐµπνέω καὶ οἷός τε

ouj (mh;) pauvsomai ὦ, οὐ µὴ παύσωµαι φιλοσοφῶν καὶ ὑµῖν παρακελευόµενός τε καὶ

ei[wqa [levgein] ἐνδεικνύµενος ὅτῳ ἂν ἀεὶ ἐντυγχάνω ὑµῶν, λέγων οἷάπερ εἴωθα, ὅτι

'Ὦ ἄριστε ἀνδρῶν, Ἀθηναῖος ὤν,

 31

eij~ sofivan = th`~ sofiva~ e{neka πόλεως τῆς µεγίστης καὶ εὐδοκιµωτάτης εἰς σοφίαν καὶ ἰσχύν,

wJ~ plei`sta crhmavtwn χρηµάτων µὲν οὐκ αἰσχύνῃ ἐπιµελούµενος ὅπως σοι ἔσται ὡς
oujk aijscuvnh/ [suv]
pl
πλεῖστα, καὶ δόξης καὶ τιµῆς, φρονήσεως δὲ καὶ ἀληθείας καὶ τῆς

ψυχῆς ὅπως ὡς βελτίστη ἔσται οὐκ ἐπιµελῇ οὐδὲ φροντίζεις;' καὶ ἐάν

τις ὑµῶν ἀµφισβητήσῃ καὶ φῇ ἐπιµελεῖσθαι, οὐκ εὐθὺς ἀφήσω αὐτὸν

ejrhvsomai < e[romai οὐδ' ἄπειµι, ἀλλ' ἐρήσοµαι αὐτὸν καὶ ἐξετάσω καὶ ἐλέγξω, καὶ ἐάν µοι

o{ti: diovti µὴ δοκῇ κεκτῆσθαι ἀρετήν, φάναι δέ, ὀνειδιῶ ὅτι τὰ πλείστου ἄξια

περὶ ἐλαχίστου ποιεῖται, τὰ δὲ φαυλότερα περὶ πλείονος. ταῦτα καὶ

νεωτέρῳ καὶ πρεσβυτέρῳ ὅτῳ ἂν ἐντυγχάνω ποιήσω, καὶ ξένῳ καὶ

o{sw/: diovti ἀστῷ, µᾶλλον δὲ τοῖς ἀστοῖς, ὅσῳ µου ἐγγυτέρω ἐστὲ γένει. ταῦτα γὰρ

κελεύει ὁ θεός, εὖ ἴστε, καὶ ἐγὼ οἴοµαι οὐδέν πω ὑµῖν µεῖζον ἀγαθὸν

γενέσθαι ἐν τῇ πόλει ἢ τὴν ἐµὴν τῷ θεῷ ὑπηρεσίαν. οὐδὲν γὰρ ἄλλο

πράττων ἐγὼ περιέρχοµαι ἢ πείθων ὑµῶν καὶ νεωτέρους καὶ

πρεσβυτέρους µήτε σωµάτων ἐπιµελεῖσθαι µήτε χρηµάτων πρότερον,

wJ~ [ejpimelei`sqai] th`~ yuch`~ µηδὲ οὕτω σφόδρα, ὡς τῆς ψυχῆς ὅπως ὡς ἀρίστη ἔσται, λέγων ὅτι

'Οὐκ ἐκ χρηµάτων ἀρετὴ γίγνεται, ἀλλ' ἐξ ἀρετῆς χρήµατα καὶ τὰ

ἄλλα ἀγαθὰ τοῖς ἀνθρώποις ἅπαντα καὶ ἰδίᾳ καὶ δηµοσίᾳ.' εἰ µὲν οὖν

ταῦτα λέγων διαφθείρω τοὺς νέους, ταῦτ' ἂν εἴη βλαβερά·

32

pro;~ tau`ta [blevponte~] εἰ δέ τίς µέ φησιν ἄλλα λέγειν ἢ ταῦτα, οὐδὲν λέγει. πρὸς ταῦτα,"

φαίην ἄν, "ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἢ πείθεσθε Ἀνύτῳ ἢ µή, καὶ ἢ ἀφίετέ

wJ~ = a{te µε ἢ µή, ὡς ἐµοῦ οὐκ ἂν ποιήσαντος ἄλλα, οὐδ' εἰ µέλλω πολλάκις

τεθνάναι."

oi|~ = touvtoi~ a{ Μὴ θορυβεῖτε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἀλλ' ἐµµείνατέ µοι οἷς ἐδεήθην

ὑµῶν, µὴ θορυβεῖν ἐφ' οἷς ἂν λέγω ἀλλ' ἀκούειν· καὶ γάρ, ὡς ἐγὼ

ojnhvsesqe < ojnivnhmi οἶµαι, ὀνήσεσθε ἀκούοντες. µέλλω γὰρ οὖν ἄττα ὑµῖν ἐρεῖν καὶ ἄλλα
a[tta (≠ a{tta) = tinav
ἐφ' οἷς ἴσως βοήσεσθε· ἀλλὰ µηδαµῶς ποιεῖτε τοῦτο. εὖ γὰρ ἴστε, ἐάν

µε ἀποκτείνητε τοιοῦτον ὄντα οἷον ἐγὼ λέγω, οὐκ ἐµὲ µείζω βλάψετε

ἢ ὑµᾶς αὐτούς· ἐµὲ µὲν γὰρ οὐδὲν ἂν βλάψειεν οὔτε Μέλητος οὔτε

qemitovn ejsti = qevmi~ ejstiv Ἄνυτος - οὐδὲ γὰρ ἂν δύναιτο - οὐ γὰρ οἴοµαι θεµιτὸν εἶναι ἀµείνονι

ajpokteivneie [ejmev] ἀνδρὶ ὑπὸ χείρονος βλάπτεσθαι. ἀποκτείνειε µεντἂν ἴσως ἢ

ἐξελάσειεν ἢ ἀτιµώσειεν· ἀλλὰ ταῦτα οὗτος µὲν ἴσως οἴεται καὶ ἄλλος

τίς που µεγάλα κακά, ἐγὼ δ' οὐκ οἴοµαι, ἀλλὰ πολὺ µᾶλλον ποιεῖν ἃ

οὑτοσὶ νῦν ποιεῖ, ἄνδρα ἀδίκως ἐπιχειρεῖν ἀποκτεινύναι. νῦν οὖν, ὦ

pollou` devw ajpologei`sqai = oujda- ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πολλοῦ δέω ἐγὼ ὑπὲρ ἐµαυτοῦ ἀπολογεῖσθαι, ὥς τις
mw`~ ajpologou`mai
ἂν οἴοιτο, ἀλλὰ ὑπὲρ ὑµῶν,
 33

dovsi~ = dw`ron µή τι ἐξαµάρτητε περὶ τὴν τοῦ θεοῦ δόσιν ὑµῖν ἐµοῦ

καταψηφισάµενοι. ἐὰν γάρ µε ἀποκτείνητε, οὐ ῥᾳδίως ἄλλον τοιοῦτον

proskeivmenon = teqeimevnon εὑρήσετε, ἀτεχνῶς - εἰ καὶ γελοιότερον εἰπεῖν - προσκείµενον τῇ

uJpo; megevqou~ = tou` megevqou~ πόλει ὑπὸ τοῦ θεοῦ ὥσπερ ἵππῳ µεγάλῳ µὲν καὶ γενναίῳ, ὑπὸ
e{neka
nwqestevrw/ = a[gan nwqei` µεγέθους δὲ νωθεστέρῳ καὶ δεοµένῳ ἐγείρεσθαι ὑπὸ µύωπός τινος,

oi|on dhv = ou{tw~ wJ~ οἷον δή µοι δοκεῖ ὁ θεὸς ἐµὲ τῇ πόλει προστεθηκέναι τοιοῦτόν τινα, ὃς

ὑµᾶς ἐγείρων καὶ πείθων καὶ ὀνειδίζων ἕνα ἕκαστον οὐδὲν παύοµαι

prosakaqivzw = kaqivzw dialev- τὴν ἡµέραν ὅλην πανταχοῦ προσκαθίζων. τοιοῦτος οὖν ἄλλος οὐ
gesqai boulovmeno~
feivdomai = oujk ajpokteivnw ῥᾳδίως ὑµῖν γενήσεται, ὦ ἄνδρες, ἀλλ' ἐὰν ἐµοὶ πείθησθε, φείσεσθέ

a[n me … ajpokteivnaite µου· ὑµεῖς δ' ἴσως τάχ' ἂν ἀχθόµενοι, ὥσπερ οἱ νυστάζοντες

a[n me … ajpokteivnaite ἐγειρόµενοι, κρούσαντες ἄν µε, πειθόµενοι Ἀνύτῳ, ῥᾳδίως ἂν

ἀποκτείναιτε, εἶτα τὸν λοιπὸν βίον καθεύδοντες διατελοῖτε ἄν, εἰ µή

τινα ἄλλον ὁ θεὸς ὑµῖν ἐπιπέµψειεν κηδόµενος ὑµῶν. ὅτι δ' ἐγὼ

oi|o~ dedovsqai: oi|o~ ejgw; devdomai τυγχάνω ὢν τοιοῦτος οἷος ὑπὸ τοῦ θεοῦ τῇ πόλει δεδόσθαι, ἐνθένδε ἂν

oujk ajnqrwpivnw/ e[oike = oujk κατανοήσαιτε· οὐ γὰρ ἀνθρωπίνῳ ἔοικε τὸ ἐµὲ τῶν µὲν ἐµαυτοῦ
ajnqrwvpinovn ejsti
to; hjmelhkevnai
πάντων ἠµεληκέναι καὶ ἀνέχεσθαι τῶν οἰκείων ἀµελουµένων τοσαῦτα

[ejme;] prosiovnta ἤδη ἔτη, τὸ δὲ ὑµέτερον πράττειν ἀεί, ἰδίᾳ ἑκάστῳ προσιόντα ὥσπερ

πατέρα ἢ ἀδελφὸν πρεσβύτερον πείθοντα ἐπιµελεῖσθαι ἀρετῆς.

34

ajpolauvw = ktavomai καὶ εἰ µέν τι ἀπὸ τούτων ἀπέλαυον καὶ µισθὸν λαµβάνων ταῦτα

[oiJ kathvgoroi] ei\con a[n tina παρεκελευόµην, εἶχον ἄν τινα λόγον· νῦν δὲ ὁρᾶτε δὴ καὶ αὐτοὶ ὅτι οἱ
lovgon: tajlhqh` levgoien a[n
κατήγοροι, τἆλλα πάντα ἀναισχύντως οὕτω κατηγοροῦντες, τοῦτό γε

ajpanaiscuntevw = ajnaiscuvntw~ οὐχ οἷοί τε ἐγένοντο ἀπαναισχυντῆσαι, παρασχόµενοι µάρτυρα ὡς

ajrnevomai

ἐγώ ποτέ τινα ἢ ἐπραξάµην µισθὸν ἢ ᾔτησα. ἱκανὸν γάρ, οἶµαι, ἐγὼ

th;n [ejmh;n] penivan παρέχοµαι τὸν µάρτυρα ὡς ἀληθῆ λέγω, τὴν πενίαν.

Ἴσως ἂν οὖν δόξειεν ἄτοπον εἶναι, ὅτι δὴ ἐγὼ ἰδίᾳ µὲν ταῦτα

συµβουλεύω περιιὼν καὶ πολυπραγµονῶ, δηµοσίᾳ δὲ οὐ τολµῶ

ἀναβαίνων εἰς τὸ πλῆθος τὸ ὑµέτερον συµβουλεύειν τῇ πόλει. τούτου

δὲ αἴτιόν ἐστιν ὃ ὑµεῖς ἐµοῦ πολλάκις ἀκηκόατε πολλαχοῦ λέγοντος,

fwnhv [ti~] ὅτι µοι θεῖόν τι καὶ δαιµόνιον γίγνεται, φωνή, ὃ δὴ καὶ ἐν τῇ γραφῇ

ejpikwmw/dw`n: w{sper kwmw/divan ἐπικωµῳδῶν Μέλητος ἐγράψατο. ἐµοὶ δὲ τοῦτ' ἔστιν ἐκ παιδὸς
gravfwn
ejmoi; tou`to ejk paido;~ ajrxavmenovn
ejstin: ejk paido;~ tou`to pavscw ἀρξάµενον, φωνή τις γιγνοµένη, ἣ ὅταν γένηται, ἀεὶ ἀποτρέπει µε

tou`to o} a[n = ajpo; touvtou o} a[n τοῦτο ὃ ἂν µέλλω πράττειν, προτρέπει δὲ οὔποτε. τοῦτ' ἔστιν ὅ µοι

ejnantiou`tai = kwluvei ἐναντιοῦται τὰ πολιτικὰ πράττειν, καὶ παγκάλως γέ µοι δοκεῖ

i[ste: bouvlomai uJma`~ eijdevnai o{ti ἐναντιοῦσθαι· εὖ γὰρ ἴστε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ ἐγὼ πάλαι

ἐπεχείρησα πράττειν τὰ πολιτικὰ πράγµατα,

 35

ajpolwvlh = ajpevqanon πάλαι ἂν ἀπολώλη καὶ οὔτ' ἂν ὑµᾶς ὠφελήκη οὐδὲν οὔτ' ἂν ἐµαυτόν.

καί µοι µὴ ἄχθεσθε λέγοντι τἀληθῆ· οὐ γὰρ ἔστιν ὅστις ἀνθρώπων

ejnantiouvmeno~ = eja;n ejnantiw`tai σωθήσεται οὔτε ὑµῖν οὔτε ἄλλῳ πλήθει οὐδενὶ γνησίως ἐναντιούµενος

καὶ διακωλύων πολλὰ ἄδικα καὶ παράνοµα ἐν τῇ πόλει γίγνεσθαι, ἀλλ'

ἀναγκαῖόν ἐστι τὸν τῷ ὄντι µαχούµενον ὑπὲρ τοῦ δικαίου, καὶ εἰ

µέλλει ὀλίγον χρόνον σωθήσεσθαι, ἰδιωτεύειν ἀλλὰ µὴ δηµοσιεύειν.

Μεγάλα δ' ἔγωγε ὑµῖν τεκµήρια παρέξοµαι τούτων, οὐ λόγους ἀλλ' ὃ

ὑµεῖς τιµᾶτε, ἔργα. ἀκούσατε δή µοι τὰ συµβεβηκότα, ἵνα εἰδῆτε ὅτι

eJni; [ajnqrwvpw/] οὐδ' ἂν ἑνὶ ὑπεικάθοιµι παρὰ τὸ δίκαιον δείσας θάνατον, µὴ ὑπείκων
mh; uJpeivkwn de; a{ma

kai; a{ma a]n ajpoloivmhn δὲ ἅµα καὶ ἅµα ἂν ἀπολοίµην. ἐρῶ δὲ ὑµῖν φορτικὰ µὲν καὶ δικανικά,
fortikov~ = ouj gennai`o~, a[groiko~
ἀληθῆ δέ. ἐγὼ γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἄλλην µὲν ἀρχὴν οὐδεµίαν

bouleuvw = bouleuthv~ eijmi πώποτε ἦρξα ἐν τῇ πόλει, ἐβούλευσα δέ· καὶ ἔτυχεν ἡµῶν ἡ φυλὴ

prutaneuvw = pruvtaniv~ eijmi Ἀντιοχὶς πρυτανεύουσα ὅτε ὑµεῖς τοὺς δέκα στρατηγοὺς τοὺς οὐκ

tou;~ ejk th`~ naumaciva~ [periovnta~] ἀνελοµένους τοὺς ἐκ τῆς ναυµαχίας ἐβουλεύσασθε ἁθρόους κρίνειν,
(hJ ejn tai`~ ∆Arginouvsai~ naumaciva)
παρανόµως, ὡς ἐν τῷ ὑστέρῳ χρόνῳ πᾶσιν ὑµῖν ἔδοξεν. τότ' ἐγὼ

µόνος τῶν πρυτάνεων ἠναντιώθην ὑµῖν µηδὲν ποιεῖν παρὰ τοὺς

νόµους καὶ ἐναντία ἐψηφισάµην·

36

ejndeiknuvnai = aijtiavomai καὶ ἑτοίµων ὄντων ἐνδεικνύναι µε καὶ ἀπάγειν τῶν ῥητόρων, καὶ

ὑµῶν κελευόντων καὶ βοώντων, µετὰ τοῦ νόµου καὶ τοῦ δικαίου ᾤµην

µᾶλλόν µε δεῖν διακινδυνεύειν ἢ µεθ' ὑµῶν γενέσθαι µὴ δίκαια

desmovn: desmwthvrion βουλευοµένων, φοβηθέντα δεσµὸν ἢ θάνατον. καὶ ταῦτα µὲν ἦν ἔτι
h\n = ejgevneto
δηµοκρατουµένης τῆς πόλεως· ἐπειδὴ δὲ ὀλιγαρχία ἐγένετο, οἱ

me pevmpton aujtovn: me kai; tevttara~ τριάκοντα αὖ µεταπεµψάµενοί µε πέµπτον αὐτὸν εἰς τὴν θόλον
a[llou~
prosevtaxan = ejkevleusan προσέταξαν ἀγαγεῖν ἐκ Σαλαµῖνος Λέοντα τὸν Σαλαµίνιον ἵνα

: kai; ejkei`noi (oiJ triavkonta) toiau`- ἀποθάνοι, οἷα δὴ καὶ ἄλλοις ἐκεῖνοι πολλοῖς πολλὰ προσέταττον,
ta polloi`~ a[lloi~ prosevttaton
ajnaplh`sai < ajnapivmplhmi βουλόµενοι ὡς πλείστους ἀναπλῆσαι αἰτιῶν. τότε µέντοι ἐγὼ οὐ λόγῳ

oujd∆ oJtiou`n mevlei = oujde;n mevlei ἀλλ' ἔργῳ αὖ ἐνεδειξάµην ὅτι ἐµοὶ θανάτου µὲν µέλει, εἰ µὴ

tou` ejrgavzesqai ἀγροικότερον ἦν εἰπεῖν, οὐδ' ὁτιοῦν, τοῦ δὲ µηδὲν ἄδικον µηδ'

to; pa`n = pantelw`~ ἀνόσιον ἐργάζεσθαι, τούτου δὲ τὸ πᾶν µέλει. ἐµὲ γὰρ ἐκείνη ἡ ἀρχὴ

οὐκ ἐξέπληξεν, οὕτως ἰσχυρὰ οὖσα, ὥστε ἄδικόν τι ἐργάσασθαι, ἀλλ'

oiJ me;n [a[lloi] tevttare~ ἐπειδὴ ἐκ τῆς θόλου ἐξήλθοµεν, οἱ µὲν τέτταρες ᾤχοντο εἰς Σαλαµῖνα

καὶ ἤγαγον Λέοντα, ἐγὼ δὲ ᾠχόµην ἀπιὼν οἴκαδε. καὶ ἴσως ἂν διὰ

ταῦτα ἀπέθανον, εἰ µὴ ἡ ἀρχὴ διὰ ταχέων κατελύθη. καὶ τούτων ὑµῖν

ἔσονται πολλοὶ µάρτυρες.

 37

oi[esqev me a]n diagenevsqai Ἆρ' οὖν ἄν µε οἴεσθε τοσάδε ἔτη διαγενέσθαι εἰ ἔπραττον τὰ δηµόσια,

[eij] ejbohvqoun καὶ πράττων ἀξίως ἀνδρὸς ἀγαθοῦ ἐβοήθουν τοῖς δικαίοις καὶ ὥσπερ

[eij] ejpoiouvmhn χρὴ τοῦτο περὶ πλείστου ἐποιούµην; πολλοῦ γε δεῖ, ὦ ἄνδρες

a]n [diegevneto] Ἀθηναῖοι· οὐδὲ γὰρ ἂν ἄλλος ἀνθρώπων οὐδείς. ἀλλ' ἐγὼ διὰ παντὸς

τοῦ βίου δηµοσίᾳ τε εἴ πού τι ἔπραξα τοιοῦτος φανοῦµαι, καὶ ἰδίᾳ ὁ

sugcwrevw = ei[kw αὐτὸς οὗτος, οὐδενὶ πώποτε συγχωρήσας οὐδὲν παρὰ τὸ δίκαιον οὔτε

[oiJ] diabavllonte~ ἄλλῳ οὔτε τούτων οὐδενὶ οὓς δὴ διαβάλλοντες ἐµέ φασιν ἐµοὺς

µαθητὰς εἶναι. ἐγὼ δὲ διδάσκαλος µὲν οὐδενὸς πώποτ' ἐγενόµην· εἰ δέ

τίς µου λέγοντος καὶ τὰ ἐµαυτοῦ πράττοντος ἐπιθυµοῖ ἀκούειν, εἴτε

fqonevw = kwluvw νεώτερος εἴτε πρεσβύτερος, οὐδενὶ πώποτε ἐφθόνησα, οὐδὲ χρήµατα

µὲν λαµβάνων διαλέγοµαι, µὴ λαµβάνων δὲ οὔ, ἀλλ' ὁµοίως καὶ

πλουσίῳ καὶ πένητι παρέχω ἐµαυτὸν ἐρωτᾶν, καὶ ἐάν τις βούληται

ti~ touvtwn ἀποκρινόµενος ἀκούειν ὧν ἂν λέγω. καὶ τούτων ἐγὼ εἴτε τις χρηστὸς

th;n aijtivan uJpevcw = ai[tiov~ eijmi γίγνεται εἴτε µή, οὐκ ἂν δικαίως τὴν αἰτίαν ὑπέχοιµι, ὧν µήτε

ὑπεσχόµην µηδενὶ µηδὲν πώποτε µάθηµα µήτε ἐδίδαξα· εἰ δέ τίς φησι

παρ' ἐµοῦ πώποτέ τι µαθεῖν ἢ ἀκοῦσαι ἰδίᾳ ὅ τι µὴ καὶ οἱ ἄλλοι

pavnte~ [h[kousan] πάντες, εὖ ἴστε ὅτι οὐκ ἀληθῆ λέγει.

38

Ἀλλὰ διὰ τί δή ποτε µετ' ἐµοῦ χαίρουσί τινες πολὺν χρόνον

διατρίβοντες; ἀκηκόατε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πᾶσαν ὑµῖν τὴν ἀλήθειαν

caivrw aujtw`/ = caivrw aujtou` e{neka ἐγὼ εἶπον· ὅτι ἀκούοντες χαίρουσιν ἐξεταζοµένοις τοῖς οἰοµένοις µὲν

εἶναι σοφοῖς, οὖσι δ' οὔ. ἔστι γὰρ οὐκ ἀηδές. ἐµοὶ δὲ τοῦτο, ὡς ἐγώ

φηµι, προστέτακται ὑπὸ τοῦ θεοῦ πράττειν καὶ ἐκ µαντείων καὶ ἐξ

ti~ kai; a[llh moi`ra = moi`ra h{ntina ἐνυπνίων καὶ παντὶ τρόπῳ ᾧπέρ τίς ποτε καὶ ἄλλη θεία µοῖρα
a]n bouvlh/
oJtiou`n [a]n hJ moi`ra bouvlhtai] ἀνθρώπῳ καὶ ὁτιοῦν προσέταξε πράττειν. ταῦτα, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,

καὶ ἀληθῆ ἐστιν καὶ εὐέλεγκτα. εἰ γὰρ δὴ ἔγωγε τῶν νέων τοὺς µὲν

chr`n nuni; aujtou;~ διαφθείρω, τοὺς δὲ διέφθαρκα, χρῆν δήπου, εἴτε τινὲς αὐτῶν

πρεσβύτεροι γενόµενοι ἔγνωσαν ὅτι νέοις οὖσιν αὐτοῖς ἐγὼ κακὸν

πώποτέ τι συνεβούλευσα, νυνὶ αὐτοὺς ἀναβαίνοντας ἐµοῦ κατηγορεῖν

[crh`n] tw`n oijkeivwn tina;~ nu`n καὶ τιµωρεῖσθαι· εἰ δὲ µὴ αὐτοὶ ἤθελον, τῶν οἰκείων τινὰς τῶν
memnh`sqai
oiJ proshvkonte~ = oiJ suggenei`~ ἐκείνων, πατέρας καὶ ἀδελφοὺς καὶ ἄλλους τοὺς προσήκοντας, εἴπερ

ejpepovnqesan < pavscw ὑπ' ἐµοῦ τι κακὸν ἐπεπόνθεσαν αὐτῶν οἱ οἰκεῖοι, νῦν µεµνῆσθαι καὶ

ejntauqoi` = ejnqavde τιµωρεῖσθαι. πάντως δὲ πάρεισιν αὐτῶν πολλοὶ ἐνταυθοῖ οὓς ἐγὼ ὁρῶ,

πρῶτον µὲν Κρίτων οὑτοσί, ἐµὸς ἡλικιώτης καὶ δηµότης,

Κριτοβούλου τοῦδε πατήρ, ἔπειτα Λυσανίας ὁ Σφήττιος, Αἰσχίνου

τοῦδε πατήρ, ἔτι δ' Ἀντιφῶν ὁ Κηφισιεὺς οὑτοσί,

 39

ejn tauvth/ th`/ diatribh`/: met∆ ejmou` Ἐπιγένους πατήρ, ἄλλοι τοίνυν οὗτοι ὧν οἱ ἀδελφοὶ ἐν ταύτῃ τῇ

διατριβῇ γεγόνασιν, Νικόστρατος Θεοζοτίδου, ἀδελφὸς Θεοδότου -

καὶ ὁ µὲν Θεόδοτος τετελεύτηκεν, ὥστε οὐκ ἂν ἐκεῖνός γε αὐτοῦ

katadehqeivh < katadevomai = aijtevw καταδεηθείη - καὶ Παράλιος ὅδε, ὁ Δηµοδόκου, οὗ ἦν Θεάγης

ἀδελφός· ὅδε δὲ Ἀδείµαντος, ὁ Ἀρίστωνος, οὗ ἀδελφὸς οὑτοσὶ

Πλάτων, καὶ Αἰαντόδωρος, οὗ Ἀπολλόδωρος ὅδε ἀδελφός. καὶ

tina mavrtura ἄλλους πολλοὺς ἐγὼ ἔχω ὑµῖν εἰπεῖν, ὧν τινα ἐχρῆν µάλιστα µὲν ἐν

parascevsqai = parevcein τῷ ἑαυτοῦ λόγῳ παρασχέσθαι Μέλητον µάρτυρα· εἰ δὲ τότε

paracwrw` = ejw` ἐπελάθετο, νῦν παρασχέσθω - ἐγὼ παραχωρῶ - καὶ λεγέτω εἴ τι ἔχει

τοιοῦτον. ἀλλὰ τούτου πᾶν τοὐναντίον εὑρήσετε, ὦ ἄνδρες, πάντας

ἐµοὶ βοηθεῖν ἑτοίµους, τῷ διαφθείροντι, τῷ κακὰ ἐργαζοµένῳ τοὺς

οἰκείους αὐτῶν, ὥς φασι Μέλητος καὶ Ἄνυτος. αὐτοὶ µὲν γὰρ οἱ

tavca: i[sw~ διεφθαρµένοι τάχ' ἂν λόγον ἔχοιεν βοηθοῦντες· οἱ δὲ ἀδιάφθαρτοι,

lovgon = aijtivan
πρεσβύτεροι ἤδη ἄνδρες, οἱ τούτων προσήκοντες, τίνα ἄλλον ἔχουσι

sunivsasi < sunoi`da λόγον βοηθοῦντες ἐµοὶ ἀλλ' ἢ τὸν ὀρθόν τε καὶ δίκαιον, ὅτι συνίσασι

Μελήτῳ µὲν ψευδοµένῳ, ἐµοὶ δὲ ἀληθεύοντι;

ajpologei`sqai: ajpologouvmeno~ Εἶεν δή, ὦ ἄνδρες· ἃ µὲν ἐγὼ ἔχοιµ' ἂν ἀπολογεῖσθαι,

levgein
40

toiau`ta: pavnta σχεδόν ἐστι ταῦτα καὶ ἄλλα ἴσως τοιαῦτα. τάχα δ' ἄν τις ὑµῶν

ejlavttw (= ejlavttona) ajgw`na ἀγανακτήσειεν ἀναµνησθεὶς ἑαυτοῦ, εἰ ὁ µέν, καὶ ἐλάττω τουτουῒ τοῦ

ἀγῶνος ἀγῶνα ἀγωνιζόµενος, ἐδεήθη τε καὶ ἱκέτευσε τοὺς δικαστὰς

dakruvwn < davkruon (≠ dakruvw) µετὰ πολλῶν δακρύων, παιδία τε αὑτοῦ ἀναβιβασάµενος ἵνα ὅτι
o{ti mavlista = wJ~ mavlista
µάλιστα ἐλεηθείη, καὶ ἄλλους τῶν οἰκείων καὶ φίλων πολλούς, ἐγὼ δὲ

οὐδὲν ἄρα τούτων ποιήσω, καὶ ταῦτα κινδυνεύων, ὡς ἂν δόξαιµι, τὸν

ἔσχατον κίνδυνον. τάχ' ἂν οὖν τις ταῦτα ἐννοήσας αὐθαδέστερον ἂν

aujtoi`~ = aujtw`n e{neka πρός µε σχοίη καὶ ὀργισθεὶς αὐτοῖς τούτοις θεῖτο ἂν µετ' ὀργῆς τὴν

oujk ajxiw` = nomivzw oujdevna ou{tw~ ψῆφον. εἰ δή τις ὑµῶν οὕτως ἔχει - οὐκ ἀξιῶ µὲν γὰρ ἔγωγε, εἰ δ' οὖν -
e[cein
eij d∆ ou\n = ajlla; ei[ ti~ ou{tw~ e[cei
ejpieikh` levgein ἐπιεικῆ ἄν µοι δοκῶ πρὸς τοῦτον λέγειν λέγων ὅτι "Ἐµοί, ὦ ἄριστε,

: kai; ga;r oJ ”Omhro~ tou`to aujto; εἰσὶν µέν πού τινες καὶ οἰκεῖοι· καὶ γὰρ τοῦτο αὐτὸ τὸ τοῦ Ὁµήρου,
levgei
οὐδ' ἐγὼ 'ἀπὸ δρυὸς οὐδ' ἀπὸ πέτρης' πέφυκα ἀλλ' ἐξ ἀνθρώπων, ὥστε

καὶ οἰκεῖοί µοί εἰσι καὶ ὑεῖς γε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τρεῖς, εἷς µὲν

µειράκιον ἤδη, δύο δὲ παιδία· ἀλλ' ὅµως οὐδένα αὐτῶν δεῦρο

ajpoyhfivsasqai: ejme; ejleuqerou`n ἀναβιβασάµενος δεήσοµαι ὑµῶν ἀποψηφίσασθαι." τί δὴ οὖν οὐδὲν

τούτων ποιήσω; οὐκ αὐθαδιζόµενος, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οὐδ' ὑµᾶς

[tou`to] a[llo~ lovgo~ [ejstivn] ἀτιµάζων, ἀλλ' εἰ µὲν θαρραλέως ἐγὼ ἔχω πρὸς θάνατον ἢ µή, ἄλλος

λόγος, πρὸς δ' οὖν δόξαν, καὶ ἐµοὶ καὶ ὑµῖν καὶ ὅλῃ τῇ πόλει,
 41

οὔ µοι δοκεῖ καλὸν εἶναι ἐµὲ τούτων οὐδὲν ποιεῖν καὶ τηλικόνδε ὄντα

καὶ τοῦτο τοὔνοµα ἔχοντα, εἴτ' οὖν ἀληθὲς εἴτ' οὖν ψεῦδος, ἀλλ' οὖν

dedogmevnon ejstiv tw/ (= tiniv) = pavn- δεδογµένον γέ ἐστί τῳ Σωκράτη διαφέρειν τῶν πολλῶν ἀνθρώπων. εἰ
te~ i[sasi
οὖν ὑµῶν οἱ δοκοῦντες διαφέρειν εἴτε σοφίᾳ εἴτε ἀνδρείᾳ εἴτε ἄλλῃ

toiou`toi [oi|oi tou;~ dikasta;~ ᾑτινιοῦν ἀρετῇ τοιοῦτοι ἔσονται, αἰσχρὸν ἂν εἴη· οἵουσπερ ἐγὼ
iJketeuvousin]
oi{ousper: toiouvtwn
πολλάκις ἑώρακά τινας ὅταν κρίνωνται, δοκοῦντας µέν τι εἶναι,

peivsesqai < pavscw θαυµάσια δὲ ἐργαζοµένους, ὡς δεινόν τι οἰοµένους πείσεσθαι εἰ

a[n = ejavn ἀποθανοῦνται, ὥσπερ ἀθανάτων ἐσοµένων ἂν ὑµεῖς αὐτοὺς µὴ

oi{ = ou|toi ἀποκτείνητε· οἳ ἐµοὶ δοκοῦσιν αἰσχύνην τῇ πόλει περιάπτειν, ὥστ' ἄν

periavptein = didovnai
: w{ste xevno~ ti~ nomivzoi a]n o{ti...
τινα καὶ τῶν ξένων ὑπολαβεῖν ὅτι οἱ διαφέροντες Ἀθηναίων εἰς

aujtoiv: oiJ ∆Aqhnai`oi aujtoiv ἀρετήν, οὓς αὐτοὶ ἑαυτῶν ἔν τε ταῖς ἀρχαῖς καὶ ταῖς ἄλλαις τιµαῖς

prokrivnw = aiJrevomai προκρίνουσιν, οὗτοι γυναικῶν οὐδὲν διαφέρουσιν. ταῦτα γάρ, ὦ

uJma`~ tou;~ dokou`ntav~ ti ei\nai ἄνδρες Ἀθηναῖοι, οὔτε ὑµᾶς χρὴ ποιεῖν τοὺς δοκοῦντας καὶ ὁπῃοῦν τι
oJph/ou`n = trovpw/ tiniv
a[n = ejavn εἶναι, οὔτ', ἂν ἡµεῖς ποιῶµεν, ὑµᾶς ἐπιτρέπειν, ἀλλὰ τοῦτο αὐτὸ
ejpitrevpw = ejavw
(tou` ∆Aristofavnou~) ἐνδείκνυσθαι, ὅτι πολὺ µᾶλλον καταψηφιεῖσθε τοῦ τὰ ἐλεινὰ ταῦτα

δράµατα εἰσάγοντος καὶ καταγέλαστον τὴν πόλιν ποιοῦντος ἢ τοῦ

ἡσυχίαν ἄγοντος. Χωρὶς δὲ τῆς δόξης, ὦ ἄνδρες, οὐδὲ δίκαιόν µοι

δοκεῖ εἶναι δεῖσθαι τοῦ δικαστοῦ οὐδὲ δεόµενον ἀποφεύγειν,

42

ἀλλὰ διδάσκειν καὶ πείθειν. οὐ γὰρ ἐπὶ τούτῳ κάθηται ὁ δικαστής, ἐπὶ

katacarivzomai = wJ~ dw`ron divdwmi τῷ καταχαρίζεσθαι τὰ δίκαια, ἀλλ' ἐπὶ τῷ κρίνειν ταῦτα· καὶ

oujk ojmwvmoken ὀµώµοκεν οὐ χαριεῖσθαι οἷς ἂν δοκῇ αὐτῷ, ἀλλὰ δικάσειν κατὰ τοὺς

ou[koun ≠ oujkou`n νόµους. οὔκουν χρὴ οὔτε ἡµᾶς ἐθίζειν ὑµᾶς ἐπιορκεῖν οὔθ' ὑµᾶς

dei`n me toiau`ta pravttein ἐθίζεσθαι· οὐδέτεροι γὰρ ἂν ἡµῶν εὐσεβοῖεν. µὴ οὖν ἀξιοῦτέ µε, ὦ

ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοιαῦτα δεῖν πρὸς ὑµᾶς πράττειν ἃ µήτε ἡγοῦµαι

καλὰ εἶναι µήτε δίκαια µήτε ὅσια, ἄλλως τε µέντοι νὴ Δία πάντως καὶ

[me] feuvgonta = me aijtiwvmenon ἀσεβείας φεύγοντα ὑπὸ Μελήτου τουτουΐ. σαφῶς γὰρ ἄν, εἰ πείθοιµι
safw`~ ga;r a[n
tw`/ dei`sqai = deovmeno~ ὑµᾶς καὶ τῷ δεῖσθαι βιαζοίµην ὀµωµοκότας, θεοὺς ἂν διδάσκοιµι µὴ
a]n didavskoimi uJma`~ hJgei`sqai qeou;~
mh; ei\nai
ἡγεῖσθαι ὑµᾶς εἶναι, καὶ ἀτεχνῶς ἀπολογούµενος κατηγοροίην ἂν

ἐµαυτοῦ ὡς θεοὺς οὐ νοµίζω. ἀλλὰ πολλοῦ δεῖ οὕτως ἔχειν· νοµίζω τε

γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὡς οὐδεὶς τῶν ἐµῶν κατηγόρων, καὶ ὑµῖν

o{ph/ = tivni trovpw/ ἐπιτρέπω καὶ τῷ θεῷ κρῖναι περὶ ἐµοῦ ὅπῃ µέλλει ἐµοί τε ἄριστα εἶναι

καὶ ὑµῖν.

tw`/ gegonovti: o} a[rti ejgevneto (oiJ Τὸ µὲν µὴ ἀγανακτεῖν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐπὶ τούτῳ τῷ γεγονότι, ὅτι
dikastai; yhfisavmenoi tou` S. h[dh
katevgnwsan)
moi sumbavlletai = me wjfelei` µου κατεψηφίσασθε, ἄλλα τέ µοι πολλὰ συµβάλλεται, καὶ οὐκ

ἀνέλπιστόν µοι γέγονεν τὸ γεγονὸς τοῦτο,

 43

ἀλλὰ πολὺ µᾶλλον θαυµάζω ἑκατέρων τῶν ψήφων τὸν γεγονότα

e[sesqai [th;n krivsin] ἀριθµόν. οὐ γὰρ ᾠόµην ἔγωγε οὕτω παρ' ὀλίγον ἔσεσθαι ἀλλὰ παρὰ

metapivptw = eij~ to; ejnantivon pivptw πολύ· νῦν δέ, ὡς ἔοικεν, εἰ τριάκοντα µόναι µετέπεσον τῶν ψήφων,

ἀπεπεφεύγη ἄν. Μέλητον µὲν οὖν, ὡς ἐµοὶ δοκῶ, καὶ νῦν

pantiv: pa`si ἀποπέφευγα, καὶ οὐ µόνον ἀποπέφευγα, ἀλλὰ παντὶ δῆλον τοῦτό γε,

w\fle < ojfliskavnw (= dei` me tivnein) ὅτι εἰ µὴ ἀνέβη Ἄνυτος καὶ Λύκων κατηγορήσοντες ἐµοῦ, κἂν ὦφλε
(kata; novmon tinav)
metalambavnw = ktavomai χιλίας δραχµάς, οὐ µεταλαβὼν τὸ πέµπτον µέρος τῶν ψήφων.

Τιµᾶται δ' οὖν µοι ὁ ἀνὴρ θανάτου. εἶεν· ἐγὼ δὲ δὴ τίνος ὑµῖν

th`~ ajxiva~ [zhmiva~] ἀντιτιµήσοµαι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι; ἢ δῆλον ὅτι τῆς ἀξίας; τί οὖν; τί

o{ti = diovti ἄξιός εἰµι παθεῖν ἢ ἀποτεῖσαι, ὅτι µαθὼν ἐν τῷ βίῳ οὐχ ἡσυχίαν ἦγον,

w|nper oiJ polloi; [ejpimelou`ntai] ἀλλ' ἀµελήσας ὧνπερ οἱ πολλοί, χρηµατισµοῦ τε καὶ οἰκονοµίας καὶ

στρατηγιῶν καὶ δηµηγοριῶν καὶ τῶν ἄλλων ἀρχῶν καὶ συνωµοσιῶν

καὶ στάσεων τῶν ἐν τῇ πόλει γιγνοµένων, ἡγησάµενος ἐµαυτὸν τῷ

ὄντι ἐπιεικέστερον εἶναι ἢ ὥστε εἰς ταῦτ' ἰόντα σῴζεσθαι, ἐνταῦθα µὲν

oi| = o{poi οὐκ ᾖα οἷ ἐλθὼν µήτε ὑµῖν µήτε ἐµαυτῷ ἔµελλον µηδὲν ὄφελος εἶναι,

to; eujergetei`n ἐπὶ δὲ τὸ ἰδίᾳ ἕκαστον ἰὼν εὐεργετεῖν τὴν µεγίστην εὐεργεσίαν, ὡς

ἐγώ φηµι, ἐνταῦθα ᾖα, ἐπιχειρῶν ἕκαστον ὑµῶν πείθειν

44

tw`n eJautou` [pragmavtwn] µὴ πρότερον µήτε τῶν ἑαυτοῦ µηδενὸς ἐπιµελεῖσθαι πρὶν ἑαυτοῦ

ἐπιµεληθείη ὅπως ὡς βέλτιστος καὶ φρονιµώτατος ἔσοιτο, µήτε τῶν

τῆς πόλεως, πρὶν αὐτῆς τῆς πόλεως, τῶν τε ἄλλων οὕτω κατὰ τὸν

αὐτὸν τρόπον ἐπιµελεῖσθαι - τί οὖν εἰµι ἄξιος παθεῖν τοιοῦτος ὤν;

th`~ ajxivan [zhmivan] ἀγαθόν τι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ δεῖ γε κατὰ τὴν ἀξίαν τῇ ἀληθείᾳ

[dei`] tau`ta [ei\nai] τιµᾶσθαι· καὶ ταῦτά γε ἀγαθὸν τοιοῦτον ὅ τι ἂν πρέποι ἐµοί. τί οὖν

πρέπει ἀνδρὶ πένητι εὐεργέτῃ δεοµένῳ ἄγειν σχολὴν ἐπὶ τῇ ὑµετέρᾳ

parakevleusi~ < parakeleuvw παρακελεύσει; οὐκ ἔσθ' ὅ τι µᾶλλον, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, πρέπει

sitevomai = trevfw οὕτως ὡς τὸν τοιοῦτον ἄνδρα ἐν πρυτανείῳ σιτεῖσθαι, πολύ γε µᾶλλον

sunwriv~ = a{maxa duoi`n i{ppoin ἢ εἴ τις ὑµῶν ἵππῳ ἢ συνωρίδι ἢ ζεύγει νενίκηκεν Ὀλυµπίασιν· ὁ µὲν
zeu`go~ = a{maxa tettavrwn i{ppwn
[uJma~ poiw` eujdaivmona~] ei\nai γὰρ ὑµᾶς ποιεῖ εὐδαίµονας δοκεῖν εἶναι, ἐγὼ δὲ εἶναι, καὶ ὁ µὲν

τροφῆς οὐδὲν δεῖται, ἐγὼ δὲ δέοµαι. εἰ οὖν δεῖ µε κατὰ τὸ δίκαιον τῆς

: nomivzw dei`n uJma`~ me ejn p. trevfein ἀξίας τιµᾶσθαι, τούτου τιµῶµαι, ἐν πρυτανείῳ σιτήσεως.

paraplhsivw~: tw`/ aujtw`/ trovpw/ Ἴσως οὖν ὑµῖν καὶ ταυτὶ λέγων παραπλησίως δοκῶ λέγειν ὥσπερ περὶ

tou` oi[ktou = tou` oijktivrein τοῦ οἴκτου καὶ τῆς ἀντιβολήσεως, ἀπαυθαδιζόµενος· τὸ δὲ οὐκ ἔστιν,
to; dev = tou`to dev
pe/peismai = eu\ oi\da ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, τοιοῦτον ἀλλὰ τοιόνδε µᾶλλον. πέπεισµαι ἐγὼ

ἑκὼν εἶναι µηδένα ἀδικεῖν ἀνθρώπων, ἀλλὰ ὑµᾶς τοῦτο οὐ πείθω·

 45

dieilevgmeqa < dialevgomai ὀλίγον γὰρ χρόνον ἀλλήλοις διειλέγµεθα. ἐπεί, ὡς ἐγᾦµαι, εἰ ἦν ὑµῖν

peri; qanavtou = peri; tou` qanavtw/ νόµος, ὥσπερ καὶ ἄλλοις ἀνθρώποις, περὶ θανάτου µὴ µίαν ἡµέραν
kolavzein
µόνον κρίνειν ἀλλὰ πολλάς, ἐπείσθητε ἄν· νῦν δ' οὐ ῥᾴδιον ἐν χρόνῳ

ὀλίγῳ µεγάλας διαβολὰς ἀπολύεσθαι. πεπεισµένος δὴ ἐγὼ µηδένα

ἀδικεῖν πολλοῦ δέω ἐµαυτόν γε ἀδικήσειν καὶ κατ' ἐµαυτοῦ ἐρεῖν

tou = tinov~ αὐτὸς ὡς ἄξιός εἰµί του κακοῦ καὶ τιµήσεσθαι τοιούτου τινὸς ἐµαυτῷ.
timw`mai ejmautw`/ touvtou = nomivzw
a[xio~ touvtou ei\nai
[deivsa~] mh; pavqw (< pavscw) τί δείσας; ἦ µὴ πάθω τοῦτο οὗ Μέλητός µοι τιµᾶται, ὅ φηµι οὐκ

e{lwmai < aiJrevomai εἰδέναι οὔτ' εἰ ἀγαθὸν οὔτ' εἰ κακόν ἐστιν; ἀντὶ τούτου δὴ ἕλωµαι ὧν

[timw`mai] desmou` (= desmwthrivou) εὖ οἶδά τι κακῶν ὄντων, τούτου τιµησάµενος; πότερον δεσµοῦ; καὶ τί
tiv = dia; tiv
µε δεῖ ζῆν ἐν δεσµωτηρίῳ, δουλεύοντα τῇ ἀεὶ καθισταµένῃ ἀρχῇ, τοῖς

dedevsqai = ejn tw`/ desmwthrivw/ ἕνδεκα; ἀλλὰ χρηµάτων καὶ δεδέσθαι ἕως ἂν ἐκτείσω; ἀλλὰ ταὐτόν
mevnein

µοί ἐστιν ὅπερ νυνδὴ ἔλεγον· οὐ γὰρ ἔστι µοι χρήµατα ὁπόθεν

fughv: ejk th`~ cwvra~ ejkbavllesqai ἐκτείσω. ἀλλὰ δὴ φυγῆς τιµήσωµαι; ἴσως γὰρ ἄν µοι τούτου

τιµήσαιτε. πολλὴ µεντἄν µε φιλοψυχία ἔχοι, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, εἰ

οὕτως ἀλόγιστός εἰµι ὥστε µὴ δύνασθαι λογίζεσθαι ὅτι ὑµεῖς µὲν

ejnegkei`n = pavscein ὄντες πολῖταί µου οὐχ οἷοί τε ἐγένεσθε ἐνεγκεῖν τὰς ἐµὰς διατριβὰς

καὶ τοὺς λόγους, ἀλλ' ὑµῖν βαρύτεραι γεγόνασιν καὶ ἐπιφθονώτεραι,

ajpallavttw = ejleuqerovw ὥστε ζητεῖτε αὐτῶν νυνὶ ἀπαλλαγῆναι·

46

ἄλλοι δὲ ἄρα αὐτὰς οἴσουσι ῥᾳδίως; πολλοῦ γε δεῖ, ὦ ἄνδρες

thlikw`/de ajnqrwvpw/: h[dh ou{tw ge- Ἀθηναῖοι. καλὸς οὖν ἄν µοι ὁ βίος εἴη ἐξελθόντι τηλικῷδε ἀνθρώπῳ,
raivw/ genomevnw/
a[llhn [povlin] ἄλλην ἐξ ἄλλης πόλεως ἀµειβοµένῳ καὶ ἐξελαυνοµένῳ, ζῆν. εὖ γὰρ
zh`n: oJ bivo~ [kalo;~ a]n ei[h]

οἶδ' ὅτι ὅποι ἂν ἔλθω, λέγοντος ἐµοῦ ἀκροάσονται οἱ νέοι ὥσπερ

ejxelw`si < ejxelauvnw ἐνθάδε· κἂν µὲν τούτους ἀπελαύνω, οὗτοί µε αὐτοὶ ἐξελῶσι πείθοντες

τοὺς πρεσβυτέρους· ἐὰν δὲ µὴ ἀπελαύνω, οἱ τούτων πατέρες δὲ καὶ

οἰκεῖοι δι' αὐτοὺς τούτους.

Ἴσως οὖν ἄν τις εἴποι· "Σιγῶν δὲ καὶ ἡσυχίαν ἄγων, ὦ Σώκρατες, οὐχ

hJmi`n ejxelqwvn: uJpo; hJmw`n ejkblhqeiv~ οἷός τ' ἔσῃ ἡµῖν ἐξελθὼν ζῆν;" τουτὶ δή ἐστι πάντων χαλεπώτατον

ajpeiqevw = ouj peivqomai πεῖσαί τινας ὑµῶν. ἐάντε γὰρ λέγω ὅτι τῷ θεῷ ἀπειθεῖν τοῦτ' ἐστὶν καὶ

eijrwneuvw = eijrwnikw`~ dialevgomai διὰ τοῦτ' ἀδύνατον ἡσυχίαν ἄγειν, οὐ πείσεσθέ µοι ὡς εἰρωνευοµένῳ·

ἐάντ' αὖ λέγω ὅτι καὶ τυγχάνει µέγιστον ἀγαθὸν ὂν ἀνθρώπῳ τοῦτο,

ἑκάστης ἡµέρας περὶ ἀρετῆς τοὺς λόγους ποιεῖσθαι καὶ τῶν ἄλλων

περὶ ὧν ὑµεῖς ἐµοῦ ἀκούετε διαλεγοµένου καὶ ἐµαυτὸν καὶ ἄλλους

oJ dev ... : kai; eja;n levgw o{ti oJ ... ἐξετάζοντος, ὁ δὲ ἀνεξέταστος βίος οὐ βιωτὸς ἀνθρώπῳ, ταῦτα δ' ἔτι
ajnexevtasto~ < ajnexetavzw
ἧττον πείσεσθέ µοι λέγοντι. τὰ δὲ ἔχει µὲν οὕτως, ὡς ἐγώ φηµι, ὦ

ἄνδρες, πείθειν δὲ οὐ ῥᾴδιον.

 47

ei[qismai < ejqivzw καὶ ἐγὼ ἅµα οὐκ εἴθισµαι ἐµαυτὸν ἀξιοῦν κακοῦ οὐδενός. εἰ µὲν γὰρ

ejtimhsavmhn = timhvsaimi ejmautovn ἦν µοι χρήµατα, ἐτιµησάµην ἂν χρηµάτων ὅσα ἔµελλον ἐκτείσειν,
e[mellon: ejdunavmhn
ejkteivsein < ejktivnw
e[stin = e[xestin οὐδὲν γὰρ ἂν ἐβλάβην· νῦν δὲ οὐ γὰρ ἔστιν, εἰ µὴ ἄρα ὅσον ἂν ἐγὼ

δυναίµην ἐκτεῖσαι, τοσούτου βούλεσθέ µοι τιµῆσαι. ἴσως δ' ἂν

δυναίµην ἐκτεῖσαι ὑµῖν που µνᾶν ἀργυρίου· τοσούτου οὖν τιµῶµαι.

Πλάτων δὲ ὅδε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, καὶ Κρίτων καὶ Κριτόβουλος καὶ

Ἀπολλόδωρος κελεύουσί µε τριάκοντα µνῶν τιµήσασθαι, αὐτοὶ δ'

[bouvlontai] ejggua`sqai ἐγγυᾶσθαι· τιµῶµαι οὖν τοσούτου, ἐγγυηταὶ δὲ ὑµῖν ἔσονται τοῦ

ajxiovcrew/ < ajxiovcrew~, -wn ἀργυρίου οὗτοι ἀξιόχρεῳ.

ouj pollou`: mikrou` Οὐ πολλοῦ γ' ἕνεκα χρόνου, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὄνοµα ἕξετε καὶ
e{xete: devxesqe
uJpov: ajpov αἰτίαν ὑπὸ τῶν βουλοµένων τὴν πόλιν λοιδορεῖν ὡς Σωκράτη

dh; [ejme;] sofovn ἀπεκτόνατε, ἄνδρα σοφόν - φήσουσι γὰρ δὴ σοφὸν εἶναι, εἰ καὶ µή

εἰµι, οἱ βουλόµενοι ὑµῖν ὀνειδίζειν - εἰ γοῦν περιεµείνατε ὀλίγον

th;n [ejmh;n] hJlikivan χρόνον, ἀπὸ τοῦ αὐτοµάτου ἂν ὑµῖν τοῦτο ἐγένετο· ὁρᾶτε γὰρ δὴ τὴν

ἡλικίαν ὅτι πόρρω ἤδη ἐστὶ τοῦ βίου, θανάτου δὲ ἐγγύς. λέγω δὲ τοῦτο

οὐ πρὸς πάντας ὑµᾶς, ἀλλὰ πρὸς τοὺς ἐµοῦ καταψηφισαµένους

θάνατον. λέγω δὲ καὶ τόδε πρὸς τοὺς αὐτοὺς τούτους.

48

eJalwkevnai < aJlivskomai ἴσως µε οἴεσθε, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἀπορίᾳ λόγων ἑαλωκέναι

τοιούτων οἷς ἂν ὑµᾶς ἔπεισα, εἰ ᾤµην δεῖν ἅπαντα ποιεῖν καὶ λέγειν

ὥστε ἀποφυγεῖν τὴν δίκην. πολλοῦ γε δεῖ. ἀλλ' ἀπορίᾳ µὲν ἑάλωκα, οὐ

ajnaiscuntiva = to; mh; aijscuvnesqai µέντοι λόγων, ἀλλὰ τόλµης καὶ ἀναισχυντίας καὶ τοῦ µὴ ἐθέλειν

λέγειν πρὸς ὑµᾶς τοιαῦτα οἷ' ἂν ὑµῖν µὲν ἥδιστα ἦν ἀκούειν -

qrhvnw = ojduvromai θρηνοῦντός τέ µου καὶ ὀδυροµένου καὶ ἄλλα ποιοῦντος καὶ λέγοντος

πολλὰ καὶ ἀνάξια ἐµοῦ, ὡς ἐγώ φηµι, οἷα δὴ καὶ εἴθισθε ὑµεῖς τῶν

ἄλλων ἀκούειν. ἀλλ' οὔτε τότε ᾠήθην δεῖν ἕνεκα τοῦ κινδύνου πρᾶξαι

ajneleuvqero~ = oujk a[xio~ ejleuqev- οὐδὲν ἀνελεύθερον, οὔτε νῦν µοι µεταµέλει οὕτως ἀπολογησαµένῳ,
rou ajnqrwvpou

ἀλλὰ πολὺ µᾶλλον αἱροῦµαι ὧδε ἀπολογησάµενος τεθνάναι ἢ ἐκείνως

ζῆν. οὔτε γὰρ ἐν δίκῃ οὔτ' ἐν πολέµῳ οὔτ' ἐµὲ οὔτ' ἄλλον οὐδένα δεῖ

ajpofeuvxetai qavnaton τοῦτο µηχανᾶσθαι, ὅπως ἀποφεύξεται πᾶν ποιῶν θάνατον. καὶ γὰρ ἐν

ταῖς µάχαις πολλάκις δῆλον γίγνεται ὅτι τό γε ἀποθανεῖν ἄν τις

kaiv ... kaiv ... ἐκφύγοι καὶ ὅπλα ἀφεὶς καὶ ἐφ' ἱκετείαν τραπόµενος τῶν διωκόντων·

καὶ ἄλλαι µηχαναὶ πολλαί εἰσιν ἐν ἑκάστοις τοῖς κινδύνοις ὥστε

διαφεύγειν θάνατον, ἐάν τις τολµᾷ πᾶν ποιεῖν καὶ λέγειν. ἀλλὰ µὴ οὐ

τοῦτ' ᾖ χαλεπόν, ὦ ἄνδρες, θάνατον ἐκφυγεῖν, ἀλλὰ πολὺ

χαλεπώτερον πονηρίαν· θᾶττον γὰρ θανάτου θεῖ.

 49

tou` bradutevrou: tou` qanavtou καὶ νῦν ἐγὼ µὲν ἅτε βραδὺς ὢν καὶ πρεσβύτης ὑπὸ τοῦ βραδυτέρου

ἑάλων, οἱ δ' ἐµοὶ κατήγοροι ἅτε δεινοὶ καὶ ὀξεῖς ὄντες ὑπὸ τοῦ

tou` qavttono~: th`~ ponhriva~ θάττονος, τῆς κακίας. καὶ νῦν ἐγὼ µὲν ἄπειµι ὑφ' ὑµῶν θανάτου δίκην

ojfliskavnw = katadikavzomai ὀφλών, οὗτοι δ' ὑπὸ τῆς ἀληθείας ὠφληκότες µοχθηρίαν καὶ ἀδικίαν.

kai; ou|toi [tw`/ eJautw`n timhvmati καὶ ἐγώ τε τῷ τιµήµατι ἐµµένω καὶ οὗτοι. ταῦτα µέν που ἴσως οὕτως
ejmmevnousin]
καὶ ἔδει σχεῖν, καὶ οἶµαι αὐτὰ µετρίως ἔχειν.

crhsmw/devw = to;n crhsmo;n levgein Τὸ δὲ δὴ µετὰ τοῦτο ἐπιθυµῶ ὑµῖν χρησµῳδῆσαι, ὦ καταψηφισάµενοί

µου· καὶ γάρ εἰµι ἤδη ἐνταῦθα ἐν ᾧ µάλιστα ἄνθρωποι χρησµῳδοῦσιν,

ὅταν µέλλωσιν ἀποθανεῖσθαι. φηµὶ γάρ, ὦ ἄνδρες οἳ ἐµὲ ἀπεκτόνατε,

τιµωρίαν ὑµῖν ἥξειν εὐθὺς µετὰ τὸν ἐµὸν θάνατον πολὺ χαλεπωτέραν

νὴ Δία ἢ οἵαν ἐµὲ ἀπεκτόνατε· νῦν γὰρ τοῦτο εἴργασθε οἰόµενοι µὲν

ajpallavttomaiv tino~ = feuvgw ti ἀπαλλάξεσθαι τοῦ διδόναι ἔλεγχον τοῦ βίου, τὸ δὲ ὑµῖν πολὺ ἐναντίον

pleivou~ = pleivone~ ἀποβήσεται, ὡς ἐγώ φηµι. πλείους ἔσονται ὑµᾶς οἱ ἐλέγχοντες, οὓς

katevcw: ouj deivknumi νῦν ἐγὼ κατεῖχον, ὑµεῖς δὲ οὐκ ᾐσθάνεσθε· καὶ χαλεπώτεροι ἔσονται

ὅσῳ νεώτεροί εἰσιν, καὶ ὑµεῖς µᾶλλον ἀγανακτήσετε. εἰ γὰρ οἴεσθε

ejpischvsein tinav = kwluvsein tinav ἀποκτείνοντες ἀνθρώπους ἐπισχήσειν τοῦ ὀνειδίζειν τινὰ ὑµῖν ὅτι οὐκ

ajpallaghv - fughv ὀρθῶς ζῆτε, οὐ καλῶς διανοεῖσθε· οὐ γάρ ἐσθ' αὕτη ἡ ἀπαλλαγὴ
50

οὔτε πάνυ δυνατὴ οὔτε καλή, ἀλλ' ἐκείνη καὶ καλλίστη καὶ ῥᾴστη, µὴ

kolouvw = tevmnw (:kwluvw) τοὺς ἄλλους κολούειν ἀλλ' ἑαυτὸν παρασκευάζειν ὅπως ἔσται ὡς

βέλτιστος. ταῦτα µὲν οὖν ὑµῖν τοῖς καταψηφισαµένοις µαντευσάµενος

ἀπαλλάττοµαι.

Τοῖς δὲ ἀποψηφισαµένοις ἡδέως ἂν διαλεχθείην ὑπὲρ τοῦ γεγονότος

ejn w|/ = e{w~ τουτουῒ πράγµατος, ἐν ᾧ οἱ ἄρχοντες ἀσχολίαν ἄγουσι καὶ οὔπω

oi| = o{poi ἔρχοµαι οἷ ἐλθόντα µε δεῖ τεθνάναι. ἀλλά µοι, ὦ ἄνδρες, παραµείνατε

τοσοῦτον χρόνον· οὐδὲν γὰρ κωλύει διαµυθολογῆσαι πρὸς ἀλλήλους

ἕως ἔξεστιν. ὑµῖν γὰρ ὡς φίλοις οὖσιν ἐπιδεῖξαι ἐθέλω τὸ νυνί µοι

συµβεβηκὸς τί ποτε νοεῖ. ἐµοὶ γάρ, ὦ ἄνδρες δικασταί - ὑµᾶς γὰρ

δικαστὰς καλῶν ὀρθῶς ἂν καλοίην - θαυµάσιόν τι γέγονεν. ἡ γὰρ

εἰωθυῖά µοι µαντικὴ ἡ τοῦ δαιµονίου ἐν µὲν τῷ πρόσθεν χρόνῳ παντὶ

ejpi; smikroi`~ [pravgmasin] πάνυ πυκνὴ ἀεὶ ἦν καὶ πάνυ ἐπὶ σµικροῖς ἐναντιουµένη, εἴ τι µέλλοιµι
ejnantioumevnh [moi]
µὴ ὀρθῶς πράξειν. νυνὶ δὲ συµβέβηκέ µοι ἅπερ ὁρᾶτε καὶ αὐτοί, ταυτὶ

kai; [a}] nomivzetai ἅ γε δὴ οἰηθείη ἄν τις καὶ νοµίζεται ἔσχατα κακῶν εἶναι· ἐµοὶ δὲ οὔτε

hJnivka = o{te ἐξιόντι ἕωθεν οἴκοθεν ἠναντιώθη τὸ τοῦ θεοῦ σηµεῖον, οὔτε ἡνίκα

ἀνέβαινον ἐνταυθοῖ ἐπὶ τὸ δικαστήριον,

 51

οὔτε ἐν τῷ λόγῳ οὐδαµοῦ µέλλοντί τι ἐρεῖν. καίτοι ἐν ἄλλοις λόγοις

pollacou` = pollavki~ πολλαχοῦ δή µε ἐπέσχε λέγοντα µεταξύ· νῦν δὲ οὐδαµοῦ περὶ ταύτην

τὴν πρᾶξιν οὔτ' ἐν ἔργῳ οὐδενὶ οὔτ' ἐν λόγῳ ἠναντίωταί µοι. τί οὖν

uJpolambavnw = nomivzw αἴτιον εἶναι ὑπολαµβάνω; ἐγὼ ὑµῖν ἐρῶ· κινδυνεύει γάρ µοι τὸ

συµβεβηκὸς τοῦτο ἀγαθὸν γεγονέναι, καὶ οὐκ ἔσθ' ὅπως ἡµεῖς ὀρθῶς

ὑπολαµβάνοµεν, ὅσοι οἰόµεθα κακὸν εἶναι τὸ τεθνάναι. µέγα µοι

τεκµήριον τούτου γέγονεν· οὐ γὰρ ἔσθ' ὅπως οὐκ ἠναντιώθη ἄν µοι τὸ

ajgaqovn [ti] εἰωθὸς σηµεῖον, εἰ µή τι ἔµελλον ἐγὼ ἀγαθὸν πράξειν.

th`/de = ou{tw~ Ἐννοήσωµεν δὲ καὶ τῇδε ὡς πολλὴ ἐλπίς ἐστιν ἀγαθὸν αὐτὸ εἶναι.

oi|on = to; aujto; kaiv δυοῖν γὰρ θάτερόν ἐστιν τὸ τεθνάναι· ἢ γὰρ οἷον µηδὲν εἶναι µηδὲ

αἴσθησιν µηδεµίαν µηδενὸς ἔχειν τὸν τεθνεῶτα, ἢ κατὰ τὰ λεγόµενα

[ajpo;] tou` tovpou µεταβολή τις τυγχάνει οὖσα καὶ µετοίκησις τῇ ψυχῇ τοῦ τόπου τοῦ

ἐνθένδε εἰς ἄλλον τόπον. καὶ εἴτε δὴ µηδεµία αἴσθησίς ἐστιν ἀλλ' οἷον

ὕπνος ἐπειδάν τις καθεύδων µηδ' ὄναρ µηδὲν ὁρᾷ, θαυµάσιον κέρδος

a]n oi\mai ἂν εἴη ὁ θάνατος - ἐγὼ γὰρ ἂν οἶµαι, εἴ τινα ἐκλεξάµενον δέοι ταύτην
eij devoi tina; ... eijpei`n
τὴν νύκτα ἐν ᾗ οὕτω κατέδαρθεν ὥστε µηδὲ ὄναρ ἰδεῖν, καὶ τὰς ἄλλας

ajntiparativqhmiv ti tiniv νύκτας τε καὶ ἡµέρας τὰς τοῦ βίου τοῦ ἑαυτοῦ ἀντιπαραθέντα
52

[eij] devoi ταύτῃ τῇ νυκτὶ δέοι σκεψάµενον εἰπεῖν πόσας ἄµεινον καὶ ἥδιον

ἡµέρας καὶ νύκτας ταύτης τῆς νυκτὸς βεβίωκεν ἐν τῷ ἑαυτοῦ βίῳ,

oi\mai a[n οἶµαι ἂν µὴ ὅτι ἰδιώτην τινά, ἀλλὰ τὸν µέγαν βασιλέα εὐαριθµήτους
mh; o{ti ij. tinav: ouj movnon ij. tina; levgw
eujariqmhvtou~ = ouj pollav~
ἂν εὑρεῖν αὐτὸν ταύτας πρὸς τὰς ἄλλας ἡµέρας καὶ νύκτας - εἰ οὖν

τοιοῦτον ὁ θάνατός ἐστιν, κέρδος ἔγωγε λέγω· καὶ γὰρ οὐδὲν πλείων ὁ

πᾶς χρόνος φαίνεται οὕτω δὴ εἶναι ἢ µία νύξ. εἰ δ' αὖ οἷον

ἀποδηµῆσαί ἐστιν ὁ θάνατος ἐνθένδε εἰς ἄλλον τόπον, καὶ ἀληθῆ

ἐστιν τὰ λεγόµενα, ὡς ἄρα ἐκεῖ εἰσι πάντες οἱ τεθνεῶτες, τί µεῖζον

ἀγαθὸν τούτου εἴη ἄν, ὦ ἄνδρες δικασταί; εἰ γάρ τις ἀφικόµενος εἰς

Ἅιδου, ἀπαλλαγεὶς τουτωνὶ τῶν φασκόντων δικαστῶν εἶναι, εὑρήσει

: tou;~ ajlhqei`~ dikastav~ τοὺς ὡς ἀληθῶς δικαστάς, οἵπερ καὶ λέγονται ἐκεῖ δικάζειν, Μίνως τε

καὶ Ῥαδάµανθυς καὶ Αἰακὸς καὶ Τριπτόλεµος καὶ ἄλλοι ὅσοι τῶν

ἡµιθέων δίκαιοι ἐγένοντο ἐν τῷ ἑαυτῶν βίῳ, ἆρα φαύλη ἂν εἴη ἡ

ἀποδηµία; ἢ αὖ Ὀρφεῖ συγγενέσθαι καὶ Μουσαίῳ καὶ Ἡσιόδῳ καὶ

Ὁµήρῳ ἐπὶ πόσῳ ἄν τις δέξαιτ' ἂν ὑµῶν; ἐγὼ µὲν γὰρ πολλάκις ἐθέλω

τεθνάναι εἰ ταῦτ' ἔστιν ἀληθῆ. ἐπεὶ ἔµοιγε καὶ αὐτῷ θαυµαστὴ ἂν εἴη

tw`/ [uiJw`/] ἡ διατριβὴ αὐτόθι, ὁπότε ἐντύχοιµι Παλαµήδει καὶ Αἴαντι τῷ

Τελαµῶνος καὶ εἴ τις ἄλλος τῶν παλαιῶν διὰ κρίσιν ἄδικον τέθνηκεν,
 53

[e[moige] ajntiparabavllonti ἀντιπαραβάλλοντι τὰ ἐµαυτοῦ πάθη πρὸς τὰ ἐκείνων - ὡς ἐγὼ οἶµαι,

ajhdhv~ = oujc hJduv~ οὐκ ἂν ἀηδὲς εἴη - καὶ δὴ τὸ µέγιστον, τοὺς ἐκεῖ ἐξετάζοντα καὶ
[ejme;] diavgein tou;~ ejkei` ejxetav-
zonta
ἐρευνῶντα ὥσπερ τοὺς ἐνταῦθα διάγειν, τίς αὐτῶν σοφός ἐστιν καὶ τίς

οἴεται µέν, ἔστιν δ' οὔ. ἐπὶ πόσῳ δ' ἄν τις, ὦ ἄνδρες δικασταί, δέξαιτο

ἐξετάσαι τὸν ἐπὶ Τροίαν ἀγαγόντα τὴν πολλὴν στρατιὰν ἢ Ὀδυσσέα ἢ

: murivou~ a[ndra~ kai; gunai`ka~ ou{~ Σίσυφον ἢ ἄλλους µυρίους ἄν τις εἴποι καὶ ἄνδρας καὶ γυναῖκας, οἷς
ti~ ei[poi a[n
ajmhvcanon eujdaimoniva~ = megivsth ἐκεῖ διαλέγεσθαι καὶ συνεῖναι καὶ ἐξετάζειν ἀµήχανον ἂν εἴη
eujdaimoniva
pavntw~: euj i[smen o{ti εὐδαιµονίας; πάντως οὐ δήπου τούτου γε ἕνεκα οἱ ἐκεῖ ἀποκτείνουσι·

τά τε γὰρ ἄλλα εὐδαιµονέστεροί εἰσιν οἱ ἐκεῖ τῶν ἐνθάδε, καὶ ἤδη τὸν

λοιπὸν χρόνον ἀθάνατοί εἰσιν, εἴπερ γε τὰ λεγόµενα ἀληθῆ.

eujevlpida~ ei\nai = ejlpivzein Ἀλλὰ καὶ ὑµᾶς χρή, ὦ ἄνδρες δικασταί, εὐέλπιδας εἶναι πρὸς τὸν

θάνατον, καὶ ἕν τι τοῦτο διανοεῖσθαι ἀληθές, ὅτι οὐκ ἔστιν ἀνδρὶ

ἀγαθῷ κακὸν οὐδὲν οὔτε ζῶντι οὔτε τελευτήσαντι, οὐδὲ ἀµελεῖται

ὑπὸ θεῶν τὰ τούτου πράγµατα· οὐδὲ τὰ ἐµὰ νῦν ἀπὸ τοῦ αὐτοµάτου

γέγονεν, ἀλλά µοι δῆλόν ἐστι τοῦτο, ὅτι ἤδη τεθνάναι καὶ ἀπηλλάχθαι

ejme; ajpevtreyen = ejme; a[llw~ poiei`n πραγµάτων βέλτιον ἦν µοι. διὰ τοῦτο καὶ ἐµὲ οὐδαµοῦ ἀπέτρεψεν τὸ
hjnavgkasen

σηµεῖον, καὶ ἔγωγε τοῖς καταψηφισαµένοις µου καὶ τοῖς κατηγόροις

54

οὐ πάνυ χαλεπαίνω. καίτοι οὐ ταύτῃ τῇ διανοίᾳ κατεψηφίζοντό µου

tou`to a[xiovn [ejsti] mevmfesqai καὶ κατηγόρουν, ἀλλ' οἰόµενοι βλάπτειν· τοῦτο αὐτοῖς ἄξιον
aujtoi`~
µέµφεσθαι. τοσόνδε µέντοι αὐτῶν δέοµαι· τοὺς ὑεῖς µου, ἐπειδὰν

ἡβήσωσι, τιµωρήσασθε, ὦ ἄνδρες, ταὐτὰ ταῦτα λυποῦντες ἅπερ ἐγὼ

lupevw = pavscein poiw` ὑµᾶς ἐλύπουν, ἐὰν ὑµῖν δοκῶσιν ἢ χρηµάτων ἢ ἄλλου του πρότερον

ἐπιµελεῖσθαι ἢ ἀρετῆς, καὶ ἐὰν δοκῶσί τι εἶναι µηδὲν ὄντες, ὀνειδίζετε

[levgonte~ aujtoi`~] o{ti oujk αὐτοῖς ὥσπερ ἐγὼ ὑµῖν, ὅτι οὐκ ἐπιµελοῦνται ὧν δεῖ, καὶ οἴονταί τι

εἶναι ὄντες οὐδενὸς ἄξιοι. καὶ ἐὰν ταῦτα ποιῆτε, δίκαια πεπονθὼς ἐγὼ

ἔσοµαι ὑφ' ὑµῶν αὐτός τε καὶ οἱ ὑεῖς. ἀλλὰ γὰρ ἤδη ὥρα ἀπιέναι, ἐµοὶ

µὲν ἀποθανουµένῳ, ὑµῖν δὲ βιωσοµένοις· ὁπότεροι δὲ ἡµῶν ἔρχονται

ἐπὶ ἄµεινον πρᾶγµα, ἄδηλον παντὶ πλὴν ἢ τῷ θεῷ.