Νεώτερα Παιδαγωγικά Κινήματα Και Ιδέες Ιωάννης Μπέτσας ΑΠΘ
Νεώτερα Παιδαγωγικά Κινήματα Και Ιδέες Ιωάννης Μπέτσας ΑΠΘ
Νεώτερα Παιδαγωγικά Κινήματα Και Ιδέες Ιωάννης Μπέτσας ΑΠΘ
Ιωάννης Μπέτσας
ΑΠΘ
Έννοια &
Αντικείμενο της
Παιδαγωγικής
Παιδαγωγική
επιστήμη
Επιστήμες Αγωγής /
Παιδαγωγική Εκπαίδευσης
Η Παιδαγωγική Σχολή του Η Σχολή Επιστημών
Πανεπιστημίου Δυτικής Αγωγής βρίσκεται στην
Μακεδονίας με έδρα τη Νέα Χηλή, 2 χιλ. δυτικά της
Φλώρινα ιδρύθηκε με το Αλεξανδρούπολης και είναι
Προεδρικό Διάταγμα μία από τις πέντε Σχολές
99/1993 και αποτελείται από του Δημοκριτείου
τα Παιδαγωγικά Τμήματα εντάσσονται τα Τμήματα:
Δημοτικής Εκπαίδευσης και • Παιδαγωγικό Τμήμα
Νηπιαγωγών Δημοτικής Εκπαίδευση
• Τμήμα Επιστημών της
Εκπαίδευσης στην
Προσχολική Ηλικία
• http://www.uv.uio.no/english/
• http://gse.rutgers.edu/content/adult-and-
continuing-education
• https://www.hu-
berlin.de/en/studies/counselling/course-
catalogue/programme-descriptions/erz
• https://www.conted.ox.ac.uk/
• Ερμηνευτική μέθοδος
• Παρατήρηση
• Στατιστικές μέθοδοι
• Συγκριτική μέθοδος
• Φαινομενολογία
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ
ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ
Εκπαίδευση ενηλίκων,
Συγκριτική συνεχιζόμενη
Παιδαγωγική εκπαίδευση
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
Γιατί υπάρχει το
σχολείο;
• Πάντοτε υπήρχε με αυτή τη μορφή και εξυπηρετούσε
αυτές τις λειτουργίες;
• Πώς θα μπορούσε να είναι το σχολείο στο μέλλον;
Ερμηνευτική Παιδαγωγική
Θεωρητική προσέγγιση στα κοινωνικά και πολιτισμικά θέματα με σαφή,
όμως, την πρακτική πρόθεση
Στην ανθρώπινη συμπεριφορά δεν υπάρχουν αιτιο-κρατικοί κανόνες
καθολικού κύρους. Τα άτομα διαμορφώνουν κάθε φορά τη συμπεριφορά
τους, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται και
ερμηνεύουν τα πράγματα
Η ιδέα της ερμηνείας της υφής και της σημασίας των παιδαγωγικών
φαινομένων
το περισσότερο που μπορούμε να επιτύχουμε είναι να κατανοήσουμε πώς
οι εμπλεκόμενοι σε μια (εκπαιδευτική) κατάσταση βλέπουν και βιώνουν
τα πράγματα και γιατί συμπεριφέρονται με τον δεδομένο τρόπο.
(ευρύτερα σχήματα ερμηνείας της συμπεριφοράς, με πιθανότητες και όχι
με βεβαιότητες πρόβλεψης).
Μεθοδολογία: εθνογραφικής φύσης ερευνητικές μέθοδοι συνέντευξης
(ποιοτικό παράδειγμα), συμμετοχική παρατήρηση, μελέτη περίπτωσης
(έρευνα δράσης)
Ερμηνευτική Παιδαγωγική
Κριτική Παιδαγωγική
Κριτική Παιδαγωγική
Για την Κριτική Θεωρία:
στο χώρο των κοινωνικών επιστημών τα γεγονότα
είναι κοινωνικά μορφώματα, προϊόντα ανθρώπινης
δραστηριότητας και ως εκ τούτου υπόκεινται σε
αλλαγή
Ο,τιδήποτε καταγράφεται στο νου ως εμπειρία,
διαμορφώνεται μέσα από νοητικές κατηγορίες και
έννοιες, οι οποίες με τη σειρά τους εξαρτώνται από τη
γλώσσα και τις μορφές ζωής της κοινωνίας και έτσι
μπορούν να διαφοροποιούνται.
το προϊόν της ανθρώπινης νόησης δεν είναι
ψυχολογικού, αλλά κοινωνικού χαρακτήρα.
Κριτική Παιδαγωγική
Κριτική Παιδαγωγική
Κοινωνική
αναπαραγωγή
• Σύστημα • Μη
αξιών • Προνομιούχοι προνομιούχοι
Οικονομικοί
Νομιμοφροσύνη
Πόροι
Johannes Amos
Comenius
ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
«Για να επιτύχουμε αυτό το σκοπό, απαιτούμε για την εξάσκηση του πνεύματος όλα τα νεανικά
χρόνια (γιατί ως γνωστόν δε διδάσκεται μία μόνο τέχνη, αλλ’ όλος ο κύκλος των ελεύθερων
τεχνών, με όλες τις επιστήμες και κάποιες γλώσσες) από την παιδική έως την ανδρική ηλικία, τα
οποία πρέπει να διαιρεθούν σε ορισμένες χρονικές περιόδους, σύμφωνα με τις οδηγίες της
ίδιας της φύσης. Γιατί η πείρα δείχνει ότι το σώμα του ανθρώπου αυξάνει μέχρι το 5ο έτος …
Εκείνα τα έτη λοιπόν της ηλικίας θα διαιρέσουμε σε 4 βαθμίδες, τη μικρή ηλικία, την παιδική
ηλικία, την εφηβική, τη νεανική, παραχωρούμε δε σε κάθε βαθμίδα διάστημα έξι χρόνων και
ιδιαίτερο σχολείο, δηλαδή:
Α’ της μικρής ηλικίας
σχολείο θα η μητρική αγκαλιά (η οικεία)
Β’ της παιδικής ηλικίας το στοιχειώδες σχολείο, ή το δημόσιο
είναι σχολείο της μητρικής γλώσσας
Γ’ της εφηβικής ηλικίας το λατινικό σχολείο ή το Γυμνάσιο
Δ’ της νεανικής ηλικίας η ακαδημία και τα ταξίδια
Εικονογραφημένα βιβλία
Didactica Magna
Η παιδαγωγική σκέψη στην
περίοδο του Διαφωτισμού
“Οι φορείς της εκτελεστικής εξουσίας δεν είναι αφέντες του λαού,
μα υπάλληλοί του. Ο λαός πρέπει να μπορεί να τους διορίζει
και να τους απολύει όποτε θέλει. Δεν υπάρχει θέμα να
συμβληθούν με το λαό, πρέπει να τον υπακούσουν”
Βιογραφικά Στοιχεία για τον Rousseau
“Όλα είναι σε διαρκή κυματισμό πάνω στη γη. Τίποτα δεν διατηρεί σταθερή και
ολοκληρωμένη μορφή. Και τα πάθη μας προσκολλώμενα στα εξωτερικά πράγματα
παρέρχονται και αλλάζουν αναγκαία μαζί τους. (…). Δεν υπάρχει τίποτε το σταθερό
για να αγκιστρωθεί η καρδιά (…). Δεν είναι γνωστή διαρκής ευτυχία. Μόλις και μετά
βίας, στις πιο ισχυρές απολαύσεις, υπάρχει μια στιγμή που η καρδιά θα μπορούσε να
μας πει πράγματι: θα ήθελα να διαρκέσει αυτή η στιγμή για πάντα”
“Οι άνθρωποι γεννώνται καλοί από τη φύση τους και διαφθείρονται από την
κρατούσα εκκλησία, την κακή παιδεία και τις κρατούσες οικονομικές συνθήκες. Ο
μόνος δρόμος για να βελτιωθούν είναι να αφεθούν ελεύθεροι”
Τα στάδια αγωγής
Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
ΤΟΥ PΕSΤΑLΟΖΖΙ
Με τα πτωχά και ορφανά παιδιά στο Neuhof (1769-1798)
Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ
Ο ΣΚΟΠΟΣ ΑΓΩΓΗΣ: “η αγωγή στο σχολείο πρέπει να μιμηθεί τα μέσα που
εφαρμόζει η οικογενειακή αγωγή”
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ
Εμπιστοσύνη στην ανθρώπινη Φύση: “Δεν αισθανόμαστε καμιά δυσαρέσκεια για
τις προδιαθέσεις σας και τις έμφυτες τάσεις σας, δε θα χρησιμοποιήσουμε
καμιά βία, δε θα τις απαγορεύσουμε, αντίθετα, θέλουμε να εμφανιστούν. Δε
σκεπτόμαστε να κάνουμε από σας ανθρώπους τέτοιους, όπως είμαστε εμείς,
τέτοιους όπως είναι οι περισσότεροι από τους σύγχρονούς μας! Με τις
φροντίδες μας πρέπει να γίνετε άνθρωποι, όπως θέλει «η φύση σας»,
άνθρωποι, όπως απαιτεί η θεία και ιερή πνοή, που υπάρχει μέσα στη φύση
σας. Η προσπάθειά μου σκοπεύει να ανυψώσει την ανθρώπινη φύση σε ό,τι
υψηλότερο και ευγενέστερο υπάρχει: να την ανυψώσει με την αγάπη”
Γνωσιοθεωρία:
“Υποστηρίζω πως μία αληθινά εκπαιδευτική δράση δεν
μπορεί να έρχεται από έξω αλλά να λειτουργεί από μέσα,
από την εσωτερική ανάπτυξη του παιδιού... Η
διδασκαλία θα πρέπει λοιπόν να ξεκινά από την άμεση
εμπειρία εκ μέρους του παιδιού, από τη μελέτη του
περιβάλλοντος χώρου...”
“Για να συνηθίσει ένα παιδί να είναι προσεκτικό, για να
εντυπωσιασθεί από κάποια σημαντική αλήθεια, θα πρέπει
να τού δώσουμε μερικές μέρες ανησυχίας πριν την
ανακάλυψη”
• Η αρνητική αγωγή
• Το αξίωμα της αυτενέργειας
ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
• Η εκπαίδευση των
εκπαιδευτικών
• Η αρχή της εποπτείας στη
μέθοδο διδασκαλίας
Αισθ Πρό
ή σληψ
σεις η
Προ
σληπ
Συνεί
τικές
δηση
μάζε
ς
Αφο Ασυν
μοίω είδητ
ση ο
Εκπαιδευτικές ιδέες του Έρβαρτου
• Ο ρόλος του μαθητή είναι παθητικός
• Καθήκον της διδασκαλίας η δημιουργία των
επιθυμητών προσληπτικών μαζών και η συστηματική
οργάνωση των πληροφοριών
• Τέσσερις διδακτικές αρχές: σαφήνεια, συσχέτιση,
σύστημα, μέθοδος
• Απαιτείται αυστηρή πειθαρχία στη διάρκεια της
διδασκαλίας
• Η αγωγή διευκολύνεται όπου υπάρχει το «διαφέρον»
του μαθητή: εμπειρικό, θεωρητικό, καλαισθητικό,
συμπαθητικό, κοινωνικό, θρησκευτικό
Νοησι
αρχία
Στάδι
Ερβαρ
α
τιανισ Ψυχολογικ
Διδασ ή
μός εξάρτηση
καλία
ς
Δασκ
αλο
κεντρι
σμός
• Η ελεύθερη συνάντηση
του παιδιού με το
περιβάλλον του
• Η αυτενεργός μάθηση –
αυτοδιδασκαλία
• Η ελεύθερη εργασία
Παιδαγωγικό Σύστημα:
Ο δεκτικός νους - γνωσιολογική θεωρία
• Δόμηση της νόησης δια μέσου δραστηριοτήτων σε επαφή
με την πραγματικότητα και όχι με το προβάδισμα της
φαντασίας
• Η αναλυτική διαδικασία και η μέθοδος Montessori
• Η αγωγή των αισθήσεων
Παιδαγωγικό Σύστημα:
Η σημασία του περιβάλλοντος χώρου
• Το δομημένο περιβάλλον
• Από το αρχέγονο χάος στην
αυτοσυγκέντρωση
Βιογραφικό Σημείωμα
Εκπαιδευτική δραστηριότητα
Ανθρωπολογικές αντιλήψεις
Ο κόσμος είναι ενιαίος, όλα όσα τον απαρτίζουν
αλληλεξαρτώνται και αλληλοσυνδέονται
Οι λανθάνουσες δυνατότητες και γνώσεις
αναπτύσσονται με την έκθεση σε υλικά και εμπειρίες
Υπάρχουν καθολικοί παγκόσμιοι νόμοι που έχουν
θεία προέλευση και διέπουν όλη τη δημιουργία
Η εκπαίδευση οδηγεί σε αρμονία με το θείο και τη
φύση
H παγκόσμια αρμονία εκφράζεται στα γεωμετρικά
σχήματα
Παιδαγωγικές αντιλήψεις
Η σφαιρική παιδεία
Σκοπός της αγωγής είναι η αρμονική ανάπτυξη
του παιδιού
Παιδοκεντρική θεωρία
Ο ρόλος του παιχνιδιού στην ανάπτυξη του
παιδιού
Παιδαγωγικές αντιλήψεις:
Ο νηπιακός κήπος
ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ
Εξελικτική Θεωρία
• Βούληση
• Συναίσθημα
• Νόηση
• ΕΜΠΕΙΡΙΑ
ΕΜΠΕΙΡΙΑ
Κριτήρια εμπειρίας:
• Εμπειρικό συνεχές
• Αλληλεπίδραση
ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
Σχολείο Εργασίας
Με τον όρο σχολείο εργασίας (Arbeitsschule) εννοούμε
ένα σχολείο που αναγνωρίζει την αυτοαπασχόληση
και τη δραστηριότητα του μαθητή ως ουσιαστικό
μορφωτικό και παιδαγωγικό στοιχείο. Έτσι
διακρίνεται από το ονομαζόμενο σχολείο της
μάθησης το οποίο παραμελούσε τις αφορμήσεις του
ίδιου του μαθητή και τον οδηγούσε λίγο πολύ σε μια
παθητική αποδοχή
Πυραμίδα της Αποτελεσματικής
μάθησης
Σχολείο Εργασίας
Βασικές αρχές
Η αρχή της εργασίας
Η αρχή της αυτενέργειας
Η αρχή της στενής σχέσης γενικής
μόρφωσης και επαγγέλματος
Η αρχή της πολιτειακής αγωγής
Η προσωπικότητα
Η ελεύθερη πνευματική σχολική εργασία
Η αυτενέργεια
Η αυτονομία
Γιάνους Κόρτσακ
Κείμενα Videos
http://fcit.usf.edu/hol https://www.youtube.
ocaust/KORCZAK/ com/watch?v=5nrDWJ
http://www.0- VOscA
18.gr/downloads/Gouli https://www.youtube.
s.pdf com/watch?v=jq_WUJ
5oWjo
Το συνεχές του μαθητοκεντρισμού
Μάθηση μέσα από την πράξη, Dewey: Ο μαθητής στο κέντρο
της εκπαιδευτικής διαδικασίας και μαθαίνει πώς να μαθαίνει,
η γνώση προκύπτει από την πράξη και από την επαφή με το
περιβάλλον, μέθοδος επίλυσης προβλημάτων, δημοκρατία
στο σχολείο
Σχολείο εργασίας, Kerchensteiner: Διαφορετικές ανάγκες και
ενδιαφέροντα των μαθητών στη δημιουργία, μάθηση και
εργασία, κατανόηση μέσα από την πράξη, διάλογος και
μεταφορά γνώσεων-κοινωνικοποίηση
Η θεωρία του Bruner (κονστρουκτιβισμός): Η μάθηση είναι μια
ενεργή διαδικασία, με ενθάρρυνση ο μαθητής επιλέγει και
μετασχηματίζει τις πληροφορίες, διαμορφώνει τις υποθέσεις
και λαμβάνει τις αποφάσεις, που στηρίζονται σε μια
γνωστική δομή (πλαίσιο, διανοητικά πρότυπα) με στόχο να
υπερβεί τις πληροφορίες που του δίνονται.
Θεωρία πολλαπλής νοημοσύνης Gardner: Κάθε άνθρωπος έχει
πολλά (7 ή11) είδη νοημοσύνης
Το σχολείο εργασίας
στην Ελλάδα
Η περίπτωση του Αλέξανδρου
Δελμούζου
Αλέξανδρος Δελμούζος
«Ουσιαστική παιδεία δεν
μπορεί ν’ αποχτήσουμε,
αν δε τη θεμελιώσομε
στη δική μας, την
πραγματική ζωή του
νέου Ελληνισμού και το
εκφραστικό του όργανο,
τη γλώσσα του
Ελληνικού λαού και τη
ζωντανή παράδοσή του.
Μόνον έτσι θα έχομε
πραγματική στροφή στο
παρόν και στις ανάγκες
του, θα μορφώσομε
αληθινά την εθνική
ψυχή, το ήθος το
πνεύμα, ένα πνεύμα
θετικό αλλά και
δημιουργικό, και μόνον
έτσι οι κλασικοί θα
γίνουν και για τη
νεώτερη Ελλάδα πηγή
πλούσιας ζωής» (Το
ΑΝΩΤΕΡΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ
κρυφό σκολειό, σ
ΠΑΡΘΕΝΑΓΩΓΕΙΟ Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
«πως πήρα τα
παιδιά…»
«η ανάγκη των μαθητριών για ελευθερία τις οδηγούσε να υιοθετήσουν υποκριτικούς τύπους
συμπεριφοράς, μια ανήθικη τέχνη… το πρόσωπο ακινητούσε και όμως η γλώσσα δούλευε. Ή
έκαναν πως καθαρίζονταν με το μαντήλι ή με το χέρι, ή εδιωχναν κάποια μύγα, ή έσκυβαν να
πάρουν το μολύβι που έριχναν επίτηδες κάτω, για να μιλήσουν πιο ελεύθερα ... στην έκθεση με
θέμα τον πρώτο περίπατο της χρονιάς μερικές μαθήτριες άρχιζαν έτσι: κατά διαταγήν του κ
Διευθυντού εξήλθομεν εις περίπατον. Εγώ τις είχα ρωτήσει αν ήθελαν να πάμε περίπατο, που
και πότε, συνεννοηθήκαμε μαζί, και συμφωνήσαμε την ώρα, κι έτσι πήγαμε. Και όμως και τη
συνεννόηση και τη συμφωνία για το περίπατο και το παιχνίδι μόνο ως διαταγή μπορούσαν να
την καταλάβουν. Ο δάσκαλος γι’ αυτές μόνο να διατάζει πρέπει».
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
Αυτενέργεια των μαθητριών
Διάλογος με το δάσκαλο
Η τεχνική της εργασίας
Αρχή της συγκέντρωσης της ύλης
Το πρόγραμμα
Η ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
https://www.youtube.com/watch?v=3aHf-9Vu5FI
Η Λενινιστική ώθηση
«Δεν μπορεί να φανταστεί κανείς το ιδανικό της μελλοντικής κοινωνίας χωρίς το συνδυασμό της εκπαίδευσης με την
παραγωγική εργασία της νέας γενιάς» […] «είναι φανερό πως, για να συνδυαστεί η γενική παραγωγική διαδικασία με τη
γενική εκπαίδευση χρειάζεται να επιβληθεί σε όλους η υποχρέωση να παίρνουν μέρος στην παραγωγική διαδικασία»
Το σχολείο συνδέεται:
με την ιδέα της παραγωγής με τη γνώση των μηχανών
με τη φύση της τεχνικής προόδου με την οργάνωση της εργασίας
με την ορθολογική οργάνωση συνθηκών ζωής με την ιστορία του συνδικαλισμού
Πολυτεχνική Εκπαίδευση
• Δεν αποτελεί επαγγελματική εκπαίδευση • Γενικός σκοπός η διαμόρφωση
• Δεν περιορίζεται και δεν αποτελεί ανθρώπου με σοσιαλιστική συνείδηση
ξεχωριστό μάθημα αλλά κατεύθυνση όλων
των μαθημάτων • Στόχοι:
• Ενότητες συγγενικών μαθημάτων • Συνολική ανάπτυξη της προσωπικότητας
• Μέθοδοι που συνδυάζουν θεωρία και • Προαγωγή ταλέντων
πράξη και καθιστούν το μαθητή ικανό να
δοκιμάζει τις γνώσεις στο χώρο παραγωγής • Επιστήμη και τεχνολογία
και την εργασία • Προώθηση πρωτότυπης σκέψης
• Γνώση παραγωγικών δραστηριοτήτων
• Τρόπος ζωής που συνδέει τη μάθηση, την • Συμμετοχή σε πνευματικές και κοινωνικές
εργασία και τον αθλητισμό δραστηριότητες
Το εκπαιδευτικό:
• Το έργο του στο σταθμό «Γκόρκι»
• Παιδική εργατική κολλεκτίβα - κομμούνα- «Φ. Τζερτζίνσκι»
Π.Ε.Ε.Α.
ΚΑΙ
ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Ο ιστορικός υλισμός αποτελεί προέκταση του διαλεκτικού υλισμού στη σφαίρα των κοινωνικών
φαινομένων και της ιστορίας της κοινωνίας. Χαρακτηρίζεται από την γενική αντίληψη ότι τα καθόλου
φαινόμενα καθορίζονται σε τελευταία ανάλυση από τον τρόπο παραγωγής. Όπως γράφει ο Marx «κατά
την διάρκεια της κοινωνικής παραγωγής της ύπαρξής τους, οι άνθρωποι συνδέονται με ορισμένες σχέσεις
αναγκαία και ανεξάρτητα της θέλησής τους. Οι σχέσεις αυτές παραγωγής, οι παραγωγικές σχέσεις,
αντιστοιχούν σε ένα βαθμό ανάπτυξης των υλικών δυνάμεων παραγωγής. Το σύνολο των σχέσεων αυτών
σχηματίζει την οικονομική δομή της κοινωνίας, το πραγματικό θεμέλιο πάνω στο οποίο ανεγείρεται ένα
εποικοδόμημα δικαίου και πολιτικής και προς το οποίο ανταποκρίνονται ορισμένες μορφές κοινωνικής
συνείδησης. Ο τρόπος παραγωγής δεσπόζει γενικά της ανάπτυξης του κοινωνικού, πολιτικού και
πνευματικού βίου.»
Σε κάθε ιστορική εποχή ισχύει και εφαρμόζεται ο γενικός κανόνας ότι μεταξύ των παραγωγικών δυνάμεων
και των σχέσεων παραγωγής υπάρχει μια διαλεκτική συσχέτιση. Κάθε μεταβολή στις πρώτες έχει για
αποτέλεσμα μια αντίστοιχη μεταβολή στις δεύτερες και αντίστροφα. Έτσι σ’ ένα ορισμένο επίπεδο της
ανάπτυξής τους, οι υλικές παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας έρχονται σε σύγκρουση με τις
υφιστάμενες σχέσεις παραγωγής ή με τις σχέσεις ιδιοκτησίας. Αρχίζει τότε μια περίοδος κοινωνικής
επανάστασης. Έτσι με τη δημιουργία νέων παραγωγικών δυνάμεων «οι άνθρωποι μεταβάλλουν τον
τρόπο παραγωγής. Μεταβάλλοντας δε τον τρόπο παραγωγής και τον τρόπο να κερδίσουν την ζωή τους,
μεταβάλλουν επίσης όλες τις κοινωνικές σχέσεις. Ο χειροκίνητος μύλος θα δώσει επικεφαλής της
κοινωνίας τον φεουδάρχη. Ο ατμοκίνητος μύλος, την κοινωνία με τον βιομήχανο κεφαλαιοκράτη. Οι ίδιοι
άνθρωποι που θεμελιώνουν τις κοινωνικές τους σχέσεις (τα καθεστώτα) παράγουν επίσης και τις αρχές,
τις ιδέες, τις κατηγορίες, σε συνάρτηση προς τις κοινωνικές τους σχέσεις. Στην πραγματικότητα ιδέες και
σχέσεις αποτελούν προϊόντα ιστορικά και μεταβατικά
Οι κοινωνικές αλλαγές δε γίνονται με βάση τις αρχές της αλήθειας και της δικαιοσύνης. Οι θεμελιώδεις
παράγοντες της αλλαγής είναι οι υλικές δυνάμεις παραγωγής, οι οποίες καθορίζουν την οικονομική
συγκρότηση της κοινωνίας. Όλες οι αρχές, οι ιδέες και οι ιδεολογίες ανήκουν στο «εποικοδόμημα» και
πάντα αντανακλούν τα συμφέροντα της εκάστοτε άρχουσας τάξης. Οι μεταβολές των κοινωνικών
φαινομένων εξαρτώνται από δυο ομάδες φαινομένων: α) τις μεταμορφώσεις των παραγωγικών
δυνάμεων και β) τις συγκρούσεις των κοινωνικών τάξεων. Για τον Marx ολόκληρη η ιστορία της
ανθρωπότητας και η εξέλιξη των κοινωνιών προήλθε από την διαρκή πάλη των τάξεων. «Καταπιεστές και
καταπιεσμένοι βρέθηκαν πάντοτε σε διαρκή αντίθεση. Διεξήγαγαν πάντα ένα αδιάκοπο αγώνα, άλλοτε
ανεκδήλωτο και άλλοτε ανοικτό, ο οποίος τελείωνε είτε με την επαναστατική μεταμόρφωση ολόκληρης
της κοινωνίας, είτε με την καταστροφή των ανταγωνιζόμενων τάξεων».
Εργογραφία-
Δικτυογραφία
http://www.s-hill.demon.co.uk/. Η σελίδα του Σάμερχιλ. Περιγράφεται
το μοντέλο “αυτοκυβέρνησης” στο σχολείο του Νιλ.
Νeill,A.S. (1976). Σάμερχιλ, το ελεύθερο σχολείο. Αθήνα: Καστανιώτης
Νeill,A.S. (1975). Ελευθερία όχι αναρχία, Αθήνα: Μπουκουμάνης
Νeill,A.S. (1972). Θεωρία και πράξη της αντιαυταρχικής εκπαίδευσης,
Αθήνα: Μπουκουμάνης
Holt, J. (1979). Πέρα από το Σάμερχιλ, Αθήνα: Καστανιώτης
Hart, H. (εκδ.) (1975). Σάμερχιλ: υπέρ και κατά, Αθήνα:
Μπουκουμάνης
Η έννοια της ανοιχτής αγωγής
• Η προβληματική του ορισμού
• Σκοποί της ανοιχτής αγωγής
• Μέθοδοι της ανοιχτής αγωγής
Summerhill
ΜΕΘΟΔΕΥΣΗ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΟ SUMMERHΙLL
Μαθητές: εσωτερικοί ηλικίας 5-16 χρονών από διάφορες χώρες 45 ανά
έτος χωρίζονταν σε 3 ομάδες κατά ηλικίες 5-7, 8-10, 11-16 χρονών
Χώρος: διαρρύθμιση κτιρίων δημιουργεί ατμόσφαιρα χώρου διακοπών
Ημερήσιο πρόγραμμα
9:30 -13:00 40λεπτες παραδόσεις από εκπαιδευτικούς
13:00-17:00 Ελεύθερος χρόνος
Απογεύματα Διάφορες ενασχολήσεις σε εργαστήρια καλών τεχνών,
Αγγειοπλαστικής, Ξυλουργείο, Μηχανουργείο
Βράδια Δευτέρα: Κινηματογράφος, Τρίτη: Διαλέξεις ψυχολογίας
Τετάρτη: Χορός, Πέμπτη: Ελεύθερη, Παρασκευή:
Διάφορες εκπλήξεις, Σάββατο: Σχολική Συνέλευση
Εργασία: προαιρετική παρακολούθηση και επιλογή μαθημάτων,
προαιρετική εξωσχολική εργασία, χωρίς βαθμούς, εξετάσεις, λήψη
αποφάσεων διευθέτησης κοινοτικής ζωής με δημοκρατικό τρόπο
Μέθοδος: Το παιδί που θέλει να μάθει, θα μάθει οπωσδήποτε και είναι
αδιάφορο με ποια μέθοδο θα επιτευχθεί, χωρίς νέες συγκεκριμένες
μεθόδους διδασκαλίας, επιθυμία ως κίνητρο για μάθηση
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
=>Καλή φύση του παιδιού
=>Ελευθερία
=>Δημοκρατική
αυτοκυβέρνηση
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
=>Ελεύθερη σεξουαλικότητα
=>Απουσία θρησκευτικής και
ηθικής αγωγής
=>Ατομική διάσταση στην
αγωγή
Αμφισβήτηση του
σχολείου και
αποσχολειοποίηση
Paulo Freire (1921-1997)
«το να σκέφτεται κάποιος πως η ιστορία μας δίνει δυνατότητες
σημαίνει ότι αναγνωρίζει πως η εκπαίδευση μας προσφέρει
δυνατότητες. Σημαίνει ότι αναγνωρίζει πως , αν και η
εκπαίδευση δε μπορεί να κάνει τα πάντα, μπορεί να επιτύχει
μερικά... Μια από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε ως
εκπαιδευτικοί είναι να ανακαλύψουμε τι είναι ιστορικά εφικτό
ώστε να δημιουργηθεί ένας κόσμος περισσότερο ανθρώπινος»
Αποσχολειοποίηση
Πολιτικές απαιτήσεις της αποσχολειοποίησης:
Εγγύηση για ελευθερία στην εκπαίδευση
Λαϊκοποίηση διδασκαλίας και μάθησης
Ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση
Αποσχολειοποίηση
Το προτεινόμενο σύστημα θα πρέπει:
(α) “να επιτρέπει την πρόσβαση στους διαθέσιμους
πόρους σε όλους όσοι θέλουν να μάθουν, σε
οποιαδήποτε ηλικία”,
(β) “να δίνει τη δυνατότητα σε όλους όσοι θέλουν να
μεταδώσουν αυτά που ξέρουν να συναντούν
εκείνους που θέλουν να τα μάθουν”, και
(γ) “να παρέχει σε όλους όσοι επιθυμούν να
ανακοινώσουν κάτι στο κοινό, τη δυνατότητα να
κάνουν τις σκέψεις τους γνωστές”.
Αποσχολειοποίηση
Ο Illich προτείνει 4 δίκτυα:
1. reference services to educational objects / δίκτυο παροχής
και ελεύθερης πρόσβασης σε εκπαιδευτικό υλικό (βιβλία,
εργαστήρια κλπ)
2. skill exchanges / δίκτυο για ανταλλαγές δεξιοτήτων
3. peer-matching / δίκτυο εξεύρεσης ατόμων με κοινά
ενδιαφέροντα
4. Reference services to educators at Large / δίκτυο
συμβούλων σε θέματα εκπαίδευσης που θα βοηθούν γονείς,
παιδιά, ενδιαφερόμενους να βρουν αυτό που θέλουν και θα
βοηθούν στην οργάνωση των δικτύων