Mga Ibat Ibang Uri ng Teksto

1. Informativ/Impormatibo-naglalahad ng mga bagong kaalaman, bagong

pangyayari, bagong paniniwala at mga bagong impormasyon. Ang mga
kaalaman ay nakaayos ng sekwensyal at inilalahad nang buong linaw at
kaisahan
Halimbawa: mga kasaysayan, mga balita
Mga konseptong dapat tandaan tungkol sa araling ito:
1. Ang tekstong impormatibo ay naglalayong maglahad ng mga tiyak na impormasyon, at
mahahalagang detalye na may lohikal na paghahanay.
2. Isang tiyak na paksa lamang ang tinatalakay nito. Kung magkakaroon ng kaugnay na paksa,
dapat na makita ito sa kasunod na talata.
3. Sa pagbasa ng tekstong impormatibo, magkaroon ng pokus sa mga impormasyong
ipinahahayag. Isulat ito kung kinakailangan.
4. Sa pagsulat ng tekstong impormatibo, tandaang ihanay nang maayos ang mga salita, piliing
mabuti ang mga tiyak at mahahalagang salita lamang.
5. Ito ay isang lathala na nagbibigay ng mahalagang impormasyon ukol sa isang tao, bagay,
lugar, petsa o pangyayari. Sumasagot sa tanong Ano, Sino, Kailan, Saan, at Bakit.
6. Ang tekstong impormatibo ay naglalayong alisin o linawin ang mga agam-agam. Na
bumabalot sa isipan ng bumabasa hinggil sa paksang tinatalakay.

Ang mga uri ng tekstong impormatibo ay ang mga sumusunod:

a) Sanhi at Bunga – pagpapaliwanag ng resulta at kinalabasan ng isang pangyayari.

b) Paghahambing – ito ay nagpapakita ng pagkakaiba at pagkakatulad sa ano mang bagay.

c)Pagbibigay-depinisyon - ipinaliliwanag nito ang kahulugan ng isang salita, termino at

konsepto.
d) Paglilista ng Klasipikasyon - ito ay ang pagpapangkat ng mga kategorya upang matalakay
ang isang sistema.kadalasang naghahati-hati ng isang malaking paksa
o ideya sa iba't ibang kategorya o grupo upang magkaroon ng sistema
ng pagtalakay.

2. Argumentativ/Argumentatibo- ang isang teksto kung ito ay naglalahad ng mga

posisyong umiiral na kaugnayan ng mga proposisyon na
nangangailangan ng pagtalunan o pagpapaliwanagan. Ang ganitong uri
ng teksto ay tumutugon sa tanong na bakit.
Halimbawa: mga editorial

Mga Uri ng Tekstong Argumentativ/Argumentatibo

1. Puna
-kung ito ay nag-uugnay ng mga pangyayari, bagay, at mga ideya sa pansariling pag-iisip,
paniniwala, tradisyon at pagpapahalaga

2. Sayantifik
-kung ito ay nag-uugnay sa mga konsepto sa isang tiyak na sistema ng karunungan at pag-iisip upang ang
kinalabasang proposisyon ay ma-verify

Mga Paraan ng Pagsuporta sa Argumento:

-Pagkilala ng paksa at pagsasagawa ng maayos na pangangalap ng datos ukol dito.
- Pagkilala sa mga proposisyon ukol sa paksa upang matiyak ang angkop na argumentong
gagamitin.
- Pagtutukoy sa angkop na pamamaraan ng pangangatwiran kaugnay ng napiling proposisyon
- Pagkalap ng impormasyon upang matibay ang argumento
- Pag-iwas sa maling pangangatwiran: 
a. matibay na paniniwala 
b. mahatak na panghikayat

Mga Layunin:
-hikayatin ang mga tagapakinig na tanggapin ang kawastuhan ng kanilang pananalig o paniniwala sa pamamagitan ng
makatwirang pagpapahayag.

- papaniwalain, akitin at kumbisihin ang tagapakinig o mambabasa tungo sa isang tiyak na

aksiyon
Mga elemento ng Pangangatwiran
1. Proposisyon-ang mga pahayag na inilalahad upang pagtalunan o pag-usapan
2. Argumento-ito ang paglalatag ng mga dahilan at ebidensya upang maging makatwiran ang isang panig.

KARAGDAGANG KAALAMAN TUNGKOL SA TEKSTONG ARGUMENTATIBO

Tekstong Argumentatibo
Isang uri ng akdang naglalayong mapatunayan ang katotohanan ng ipinahahayag at ipatanggap sa bumabasa ang
katotohanang ito.

Nakatuon sa layuning maghikayat sa pamamagitan pangangatwiran batay sa katotohanan o lohika.

Pagtatanggol ng manunulat sa kanyang paksa o panig o pagbibigay ng kasalungat o ibang panig laban sa nauna.

Gumagamit ito ng ebidensya mula sa sariling karanasan, nabasa mula sa ibang teksto o akda.

ARGUMENTATIBO
Anyo ng diskurso na nakatuon sa pagbibigay ng isang sapat at matibay na pagpapaliwanag ng isang isyu o panig upang
makahikayat o makaengganyo ng mambabasa o taga-pakinig.

Halimbawa ng mga sulating gumagamit ng Argumentatibong Teksto

Tesis
Posisyong papel
Papel na pananaliksik
Editoryal
petisyon

Mga paraan ng pangangatwiran

1. Paraang Pabuod o Induktibo

Ang argumento ay inilalahad sa pamamamgitan ng paglalahad muna ng mga halimbawa o maliliit na ideyang tumatayong
pangsuportang kaisipan, at nagattapos sa isang pangunahing kaisipan.

2. Paraang Pasaklaw o Deduktibo

Kabaliktaran naman ng paraang pabuod. Nagsisimula ito sa paglalahad ng panlahat o pangunahing kaisipan, na
sinusundan ng mga pantulong na kaisipang sumusuporta sa naunang kaisipan.

3. Paraang Lohikal
~ Nagsasagawa ng estilo na paghambingin ang dalawang bagay na magkatulad.
~ Sa paraang lohikal, isinasaalang alang ang maayos na siholismo.

Ang Silohismo ay binubuo ng tatlong mahahalagang bahagi:

a. pangunahing asersyon ( major premise),
b. pansuportang aseryon (major premise), at nagwawakas sa
c. konklusyon

Argumentum ad Hominem
(Argumento laban sa karakter)
 Lihis ang ganitong uri ng argumento dahil ang pinagtutuunan ay hindi ang isyu kundi ang kredibilidad.

Hal. Bakit ko sasagutin ang alegasyon ng isang abogadong hindi magaling at tatlong umuulit ng bar exam?

Argumentum ad Bacculum
(Paggamit ng pwersa o pananakot)

Hal: Sumanib ka sa aming relihiyon kung hindi ay hindi ka maliligtas.

Argumentum ad Misericordiam
(Paghingi ng awa o simpatya)
 Ang pangagatwiran ay hindi nakasalig sa katatagan ng argumento kundi sa awa at simpatya ng kausap.

Hal: Ako po ang inyong tanggapin sa trabaho, dahil ako po ang pinakamahirap sa amin."
Argumentum ad Numeram
( Batay sa dami ng naniniwala sa argumento)
 Ang paninindigan sa katotohanan ng isang argumento ay batay sa dami ng naniniwala rito.

Hal: Lahat naman ng tao ay nagsisinungaling kaya walang masama kung magsinungaling paminsan minsan."

Argumentum ad Ignorantiam
(Batay sa kawalan ng sapat na ebidensiya )
 Ang proposisyon o pahayag ay pinaninindigan dahil hindi pa napatutunayan ang kamalian nito at walang sapat na
patunay kung mali o tama ang pahayag.

Hal. Kung wala nang tanong ang buong klase, ibig sabihin ay alam na alam na nila ang aralin at handa na sila sa
mahabang pagsusulit.

Cum Hoc Ergo Propter Hoc

( Batay sa pagkakaugnay ng dalawang pangyayari)
 Ang pangangatwiran ay batay sa sabay na pangyayari; ang isa ay dapat dahilan ng isa o may ugnayan sanhi at
bunga agad ang dalawang pangyayaring ito.

Hal. Masuwerte sa akin ang kulay pula. Sa tuwing nakapula ako ay laging mataas ang benta ko.

Post Hoc Ergo Propter Hoc

(Batay sa Pagkakasunod-sunod na Pangyayari )
 Ang pagmamatuwid ay batay sa magkakasunod-sunod na pattern ng mga pangyayari, ang nauna ay
pinaniniwalaang dahilan ng kasunod na pangyayari.

Hal. Tumilaok na ang manok. Ibig sabihin ay umaga na.

Non Sequitur
(Walang Kaugnayan )
 Ang kongklusyon ay walang lohikal na kaugnayan sa naunang pahayag.

Hal. Hindi nagagalingan si Ronald sa musika ng bandang iyan dahil baduy raw manamit ang bokalista.

Paikot - ikot ng Pangangatwiran

 Pangangatwiran (Circular Reasoning)
 Paulit-ulit ang pahayag at walang malinaw na punto.

Hal. Tayo ay nagkakasala sapagkat tayo ay makasalanan.

Padalos - dalos na Paglalahat

 (Hasty Genralization )
Paggawa ng panlahatang pahayag o kongklusyon batay lamang sa iilang patunay o katibayang may kinikilingan.

Hal. Masarap magluto ang kusinera naming Bisaya. Magagaling talagang magluto ang mga Bisaya.

3.  Persweysiv/Persweysib-tekstong nangungumbinse o nanghihikayat.

Halimbawa: mga nakasulat na propaganda sa eleksyon, mga advertisement

Mga Elemento ng Tekstong Nanghihikayat

Ayon kay Pilosopong Aristotle, may tatlong (3) elemento ang panghihikayat;
1. Ethos-ang karakter,imahe,o reputasyon ng manunulat/tagapagsalita -hango sa salitang
Griyego na nauugnay sa salitang etika ngunit higit na angkop ngayon sa salitang
imahe.
Ethos ang magpapasya kung kapani- paniwala o dapat pagkatiwalaan ng tagapakinig ang
tagapagsalita, o ng mambabasa ang manunulat.

2. Logos-ang opinyon o lohikal na pagmamatuwid ng manunulat/tagapagsalita. Ang salitang Griyego na logos ay

tumutukoy sa pangangatwiran na nangangahulugang nanghihikayat gamit ang lohikal na kaalaman o may katwiran
ba ang sinasabi upang mahikayat ang mga tagapakinig kung ito ba ay totoo.

3. Pathos-emosyon ng mambabasa/ tagapakinig. Ito ay tumatalakay sa emosyon o damdamin ng mambabasa o

tagapakinig.

Elemento ng Tekstong Persweysib

 1. Malalim na Pananaliksik-alam ng isang manunulat ang pasikot sikot ng isyung tatalakayin sa pamamagitan ng
pananaliksik tungkol dito.
2. Kaalaman sa mga posibleng paniniwala ng mga mambabasa-kailangang mulat at maalam ang manunulat sa iba’t
ibang laganap na persepsyon at paniniwala tungkol sa isyu at simulan ang argumento mula sa paniniwalang ito.
3. Malalim na pagkaunawa sa dalawang panig ng isyu-upang epektibong masagot ang laganap na paniniwala ng mga
mambabasa.

4. Narativ/Naratib-Naglalahad ng magkakasunod-sunod na pangyayari, o simpleng nagsasalayasay

Halimbawa: mga akdang pampanitikan

Ang tektong naratibo ay nagsasaad ng isang pagsasalaysay. Maaaring ilahad sa ganitong uri ng teksto ang mga personal
na karanasan ng manunulat gayundin ang isang natatanging tao o pangyayari sa nakalipas. 

Narito ang katangian ng textong naratibo: 

1. Ang textong narativ ay isang inpormal na pagsasalaysay. Para ka lang nagkuwento ng isang
bagay o isang pangyayari sa isang kaibigan 

2. Magaan itong basahin. Maaaring magtaglay ng anekdotang naglalarawan ng mga tauhan,

eksena, at mga detalye ng mga pangyayari 

3. Nagtataglay ito ng panimula na nagsasaad kung anong uri ito ng textong narativ at ng isang
matibay na kongklusyon.

Mga Elemento ng Isang Naratibong Teksto

a. Banghay
- balangkas o istruktura ng salaysay
- sistemang kronolohikal
b. Tauhan
- buhay at gumagalaw ang salaysay sapagkat may taong buhay ang nagpapagalaw nito.
c. Tagpuan at Panahon
- nararapat na bigyan ng mahalagang pansin ang ganapan o lugar na pinangyayarihan ng salaysay sapagkat tumutulong ito
sa pagbibigay ng linaw sa paksa, sa banghay at sa tauhan.
d. Paksa o Tema
- sentral na ideya kung saan umiikot ang mga pangyayari sa kuwento
e. Himig
- tumutukoy sa damdamin ng
may-akda sa kaniyang paksa na masasalamin sa akda sa pamama-gitan ng mga piniling salita.
f. Solusyon
- tumutukoy sa mga pangyayaring nagbibigay daan sa pangwawakas ng suliranin ng naratibo.
g. Kasukdulan
- pangyayari sa naratibong maituturing na pinakamataas dahil na rin sa kakaibang damdamin na naibibigay nito sa
manonood.
h. Resolusyon
- nagbibigay-daan sa pagtatapos ng kuwento. 
i. Wakas
- lahat ng mga pangyayari ay nabibigyan ng kalutasan.

5. Deskriptiv/Deskriptibo- ang isang teksto kung ito ay nagtataglay ng impormasyong may kinalaman sa pisikal na
katangian ng isang tao, lugar, bagay. Madali itong makilala sapagkat ito ay tumutugon sa tanong na ano.
Halimbawa: mga lathalain, mga akdang pampanitikan

Deskriptiv ang isang teksto kung ito ay nagtataglay ng mga

impormasyong may kinalaman sa pisikal na katangian ng isang bagay, lugar at
maging ng mga katangiang taglay ng isang tao o pangkat ng mga tao, kalimitang
tumutugon ito sa tanong na Ano. 

Halimbawa:

1. Paglalarawan ng tao
a. Masisipag at matitiyaga sa gawain ang mga Asyano.
b. Marami sa mga Asyano, tulad ng Hapones at Koreano ay eksperto sa teknolohiya.
c. Di pahuhuli sa kahusayan ang mga Pilipino pagdating sa teknolohiya.

2. Paglalarawan ng Lugar
a. Dahil sa pinakamaunlad na bansa ang Hapon, itinuturing itong “higante” sa Asya.
b. May mga bansa sa Asya na kahit na mayaman sa mga likas na yaman ay di – gaanong
maunlad kung ihahambing sa mga karatig – bansa na may kakaunting likas na yaman.
c. papaunlad ang mga bansa sa Asya na ang ikinabubuhay ay agrikultura at industriya.

3. Paglalarawan ng Bagay
a. Matataba ang mga produktong maaani sa maraming lupain sa mga bansang Asyano.
b. Mataas ang kalidad ng mga panindang iniluluwas ng mga bansang Asyano sa ilang
karatig-bansa sa Asya.
c. Pawang produktong teknolohikal ang produksyon ng bansang Korea at Hapon.

4. Paglalarawan ng Pangyayari

a. Umunlad ang industriya sa Asya dahil sa pagtuklas at pagpapaunlad ng Agham at

teknolohiya.
b. Sa paggamit ng makabagong teknolohiya, sadyang gumaan ang mga gawain at higit na
dumami ang produksyon.
c. Ang tagumpay naman sa ekonomiya ng Taiwan, Singapore at timog Korea ay
nagbigay - sigla sa iba pang bansang Asyano upang magsikap na matamo ang ganitong
tagumpay sa harap ng papalakas na paligsahan ng buong daigdig.

Mga Uri ng Paglalarawan 

1. Karaniwan o konkretong Paglalarawan - layunin nito ang  magbigay ng kaalaman hinggil sa isang bagay ayon
sa  pangkalahatang pangmalas ng manunulat. Sa pamamagitan ng  tiyak na salitang naglalarawan, naipakikita ang
pisikal  o konkretong katangian. Higit na bibinibigyang-diin sa  paglalarawang ito kung ano ang nakikita at hindi ang
nilalaman ng damdamin o kuru-kuro ng manunulat. 

2. Masining o abstraktong Paglalarawan - naglalayong pukawin  ang guni-guni at damdamin ng mambabasa. Higit
na  nabibigyang diin dito hindi ang tiyak na larawang  nakikita kundi ang makulay na larawang nililikha ng  imahinasyon.
Gumagamit ito ng mga salitang nagpapaganda  rito gaya ng mga tayutay at iba pang mga salitang  patalinghaga. 

6. Prosijural- ang isang teksto kung ito ay nagpapakita at naglalahad ng wastong pagkakasunod-sunod ng hakbang ng
malinaw na hakbang sa pagsasakatuparan ng anumang gawain. Naglalahad ng wastong pagkakasuno-sunod ng hakbang
sa paggawa ng isang bagay.

Ang mga tekstong prosidyural ay kahalintulad ng isang manwal. Naglalaman ito ng mga hakbang na kailangang sundin
upang makamit ang ninanais na resulta. Ito ay isang maliit na aklat na makakatulong sa mga nangangailangan ng gabay
upang maisagawa ang isang bagay.

Ito a isang uri ng teksto tungkol sa serye ng mga gawain upang matamo ang inaasahang hangganan o resulta. Ang
tekstong prosidyural ay nagbibigay ng kaalaman para sa maayos na pagkakasunod-sunod ng isang gawain. Mula umpisa
hanggang sa wakas. 
Halimbawa, kung pagluluto ang gagawin, may tamang posesong dapat na sundin upang maging sarap ang gagawin, may
tamang prosesong dapat na sundin upang maging masarap ang pagkain ihahanda. 

Halimbawa: 
Kung nais kong magluto ng Adobo, kailangan kong sumangguni sa isang tekstong prosidyural.

Nilalaman ng isang prosidyural na teksto tungkol sa pagluluto ng adobo. 

 
1. Hugasan ang kasangkapan pang luto at ang mga lulutuing sangkap. 

2. Sa isang kawali, mag gisa ng mga sibuyas at bawang. 

3. Isunod ang manok at palambutin ng 10 minuto. 

4. Lagyan ng toyo, suka at paminta. 

5. Ang adobo ay luto na pagkalipas ng 5 minuto at maaari nang ihain.

Kahulugan ng Pananaliksik
Ang pananaliksik ay pagtuklas  at pagsubok ng isang teorya para sa paglutas ng isang suliranin na nangangailangang
bigyan ng kalutasan.
 Ang  pananaliksik ay isang makaagham na pagsisiyasat ng phenomena, ideya, konsepto, isyu at mga bagay na
kinakailangang bigyang linaw, patunay o pasubali.

Ayon kay Good (1963), ang pananaliksik ay isang maingat, kritikal, disiplinadong inkwiri sa pamamagitan ng iba’t ibang
teknik at paraan batay sa kalikasan at kalagayan ng natukoy na suliranin tungo so klaripikasyon at/o resolusyon nito.
Samantala, si Aquino (1974) naman ay may detalyadong depinisyon. Ayon sa kanya, ang pananaliksik ay isang
sistematikong paghahanap sa mga mahahalagang impormasyon hinggil sa isang tiyak na paksa o suliranin. Matapos ang
maingat at sistematikong paghahanap ng mga pertinenteng impormasyon o datos hinggil sa isang tiyak na paksa o
suliranin at matapos suriin at lapatan ng interpretasyonng mananaliksik ang mga nakalap niyang datos ay mahaharap siya
sa isa pang esensyal na gawain – ang paghahanda ng kanyang ulat-pampananaliksik.
Masasabi ring ang pananaliksik ay isang proseso ng pangangalap ng mga datos o impormasyon upang malutas ang isang
partikular na suliranin sa isang syentipikong pamamaraan (Manuel at Medel: 1976).
Halos gayon din ang sinabi ni Parel (1966). Ayon sa kanya, ang pananaliksik ay isang sistematikong pag-aaral o
imbestigasyon ng isang bagay sa layuning masagot ang mga katanungan ng isang mananaliksik.
Maidaragdag din sa ating mga depinisyon ang kina E. Trece at J.W. Trece (1973) na nagsasaad na ang pananaliksik ay
isang pagtatangka upang makakuha ng mga solusyon sa mga suliranin. Idinagdag pa nila na ito ay isang pangangalap ng
mga datos sa isang kontroladong sitwasyon para sa layunin ng prediksyon at eksplanasyon.
Ayon kina Calderon at Gonzales (1993), ang pananaliksik ay sistematiko at siyentipikong proseso ng pangangalap,
pagsusuri, paglilinaw, pag-oorganisa, pag-unawa at pagpapakahulugan ng isang datos na nangangailangan ng kalutasan
sa suliranin. Ito rin ay isang ekspansyon sa limitadong kaalaman at pagpapakita rin ng umuunlad na buhay ng tao.

Ayon kay Kerlinger (1973), ang pananaliksik ay isang sistematiko, kontrolado, emperikal at kritikal na imbestigasyon ng mga
proposisyong haypotetikal tungkol sa inaakalang relasyon sa mga natural na pangyayari. Sistematiko ang pananaliksik
kapag sumusunod ito sa mga hakbang o yugto na nagsisimula, pagtulong sa mga suliranin, pag-uugnay ng mga suliranin
sa mga umiiral na teorya. Ang sistematikong pananaliksik ay kontrolado at ang bawat hakbang na imbestigasyon ay
nakaplano.

Ayon kay Atienza atbp. (UP) ang pananaliksik ay ang matiyaga, maingat, sistematiko, mapanuri at kritikal na pagsisiyasat o
pag-aaral tungkol sa isang bagay, konsepto, kagawian,problema, isyu o aspekto ng kultura at lipunan.

Ayon kay San Miguel (1986), ang pananaliksik ay isang sining tulad din ng pagsulat ng isang komposisyon sa musika.

Ayon kay Galang, ang pananaliksik ay isang makaagham na pagsisiyasat ng phenomena, ideya, konsepto, isyu at mga
bagay na kinakailangang bigyang linaw, patunay o pasubali.

Ayon kay Arrogante (1992), ang pagsasaliksik ay isang pandalubhasang sulatin na nangangailangan ng sapat na panahong
paghahanda, matiyaga at masinsinang pag-aaral, maingat, maayos at malayuning pagsulat para mayari at mapangyari
itong maganda, mabisa at higit sa lahat, kapakipakinabang na pagpupunyagi.

Layunin ng Pananaliksik
Ang pangunahing layunin ng pananaliksik ay ang preserbasyon at pagpapabuti ng kalidad ng pamumuhay ng tao. Lahat ng
uri ng pananaliksik ay nakatuon sa layuning ito. Wika nga nina Good at Scates (1972), The purpose of research is to serve
man, and the goal of research is the good life.

Samantala, sina Calderon at Gonzales (1993) ay nagtala ng mga tiyak na layunin ng pananaliksik. Ilan sa mga ito ay ang
sumusunod:
1. Makadiskubre ng mga bagong kaalaman
2. Makakita ng mga sagot sa mga suliraning hindi pa ganap na nalulutas ng mga umiiral na metodo at impormasyon.
3. Mapagbuti ang mga umiiral na teknik at makadebelop ng mga bagong instrumento o produkto.
4. Makatuklas ng hindi pa nakikilalang mga element
5. Higit na maunawaan ang kalikasan ng dati nang kilalang mga elemento
6. Makalikha ng mga batayan ng pagpapasya sa kalakalan, industriya, edukasyon, pamahalaan at iba pang larangan.
7. Matugunan ang kuryosidad ng mananaliksik.
8. Mapalawak o mapatotohanan ang mga umiiral na kaalaman.
 
Mga Katangian ng Mabuting Mananaliksik
Mula pa lamang sa mga depinisyong inilahad na sa unang bahagi ng liksyong ito ay mahahango na natin ang mga
sumusunod na katangian ng mabuting pananaliksik na binigyan ng sapat na pagpapaliwanag sa mga kasunod na talataan:
1. Sistematiko. May sinusunod itong proseso o magkakasunod-sunod na mga hakbang tungo sa pagtuklas ng
katotohanan, solusyon ng suliranin, o ano pa’mang nilalayon sa pananaliksik.
2. Kontrolado. Lahat ng mga baryabol na sinusuri ay kailangang mapanatiling konstant. Sa madaling salita, hindi dapat
baguhin, nang sa gayon, ano mang pagbabagong magaganap sa paksang pinag-aaralan ay maiuugnay sa
eksperimental na baryabol. Ito ay kailangan lalong-lalo na sa mga eksperimental na pananaliksik.
3. Empirikal. Kailangang maging katanggap-tanggap ang mga pamamaraang ginagamit sa pananaliksik, maging ang mga
datos na nakalap.
4. Mapanuri. Sa pananaliksik, ang mga datos na nakalap ay kailangang suriin nang kritikal upang hindi magkamali ang
mananaliksik sa paglalapat ng interpretasyon sa mga datos na kanyang nakalap,
5. Obhetibo, Lohikal at Walang Pagkiling. Lahat ng natuklasan at mga kongklusyon ay kailangang lohikal na nakabatay sa
mga empirikal na datos at walang pagtatangkang ginawa upang baguhin ang resulta ng pananaliksik
6. Gumagamit ng mga Kwantetibo o Estadistikal na Metodo. Ang mga datos ay dapat mailahad sa pamamaraang
numerikal at masuri sa pamamagitan ng estadistikal na tritment upang matukoy ang kanilang gamit at kahalagahan.
7. Akyureyt na Imbestigasyon, Obserbasyon at Deskripsyon. Bawat aktibidad na pampananaliksik ay kailangang
maisagawa nang tumpak o akyureyt nang ang tuklas ay humantong sa pormulasyon ng mga siyentipikong paglalahat.
8. Matiyaga at Hindi Minamadali. Upang matiyak ang katumpakan o accuracy ng pananaliksik, kailangang pagtiyagaan ang
bawat hakbang nito. Ang pananaliksik na minadali at ginawa nang walang pag-iingat ay kadalasang humahantong sa
mga hindi matitibay na kongklusyon at paglalahat.
9. Pinagsisikapan. Walang pananaliksik na naisasagawa nang walang pagsisikap. Kailangan itong paglaanan ng panahon,
talino at sipag upang maging matagumpay.
10. Nangangailangan ng Tapang. Kailangan ang tapang ng isang mananaliksik sapagkat maaaring makaranas siya ng mga
hazards at discomforts sa kanyang pananaliksik. May mga pagkakataon ding maaari siyang dumanas ng di-pagsang-
ayon ng publiko at lipunan. Maaari ring magkaroon ng di-pagkakaunawaan sa pagitan ng mga kasamang mananaliksik.
11. Maingat na Pagtatala at Pag-uulat. Lahat ng datos na nakalap ay kailangang maingat na maitala. Ang maliit na
pagkakamali ay maaaring makaapekto sa mga tuklas ng pananaliksik.

Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Mananaliksik

1. Masipag. Kailangan niyang maging masipag sa pangangalap ng mga datos at pagsiyasat sa lahat ng anggulo at panig
ng pinapaksa ng pananaliksik.
2. Matiyaga. Kakambal na ng sipag ang tiyaga. Sa pangangalap kasi ng mga datos, kailangang maging pasensyoso ang
isang mananaliksik.
3. Maingat. Sa pagpili at paghimay-himay ng mga makabuluhang datos, kailangang maging maingat ang isang
mananaliksik. Ang pag-iingat ay kailangan upang maging kapani-paniwala ang mga resulta ng pananaliksik.
5. Sistematiko. Ang pananaliksik ay isang sistematikong gawain. Samakatuwid, kailangang sundin ng mga mananaliksik
ang mga hakbang nito ayon sa pagkakasunod-sunod.
6. Kritikal o mapanuri. Ang pananaliksik ay isang iskolarling gawain. Pinaglalaanan ito ng buhos ng isip. Samakatuwid,
kailangang maging kritikal o mapanuri ang isang mananaliksik sa pag-eeksamin ng mga impormasyon, datos, ideya o
opinyon upang matukoy kung ang mga ito’y balido, mapagkakatiwalaan, lohikal at may batayan. Sa madaling salita,
kailangan niyang timbang-timbangin ang katwiran ng mga impormasyon upang kanyang mapagpasyahan kung alin sa
mga iyon ang kanyang mapakikinabangan sa kanyang pananaliksik.

Mga Pananagutan ng mga Mananaliksik

Katapatan ang pinakapangunahing pananagutan ng isang mananaliksik. Ang katapatang ito ay kailangan niyang
maipamalas sa pagkilala ng pinagkunan ng kanyang mga datos at iba pang ideya o impormasyon sa kanyang pananaliksik.
Nangangahulugan ito na:
1. kinikilala ng mananaliksik ang lahat ng pinagkunan niya ng datos,
2. bawat hiram na termino at ideya ay kanyang ginagawan ng karampatang tala,
3. hindi siya nagnanakaw ng mga salita ng iba kundi sinisipi ito at binibigyan ng karampatang pagkilala, at
4. hindi siya nagkukubli ng datos para lamang palakasin o pagtibayin ang kanyang argumento o para ikiling ang kanyang
pag-aaral sa isang partikular na pananaw (Atienza, et al., 1996).
 
Idinagdag pa nina Atienza, et al., (1996) ang isa pang napakahalagang pananagutan ng isang mananaliksik – ang
pagtiyak na mapaninindigan ng mananaliksik ang lahat ng interpretasyon na kanyang binuo batay sa kanyang masinop at
maingat na pagsusuri ng kanyang mga datos na nakalap.

Mga Bahagi ng Pananaliksik

Kabanata 1: Ang Suliranin at ang Kaligiran Nito

 ANG PANIMULA O INTRODUKSYON (RASYONAL)

Ito ay isang maikling talataang kinapapalooban ng pangkalahatang pagtalakay ng paksa ng pananaliksik. Dito
tinatalakay ang mga sagot sa tanong na Ano at Bakit. “Ano ba ang tungkol sa iyong pinag-aralang paksa at Bakit kailangan
pa itong pag-aralan.”
LAYUNIN NG PAG-AARAL
(Paglalahad ng Suliranin) Inilalahad ang pangkalahatang layunin o dahilan kung bakit isinasagawa ang pag-aaral.
Tinutukoy rin dito ang mga pangunahing suliranin na nasa anyong patanong. Sa bahaging ito nilalahad at inilalarawan ang
suliraning nais bigyan ng mahalagang pokus. Inilalahad dito ang mga impormasyong tungkol sa kahalagahan ng paksa. Ito
ay isa sa pinakamahalagang bahagi ng pananaliksik. Ito ang pokus o sentro ng pag-aaral. Ang mga katanungang inilahad
ay nararapat na masagutang lahat ayon sa pagkakasunod-sunod nito.

Tandaan:

Ang haypotesis ay mga hula o prediksyon na binubuo kaugnay ng kalalabasang pag-aaral.

KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL
 Nilalahad dito ang signifikans ng pagsasagawa ng pananaliksik ng paksa ng pag-aaral. Inilalahad dito kung sino
ang makikinabang sa nasabing pag-aaral. Tinatalakay sa bahaging ito ang kahalagahan ng buong pag-aaral at kung ano
ang magiging kontribusyon nito sa larangan ng edukasyon at siyensya.

SAKLAW AT LIMITASYON
Tinutukoy ang simula at hangganan ng pananaliksik. Dito itinakda ang parameter ng pananaliksik. Ipinakikita sa
bahaging ito ang lawak ng angkop ng ginagawang pagaaral. Nagtataglay ito ng dalawang talata. Ang Unang talata ay
naglalaman ng saklaw ng pag aaral, habang ang Ikalawang talata ay tumutukoy naman sa limutasyon ng pananaliksik.
Tinatalakay ng bahaging ito ng pananaliksik ang maaaring sasaklawin sa pag aaral. Ipinapakita sa bahaging ito ang lawak
ng sangkop ng ginagawang pag-aaral. Ipinapaalam din dito ang mismong paksa ng pag-aaral gayundin ang katatagpuan ng
mga datos na kakailanganin. Naglalaman ang bahaging ito ng tiyak na bilang ng mga kasangkot sa pag-aaral, tiyak na
lugar at ang hangganan ng paksang tatalakayin pati na ang tiyak na panahong sakop ng pag-aaral.

DEPINISYON NG MGA TERMINOLOHIYA

Inililista rito ang mga salitang ginagamit sa pag-aaral. Tanging mga katawagan, salita, o pariralang may espesyal na gamit
o natatanging kahulugan sa pag-aaaral ang bibigyan ng depinisyon. Ang pagbibigay ng kahulugan ay may dalawang
paraan. Dito ay bibigyang kahulugan ang mga salitang mahahalaga o pili na ginagamit sa pananaliksik. Bibigyang linaw ang
mga ito sa paraang kung paano ito ginamit sa loob ng pangungusap.

Ano ang Theoretical Framework?

Ang teoretikal na balangkas na ito ay
bumubuo ng pundasyon ng iyong
pananaliksik. Nililimitahan nito
ang saklaw ng iyong pag-aaral sa
nauugnay na data at ginagawang mas
makabuluhan ang iyong mga
obserbasyon at iniisip. Ito ay dinisenyo
upang madagdagan ang pag-unawa at
makabuo ng bagong
kaalaman.
Ang balangkas na ito, na binubuo ng
isang pormal na teorya, ay nagsisilbing
batayan para sa pananaliksik.
Ito ay nagsisilbing reference point para
sa iyong proseso ng pananaliksik. Ito
ang batayan ng lahat ng
pananaliksik
Teoretikal na Balangkas

Ang teoretikal na balangkas na ito ay bumubuo ng pundasyon ng iyong pananaliksik. Nililimitahan nito ang saklaw ng iyong
pag-aaral sa nauugnay na data at ginagawang mas makabuluhan ang iyong mga obserbasyon at iniisip. Ito ay dinisenyo
upang madagdagan ang pag-unawa at makabuo ng bagong kaalaman.Ang balangkas na ito, na binubuo ng isang pormal
na teorya at nagsisilbing batayan para sa pananaliksik. Ito ay nagsisilbing reference point para sa iyong proseso ng
pananaliksik. Ito ang batayan ng lahat ng pananaliksik

Konseptwal/Teoretikal na Balangkas
Ipinaliwanag ni Kerlinger (1973) na
ang teoretikal o konseptwal na
balangkas na kailangan sa isang
sulating pananaliksik ay tumutukoy sa
set ng magkakaugnay na konsepto,
teorya, kahulugan at
proporsyon na nagpapakita sa
sistematikong pananaw ng penomena sa
pamamagitan ng pagtukoy sa
relasyon o kaugnayan ng mga baryabol
sa paksang pag-aaralan.
Ano ang Isang Konseptwal na
Balangkas?
Ang konseptwal na balangkas ay mas
tiyak tungkol sa ugnayan sa pagitan ng
mga variable, at ito ay naiiba
sa tradisyonal na teoretikal na
balangkas.
Ito ay maaaring nakatuon sa sanhi at
epekto ng mga relasyon sa pagitan ng
dalawa o higit pang mga
variable. Maaari mo ring suriin ang
kaugnayan sa pagitan ng mga umaasa o
independiyenteng mga
variable. Nakakatulong ito sa pagbuo ng
iyong pananaliksik.
Naglalaman ito ng konsepto ng
mananaliksik hinggil sa pag-aaral na
isinasagawa. Ito ang pangunahing
tema at panuntunan ng pagsisiyasat.
Ang nasabing balangkas ay ipinakikita
sa isang presentasyon ng
paradigma ng pananaliksik na kailangan
maipaliwanag nang maayos. Ito ay
binubuo ng Paghahanda
(input), Proseso (process) at
Kinalabasan (Output)
Konseptwal/Teoretikal na Balangkas
Ipinaliwanag ni Kerlinger (1973) na
ang teoretikal o konseptwal na
balangkas na kailangan sa isang
sulating pananaliksik ay tumutukoy sa
set ng magkakaugnay na konsepto,
teorya, kahulugan at
proporsyon na nagpapakita sa
sistematikong pananaw ng penomena sa
pamamagitan ng pagtukoy sa
relasyon o kaugnayan ng mga baryabol
sa paksang pag-aaralan.
Ano ang Isang Konseptwal na
Balangkas?
Ang konseptwal na balangkas ay mas
tiyak tungkol sa ugnayan sa pagitan ng
mga variable, at ito ay naiiba
sa tradisyonal na teoretikal na
balangkas.
Ito ay maaaring nakatuon sa sanhi at
epekto ng mga relasyon sa pagitan ng
dalawa o higit pang mga
variable. Maaari mo ring suriin ang
kaugnayan sa pagitan ng mga umaasa o
independiyenteng mga
variable. Nakakatulong ito sa pagbuo ng
iyong pananaliksik.
Naglalaman ito ng konsepto ng
mananaliksik hinggil sa pag-aaral na
isinasagawa. Ito ang pangunahing
tema at panuntunan ng pagsisiyasat.
Ang nasabing balangkas ay ipinakikita
sa isang presentasyon ng
paradigma ng pananaliksik na kailangan
maipaliwanag nang maayos. Ito ay
binubuo ng Paghahanda
(input), Proseso (process) at
Kinalabasan (Output)
Konseptwal na Balangkas

Ipinaliwanag ni Kerlinger (1973) na ang teoretikal o konseptwal na balangkas na kailangan sa isang sulating pananaliksik
ay tumutukoy sa set ng magkakaugnay na konsepto, teorya, kahulugan at proporsyon na nagpapakita sa sistematikong
pananaw ng penomena sa pamamagitan ng pagtukoy sa relasyon o kaugnayan ng mga baryabol sa paksang pag-
aaralan.Ano ang Isang Konseptwal na Balangkas?Ang konseptwal na balangkas ay mas tiyak tungkol sa ugnayan sa
pagitan ng mga variable, at ito ay naiiba sa tradisyonal na teoretikal na balangkas. Ito ay maaaring nakatuon sa sanhi at
epekto ng mga relasyon sa pagitan ng dalawa o higit pang mga variable. Maaari mo ring suriin ang kaugnayan sa pagitan
ng mga umaasa o independiyenteng mga variable. Nakakatulong ito sa pagbuo ng iyong pananaliksik. Naglalaman ito ng
konsepto ng mananaliksik hinggil sa pag-aaral na isinasagawa. Ito ang pangunahing tema at panuntunan ng pagsisiyasat.
Ang nasabing balangkas ay ipinakikita sa isang presentasyon ng paradigma ng pananaliksik na kailangan maipaliwanag
nang maayos. Ito ay binubuo ng Paghahanda (input), Proseso (process) at Kinalabasan (Output)

KAUGNAY NA LITERATURA
Binubuo ng mga diskusyon ng mga impormasyon, prinsipyo at katotohanan na kaugnay sa pag-aaral na
isinasagawa.
KAUGNAY NA PAG-AARAL
Pag-aaral, pag-iimbestiga o imbestigasyon na isinagawa na at may kaugnayan o pagkakatulad sa paksa ng
pananaliksik na isinasagawa.

METODOLOHIYA O PAMAMARAAN NG PANANALIKSIK

Ipinapaliwanag ang disenyo o metodo sa pagsasagawa ng pananaliksik na maaaring palarawan, historikal o kaya’y
eksperimental.
Ang pamaraan ng pananaliksik ay nararapat na ibagay sa layunin ng pananaliksik. Tinatalakay ang ginamit na paraan ng
mananaliksik sa pagsasagawa ng sulatin.
Kasamang inilalahad ang dahilan ng pagkakapili ng naturang uri o paraan ng pananaliksik at maging ang mga natagpuang
kalakasan at kahinaan ng nasabing pamamaraan para sa pag- aaral.

KABANATA 2: PAGLALAHAD, PAGSUSURI, AT PAGPAPAKAHULUGAN SA MGA DATOS

 Ang bahaging ito ay naglalahad ng resulta ng pag-aaral sa siyentipiko at lohikal na paraan nang naaayon sa mga
nailahad na suliranin. Ito ay isinasagawa sa pamamagitan ng paggamit o pagbuo ng angkop na teknik tulad ng
talahanayan, graph, mapa atbp. na nangangailangan ng maliwanag, tiyak, at lohikal na pagsusuri ng mananaliksik.

KABANATA 3: LAGOM, KONGKLUSYON AT REKOMENDASYON

Ito ang huling kabanata ng pamanahong papel. Ito rin ang isa sa pinakamahalagang bahagi niyon sapagkat dito:
nilalagom ang mga nakalap na datos at impormasyon; inilalahad ang mga generalization sa anyong kongklusyon batay sa
mga datos na nakalap at ipinatutungkol sa mga kinauukulan ang mga rekomendasyon tungo sa posibleng kalutasan ng
mga suliranin.

Ang BIBLIOGRAPI ay talaan ng mga libro, magasin, peryodiko at iba pang sanggunian na ginagamit sa pag-aaral.
Nararapat lamang na ipakita ng nagsaliksik ang pasasalamat sa mga awtor ng libro at iba pang sangguniang ginamit at
nakatulong sa ginawa nyang pag-aaral.

APENDIKS – Sa bahaging ito ay maaaring ilagay o ipaloob dito ang liham, pormularyo ng ebalwasyon, transkripsyon ng
interbyu,sampol ng sarbey-kwesyoneyr, bio-data, ng mananaliksik, mga larawan, kliping at kung anu-ano pa

Mga Hakbang sa Paggawa ng Pananaliksik

a. pagpili ng paksa
b. pagpapahayag ng layunin
c. paggawa ng tentatibong balangkas
d. paghahanda ng bibliograpiya
e. pangangalap ng datos
f. pagpapahalaga sa mga nakalap na datos
g. paggawa ng pangwakas o pinal na balangkas
h. pagsulat ng burador
i. pagrerebisa
j. aktuwal na pagsulat ng pangwakas o pinal na papel

IBIG SABIHIN NG PLAGIARISM

• Ito ay ang pangongopya o pang-aangkin ng ideya o gawa ng ibang taong walang pahintulot sa
may-ari.
• Illegal na pangunguha ng ginawa ng isang tao katulad ng mga sinulat sa aklat, internet at iba
pang akademikong papel.
• Ito ay katumbas ng isang pagnanakaw ng ideya, kaalaman o kaisipan ng isang awtor.
• Pag-angkin ng salita ng iba bilang sariling gawa
• Gumamit ng mga salita na hindi humungi ng pahintulot o kredito mula sa orihinal na awtor
• Nagnanakaw ng panitikan
Mga halimbawa ng plagiarism  
1. Paghiram ng salita mula sa orihinal na awtor nang hindi siya binabanggit o binibigyan ng
pagkilala sa pamamagitan ng citation
2. Pagrereproduce ng mga aklat sa mga photocopier ng walang pahintulot, paaalam o permiso sa
orihinal na gumawa.
3. Kapag ang tao ay gumamit ng salita, ideya at mga impormasyon mula sa isang malikhaing
gawa ng isang tao.

Mga paraan upang hindi makasuhan ng plagiarism

1. Bigyan ng kredit ang awtor sa pamamagitan ng paglagay sa kanya sa citation upang mabigyan
siya ng pagkilala
2. Ilagay siya sa references bilang isang source o sanggunian ng pag-aaral