Mga

Panitik
ang 

Pilipino
 

__ __ N __ __ __ __
__
 

__ __ __ __ L
__
 

__ __ __ __
TULA
 

__ __ __ __ __ __
PABULA
 

__ __ __ __ __ __ U __ __ __
TALAMBUHAY
 

__ __ __ __ __ __ __ __
ANEKDOTA
 

__ __ __ __ __
LIHAM
 

__ __ __ __ __
EPIKO
 Alin sa mga
nabanggit na

panitikan ang
pinakagusto
mong basahin o
pag-aralan?
Bakit?
Sa iyong palagay,
bakit

mahalagang pag-
aralan ang iba’t
ibang panitikan
ng ating lahi?
 Paano
mapapanatili at

mapauunlad ang
panitikang
minana pa sa
ating ninuno ng
kasalukuyang
Ayon kay Jose Villa Panganiban …

1. Upang makilala
natin ang sariling
kalinangan, ang
minanang yaman ng
isip, at ang henyo ng
Ayon kay Jose Villa Panganiban …

2. Upang matalos na
katulad ng ibang lahi,
tayo ay mayroon ding
dakila at marangal na
tradisyong ginagamit
na puhunang-salalayan
Ayon kay Jose Villa Panganiban …

3. Upang matanto
ang mga
kapintasan sa ating
panitikan at
makapagsanay
Ayon kay Jose Villa Panganiban …

4. Upang makilala
ang ating mga
kagalingang
pampanitikan at
lalong mapadalisay,
Ayon kay Jose Villa Panganiban …

5. At higit sa lahat,
dahil tayo’y mga
Pilipino dapat na
maging katutubo sa
atin ang magkaroon
Ibigay ang kahulugan ng matatalinghagang
pahayag na nakatala sa ibaba. Itala ang iyong
sagot sa loob ng kahon.

1. ‘Pag nagtanim ng hangin
Bagyo ang aanihin
2. Nasa Diyos ang awa

Nasa tao ang gawa
3. Kung hindi ukol

Hindi bubukol
4. Daig ng maagap

Ang masipag
5. Anak na di paluhain
Ina ang patangisin

Karunungan ng Buhay

Sa buhay ng tao may mga
karanasan
Na kailangang iwasan at dapat
ayusin
Tamang tandaan, at sa tuwina’y
pakaisipin
Mahalagang ingatan tulad ng
kayamanan.
 Iwasan:

Pagnagtanim ng
hangin
Bagyo ang aanihin
Ubos-Ubos na biyaya
Bukas nakatunganga
 Ayusin:
Ang lumalakad
 nang matulin
Kung matinik ay malalim.
Ang hindi lumingon sa
pinanggalingan
Di makararating sa
paroroonan.
 Pakaisipin:
Sa anumang lalakarin
Makapito munang
isipin.
Nasa Diyos ang awa
Nasa tao ang gawa.
 Tandaan:
 ukol
Kung hindi
Hindi bubukol.
Kung ano ang
bukambibig
Siyang laman ng
dibdib.
 Ingatan:

Anak na di paluhain
Ina ang patatangisin.
Ang kayamanan
Ay kalusugan.
 Tularan:

Daig ng maagap
ang masipag.
Lakas ng katawan
Daig ng paraan.
 Nabanggit ni Lolo mga
karunungan sa buhay

Na maaaring maging gabay sa
aking palagay
Ito ang mga bagay na dapat
mong isabuhay.
Nang maging huwaran ang
mahal sa buhay.
 Mga Gabay na Tanong

1. Ano ang binabanggit ng
may akda sa tulang
“Karunungan ng Buhay” na
kapag nangyari sa buhay ng
tao ay dapat iwasan, ayusin,
tandaan at pakaisipin?
 Mga Gabay na Tanong

2. Bakit mahalaga ang mga
karanasan sa buhay ng tao?
3. Naniniwala ka bang ang
karanasan ang ating
pinakamabuting guro?
Bakit?
 Mga Gabay na Tanong

4. Sa iyong palagay,
kanino ipinatutungkol
ng may-akda ang
mensaheng inihahatid
ng tula?
 Mga Gabay na Tanong

5. Ano-ano ang mga
karunungan ng buhay na
nabanggit ni Lolo sa akda?
Alin sa mga ito ang masasabi
mong akmang-akma sa iyong
buhay o pagkatao?
 Mga Gabay na Tanong

6. Bilang kabataan, paano
mo mapahahalagahan ang
mga karunungan ng buhay
o payo na inilahad ng
matanda?
 PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN

1. Pag may isinuksok, may madudukot
a. Tiyak na may magagastos ang taong
marunong mag-impok
b. Madalas ang inilalagay ng mga Pilipino ang
pera sa alkansiya para pag dumating ang
oras ng pangangailangan ay may magagasta.
c. Umuunlad ang mga bangko dahil sa mga
perang iniipon ng mga tao.
 PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN

2. Kung anong taas ng paglipad, siyang lakas
ng pagbagsak.
a. Madalas bumabagsak sa buhay ang taong
sobrang taas ang pangarap.
b. Ang taong mapagmataas ay kadalasang
siyang nakararanas ng matinding
pagbagsak.
c. Hindi masamang mangarap nang mataas,
huwag lamang sa paraang pag-isipan ng
masama ang kapwa
 PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN

3. Ngayon kakahigin, ngayon tutukain.
a. Kung kailan lamang kailangan ang
isang bagay ay doon lamang kikilos
upang makamit ito.
b. Kailangang magtrabaho upang may
makain.
c. Maagang magtrabaho upang buhay ay
umasenso
 PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN

4. Ang mahirap kunin ay masarap kainin.
a. Mas masarap lasapin at makamtan
ang isang bagay na pinaghirapan.
b. Masarap kumain ng isang pagkaing
mamahalin at mahirap kunin.
c. Ang masarap na kanin ay mahirap
kunin.
 PAG-UNAWA SA
NAPAKINGGAN

5. Kapag maaga ang lusong ay maaga ang
ahon.
a. Lumusong nang maaga upang
makaahon sa buhay at matamo ang
tagumpay
b. Matutong umahon sa anumang
pagsubok na inyong nilusong
c. Kapag maagang nagsimula tiyak na
maaga ring matatapos.
Suriin ang mga Karunungang-bayang makikita sa
talahanayan sa ibaba. Ilahad ang iyong sariling kuro-kuro
kung ito ay may katotohanan o may batayan o walang
katotohan o kathang-isip lamang.
Karunungang-Bayan 
May Katotohanan Walang
Katotohanan
Paliwanag

Pung, pung, kasili      

Ipinanganak sa
kabibe Ano ang
anak? Babae.
Kung anong      
bukambibig,
siyang laman ng
dibdib.
Kung ano ang      
itinanim, Siya ang
aanihin
Ang maniwala sa      
sabi-sabi, walang
bait sa sarili
 
PANGKATANG-
GAWAIN
 KAISIPAN O ANGKOP O KAUGNAY KAHULUGAN/
TUNTUNIN NA KARUNUNGANG- KAUGNAYAN SA
BAYAN IYONG BUHAY

IWASAN

AYUSIN

PAKAISIPIN

TANDAAN

INGATAN

TULARAN
 1. MGA KARUNUNGANG-
BAYAN

Ito ay tinatawag ding
kaalamang-bayan na
binubuo ng mga salawikain,
sawikain, bugtong,
palaisipan, kasabihan at
bulong. Karaniwan ang mga
ito ay nagmula sa mga
Tagalog at hinango sa
a.Salawikain- Ito ay nakaugalian nang
sabihin at sundin bilang tuntunin ng
kagandahang asal ng ating mga

ninuno na naglalayong mangaral at
akayin ang kabataan tungo sa
kabutihang-asal.
Halimbawa:
Aanhin pa ang damo,
Kung patay na ang kabayo.
Ang hindi lumingon sa pinanggalingan
Di makararating sa paroroonan.
b. Sawikain o Idyoma- ang mga
sawikain o idyoma ay mga salita o
pahayag na  nagtataglay ng
talinghaga. Hindi tiyak ang
kahulugang ibinibigay nito sapagkat
may natatago pa itong kahulugan
patungkol sa iba’t ibang bagay.
Halimbawa:
Bagong tao-binata
Bulang-gugo- gastador
c. Kasabihan- ang mga kasabihan noong
unang panahon ay yaong mga tugmang
sinasambit ng mga bata at matatanda na

katumbas ng mga tinatawag na Mother
Goose Rhymes. Ang kasabihan ay
karaniwang ginagamit sa panunukso o
pagpuna sa kilos ng isang tao.
Halimbawa:

Putak,putak Tiririt ng ibon,

Batang duwag Tiririt ng maya
Matapang ka’t Kaya lingon nang lingon
Nasa pugad Hanap ay asawa
 2. Kuwentong-Bayan
Bago pa man
lumaganap ang
panitikang pasulat ay laganap na sa
Pilipinas ang kuwentong-bayan. Ito ay
isang tuluyang kuwentong
nagsasalaysay ng mga tradisyong
Pilipino. Karamihan sa mga kuwentong-
bayan ng mga Pilipino ay tungkol sa
kanilang mga Diyos at mga espiritu na
siyang nagtatakda ng kapalaran ng tao.
Ang mga kuwentong-
bayang  ito ay
naglalarawan ng mga
kaugalian,
pananampalataya, at
mga suliraning
panlipunan ng
panahong iyon.
 MGA KARUNUNGANG-BAYAN

SALAWIKAIN SAWIKAIN KASABIHAN



KAUGNAYAN NG MGA KAISIPAN NG MGA ITO SA TUNAY NA BUHAY

SA KASALUKUYAN

Posibleng mangyari kung di na ito matututuhan ng mga mag-aaral

 Paghahambing

Ito ay isang paraan ng
paglalahad. Ito ay
nakatutulong sa
pagbibigay-linaw sa isang
paksa sa pamamagitan ng
paglalahad ng
pagkakatulad at
pagkakaiba ng dalawang
 2 URI NG
PAGHAHAMBING

1. Pahambing na
Magkatulad- sa magkatulad
na katangian ay ginagamit
ang mga panlaping gaya ng
magka, sing-, sim- sin-,
magsing-, magsin-, ga-,
pareho, kapwa.
2. Pahambing na Di-
Magkatulad

a. Palamang-
Nakahihigit sa
katangian ang isa sa
dalawang
pinaghahambing.
Ginagamit ang higit,
 
b. Pasahol- Kulang sa
katangian ang isa sa
dalawang
pinaghahambing.
Ginagamit ang di-gaano,
di-gasino, di-masyado.
Salungguhitan ang paghahambing na
Ginamit sa bawat bilang. Isulat sa
kahon kung anong uri ito ng
paghahambing. 
1. Ang buhay noon ay mas
simple kompara sa komplikadong
buhay ngayon.
2. Higit na
mahaba ang oras ng pag-aaral
ngayon sa paaralan kompara sa dati.
3. Magsimbait kami ng aking
nanay, sabi ng aking lola
4. Di-
gaanong marunong magtrabaho sa
Patulad o Di-patulad na Paghahambing
____ 1. Higit na maraming mag-aaral ang

nakilahok sa paligsahan ngayon kaysa
nakalipas na taon.
____ 2. Si Rene ay di-gasinong masipag na gaya
ni Ramil.
____ 3. Si Chester ay kasinggaling ni Danilo sa
pagsayaw.
____ 4. Ang nakita naming buwaya sa lawa ay
kasinlaki ng bangka.
____ 5. Ang pagsusulit natin ay di-lubhang
mahirap na tulad ng nakaraang
pagsusulit.
Tukuyin kung ang pahayag ay
salawikain, sawikain o kasabihan.
1. Kung walang katahimikan, walang

pagsulong ang bayan.
2. Ubos-ubos biyaya, pagkatapos
nakatunganga.
3. Madali ang maging tao, mahirap
magpakatao.
4. Kung ayaw mong maghirap, ikaw ay
magsikap
5. Kung ang pagsasama ay walang
katotohanan, hindi tatagal ang
samahan.
6. Ano man ang gagawin, makapitong
iisipin.
7. Mabigat ang kamay.

8. Mababaw ang luha.
9. Nagsaulian ng kandila.
10. Ang totoong kaibigan ay hindi ka
uutangan.
11. Balitang kutsero
12. Kabiyak ng dibdib
13. Lantang gulay
14. pag-iisang dibdib
15. Mapurol ang utak
