INTEGRAL DENGAN

PECAHAN PARSIAL
Kaidah – kaidah pecahan parsial :
1. pembilang dari fungsi dari fungsi harus lebih rendah derajatnya daripada derajat
penyebutnya.

2. faktorkanlah penyebutnya menjadi faktor-faktor primanya

A
3. faktor linear  ax  b  , akan memberikan pecahan parsial yang berbentuk
 ax  b 
A B
4. faktor  ax  b  , memberikan pecahan parsial yang berbentuk
2

 ax  b   ax  b 2

A B C
5. faktor  ax  b  , memberikan pecahan parsial
3
 
 ax  b   ax  b 2  ax  b 3

Ax  B
6. faktor  ax 2  bx  c  , memberikan pecahan parsial
 ax 2  bx  c 
Bandingkan persamaan berikut :

Persamaan 01.
x5  2 x3  x  1 a
x3  5 x b

Persamaan ini dapat disederhanakan menjadi :

b
x2  3 c

x3  5 x x5  2 x3  x  1 a
x5  5 x3

3x 3  x
3 x 3  15 x

14 x  1 d
a d
c
b b

x5  2 x3  x  1  14 x  1 
x3  5 x
  x 2
 3    3
 x  5x 

Persamaan 02.

3x  1
,
x  x6
2

maka dapat diuraikan dalam bentuk pecahan parsial seperti berikut :

3x  1 3x  1 A B
  
x 2  x  6  x  2  x  3  x  2   x  3

Kalikan kedua ruas dengan  x  2 x  3 , maka diperoleh :

3x 1  A  x  3  B  x  2

Ambil  x  2 = 0, maka x  2

3  2   1  A   2   3  B   2   2 
7  A  5   0
A7 5
Ambil  x  3 = 0, maka x 3

3  3  1  A   3  3  B   3   2 
8  0  B  5
B 8 5

Maka :
3x  1 3x  1 A B
  
x 2  x  6  x  2  x  3  x  2   x  3

3x  1 3x  1 75 85
  
x 2  x  6  x  2  x  3  x  2   x  3

Atau dapat digunakan persamaan simultan berikut :

3 x  1  A  x  3  B  x  2 
Perhatikan persamaan ini
3 x  1  Ax  Bx  3 A  2 B
3 x  1   A  B  x   3 A  2 B 
Diuraikan lagi :
konstanta

3x 1   A  B  x   3 A  2B 

Variable x

Untuk variabel x
3x   A  B  x
 A  B  3
Untuk konstanta
1   3 A  2 B 
3 A  2 B  1
Dalam bentuk persamaan simultan
A B  3
3 A  2B  1

3 A  3B  9
3 A  2B  1

5B  8 B 8 5

Maka A  3  8 5 A7 5

3x  1 3x  1 A B
  
x 2  x  6  x  2  x  3  x  2   x  3

3x  1 3x  1 75 85
  
x  x  6  x  2  x  3  x  2   x  3
2
Penyelesaian Integrasi Pecahan Parsial
3x  1
Soal 01.  x2  x  6dx

3x  1  75 85  75 85
 x  x  6    x  2   x  3    x  2    x  3 dx
2
dx    dx  dx 
 

75 7 dx
  x  2 5   x  2
dx 

1
Ingat integral berbentuk  x dx  ln x  c

Misal :
a  x  2 , maka
da  dx
7 dx 7 da
5   x  2 5  a


7 dx 7 7
  ln  x  2 
5   x  2 5
 ln a 
5
 85 8 dx
  x  3 5   x  3 
dx 

Misal :
b  x  3 , maka
db  dx
8 dx 8 db
5   x  3 5  b


8 dx 8 8
  ln  x  3
5   x  3 5
 ln b 
5

Hasil akhir :

3x  1  75 85  75 85
 x2  x  6    x  2   x  3    x  2    x  3 dx
dx   dx  dx 
 
3x  1 7 8
 x2  x  6 5
dx  ln  x  2   ln  x  3
5
 x 1
Soal 02.  x2  3x  6dx
x 1 x 1 A B
  
x 2  3x  2  x  1 x  2   x  1  x  2 

Kalikan kedua ruas dengan  x 1 x  2 , maka diperoleh :

x  1  A  x  2  B  x 1

Ambil  x 1 = 0, maka x 1

1  1  A 1  2   B 1  1
2  A  1  0
A  2

Ambil  x  3 = 0, maka x 3

2  1  A  2  2   B  2  1
3  0  B 1
B3
Maka :
x 1 x 1 2 3
  
x 2  3x  2  x  1 x  2   x  1  x  2 

x 1  2 3  2 3
 x 2  3x  6    x  1  x  2     x  1   x  2  dx ,
dx    dx  dx 
 
2
  x 1 dx
Misal :
a  x 1 , maka
da  dx
dx da
2  2
 x 1 a

dx
2  2ln  a   2ln  x  2 
 x  1
3
  x  2 dx
Misal :
b  x  2 , maka
db  dx
dx db
3  3
 x  2 b

dx
3  3ln  b   3ln  x  2 
 x  2

Hasil akhir :

x 1
 x 2  3x  6dx  2 ln  x  2   3ln  x  2   c
 x2
Soal 03.   x  1 x  1 dx 2

Ditulis dalam bentuk

x2 A B C
  
 x  1 x  1
2
 x  1  x  1  x  12

Untuk ruas kiri dan ruas kanan dikalikan dengan factor  x  1 x  1 , maka akan
2

diperoleh :

Ruas Kiri Ruas Kanan


 x2 
 
 A B C  
     
2 2
 2
x  1 x  1     2
x  1 x  1

 x  1  
x  1 
  x  1  x  1   
x  1

x 2  A  x  1  B  x  1 x  1  C  x  1
2
THANK YOU