4.

MUZIK ENSEMBEL LAIN

4.1 MENORA
 MENORA
• Satu bentuk teater tari rakyat
• Aktif di negeri-negeri utara Semenanjung
Malaysia
–Kedah
–Pulau Pinang
–Kelantan
• Juga aktif di selatan Negeri Thai.
• Bentuk teater ini terdiri daripada:
–Unsur ritual
–Gerak tari yang diolah (stylised)
–Muzik instrumental
–Nyanyian
–Cerita dan lakonan improvisasi
berdasarkan plot cerita
• Melibatkan unsur roh (spirit) / kuasa ghaib

• Kumpulan menora akan meluahkan

kepercayaan ini melalui upacara ritual
semasa persembahan untuk tujuan berdoa
semasa berburu, berubat dan sebagainya.
 Elemen dalam Persembahan Menora
Elemen Penerangan
Panggung • Tempat persembahan
diadakan
Gaya/ Cth:
posisi gerak • gaya gerak tari sembah guru
tari • tanduk kerbau
• bunga mengembang
• buka tari
 Elemen Penerangan

Cerita • Penting untuk menerangkan

jalan cerita yang
dipersembahkan
• Bergantung kepada citarasa dan
kegemaran ketua rombongan
• Dipilih bergantung kepada
jumlah ahli dan kelancaran ahli
rombongan terhadap cerita
tersebut.
 Elemen Penerangan
Perwatakan 3 orang pelakon:
• Perwira (putera)
• Serikandi (puteri)
• Pelawak (orang suruhan diraja)
Watak perempuan dipegang oleh
lelaki yg berambut panjang. (dahulu)
Kostium Kostium pemain menora utama lebih
istimewa daripada yang lain:
• Mahkota diraja
• Baju manik bersilang
• Gelang tangan
• Loket tali pinggang
 Elemen Penerangan
Perwatakan 3 orang pelakon:
• Perwira (putera)
• Serikandi (puteri)
• Pelawak (orang suruhan diraja)
Watak perempuan dipegang oleh
lelaki yg berambut panjang. (dahulu)
Kostium Kostium pemain menora utama lebih
istimewa daripada yang lain:
• Mahkota diraja
• Baju manik bersilang
• Gelang tangan
• Loket tali pinggang continue…
 Elemen Penerangan
Kostium Watak serikandi, peran dan watak
sampingan berunsur budaya Melayu.
Alat Muzik • Geduk • Serunai/ Pi
• Canang • Krek
• Cing • Gedumbak
Lagu 5 jenis lagu (rujuk repertoire menora)
• pleeng khab naa man
• pleeng naa thread
• pleng rai thread
• pleeng tab
• pleeng tane
 Ciri-ciri alat muzik
Fungsi alat muzik
Teknik memainkan alat muzik
 Geduk (Klong)
• Alat membranofon
• Berbentuk tong pendek
• Jenis kulit: kulit kerbau/ lembu/ kambing
• Diperbuat daripada kayu nangka
• Geduk anak (Saiz kecil, bunyi tinggi)
• Geduk ibu (Saiz besar, bunyi rendah)
• memukul atau memalukan dengan 2 batang
kayu pemukul
• Pemukul diangakat sama selaras dengan dahi
Gedumbak (Tab)
• Alat membranofon berbentuk piala
• Berkaki
• Diperbuat daripada kayu nangka
• Muka piala ditutup dengan kulit kambing (Malaysia)
kulit monyet/ kucing (Thailand)
• Gedumbak kecil (anak), gedumbak besar (ibu)
• Memukul pada muka kulit dgn tapak tangan,
sebelah tangan menutup/ membuka kaki utk
menghasilkan bunyi yang berlainan
• Memberi rentak tertentu dan mengawal tempo
Mong (Canang)
• Idiofon
• Berpasangan dan diletak di dalam kotak
• Satu nada yg rendah, satu nada yg tinggi
• Diperbuat drpd tembaga
• Dipukul pada busutnya dengan pemukul kayu
• Pemukul kayu dililit dengan getak/ tali
• Memainkan bit yang berturut-turut
• Nyanyian penyanyi mesti selaras dgn tempo
canang utk mewujudkan irama yg seimbang.
Cing (Kesi)

• Idiofon
• Diperbuat daripada tembaga/ perak + tembaga
• Cara bermain: melaga-lagakan kedua-dua
permukaan
• Membekalkan tempo muzik
• Sebagai penanda masa dalam muzik
 Serunai (Pi)
• Erofon
• Diperbuat drpd kayu nangka
• Terdapat 6 atau 8 lubang jari
• Berpipit
• Menggunakan 4/ 6/ 8 lapisan daun sebagai rid
• Menghasilkan melodi dan mengiringi tarian
• Melodi yg dihasilkan dipercayai menghasilkan
tarian yang lemah gemalai dan cantik
Krek (Khrap)

• Idiofon
• Dua jenis:
Khrap phuang (kayu keras) – diikat 10 keping sekali
Khrap Khuu (buluh tua) – digunakan di Malaysia
• Cara bermain: melaga-lagakan
• Mengawal tempo
• Kini, alat muzik lain juga digunakan:
– Saw uu
– Erhu
– Accordion
– Flute
– Bongo
– Tamborin
– Kibod
 Analisis konsep muzik
Melodi
• Berdasarkan enharmonic 5-ton dengan dua
minor 3rd (gap)
• Skel pentatonik juga digunakan
• Frasa melodi pendek diulang sepanjang
repertoire
(Iterative structure= the same phrase repeated
over and over)
Irama
• Irama diulang dalam 8-bit
– Gedumbak (tab) memainkan corak irama
spesifik
– Geduk (klong) memainkan ‘downbeats’/
detik penting

Downbeats = 1st beat of the bar

= accent

(Rujuk Example 1)
• Mong memainkan corak irama tekanan 2-bit
– detik lemah/ pic tinggi pada 1st bit
– detik kuat/ pic rendah pada 2nd bit

• Corak irama tekanan 2 bit tersebut juga

disokong oleh cing dan krek
– Memainkan memainkan bit ke-3 dan
bit ke- 4 dalam bar
(Rujuk Example 1)
Tekstur
• Polifoni
3 lapisan:
• Melodi
• Irama yang dimainkan oleh gedumbak
(tab) dan geduk (klong)
• Irama yang dimainkan oleh krek, cing dan
mong
(Rujuk Example 1)
Example 1
 Repertoire Menora
khab naa man
• Nyanyian lagu-lagu puitis oleh pemain menora
yang duduk di belakang tirai pentas
• Alat muzik: gedumbak, mong, cing
– memberi ritma kepada penyanyi
• Lagu bertema alam semula jadi
– memberi gambaran keadaan dan tingkah
laku binatang pada waktu malam
pleeng naa thread (naa krek)
• Lagu yang dinyanyikan secara puitis dengan
iringan alat krek dan cing tanpa tarian
• Setiap rangkap akan diulang berbalas-balas
oleh pemain muzik
pleeng rai thread (rai krek)
• Lagu puitis, tetapi senikata lebih berpuitis
drpd lagu naa thread
• Nyanyian diiringi dengan tarian
• Dinyanyikan selepas lagu naa thread
• Nyanyian dengan iringan alat cing dan krek
• Apabila nyanyian dibalas oleh pemain muzik,
permainan geduk, gedumbak, mong dan cing
akan menyusuli.
pleeng tab
• Lagu pleeng tab dinyanyikan dambil menari
sama seperti rai thread
• Lagu jenis pleeng tab sukar disampaikan
• Terdapat iringan semua alat muzik pada
permulaan dan sepanjang lagu yang
dinyanyikan oleh pemain penora dan berbalas-
balas pemain muzik
• Lirik lebih berpuitis
• Setiap rangkap lirik lebih panjang drpd naa
thread dan rai thread
• Nyanyian lagu boleh diulangi 1/ 2/ 3 kali
pleeng tane
• Lagu yang dimainkan oleh semua alat muzik
untuk iringan tarian sahaja
• Termasuk alat yang menghasilkan melodi:
– Pi, kibod, saw uu dan sebagainya
• Lagu yang dimainkan oleh alat melodi
dibahagikan lagu tradisi Thailand dan lagu
moden