Aralin 12: Ang Katayuan

ng mga Pilipino sa Ilalim

ng Pamahalaang Kolonyal
 Ang Katayuan ng mga Pilipino Bago
Dumating ang mga Dayuhan
Noong sinaunang panahon, ang mga katutubong
mamamayan ay bahagi ng maliliit na komunidad na binubuo
ng humigit-kumulang sa 30 hanggang 100 katao. Sa
pamayanan, kilala ng bawat isa ang mga kabarangay at
iginagalang bilang kapantay anuman ang katayuan sa
buhay. Ang datu o rajah at ang kanyang pamilya ay
tinitingala bilang pinuno at tagapagtanggol ng kanilang mga
karapatan, karangalan, at hanapbuhay. Ang mga
nakaririwasa ay karaniwang may paggalang sa mga katulong
sa bahay at sa bukid at tinatrato sila bilang bahagi ng
pamilya. Maging ang alipin na nahuli sa digmaan ay hindi
pinagmamalupitan.
Malaya ang bawat isa na gawin ang pinakamabuti para
sa sariling pamilya at sa pamayanan. Kusang-loob at
sama-sama ang mga katutubong mamamayan sa
pagpapaunlad sa lupaing pag-aari ng barangay. Tulong-
tulong sila sa pamamalakaya sa dagat. Ang bayanihan o
pagtutulungan ay nakagawian na sa bawat barangay
tuwing panahon ng taniman, anihan, mga pagdiriwang at
sa paglilipat ng bahay. Naging ugali na ang pakikisama
sa magkakamag-anak, magkakapitbahay at
magkakaibigan upang maiwasan ang makasakit ng loob
ng kapwa. Malakas na nagbuklod sa mga mamamayan
ang pagbibigayan at pagtanaw ng utang na loob. Lahat
ng ito ay naging instrumento sa pagkakabuklod at
pagkakaunawaan sa barangay.
May mga batas na ginawa at dapat sundin sa
barangay. Ginawa ang mga ito bilang tugon sa
mga pangangailangan ng mamamayan at para sa
kaligtasan, katahimikan at kapayapaan sa
barangay. Ang mga pinuno at mga nakatatandang
miyembro ng komunidad ang gumawa ng mga
batas sa kanilang tradisyon, kaugalian at
kaalaman sa kalagayan ng mga tao sa barangay.
Sa panahong iyon, namuhay nang tahimik at
matiwasay ang mga mamamayan sa ilalim ng
kanilang pamunuan sa lupang itinuturing na pag-
aari ng buong komunidad.
 Ang Katayuan ng mga Pilipino sa
Ilalim ng mga Kolonyalista
Nang masakop ang kapuluan, lubusang
nagbago ang katayuan at pamumuhay ng mga
katutubo. Sa ilalim ng pamahalaang kolonyal,
ang kultura ng mga sumakop ang pilit na
ipinasunod sa nasakop na lahi. Ito ay
kulturang malaki ang pagkakaiba sa
nakagawian ng mga katutubong mamamayan
ng Pilipinas at sa mga Asyano.
 Rekonsentrasyon sa Poblacion
• Upang mapadali ang kolonisasyon at pagpapalaganap ng
Kristiyanismo, hinikayat ng mga misyonerong Espanyol ang mga
tao sa magkakalapit na barangay na sama-samang manirahan sa
isang lugar. Ito ay patakarang tinatawag na reduccion na
ginagawa ng mga pamahalaang kolonyal upang mas madaling
mahawakan ang mga mamamayan.
• Nagtayo ang pamahalaan ng simbahan sa sentro ng bayan o
poblacion. Kalapit ng simbahan ang pamahalaang-bayan o
munisipyo at ang paaralan. Sa tabi ng simbahan ay may malawak
na plaza kung saan nagtitipon-tipon ang mga tao tuwing may
pagdiriwang kagaya ng kapistahan ng patron, Mahal na Araw at
iba pa. Ang ganitong kaayusan ay makikita pa rin sa maraming
bayan o kabisera ng mga lalawigan ngayon.
Marami ang nahikayat na lumipat ng tirahan dahil
sa biyayang dulot ng pagiging malapit sa simbahan
at sa kura paroko. Ang tirahan ng mga lumipat ay
nakapaligid sa sentro. Marami sa mga ito ang
nakaangat sa buhay na may yaman at lupain.
Dahil may mga magsasakang nagbungkal ng
kanilang lupain mas madali para sa kanila ang
lumipat. At nais din ng ilan na mapabilang sa mga
may mataas na katayuan na buhay. Mula rito
naririnig nila ang kampana ng simbahan kaya
sinasabi ay bajo la campana (nasa ilalim ng
kampana).
Ang pagtira nang malapit sa simbahan ay tanda ng
pagiging malapit sa Diyos at kagustuhang makisali sa mga
gawaing pansimbahan. Sila ang mga nagsisimba tuwing
Linggo at sumasali sa pagrorosaryo, prusisyon, nobena at
iba pang pagdiriwang ng simbahan. Sila ang mas napalapit
sa mga prayle at naging katulong nila sa gawaing
pagpapalaganap ng mga aral ng simbahan.
Samantala, ang mga tagabungkal ng lupa at mga umaasa
sa kapaligiran para sa kanilang hanapbuhay ay nanatili sa
mas malalayong lugar. Ang dating magkakamag-anak at
magkakapitbahay ay nagkahiwa-hiwalay. Upang maabot ang
mga hindi lumipat sa poblacion, nagtayo ang mga misyonero
ng mga bisita o maliit na simbahan sa mga barangay at
doon nagturo ng ebanghelyo paminsan-minsan.
 Diskriminasyon ng Lahi
Sa panahon ng pananakop, napakataas ng tingin ng mga dayuhan
sa kanilang sariling lahi. Para sa kanila, sila ay superyor na lahi.
Sa kanilang paniniwala, sila ay itinakda upang sumakop ng mga
lugar at mamamayan sa mga “hindi sibilisadong teritoryo sa ibang
bahagi ng daigdig.” Para sa kanila, ang mga nasakop na lahi ay
mangmang at walang alam sa buhay at tungkulin nila na turuan
ang mga ito ng super na kultura.
Ang pananaw na ito ang sanhi ng mababang pagtingin sa mga
katutubong mamamayan. Para sa mga dayuhang Espanyol, ang
mga tao sa Pilipinas ay mga mangmang na kailangang turuan upang
maging “tao.” Lingid sa kanilang kaalaman o ayaw nilang tanggapin
na bago pa man sila dumating sa kapuluan ay mayroon nang
matatag na kultura o sariling paraan ng pamumuhay ang mga
Pilipino.
 Indio
Indio ang tawag ng mga Espanyol sa mga Pilipino, ang tawag
sa isang lahing hindi karapat-dapat na maging kapantay nila.
Ito ay isang uri at paraan ng diskriminasyon at hindi
paggalang sa ibang lahi. Ang tawag na Indio ay katumbas ng
pagiging mangmang o walang alam, tamad at alipin na
kailangang utusan at gamitan ng dahas upang magtrabaho.
Ito ang pangunahing dahilan ng pag-aalsa ng mga Pilipinong
pari sa isyu ng sekularisasyon ng mga parokya noong unang
bahagi ng 1800. Mahigpit na tinuligsa ng mga paring Espanyol
at mga opisyal ng pamahalaan ang pagtatalaga sa mga paring
Pilipino bilang kura paroko sa dahilang hindi raw sila
nararapat dahil sila ay “hindi marunong....Kulang sa
kaalaman... at bagay lamang na maging katulong ng mga
paring regular (Espanyol).”
 Ang mga Insulares at Peninsulares
 Ang diskriminasyon ay naramdaman hindi lamang ng
mga katutubong mamamayan kundi maging ng mga
anak ng mga Espanyol na nag-asawa ng mga Pilipino
o iba pang Asyano kagaya ng mga Tsino at Arabe.
Sila ang mga mestizo. Hindi sila tanggap ng mga
Espanyol na may dugong puro bilang kapantay sa
lipunan. Dahil may bahid ang dugong Indio, sila ay
itinuturing na mas mababang uri. Ang tawag sa
kanila ng mga Espanyol ay insulares, samantala ang
mga pay purong dugong Espanyol at tinatawag na
peninsulares dahil ang Espanya ay matatagpuan sa
Iberian Peninsula.
Diskriminasyon din ang isang isyu na ipinaglaban ng mga
mestisong mag-aaral sa Madrid na tinatawag na mga
repormista. Ayon sa ilang mga opisyal ng kolonyal na
pamahalaan, “mahina ang produksiyon at mabagal ang pag-
unlad ng bansa dahil sa katamaran at pagiging mabisyo ng
mga Pilipino.” Sa kanyang artikulo na La Indolencia de los
Filipinos ( Ang Katamaran ng mga Pilipino) sa pahayagang La
Solidaridad ipinagtanggol ng bayaning si Jose Rizal ang mga
Pilipino. Tinukoy niya ang mga isinulat ng mga Espanyol na
naunang dumating sa Pilipinas kagaya ni Antonio Morga at
ilang prayle na nagsabing “ ang mga mamamayan ay namuhay
nang matiwasay at naghanapbuhay nang maayos bago pa
man sila nasakop. Sinabi niya “hindi likas na tamad ang mga
Pilipino ngunit nawalan sila ng ganang magtrabahao dahil sa
maling pamamahala at pang-aalipin ng mga Espanyol na
namuno sa bansa.”
 Sagutin:
Ano ang katayuan ng mga Pilipino sa ilalim
ng Kolonyalismo?
Paano nangyari ang diskrininasyon ng mga
sinaunang Pilipino sa panahon ng kolonyalismo?
Ipinagmamalaki mo ba ang lahing Pilipino? Paano
mo ito ipakikita?