FRANCIS S.

ABAC, SPA / PNHS

1
 COMPRE-TSEK
1. Dapat ang balita ay napapanahon at
makatotohanan.

2. Binubuo ng 10 talata at marami ang

bilang ng mga salita.

3. Tiyakang maayos at lohikal ang

pagkakahanay ng kaisipan.

4. Gumamit ng mga talinhaga o idyomang

salita. 2
 COMPRE-TSEK
5. Ang mga datos ay inilahad nang
walang labis, walang kulang.

6. Magbigay ng opinyon.

7. Nagbibigay ito ng dagdag na

impormasyon o karunungan.

8. Hindi maligoy.

3
Tungkol saan ang mga larawan?

4
 Tungkol saan ang mga larawan?
Duterte signs executive order on
nationwide smoking ban, May 18

Drug test for public school teachers to start during school

year 2017 – 2018 announced last May 15

5
Japan’s Princess Mako to lose royal status by NCR in the lead once more in 2017 Palarong
marrying a commoner, May 18 Pambansa
BALITA?
CONSTITUTIONAL PROVISIONS

THE RIGHT TO PUBLISH NEWS

is not expressly granted by law,

but is founded on the

general liberty of the people .

Sub section of Sec. 1, Art. III of the 1935 Constitution states

“No law shall be passed abridging the freedom of speech, or of the press, or the
right of the people peaceably to assemble and petition the government for
redress of grievances.”
7
A.Katuturan
B.Mga Mahahalagang Salik
C.Mga Katangian
D.Mga Uri
1. Ayon sa Pagkakasunod-sunod
2. Ayon sa Anyo
3. Ayon sa Pagtalakay sa Paksa
4. Ayon sa Nilalaman
5. Mga Tanging Uri
E. Mga Hakbang sa Pagsulat
F. Mga Mungkahi sa Pagsulat

PAGSULAT NG BALITA
A. KATUTURAN
Ang balita ay ulat na maaaring pasulat o
pasalita ukol sa mga pangyayari na naganap na,
nagaganap o magaganap pa lamang.

PAGSULAT NG BALITA
B. MGA SALIK NA MAHAHALAGA

1. Pangyayari o detalye – tungkol saan ang

kaganapan;
2. Kawilihan – magdudulot ba ito ng kaalaman,
mahalaga ba ito o nakakaaliw;
3. Mamababasa – para kanino ito isinulat

10

PAGSULAT NG BALITA
C. MGA KATANGIAN
1. Ganap na Kawastuhan (Accuracy) –wasto ang
impormasyong nakalap (pangalan, edad, bilang,
at iba pa)
2. Timbang (Weight) - may halaga o importante ang
balita
3. Walang Kinikilingan (Fair) – bawat panig ay
nabigyang boses
4. Kaiklian (Brief/Concise) – Maiksi ngunit malaman
5. Kalinawan (Clear/Clarity) – Madaling
maunawaan
6. Kasariwaan (Fresh) – hindi ‘panis’ ang istorya 11

PAGSULAT NG BALITA
D. MGA URI
1. Ayon sa Saklaw (Lokal, Nasyonal, Dateline o
yung may petsa, kailan isinulat at lunan)

HAL.

ANTIQUE, Pilipinas, Abril 23, 2017 -Labindalawang

libong atleta mula sa iba’t ibang panig ng bansa ang
nagtipon sa Binirayan Sports Complex upang
magtagisan ng galing sa 2017 Palarong Pambansa.

12

PAGSULAT NG BALITA
D. MGA URI
2. Ayon sa Pagkakasunod-sunod

a. Paunang Balita (Anticipated News)

b. Balitang Di-Inaasahan (Breaking News)
c. Balitang Itinalaga (Coverage News)
d. Balitang Pamatnubay (News Lead)
e. Balitang Rutin (Routine News hal. Ulat Panahon,
Showbiz Balita, Mga Kwento Ni Marc Logan)

13

PAGSULAT NG BALITA
D. MGA URI
3. Ayon sa Anyo

a. Tuwirang Balita (Straight News) – gumagamit ng

paraang nakapattern sa inverted pyramid structure
b. Balitang Lathalain (News Feature) – balitang
nangangailangan ng ibayong impormasyon
c. Balitang iisang Paksa o Tala – Summary / Tally
d. Balitang Maraming Itinampok (Consolidated News)
– mga pinagsama-samang balita

14

PAGSULAT NG BALITA
D. MGA URI
4. Ayon sa Pagtalakay

a. Balitang may pamukaw – damdamin

b. Balitang may Pagpapakahulugan
c. Balitang may Lalim (In-depth)

5. Ayon sa Nilalaman

a. Balitang Pang-Agham (Science News)

b. Balitang Pangkaunlaran (Dev Com News)
c. Balitang Pampalakasan (Sports News) 15

PAGSULAT NG BALITA
D. MGA TANGING URI
1. Batay sa mga talang nakuha
2. Batay sa kilos o aksyon
3. Ukol sa talumpati o panayman (Speech Story)
4. Balitang Pangkatnig
5. Bulitin
6. Dagliang Balita

16

PAGSULAT NG BALITA
E. MGA HAKBANG SA PAGSULAT

1. Isulat ang buod. Pamatnubay (Bes t

Angle with 3 Ws)

2. Itala ang mga

pangyayari ayon sa
pababa o paliit na
Pangalawang pamatnubay
( elaboration ng lead plus 2
remaining Ws)

kahalagahan.
3. Isulat ang balita ayon Mga mahahalagang
impormasyon

sa pagkakasunod-
sunod na pangyayari
batay sa pababang Iba pa

kahalagahan.
17

PAGSULAT NG BALITA
F. MGA MUNGKAHING PARAAN
SA PAGSULAT NG BALITA
1. Isulat kaagad ang balita pagkatapos makalap.
Ideal time – 30 minuto
2. Bigyang – diin at palawakin ang nangingibabaw na
pangyayari (Angle).
3. Maging tumpak.
4. Iwasan ang paglalagay ng sariling opinyon.
5. Banggitin ang awtoridad o pinagmulan ng balita
(lalo na kung ang balita ay kontrobersyal)
6. Ibigay ang totoong pangalan ng tao.

18

PAGSULAT NG BALITA
F. MGA MUNGKAHING PARAAN
SA PAGSULAT NG BALITA
7. Ilahad ang balita nang walang kinikilingan.
8. Ipakilala ang pangalang binanggit.
9. Iwasan ang pagkakaroon ng kulay sa paggamit ng
salita o pariralang maaaring makapinsala sa
paniniwala at asal ng mambabasa at ibinabalita.
10. Simulan ang bawat talata sa mahalaga at kawili-
wiling pangyayari.
11. Sumulat ng maikling pangungusap.
12. Ilagay ang mga tuwiran at di-tuwirang sabi sa
magkahiwalay na talata.
19

PAGSULAT NG BALITA
F. MGA MUNGKAHING PARAAN
SA PAGSULAT NG BALITA

13. Iwasan ang mga ‘mapalabok’ na salita para

mapahaba ang balita.
14. Gumamit ng tiyak at payak na salita lamang
15. Sumulat ng mabisang pamatnubay.
16. Gumamit ng tinig na tukuyan (active voice)
maliban kung ang layon ay higit na mahalaga kaysa
gumaganap.
17. Sundin ang istilong pampahayagan.
20

PAGSULAT NG BALITA
PAGSULAT NG PAMATNUBAY

PAMATNUBAY  Tawag sa una at ikalawang

talata ng balita
 Pang-akit sa mga mambabasa
dahil pinakabuod ng balita
 Pangkuha ng atensyon

21

PAGSULAT NG BALITA
URI NG PAMATNUBAY
1. Kombensyonal / Kabuurang Pamatnubay
Gumagamit ng mga panimulang sasagot sa mga
tanong ng sino, ano, kailan, saan, paano at bakit
(5Ws, 1H)

2. Makabagong Pamatnubay
Pamatnubay na may panimulang nagpapahayag
ng pagganyak at nagbibigay pukas sa interes ng
pambabasa
22

PAGSULAT NG BALITA
URI NG PAMATNUBAY
1. Kombensyonal / Kabuurang Pamatnubay
Gumagamit ng mga panimulang sasagot sa mga
tanong ng sino, ano, kailan, saan, paano at bakit
(5Ws, 1H)
a. Pamatnubay na Ano
HAL. Limang milyong piso
Ito ay ginagamit kapag kailangan ng Pilipinas para
ang pinakatampok ng protektahan ang Benham
balita ay ang Rise
pangyayari.
23

PAGSULAT NG BALITA
URI NG PAMATNUBAY
1. Kombensyonal / Kabuurang Pamatnubay
Gumagamit ng mga panimulang sasagot sa mga
tanong ng sino, ano, kailan, saan, paano at bakit
(5Ws, 1H)
b. Pamatnubay na Sino HAL. Pirmado na ni Pangulong
Ito ay ginagamit kapag Rodrigo Duterte ang executive
ang pinakatampok ng order (eo) ukol sa malawakang
balita ay ang tao o kampanya kontra paninigarilyo
pangkat kaysa sa lahat ng pampublikong
kaganapan. lugar, Mayo 16.
24

PAGSULAT NG BALITA
URI NG PAMATNUBAY
1. Kombensyonal / Kabuurang Pamatnubay
Gumagamit ng mga panimulang sasagot sa mga
tanong ng sino, ano, kailan, saan, paano at bakit
(5Ws, 1H)
c. Pamatnubay na Saan
HAL. SAN PEDRO CITY –
Ito ay ginagamit kapag Tatlong bayan sa Laguna ang
higit na mahalaga ang naka-heightened alert matapos
lugar kaysa pangyayari o ang engkwentro ng militar at
tao mga komunista , Mayo 18.
25

PAGSULAT NG BALITA
URI NG PAMATNUBAY
1. Kombensyonal / Kabuurang Pamatnubay
Gumagamit ng mga panimulang sasagot sa mga
tanong ng sino, ano, kailan, saan, paano at bakit
(5Ws, 1H)
d. Pamatnubay na Kailan HAL. Mayo 14 – Habang
nagdiriwang ang mundo ng
Ito ay ginagamit kapag Mother’s Day, patay ang
higit na mahalaga ang isang ina at kanyang sanggol
kapanahunan ng matapos masagasaan ng ten
kaganapan wheeler truck sa SLEX.
26

PAGSULAT NG BALITA
URI NG PAMATNUBAY
1. Kombensyonal / Kabuurang Pamatnubay
Gumagamit ng mga panimulang sasagot sa mga
tanong ng sino, ano, kailan, saan, paano at bakit
(5Ws, 1H)
e. Pamatnubay na Bakit HAL. Layon ng DepEd na
mapataas ang partisipasyon
Ito ay ginagamit kapag ng mga stakeholders sa
dahilan o sanhi ng Brigada Eskwela sa
pangyayari ang pamamagitan ng
pinakamahalagang datos. pagpapahalaga sa kaligtasan
at kahandaan sa mga sakuna. 27

PAGSULAT NG BALITA
URI NG PAMATNUBAY
1. Kombensyonal / Kabuurang Pamatnubay
Gumagamit ng mga panimulang sasagot sa mga
tanong ng sino, ano, kailan, saan, paano at bakit
(5Ws, 1H)
e. Pamatnubay na Paano HAL. Dahil sa
pakikipagtulungan ni Jovan
Ito ay ginagamit kapag Sebastian sa mga awtoridad,
pinakamabisang anggulo nailigtas ang limang menor de
ng balita ay ang edad na biktima ng
kaparaanan ng pangyayari prostitusyon, Mayo 19.
28

PAGSULAT NG BALITA
URI NG PAMATNUBAY
2. Unconventional / Novelty Lead
Gumagamit ng mga salitang may pampukaw sa
damdamin ng mambabasa
1. Punch – Short and snappy
2. Background – Nakatuon sa paglalarawan sa historikal na impormasyon
3. Question – Nagsisimula sa tanong
4. Descriptive – Nakatuon sa paglalarawan ng paligid, ng tao, ng
ginagalawan
5. Parody – paggamit ng mga linya mula sa kanta, aklat o pelikula, mga
hugot
6. Atmosphere – paglalarawang lumilikha ng mood o setting ng istorya
7. Direct Quotation – paggamit ng mga salita o speech
8. Contrast – paggamit ng mga salitang nagkokompara 29

PAGSULAT NG BALITA
 Use of Direct and Indirect Quotations
/ Transitions
(Lead – Who) Former Republican presidential
candidate John McCain will speak to seniors Friday about
his experience as a prisoner of war.
(Direct Quote)“Seniors will learn a lot about duty and
commitment when they hear Sen. McCain,” Principal Ike
Sumter said. “We are so excited that he agreed to come.”
(Indirect Quotation /IQ Transition – Reported Speech)
Sumter said he was moved after hearing Sen. McCain
speak about his imprisonment.
30

PAGSULAT NG BALITA
 The Transition / Quotation or T/Q Formula
Quotation
“It is amazing what this man survived,”
Sumter said. “He was tortured daily, but every
day he told his fellow soldiers to hold their
head high. Someone was coming for them.”
Transition On the other hand, Sen. McCain said the
experience was a “living hell,” but he never
gave up hope.
“I knew I would make it back to American
soil one day,” he said. “Hope is always alive,
and that was part of my message as a
presidential candidate, too.”
31

PAGSULAT NG BALITA
 COMPARISON NEWS EDITORIAL FEATURES
1.Definition Report of an event Interpretation of an An essay based on facts
event/issue
2. Purpose To inform To interpret To entertain, to present human interest
stories
3. Timeliness Timely Timely Timeless
4. Length Short Around 300 words Depends upon the needs

5. Use of Words Simple, precise, concrete Simple, forceful, direct Maybe descriptive, flowery, colorful

6. Use of sentences Short, simple, 15-25 words average May be longer May be longer

7. Paragraph No topic sentence, one idea, one With topic sentence, longer With topic sentence, longer
paragraph
8. Use of Literary device Journalistic, direct to the point, no idioms, Journalistic, direct to the Literary can be journalistic;
no figures of speech point,  
   
may use idioms and figures Idioms, figures of speech used freely
of speech if properly handled

9. Use of adjectives / opinion Uses adjectives sparingly; opinion never Adjectives used freely; Vivid descriptions
primarily opinion

10. Parts Lead, body Introduction; Introduction, body, ending

(news peg, reaction, body,
conclusion)
11. Style Follows style – sheet newspaper style Follows style – sheet Composition style or newspaper style
newspaper style
32

12. Structure Inverted pyramid style Hypothesis, arguments/ Suspended interest or pyramid structure
stand o issue, conclusion
Good news Bad news
Lecture mode Workshop
off.  session on.  33

PAGSULAT NG BALITA
Maraming salamat po sa pakikinig!

FRANCIS S. ABAC, SPA / PNHS

34