ÇİMENTO SEKTÖRÜNDE SARF

MALZEMELER
(Bilya-Plaka-Vals,Tabla)

HAZIRLAYAN : R.ABAY
Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 1
 A- BİLYA & SİLPEPS & PLAKA & VALSLER
A-1 : Öğütme İşlemi,
Tartım
Öğütme (Boyut Küçültme: Sarf malzemenin en çok tüketildiği safha)
Seperasyon
Taşıma

Bilyalı Değirmen Dik Değirmen Horo Mill & Roller Press

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 2

 A-1-1 : Bilya ve Silpeps

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 3

 Bilyalar ne iş yapar?
Darbe
etkisi

Basınç etkisi Koparma Etkisi

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 4

 1.Kamarada Boyut küçültme:

a) Darbe ile
b) Basınç ile
c) Kaba koparma ile
= Asıl aktivite: KIRMA

1.Kamara Bilya çapı : 90 – 60 mm

 Ortalama Bilya Çapı : 75-78mm
 90mm bilya, genellikle 15% and 40%

1. Kamarada bilyalarda kırılma da görülebilir.

2.Kamarada Boyut Küçültme;

a)Bilyalar ve parçacıklar arası mikroskobik koparma ve aşındırma

= Asıl aktivite: AŞINDIRMA

2. Kamara Bilya Çapı : 50 –15 mm (veya silpeps)

 Ortalama Bilya Çapı: 18-30 mm
Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 5
 Bilya ve Silpeps Özellikleri

Silpeps aynı hacimde, bilyaya göre %12 daha fazla ağırlığa sahiptir.
Silpeps aynı ağırlıkta , %14,5 daha fazla yüzeye sahiptir.
Silpeps’de uzunluk/çap oranı genelde : L= 2D dir.
Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 6
 Yeni Bilyalar ve Silpes için Yapılacak İşlemler

 Kimyasal Analiz
 Mikro Yapı Tayini (Gerekirse)
 Sertlik Tayini
 Ovallik Kontrolü
 Ölçü Toleransı Kontrolü
 Kaçıklık Kontrolü
 Besleyici çıkıntı veya girintisi kontrolü
(Döküm bilyalar için)

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 7

  Kimyasal Analiz
İlgili seriye ait rastgele alınan numunenin , firma teklif
değerlerine uyumu araştırılır.
 Mikro Yapı (Gerekirse)
Özellikle o firma ile ilgili yoğun kırılma yaşanıyorsa, ısıl işlem
ve döküm hatalarının görülmesi açısından faydalıdır.
 Sertlik
Döküm malzemeler için en önemli parametrelerden biridir.
Yüzey sertliği ve merkez & dış yüzey arası sertlik farkı
mutlaka tesbit edilmelidir. Zira sertlik, bilya ömrünün en
önemli parametrelerinden birisidir.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 8

  Ovallik

Dmin
Dmax

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 9

  Ölçü Toleransı

Bilya Çapı Tolerans (mm)

(mm)
< Çap >Çap
100 -1,5 3,5
90 -2,4 2,5
80 -1,5 3
70 -1,9 1,8
60 -1,5 1,2
50 -0,2 3,7
40 -0,3 3
30 0 1,5
25 0 1,6
20 -0,1 1,3
17 0 1,7
15 0,3 1,8

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 10

  Kaçıklık -Besleyici Çıkıntı veya Girintisi
(Döküm bilyalar için)

X X

a) Kaçıklık b) B.Çıkıntısı c) B.Girintisi

Maksimum Kaçıklık Besleyici Kırılma Besleyici Kırılma (X)

Bilya Çapı (mm)
(X) (mm) Fazlalığı (X) (mm) Derinliği (mm)
< 25 0,5 1,5 1,5
25, 30, 40 1 2 2
50,6 1 3 3
70 1 3,5 3
80, 90 1,5 3,5 3
100 1,5 4 3

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 11

 Değirmen içi Bilyalar için Yapılacak Kontroller
 Fiziksel ölçümler
Boşluk Ölçümü (Amaç: Değ.içi fiili bilya miktarının tesbiti)
Ölçülecek boşluk,
plaka ortalama çapı ile
bilya yüzeyi arası
mesafedir.

Bilya hacmi (%V)

Ölçülen boşluk ve değ.
kamara ölçüleri
kullanılarak bulunur.
%V : %30-34 olabilir

%V Bilya ağırlığı
Bulunan bilya hacmi,
ortalama 4.500 kg/m3
değeriyle çarpılarak
bulunabilir.
Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 12
 Değirmen içi Bilyalar için Yapılacak Kontroller
 Fiziksel ölçümler
Ort.Bilya eğrisi tayini (Amaç: Değ.içi bilya dağılımı ve tasnifinin tesbiti)

1. kamara 2. kamara (Ortalama : x=y= 1m)

Numune noktası
x x x x y y y y y y y

1- Her noktadan belli sayıda bilya alınır ve tartılır.

2- Adete bölünüp her bir nokta için ortalama bilya ağırlığı bulunur.
3- Aşağıdaki tablodan , bu ağırlığa denk gelen ort.bilya çapı bulunur ve grafiğe konur .

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 13

Değirmen içi Bilyalar için Yapılacak Kontroller
 Diğer Kontroller

Kırlma kontrolü
(Gözle kontrol, belirgin ise belli hacim için miktar tesbiti ve
firma ile yazışma)
2.kamara tasnif kontrolü
2.kamarada bilyalar büyükten küçüğe doğru sıralanmış mı?
Değilse araştırılması.(Değ.boş mu çalışıyor?)
Aşınma ve deformasyon kontrolü
Bilyalarda çok net şekil bozukluğu veya ovallik var mı?
Belirgin ise fotoğraflayıp paylaşım yapılması.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 14

Değirmen içi Bilyalar için Yapılacak Kontroller
 Diğer Kontroller
Bilya üzeri dolgu (çimento) kontrolü:

Düşük Yüksek

Optimum Malzeme Dolgusu Ölçüsü:

Bilyaların sadece 2-3 cm’lik üst
kısımları görünüyor olmalıdır.
(Orta resim en iyi)
Orta

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 15

 Değirmen içi Bilyalar için Yapılacak Kontroller
 Diğer Kontroller
Yapışma ve Topaklanma Kontrolleri

Yapışma ve topaklanma aşağıdaki faktörlerden kaynaklanır:

a) Aşırı öğütme ( Çok ince öğütme ve kalker ilavesi)

b) 2. kamarada çok yüksek çimento sıcaklığı ( > 110 °C)
c) Taze besleme rutubeti (Yapışma 1. kamarada olur.)
d) Değirmen çıkışı çiğlenme noktasının çok düşük olması.
e) Çok düşük sirkilasyon yükü ve değirmen malzeme dolgusu
f) Değirmene püskürtülen aşırı su miktarı (> tonajın %2’si)

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 16

 BİLYA AŞINMA TAKİP METEDOLOJİSİ:

Belli Peryotta Tüketilen Bilya : QBilya :gr

Belli Peryotta Üretilen Ürün : QÜrün :ton
Bilya Sarfiyatı : (Q Bilya /Q Ürün ) : gr/ton

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 17

 Plakalar

Kullanım Amaçları :

 Değirmen ana gövdesinin korunması.

 Bilyaların yukarı kaldırılması (Kırma ve öğütme enerjisi).
 Özellikle 2. kamarada, bilyaların tasnif edilmesi.
 1.ve 2. kamaradan çıkışta, çıkan tane boyutunun sınırlandırılması.
 Silpepsli değ.de
 Isı transferinin azaltılması (İkincil)
 Gürültü miktarının düşürülmesi (İkincil)

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 18

 Plakalar
Ara Bölme Çıkış
2.Kamara
Diyaframı
Astar
1.Kamara
Astar
Kullanım Yerleri : Giriş Ayna

 Değirmen giriş aynası

 Kurutma veya 1.kamara astarı
 Ara bölmenin her iki duvarı
 2. kamara astarı
 Çıkış diyaframı
 Varsa 3. kamarada da astar ve diyafram.
 Silypeps’li değirmenlerde, tasnif halkaları.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 19

 Plakalar
1.Kamara kaldırma plakaları

2.Kamara tasnif Plakaları Çok sayıda plaka tipi

mevcuttur.
Plakalar,
Değirmen tipine,
Kritik devrine
Değirmen Gücüne
uygun seçilmiş olmalıdır.
Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 20
 1.Kamara Kaldırma Efekti 2.Kamara Kaldırma Efekti

Kırma + Kaba Öğütme İnce Öğütme

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 21

 1. Kamara Plakalar

34,5 0

 Bilyaları yukarı kaldırmak

 Max kırma enerjisi oluşturma
 Bilya üst noktası ile merkez arası açı: 34,50
 %54 bilya yukarı taşınırken % 46 bilya düşüştedir.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 22

 1. Kamara

H plaka : 50-90 mm (min 30 mm)

T plaka : 30-50 mm (min 15-20 mm)

H plaka , Tplaka ve plaka formu peryodik kontrol edilmelidir.

 Eğer H plaka değeri %40-%50 azalmışsa, kapasite verileriyle de
doğrulanarak değişimi öngörülmelidir.
Eğer T plaka değeri 15-20 mm’lere düşmüş ise,kırılma riskine nedeniyle
değişimi öngörülmelidir.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 23

 1. Kamara Plakalar gövdeye;
Genelde civatalar ile
Civatasız sıkıştırma işlemi ile
Ara ringler civatalı, diğerleri
civatasız şekilde
 Tabana karton, kauçuk
vb.serilerek
bağlanabilir.
Karton veya
kauçuk Gövdeye açılan delikler,
%11 Mukavemet kaybına
Değirmen ağırlığının artmasına
neden olmaktadır.

NOT : Civata kafa yüksekliği, plaka üst yüzeyi ile aynı düzlemde olmalıdır. Diğer
türlü gövdeye ciddi darbeler veya aşırı plaka sarfı söz konusu olabilir.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 24

 2. Kamara Plakalar
Carmen

FLS

Magotteaux

Şek. Bazı Tasnif Plaka Dizaynları

 Bilyaları yukarı kaldırmak (Kaldırma 1. kamaradan daha düşük)

 Bilyaları tasnif etmek

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 25

 2. Kamara

T2 plaka : 120-200 mm (min 50 mm)

H plaka : 20-50 mm (min 10 mm)

T1 plaka : 30-50 mm (min 15-20 mm)

H plaka , Tplaka ve plaka formu peryodik kontrol edilmelidir.

 Eğer H plaka değeri %40-%50 azalmışsa, kapasite verileriyle de
doğrulanarak değişimi öngörülmelidir.
Eğer T1 plaka değeri 15-20 mm’lere düşmüş ise,kırılma riskine nedeniyle
değişimi öngörülmelidir.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 26

 3. Ara Bölme
Ara Bölme Izgaraları
Mekanik bir elektir.
Değirmen verimini ve inceliği direk etkiler
1 kamaradan 2’ye geçen boyutu kontrol
eder.
Genelde yarık ölçüsü: 6-10 mm arası
değişir.
Çıkış kamara plaka yarığı, ara bölmenin 1,3-
2 katı olmalıdır.
Geçiş ayarlı veya ayarsızdır.
Ara bölme aktif(serbest) yüzeyi
(Top.Yarık yüzeyi/Top. Ara Bölme Yüzeyi)
%5-%14 arası değişebilir.
Izgara yarıklarının temiz ve açık olması,
öğütmede çok önemlidir.
Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 27
 3. Ara Bölme

Ara Bölme Izgaraları

Serbet Yüzey Hava Geçiş Hızı : 20 m/sn olmalıdır.
Çok yüksek hızlarda, Ara bölme plakalarındaki aşınma artar..
Aynı zamanda , bilyaların boş çalışmasıyla bilya sarfiyatı da artar.
Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 28
 PLAKA AŞINMA TAKİP METEDOLOJİSİ:

Belli Peryotta Tüketilen Plaka : QPlaka :gr

Belli Peryotta Üretilen Ürün : QÜrün :ton
Plaka Sarfiyatı : (Q Plaka /Q Ürün ) : gr/ton

Not: Değişimde, çıkarılan tüm plaka aşınmış kabul edilerek hesap

yapılır.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 29

 VALS VE TABLALAR
Vals ve Tablalar
Genelde farin , kömür ve katkı öğütülen dik
değirmenlerde aşınmaya maruz kalan ve
öğütme işlemini yapan parçalardır.
Son yıllarda çimento uygulamaları da
yaygınlaşmaktadır.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 30

 2 Valsli 4 Valsli

Malzeme

3 Valsli
6 Valsli

Değirmen kapasitesine bağlı olarak değişik modüllerde dizayn

edilebilmektedir. Tipe göre aşınma miktarları da değişmektedir.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 31

 Vals

Malzeme

Tabla

Ana işlem; doğrusal ilerleyen malzemenin, döner ve basınçlı bir merdane ile
sıkıştırılarak öğütülmesidir. Burada ana kuvvetler, birincil düşey baskı ve
ikincil yatay kesme kuvvetleridir.
Dolayısıyla ana aşınma, yoğun olarak bu faaliyet sırasında oluşan basınçlı
bölgelerde meydana gelir.

Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 32

 Vals ve Tabladaki Aşınma
Sıkıştırma basıncı (Dizayn)
Sıkıştırma yüzey dağılımı
Astar Malzeme tipi ve kalitesi
Vals ile malzeme arası hızlar
Bağlı olarak değişkenlik
Malzeme yatağı (Dolgu derecesi)
gösterir.
Malzeme rutubeti
Ürün İnceliği (İnceldikçe aşınma artar.)
Öğütülen malzeme özellikleri (Bond indexi,
tane boyutu, sertlik vb.)
Öğütmeye giren diğer malzemeler (Metaller,
diğer sert malzemeler vb.)

 Aşınmaların takibi , spesifik sarfiyat olarak anlamlı olduğundan (gr/ton) ,

en önemli parametrelerden bir tanesi ; ekipmanın optimum kapasite ile
çalıştırılıyor olmasıdır.
Set Italcementi Group Çimento Sarf Malzemeleri 33