Wys bron van Egipties

{{Inligtingskas Taal
|naam         = Egipties
|inheemsenaam = ''r n km.t''<br /><center><hiero>r:Z1 n km m t:O49</hiero></center>
|familiekleur = Afro-Asiaties
|state        = {{Vlagland|Egipte}}
|streek       = [[Antieke Egipte]]
|sprekers     = Enkeles (bestaan nog as liturgiese taal van die Koptiese Kerk.
|rang         = 
|skrif        = [[Egiptiese hiërogliewe]], [[Hiëratiese skrif|hiëraties]], [[demoties]], [[Koptiese alfabet|Kopties]]
|fam1         = [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiaties]]
|fam2         = 
|fam3         = 
|fam4         = 
|fam5         = 
|nasie        = 
|agentskap    = 
|iso2         = egy
|iso3         = egy
|kaart        = [[Lêer:Papyrus Ebers.png|250px|Die ''Ebers-papirus'' beskryf die behandeling van [[asma]].]]
}}

'''Egipties''' is die oudste bekende [[taal]] van [[Egipte]] en ’n tak van die [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiatiese taalfamilie]]. Geskrewe rekords in Egipties bestaan vanaf omstreeks [[3400 v.C.|3400]]-[[3200 v.C.]],<ref>{{cite news| url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9800E6D7153DF935A25751C1A96E958260&n=Top%2FReference%2FTimes%20Topics%2FSubjects%2FR%2FReading%20and%20Writing%20Skills | work=The New York Times | title=Inscriptions Suggest Egyptians Could Have Been First to Write | date=16 Desember 1998 | accessdate=1 Mei 2010}}</ref> en dit maak dit een van die oudste bekende geskrewe tale, saam met [[Sumeries]].

Egipties is gepraat tot die laat [[17de eeu]] n.C. in die vorm van [[Kopties]]. Die amptelike taal van die hedendaagse Egipte is [[Egiptiese Arabies]], wat Kopties geleidelik vervang het as die alledaagse taal in die eeu ná die [[Moslem]]se verowering van die land.

Kopties word steeds gebruik as die liturgiese taal van die [[Oriëntale Ortodoksie#Geskiedenis|Kopties-Ortodokse Kerk]]. Daar is vandag enkele vlot sprekers.<ref name="Daily Star Egypt">[https://web.archive.org/web/20110721071828/http://www.dailystaregypt.com/article.aspx?ArticleID=106 "Coptic language’s last survivors"]. ''Daily Star Egypt'', 10 Desember 2005</ref>

== Klassifikasie ==
Egipties is die oudste taal van die [[Afro-Asiatiese tale|Afro-Asiatiese taalfamilie]], voorheen bekend as Hamito-Semities.<ref name="l1">Loprieno, Antonio (1995). ''Ancient Egyptian: A linguistic introduction''. Cambridge University Press. Bl. 52. ISBN 0-521-44384-9</ref> Dit verskil egter morfologies grootliks van ander tale in dié familie.<ref name="l51">Loprieno, Antonio (1995). ''Ancient Egyptian: A linguistic introduction''. Cambridge University Press. Bl. 51. ISBN 0-521-44384-9</ref> Dit dui daarop dat Egipties reeds radikale veranderings ondergaan het voordat dit op skrif gestel is.

== Geskiedenis ==
[[Lêer:Coptic.jpg|duimnael|200px|3de-eeuse Koptiese inskripsie.]]
Geleerdes groepeer Egipties in ses groot chronologiese fases:<ref name="Bard">{{cite book |last=Bard |first=Kathryn A. |author2=Steven Blake Shubert |title=Encyclopedia of the Archaeology of Ancient Egypt |year=1999 |publisher=Routledge |isbn=0-415-18589-0 |pages=325}}</ref>

* Argaïese Egipties (voor [[2600 v.C.]]), die taal van die [[Vroegdinastiese Tydperk]]
* Ou Egipties ([[2686 v.C.|2686]]–[[2181 v.C.]]), die taal van die [[Ou Ryk]]
* Middel-Egipties ([[2055 v.C.|2055]]-[[1650 v.C.]]) van die [[Middelryk]], maar dit het voortbestaan tot die vroeë [[18de Dinastie]] en as letterkundige taal tot in die [[4de eeu]] n.C.
* Laat-Egipties ([[1069 v.C.|1069]]-[[700 v.C.]]) van die [[Derde Oorgangstydperk van Egipte|Derde Oorgangstydperk]]
* Demoties ([[7de eeu v.C.]] tot [[5de eeu]] n.C.) van die [[Laat Tydperk van Antieke Egipte|Laat Tydperk]] tot in die [[Romeinse Ryk|Romeinse Tydperk]]
* Kopties ([[1ste eeu|1ste]] tot [[17de eeu]] n.C.) van die vroeë Romeinse Tydperk tot die moderne tyd

Egiptiese etikette en tekens bestaan reeds vanaf omstreeks 3400 v.C. Hierdie vroeë tekste word gewoonlik saam gegroepeer as Argaïese Egipties. Ou, Middel- en Laat-Egipties is met [[Egiptiese hiërogliewe|hiërogliewe]] en in die [[hiëratiese skrif]] geskryf. Demoties het uit hiëraties ontstaan; dit lyk effens soos die moderne [[Arabiese alfabet|Arabiese skrif]] en is ook van regs na links geskryf (hoewel daar feitlik geen verband tussen die twee skrifte is nie). Kopties word met die [[Koptiese alfabet]] geskryf, ’n aangepaste vorm van die [[Griekse alfabet]] met ’n paar simbole uit demoties vir klanke wat nie in Antieke Grieks bestaan het nie.

[[Arabies]] het die taal van die politieke administrasie geword kort ná die Moslemse verowering in die 7de eeu n.C. en dit het Kopties geleidelik vervang as die alledaagse taal. Kopties is steeds die taal van die Kopties-Ortodokse en die Kopties-Katolieke Kerk.

== Woordeskat ==
Hoewel die Egiptiese kultuur dié van die Westerse beskawing beïnvloed het, word min Egiptiese woorde vandag in [[Europa|Europese]] tale aangetref. Dié wat wel voorkom, is in [[Grieks]]e vorm oorgedra. Twee wat vandag in [[Afrikaans]] aangetref word, is "ivoor" (abw/abu, letterlik 'ivoor; olifant') en "farao" (letterlik 'groot huis'; via Grieks).<ref>[http://www.egyptologyforum.org/AEloans.html Egyptian Loan-Words In English]</ref>

== Verwysings ==
{{Verwysings}}

== Eksterne skakels ==
* [http://aaew.bbaw.de/tla/ Thesaurus Linguae Aegyptiae: Woordeboek van Egipties]
* [http://www.friesian.com/egypt.htm Die uitspraak van Antieke Egipties] deur Kelley L. Ross
* [[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Egyptian language|Engelse Wikipedia]]

{{Normdata}}

[[Kategorie:Afro-Asiatiese tale]]
[[Kategorie:Geskiedenis van Egipte]]
[[Kategorie:Tale van Egipte]]