Wys bron van Koper(II)karbonaat

{{Chemiekas2
|AnderName=Basiese koper(II)karbonaat; malagiet; 
|formule= Cu2CH2O5.H2O<ref name="FS"/>
|CASNo=12069-69-1<ref name="FS">{{cite web|url=https://www.fishersci.com/store/msds?partNumber=C453500&productDescription=CUPRIC+CARBONATE+CERTIFD+500G&vendorId=VN00033897&countryCode=US&language=en|title=MSDS|publisher=Fisher|language=en|access-date=4 September 2023}}</ref>
|Voorkoms= groen vastestof
|Reuk=Reukloos <ref name="FS"/>
|Reukdrempel=
|Flitspunt=nie brandbaar
|MolereMassa=221,103 [g/mol]<ref name="FS"/>
|Kookpunt= 
|Digtheid= 3,6 [[Celsius|&nbsp;°C]]<ref name="FS"/>
|Smeltpunt= ontbind ~200[[Celsius|&nbsp;°C]]
|Oplosbaarheid= onoplosbaar<ref name="FS"/>
|LD50= 500-2 000 [mg/kg] (rot; oraal)<ref name="FS"/>
|struktuur12=Copper carbonate basic.jpg
|struktuur2=
|Ruimtegroep=
|Ruimtegroepnommer=
|Selparms=
|HenryKonstante = 
}}

Suiwer (''neutrale'') '''koper(II)karbonaat''' {{chem|Cu|C|O|3}}, die [[sout (chemiese stof)|sout]] van [[koper]] en [[koolsuur]] is moeilik om te vervaardig. Wat in die natuur voorkom en verhandel word, is ''basiese'' koperkarbonaat, oftewel koperkarbonaathidroksied.<ref name="Zhang"/>

=="Neutrale" koperkarbonaat==
Oor nie-basiese ''neutrale'' koperkarbonaat is min bekend. Pistorius het beweer dat dit 'n romboëbriese stof met die kalsietstruktuur sou wees, maar Ehrhardt ontken dit. Hy het dit as grys poeier verkry deur asuriet, malagiet of koper(II)oksied saam met silweroksalaat onder hoë druk (20 kbar) teen 500 °C te verhit. Silweroksalaat ontbind onder hierdie omstandighede en stel koolstofdioksiedgas vry:
:<math> Ag_2C_2O_4 \xrightarrow{500C} 2Ag(s) + 2 CO_2</math>. 
Ontleding van die grys poeier het bevestig dat dit {{chem|Cu|C|O|3}} is. Dit het 'n monokliniese struktuur waarvan net die eenheidsel bekend is (a=703,0 pm; b= 449.4 pm; c= 609,1 pm; β= 101,21°) Infrarooispektroskopie het absorpsies teen 1460, 1420, 100, 860, 760 en 743 cm{{sup|-1}} opgelewer, wat ooreenkom met die vibrasies van die karbonaatioon. Die ruimtegroep is waarskynlik Pc (nommer 7).<ref>{{cite journal|authors=Ehrhardt, Hartmut, Johannes, Wilhelm and Seidel, Hinrich. |title="Notizen: Hochdrucksynthese von Kupfer(II)-Carbonat / High Pressure Synthesis of Cupric Carbonate" |journal=Zeitschrift für Naturforschung B|volume= 28|issue=9-10|year= 1973|pages=682-682|doi=10.1515/znb-1973-9-1021}}</ref>

==Basiese koperkarbonaat==
Daar is twee vorms:
# 2{{chem|Cu|C|O|3}}.{{chem|Cu|(|O|H|)|2}} oftewel {{chem|Cu|3|(|C|O|3|)|2|(|O|H|)|2}}. Dit is groen en as die mineraal [[malagiet]] bekend. Dit is ook bekend as Bremen-groen. CAS-nommer [12069-69-1]
#{{chem|Cu|C|O|3}}.3{{chem|Cu|(|O|H|)|2}} oftewel {{chem|Cu|4|C|O|3|(|O|H|)|6}}. Dit word ook ''tribasies'' genoem. Dit is blou en as die mineraal [[asuriet]] bekend. CAS-nommer [12068-81-4]

Die groen vorm is wat meestal kommersieel verhandel word.<ref name="Zhang"/>

===Chemiese eienskappe===
Basiese koperkabonaat is nie in water oplosbaar nie, maar dit los maklik op in sterk sure, warm [[asynsuur]], oplossings van alkalimetaalsianiede en gekonsentreerde ammoniakoplossings. Dit is baie stabieler as koper(II)hidroksied maar dit ontbind teen 200°C en vorm die oksied volgens:<ref name="Zhang"/>
:<math>CuCO_3.Cu(OH)_2\rightarrow 2CuO + H_2O + CO_2 \uparrow</math>

===Vervaardiging===
Daar is twee produksieprosesse waaruit twee effens ander produkte verkry word. Teen temperature van 45-65°C word 'n oplossing van Cu{{sup|2+}}  by 'n oplossing van óf [[natriumkarbonaat]] óf natriumbikarbonaat gevoeg. Daar word eers asuriet gevorm wat in die eerste geval na twee uur in malagiet omgesit is. In die tweede geval duur dit slegs 'n uur en is die produk baie digter.<ref name="Zhang"/>

===Gebruike===
Koperkabonaat word gebruik vir die vervaardiging van ander kopersoute en -sepe. Dit word in veevoer verwerk as bron van koper en gebruik in die petroleumverwerking en die pH-kontrole in elektroplatering. Die stof is 'n katalisator vir hidrogenering en polimerisasiereaksies. Dit word ook as swamdoder  en vir houtbewerking gebruik.<ref name="Zhang">{{cite book|authors=Zhang, J. and Richardson, H.W.|year=2016|title=Copper Compounds. In Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry|doi=10.1002/14356007.a07_567.pub2}}</ref>

==Verwysings==
{{Verwysings}}
{{Karbonate}}
[[Kategorie:Anorganiese verbindings]]
[[Kategorie:Verbindings van koper|karbonaat]]