Triptiek
_MET_DP273206.jpg)
'n Triptiek (van die Griekse byvoeglike naamwoord τρίπτυχον triptukhon, "drievoudig")[1] is 'n kunswerk (gewoonlik 'n paneelskildery) wat uit drie dele bestaan of drie gekerfde panele wat met skarniere aan mekaar vas is en toegevou kan word. Dit is dus 'n vorm van poliptiek, 'n kunswerk wat uit drie of meer panele bestaan. Die middelste paneel is gewoonlik die grootste en het twee kleiner verwante panele weerskante, hoewel 'n mens triktieke kry met ewe groot panele.
Ondanks die verbintenis met 'n kunsformaat word die term soms algemener gebruik vir enigiets met drie dele, veral as hulle 'n eenheid vorm.[2]
In kuns
[wysig | wysig bron]Die triptiek as kunsvorm verskyn in die vroeë Christelike kuns en was vanaf die Middeleeue 'n gewilde standaardformaat vir altaarskilderye. Dit het geografies voorgekom van die Bisantynse kerke in die ooste tot die Keltiese kerke in die weste. Dit is in die Bisantynse tydperk dikwels gebruik vir privaat aanbidding, saam met ander relieke soos ikone.[3] Skilders van die Renaissance soos Hans Memling en Jheronimus Bosch het die vorm gebruik. Beeldhouers het ook daarvan gebruik gemaak.
Van die Gotiese tydperk af was altaarskilderye in kerke en katedrale in Europa en elders dikwels triptieke. Twee katedrale met 'n triptiek as 'n altaarskildery is die Llandaff-katedraal in Wallis en die Notre-Dame-katedraal in Parys, Frankryk. Ons Liewe-vrouekatedraal in Antwerpen, België, bevat twee voorbeelde deur Rubens. Die vorm kom ook voor in baie kerkvensters van gebrandskilderde glas. Hoewel dit gewoonlik die vorm van altaarskilderye is, is ander sodanige kunswerke ook geskep, veral deur Jheronimus Bosch, Max Beckmann en Francis Bacon.
Die hoogste prys wat destyds op 'n veiling vir 'n kunswerk betaal is, was $142,4 miljoen in November 2012 vir 'n triptiek van 1969, Three Studies of Lucian Freud deur Francis Bacon.[4] Die rekord is in Mei 2015 verbeter deur $179,4 miljoen vir Pablo Picasso se skildery van 1955 Les Femmes d’Alger.[5]
Die formaat is later ook gebruik in ander godsdienste, soos die Islam en Boeddhisme.[6] Ook in die Tibettaanse Boeddhisme is dit vir tradisionele altare gebruik.[7]
In fotografie
[wysig | wysig bron]'n Fotografiese triptiek is 'n algemene styl in moderne kommersiële kunswerke. Die foto's word gewoonlik gerangskik met 'n eenvoudige raam tussen hulle.
Die werk kan bestaan uit verskillende foto's met 'n gemeenkaplike tema of kan een foto wees wat in drie verdeel is.[8][9][10]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ "triptych". Online Etymology Dictionary.
- ↑ "Triptych". Merriam-Webster Dictionary. Besoek op 28 Januarie 2017.
Although triptych originally described a specific type of Roman writing tablet that had three hinged sections, it is not surprising that the idea was generalized first to a type of painting, and then to anything composed of three parts.
- ↑ 2014. History of the World in 1,000 Objects.Londen, New York. D.K. Publishing.
- ↑ Vogel, Carol (12 November 2013). "Bacon's Study of Freud Sells for $142.4 Million". The New York Times. Besoek op 12 November 2013.
- ↑ A History Of Insane Art Prices Geargiveer 28 Desember 2016 op Wayback Machine Digg.com Besoek op 16 November 2015.
- ↑ Museum With No Frontiers (2007). Discover Islamic Art in the Mediterranean. Brussel, België, Beiroet, Libanon: Museum With No Frontiers, Arab Institute for Research and Publishing. p. 258. ISBN 9789953369570. Besoek op 28 Januarie 2017.
- ↑ Wise, Tad; Beers, Robert; Carter, David A. (25 Augustus 2004). Tibetan Buddhist Altars: A Pop-Up Gallery of Traditional Art and Wisdom (Hardcover). New World Library. ISBN 978-1577314677.
- ↑ Photo Answers Magazine Geargiveer 29 November 2014 op Wayback Machine 9 April 2009, Michael Topham
- ↑ Digital Photography School: Diptychs & Triptychs – 5 Prime Examples Elizabeth Halford
- ↑ Kay, Nate (3 Januarie 2017), Triptych Photography Examples and Ideas, The Photo Argus, http://www.thephotoargus.com/triptych-photography-examples-and-ideas/, besoek op 28 Junie 2017
Skakels
[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Triptiek.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
