Reeva Forman

Reeva Forman (gebore in Johannesburg, 6 Julie, jaar onbekend) is ’n Suid-Afrikaanse sakevrou en besturende direkteur van Reeva Forman (Edms.) Bpk. (sedert 1974), ’n onderneming wat kosmetiek vervaardig en bemark. Sy het naam gemaak as openbare spreker en lewer praatjies oor onder meer bestuur, bemarking, motivering, selfontwikkeling en menslike verhoudings.

Lewensloop

Forman is in Johannesburg gebore as die dogter van Joseph (Jo) en Cherry (née Hotz) Forman. Haar moeder was die dogter van Joodse immigrante in Kaapstad en haar vader in Johannesburg. Hul ouers het omstreeks die vorige eeuwending uit Litaue en/of Letland na Suid-Afrika geïmmigreer om te ontsnap aan die pogroms (vervolging van Jode). Haar vader was 'n apteker in Doornfontein, wie se apteek, Sherwell Pharmacy, by Sherwellstraat 2, op die hoek van Beitstraat, was. Die gesin van vier (Forman het ook ’n broer wat in 2016 oorlede is ná ’n stryd teen Parkinson se siekte) het in twee vertrekke bo-op en een langsaan die apteek gewoon.

Met Forman se geboorte was Doornfontein nog in ’n groot mate ’n Joodse gebied, maar toe reeds het die uittog van Jode na die noordelike voorstede begin. Tog beskryf Forman die omgewing waarin sy grootgeword het, as "lieflik". Albei haar ouers het voltyds in die apteek gewerk waar haar vader bekend was as "die arm mense se dokter", terwyl haar moeder voor in die apteek direk met die klante gewerk het. Namate die Jode verhuis het, het Doornfontein ál meer kosmopolities geraak sodat alle rasse by haar ouers se apteek gekoop het. Forman onthou hulle het almal gelyk behandel. In die omgewing van destyds het die politiek en rassediskriminasie nog nie so ’n groot rol gespeel soos in sommige ander dele van Suid-Afrika nie. Haar ma het haar van kleins af wysgemaak ’n mens kan enigiets bereik wat jy wil, want "die Here is goed", maar haar pa sou byvoeg: Mits jy hard werk.

Op 13-jarige ouderdom het Forman se loopbaan as tienermodel begin toe sy een van die eerste modelle was van mev. Habib van Fordsburg se sari's. Kort voor die Sharpeville-slagting van 1960 het haar ouers geld geleen en winkels weerskante van die apteek gebou met die oog daarop om dit te verhuur. Ná die nadelige uitwerking van Sharpeville op sakevertroue het haar ouers lank gesukkel om die winkels verhuur te kry. Eindelik moes hulle die eiendom vir ’n appel en ’n ei verkoop. Haar pa het dit berou dat hy nie ’n goeie erflating aan sy twee kinders kon voorsien nie, maar Forman het in 2017 in ’n onderhoud gesê: "Hulle het ons geloof in onsself gegee en in die basiese goedheid van die mensdom en die vermoë om teëspoed te oorleef." Vir haar was dit veel belangriker as ’n groot erflating.

Forman het eers skoolgegaan aan ’n kloosterskool naby haar huis, maar nadat dié gesluit het, het sy haar skoolloopbaan aan die Parktownse kloosterskool voltooi. Sy het grootgeword in die Groot Sinagoge in Wolmaransstraat, Joubertpark.

Loopbaan

Ná skool het sy ’n B.A. (Hons.) in sielkunde aan die Universiteit van die Witwatersrand verwerf. 'n Loopbaan as fotografiese model in die VSA het vir haar gewink, maar ys het verkies om in Suid-Afrika te bly en, nadat sy ’n motiveringskursus bygewoon het, self ’n motiveringspreker te word en mense so op te bou en te bemagtig. Destyds het sy motiveringswerk vir banke en ander groot maatskappye in Johannesburg gedoen. Een van die maatskappye was ’n Amerikaanse kosmetiekfirma wat filiale oorsee gehad het wat opleiding aan bemarkers gebied het. So is sy in die middel 1970's na Amerika vir ’n week lange avant-garde kursus oor mense-ontwikkeling by ’n filiaal wat bande gehad het met die Universiteit van Kalifornië (Los Angeles). Ná haar terugkeer het die Amerikaanse kosmetiekfirma in Suid-Afrika gesluit en van hul bemarkers Forman gevra of sy nie sou belangstel om haar eie kosmetiekmaatskappy te vorm en hulle in diens te neem nie. Destyds het sy reeds haar eie vyf-dag-motiveringskursus ontwikkel wat sy met groot sukses aangebied het.

Die naam Reeva vir haar potensiële maatskappy het sy lank tevore reeds geregistreer, maar dit eers gebruik toe sy begin om parfuum te bemark. Aan die einde van die eerste jaar het sy twee parfuums gehad en geleidelik gegroei toe Reeva ná drie jaar ’n reeks skoonheidsprodukte gehad het nadat hulle aanvanklik die ontbinde maatskappy se produkte bemark het. Teen 1983 het Reeva uitstekend gevaar en is Forman, toe ’n bekende naam in Suid-Afrika, aangewys as Barclays Bank en die Skakelwese Instituut van Suid-Afrika (Prisa) se sakevrou van die jaar. Hare was een van die eerste firmas in Johannesburg wat heeltemal geïntegreer was wat verskillende rasse betref. Haar leuse was en bly vandag nog: Mense is gelyk in hul potensiaal as hulle die wil het om sukses te behaal.

Van 1985 tot 1987 was sy lid van die SAUK se raad in die tyd toe Riaan Eksteen gevra is om die uitsaaier te bestuur. In die raad het hulle ’n sakevrou en ’n Jood nodig gehad; dus was Forman se benoeming twee vlieë met een klap. Sy het saam met onder andere Mimi Coertse gedien, maar die SAUK-raad van destyds was veels te progressief na die regering se sin, en ná twee jaar is hulle termyn beëindig. Dit was vir Forman verblydend om te sien hoe so ’n belangrike instelling so ’n groot tree vorentoe gee, maar dit was van korte duur. In haar tyd op die raad het sy gratis bemagtigingsopleiding aan SAUK-werknemers gebied deur haar vyf-dag-bestuurskursus aan te bied.

Hofsaak teen Style

In die middel 1980’s het Forman, wat toe reeds ’n gesiene sakevrou was, ’n bekende naam geword toe sy die tydskrifuitgewer Caxton dagvaar oor ’n artikel in die destydse glanstydskrif Style waarin berig is haar sakeonderneming word bedryf soos ’n kultus of ’n piramideskema. Haar motivering was dat die artikel haar meer as 3 000 verspreiders se inkomste in gevaar gestel het. Ná ’n vyf jaar lange saak is in 1990 R1,35 miljoen se skadevergoeding aan haar toegeken, verreweg die grootste plaaslike toekenning vir naamskending. Dit sou R2 miljoen gewees het, maar die hooggeregshof wou nie ’n presedent skep waar plaaslike eisers reusebedrae geld sou kry deur sulke sake soos die geval in Amerika is nie.

Forman se maatskappy moes ’n fortuin aan regskoste bestee en teen die einde het haar regspan, wat lede van verskeie rasse en godsdienste ingesluit het wat later hoë hoogtes in die regsprofessie sou bereik, koste besnoei sodat hulle enduit met die saak kon voortgaan. Agterna sou sy erken sy was baie idealisties en het haar nie daaraan gesteur dat sy ’n baie geringe kans gehad het om die saak te wen nie. Die voordeel van die uitgerekte saak was al die gratis publisiteit wat Forman en haar maatskappy gekry het en die simpatie wat dit vir haar verdien het, maar andersyds het sy soveel aandag daaraan bestee dat Reeva agteruit begin gaan het.

Sy meen sy het opgestaan vir wat reg en goed is en standpunt ingeneem teen sensasionele beriggewing. Sy is trots daarop dat dit ’n groot uitwerking gehad wat ook na die buiteland uitgekring het. Die saak word vandag nog gereeld aangehaal.

Terugslag

In 1991 het Forman ’n nuwe hoofkantoor vir haar kosmetiekmaatskappy, Reeva, by Sherbornelaan 2, Parktown, laat bou. Reeds toe sy in 1983 sakevrou van die jaar was, was haar firma se omset R10 miljoen en het sy 2 000 kosmetiekverspreiders landwyd in Suid-Afrika gehad. Sy het R1 miljoen vir die grond betaal, die bestaande gebou gesloop en R4 miljoen geleen om die nuwe gebou op te rig. Die ontwerp is gegrond op die modehuis Benetton se hoofkwartier in Italië, ’n 15de-eeuse villa wat sy in ’n tydskrif gesien het. Forman het saam met haar argitek, Mike Henry van die Kaapse argitek Louis Karol se Johannesburgse kantoor, en bouer, Francesco Riviera, ’n onvergeetlike drie dae in Italië deurgebring nadat sy ’n jaar lank met die Italiaanse ambassade in Suid-Afrika onderhandel het om toegang tot die Benneton-hoofkantoor te kry. Hulle is twee uur gegun om die plek te besigtig, maar het eindelik agt uur gebly. Karol self was nie bereid om so ’n "outydse" gebou te ontwerp in ’n era toe almal gaande was oor staal, glas en beton nie. Met hul terugkeer het hulle ’n goeie idee gehad vir die gebou waarmee sy ietwat behep geraak het.

In dié tyd was sy minder betrokke by die bemarkingskant van haar onderneming en het verkope stadigaan begin afneem. Ook het verspreiders die onderneming begin verlaat. In 1991 het sy ’n 10-jaar-verband uitgeneem om haar hoofkwartier te bou. Die rentekoers was toe 14%, maar teen 1997 het dit amper verdubbel tot 26%. Ongelukkig het sy gemeen die rentekoers sou daal in die nuwe Suid-Afrika, maar in die eerste paar jaar het die teenoorgestelde gebeur. Reeva se wins moes vir die gebou betaal, wat tot ’n kontanttekort gelei het.

Die gebou is in 2000 opgeveil waarvan die opbrengs al haar skuld uitgewis het, en nadat die nuwe eienaars oorgeneem het, het sy kantoorruimte daarin gehuur teen R20 000 per maand, wat sy soms laat betaal het en dikwels uit haar eie geld. In dié tyd het verkope selfs verder gedaal onder ’n vennoot se leiding. In 2004 het sy haar bank genader en op grond van sterk huurkontrakte die gebou teruggekoop. Sy beskryf dit as "’n absolute gawe van God" en "’n wonderwerk" dat sy die gebou kon terugkry. Daarna het sy besluit om nie weer geld te leen om ’n sakeonderneming uit te brei nie. ’n Maand later het ’n internasionale firma haar drie keer die waarde van die verband vir die gebou aangebied, maar sy het geweier om dit te verkoop. Kort vantevore het sy die bemarking oorgeneem en direk met klante behandel skakel. Reeds jare lank gebruik sy net ’n klein gedeelte van die gebou, terwyl die res gehuur word deur onder meer die Helen Suzman-stigting en die fotograaf Roger Ballen.

Nadat sy haar fabriek verloor en van die meer as 3 000 verspreiders net sowat 20 oorgehou het, het sy besluit om haar sakeryk anders te herbou en nou op e-handel te konsentreer. In 2017 het haar vaste personeel uit haar, ’n ontvangsklerk, versendingsklerk en bestuurder bestaan. Haar produkte, ontwikkel deur topwetenskaplikes en skoonheidskundiges in Suid-Afrika sowel as in Europa, word nou op kontrak deur ’n ander fabriek vervaardig.

Voorsitter van Tempel Israel

Forman het as Ortodokse Jood in die Groot Sinagoge in Wolmaransstraat grootgeword, maar haar broer het getrou in die Hervormde Tempel Israel in Hillbrow, die eerste Hervormde sinagoge in Suid-Afrika. Sy sou later in ’n onderhoud vertel: "Dit het my hart gebreek (om omstreeks 1994 te hoor) dat so ’n ongelooflike Joodse terrein verkoop sou word. Historiese geboue wat deel is van ons land se ryk verlede, behoort bewaar te word." Daarom was sy geskok om te hoor dat nog ’n sinagoge in die middestad, Tempel Israel, verkoop sou word terwyl nog heelparty in sy bedieningsgebied van Hillbrow, Berea en Yeoville oorgebly het. Dit het haar laat besluit om in te gryp en die verkoop te keer, iets wat sy sou wou doen in die geval van die Groot Sinagoge, maar nie betyds kon vermag nie. "Met my agtergrond as motiveringspreker, sal ek probeer om enige godsdienstige aanbiddingsplek te red." In Tempel Israel se geval was dit ter wille van die sowat 70 arm Jode wat nog in die omgewing woon.

Tempel Israel het ’n lang geskiedenis van betrokkenheid by die breër gemeenskap. Reeds in 1944 het ’n groep vroeë ’n skool in die township Alexandra begin wat later doe M.C. Weiler-skool na die sinagoge se eerste rabbi genoem is. Soos Forman dit stel: "Outreach and caring about others are inherent in the very bricks of temple Israel." Nadat Forman in 1994 as voorsitter van Tempel Israel aangestel is, het die sinagoge die ongebruikte klaskamers en saal langs die shul beskikbaargestel vir opheffingsprojekte in die omgewing wat ná "tien van die mees wonderlike jare" (volgens Forman) te groot geraak het vir Tempel Israel se beperkte ruimte en toe oorgeskuif het na die ou Hillbrow-kinderhospitaal. ’n Kleuterskool huur nou die klaskamers teen ’n nominale bedrag terwyl ’n Christenkerk die sinagoge op Sondae vir dienste huur, ook teen ’n bedrag wat glad nie markverwant is nie, maar Tempel Israel help om oop te bly.

Op 9 Julie 2016 is die Tempel Israel-erfenissentrum bekendgestel toe die gewese Openbare Beskermer adv. Thuli Madonsela se hoofrede gelewer het na aanleiding van die sentrum se leuse: "Geregtigheid, geregtigheid moet jy najaag, dat jy kan lewe en die land in besit kan neem wat die HERE jou God jou sal gee." (Deut. 16:20). Johannesburg se vorige burgemeester, Parks Tau, het daarop gewys dat Jode Hillbrow se eerste inwoners was, maar hoedat hulle as immigrante ’n sukses gemaak het. Vandag weer, is dit ’n buurt van mense van elders wat ’n beter heenkome in Hillbrow kom soek. Die sentrum, wie se planne nog geformuleer word onder Forman se leiding, wil mense se regte en waardigheid herstel. Deur haar "humanitêre aktivisme", soos Forman dit noem, wil sy mense help slaag deur van diens te wees, aan Jode sowel as nie-Jode. Sy glo ook die grootste bedreiging wat die mensdom in die 21ste eeu in die gesig staar, is "haat vir die ander", soos vergestalt deur onder meer toenemende xenofobie, Islamafobie en anti-Semitisme.

Agtergrond: Tempel Israel

Tempel Israel, ’n Hervormde sinagoge in Hillbrow, Johannesburg, is een van net twee Joodse aanbiddingsplekke wat in die middestad en omstreke oorgebly het – die ander een is die Ortodokse Doornfontein-sinagoge (Lions Shul) – nadat die res saam met hul gemeentelede noordwaarts na die aangenamer voorstede verhuis het, onder meer die Groot Sinagoge in Wolmaransstraat. Tempel Israel het in 1936 as Suid-Afrika se eerste Hervormde sinagoge geopen, toe dié stadsdeel die tuiste was van Johannesburg se meer gegoede inwoners, voor goedkoop woonstelblokke amper al die woonhuise in die buurt vervang het. Reeds in die vroeë 1980's het Indiërs, swart en bruin mense onwettig in die blanke groepsgebied van Hillbrow kom woon.

Toe die Groepsgebiedewet amptelik afgeskaf word, was die omgewing rondom Tempel Israel reeds so te sê heeltemal swart. Die wit uittog uit die middestad se woonstelbuurte het daartoe gelei dat Tempel Israel in die vroeë 1990's sou sluit, maar Forman het tussenbeide getree en die verkoop van die geskiedkundige gebou gekeer. In 2014 het sy in ’n onderhoud gesê: "So lank daar Jode is wat na ons toe kom, moet ons oopbly. Dis die ware doel van Judaïsme: om ons waardes uit te leef deur diegene in die nood te help." Weens die klein getal gemeentelede kan die sinagoge nie ’n voltydse rabbi bekostig nie, en dis moeilik om Jode uit die voorstede te oorreed om hier te kom aanbid.

Joodse gemeenskapsleier

Forman is sedert 1998 lid van die Suid-Afrikaanse Joodse Raad van Afgevaardigdes se Gautengse raad en nasionale uitvoerende raad, erelewensadjunkpresident van die Suid-Afrikaanse Sionistiese Federasie (SASF), waarby sy in 2002 aangesluit het, en lid van hul bestuurskomitee asook voorsitter van Israel Now Tour van die SASF.

Bronne

• Hayes, S.V. (ed.) 1998. Who's who of Southern Africa 1998. Johannesburg: Who's Who of Southern Africa.

Eksterne skakels

• (en) Reeva.com, die webtuiste van haar kosmetiekonderneming.
• (en) 'n Radio-onderhoud met haar op SAfm, 2012 Geargiveer 30 Junie 2018 op Wayback Machine.
• (en) Video oor die werk van Tempel Israel in Hillbrow.