Oberriet SG

S SG im Lemma isch s offiziell Chürzel vom Kanton Sanggalle und wird bruucht, zum Verwächslige mit Yträäg vom Name Oberriet vermyde, wo öppis anders meined.

Oberriet
Wappe vo Oberriet
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	St. Galle (SG)
Wahlchrais:	Rhintlw
BFS-Nr.:	3254i1f3f4
Poschtleitzahl:	9451 Kriessern 9462 Montlingen 9463 Kobelwald 9463 Oberriet
UN/LOCODE:	CH ORT (Oberriet) CH KSN (Kriessern) CH MNG (Montlingen)
Koordinate:	760642 / 24304247.318679.56365420
Höchi:	420 m ü. M.
Flächi:	34.51 km²
Iiwohner:	9180 (31. Dezämber 2022)
Website:	www.oberriet.ch
Oberriet Oberriet
Charte
Charte vo Oberriet w

Oberriet ischt a politaschi Gmõand im Waalkrais Rhintl vom Kantõa San Galla.

Geografii

D Gmõand liid zmeatst im San Galler Rhintil ar Grenza zum Võralbäarg (Öschtriich) und wead doar da Alparii und d Uslöüfer vom Alpstõa igrahmat. Si ischt mit 34,5 Quadratkilomeatr õani vo da gröassara Gmõanda im Kantõa San Galla. Zur politischa Gmõand köarid näabscht am Dõarf wo gliich hõasst, s Dõarf Muntlaga, Kriassara, Õachiweas und Koblwaald denn nõ d Wiiler Moos, Reachig, Stiig, Freiabaach, Stõa, Koblweas, Watt und Haad. Da högscht Punkt liid im Gebiat Zapfa mit 1'302 m ü.M., und da tüüfscht mit 407 m ü.M. bi da Kanaalbrugg a da Verbeandigsstrõss zwüschat Balga und Tippilzou.

d Gmõand Oberriet mit earne Döarfer

Zwüschat da Dœarfr häads Naturschutzgebiat mit viil vaschidana Pflaanza und Tier.

Oberriet ischt im Oberriet säalber und z Kriassara a d Autobahn A13 agschlõssa. Oberriet häad zwõr an Bahof, as hebid aber gad no a paar Züg am Tag üü. Daföar is doar a Buslinia zwüschat Altstetta und Bugs ferbunda.

D Gmõand i Zaala

S Gmõandgebiat ischt 3456 ha, davõa 292,2 ha Bouzõana, 234,7 ha ischt schõ übrbout.

Bevölkarig

Am 31. Dezempr 2010 seand ir gaanza politischa Gmõand 8254 Iiwõanr dahõma gsii. 4239 Lütt seand Manna, 4015 seand Froua, 6146 katholaschi und 921 reformiati, 1183 Lütt hõnd an andari oder gär kõ Religioa.

Ir Gmõand Oberriet wõõnid 4561 Õatsbüargar, 1518 Kantõas- und 1276 anderi Schwizarbürgar, und o no 1562 usländaschi Lüüt wõõnid o dõ.

Im Dorf Oberriet säalber seand 2711 Iiwoanr dahõm. Z Muntlaga woonid 1843 und z Kriassara 1653 Lüüt. Im Õachiweas leabid 1374 und im Koblwaald 521 Pärsoana.

Gschiacht

Di gschiachtlicha Woazla fangid voar übr 3000 Jõõr uf am Muntlagar Bäargli aa. D'Ur-Räter, wo vom Süda häar kõa seand, hõnd künna uf däa Inselbäarg zmeatst im Tal flüacha wenn da Rhii s ganz Tal überschwemmt häad. Spœtr seand d Alamanna vom Nõarda häar kõa und hõnd d Rätier all witter gega Süda ferdrängt. Dia hõnd viil Brüüch und Sitta und s Tütsch i üsari Gegat brõcht.

Im 8. Jõõrhundat ischt da könaglich Riichshõf Criesserrun entschtanda. Womma im 9. Jõõrhundat z Muntlaga a Kiarcha bout häad, seand zwõa Zentra im Hõf entstanda. Di wäaltlich Ferwaaltig z Kriassara und z Muntlaga di kiarchlig. Da tütsch Kœnig häad da Hõf ana 1229 am Kloaschter San Galla gscheenkt, da Abt Berchthold vo Falkenstõa häad zum Schutz vo eam sim nöia Bsitz d Burg Blatta boua lõa. Fo ana 1490 bis 1798 ischt s gaanz Gebiat uf da leangga Sita vom Rhii zwüschat Bad Ragaz bis gi Rhinegg, Undertaanaland vo da Eidgenõssa gsii.

Ir französischa Revolutioa ana 1798 hõnd d Rhintaler uf da schwizar Siita, fo da eidgenœssischa Tagsatzig di foll Unabhängigkeit überkõa, aber da Hõf ischt denn gad koaz ir Rebuplik Rhintl gsii. Föar die nœgschta füüf Jõõr hõnd d Bsatzer da Hõf in Kantoa Säntis zwunga, d Grenza zum Kantoa Linth ischt genau übar da Blattabäarg ganga. Us am freia Riichshõf Kriassara ischt ana 1803 di politisch Gmõand Oberriet entschtanda.

Innerhalb fo da Gmõandgrenza hõnd si schliasslich füüf Dœarfr entwicklat, wo jeadas an õagni Kiarcha häad künna boua. Wi überaal im Rhintil heana und deana ischt d Landweatschaft da Hoptärwerbszwiig gsii. Spœter ir induschtrialisierig ischt denn d Stickarei ufkõa. Aber zum ana Induschtriischtandõat häd si d Gmõand eascht nõach am 2. Wäaltkriag entwicklat.

d Burgruina Schloss Blatta

Sehenswördigkaita

Zu da Wõõrzoacha vo Oberriet khöat seachr d Burgruina vom Schloss Blatta, wo zvoadrscht uff em Blattabäarg oba stõõd. Ob am Wichastoanerseali ischt ono d Ruina vo da Höölaburg Wichastõa. Eppa 15 Minuta z Fuass hender em Doarf Koblwaald kamma da Sommer doar a da Fiirtig oder am Wäachtig uf Voaramäaldig d Krischtallhööli gi aaluaga.

s Roathuus mit am Gmoandsmuseum im obera Schtock

Im Oachiweas ischt im Roathuus s Gmoandsmuseum, wo mit über 10-tuusig Gägaschtäand zoagat wead, wia ma i dära Geagät früaner gläabt und gschaffat häat.

Iidrücklich ischt ono da Herschasprung zwüschet em Blattabearg und em Brunnabearg. Da ischt a Schlucht, wo d Kantoasstrooss vom Oberriet uf Rüthi dori füart.

Literatur

• Konrad Sonderegger: Das Rheintal um 1900. Band 2. Appenzeller Verlag, Herisau 1990, ISBN 978-3-85882-266-6, S. 184. 

Wäblink

 Commons: Oberriet – Sammlig vo Multimediadateie

• di offiziell Website vo da Gmoand Oberriet
• Regula-Anna Steinhauser-Zimmermann: Blatten (SG). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Markus Kaiser: Kriessern. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Markus Kaiser: Montlingen. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Markus Kaiser: Oberriet (SG). In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.