Saltar al conteníu

World Trade Center

Coordenaes: 40°42′41″N 74°00′45″W / 40.7114°N 74.0125°O / 40.7114; -74.0125
Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
World Trade Center
complejo de edificios (es) Traducir y edificiu desapaecíu
Llocalización
PaísBandera de Estaos Xuníos d'América Estaos Xuníos
EstaosBandera de Nueva York (estáu) Nueva York
Ciudá Nueva York
Borough Manhattan
Coordenaes 40°42′41″N 74°00′45″W / 40.7114°N 74.0125°O / 40.7114; -74.0125
World Trade Center alcuéntrase en los EE.XX.
World Trade Center
World Trade Center
World Trade Center (los EE.XX.)
Historia y usu
Demolición (es) Traducir11 setiembre 2001 - 31 mayu 2002
Construcciónagostu 1968 - mayu 1987
Primer piedra 25 agostu 1966
Abrimientu 4 abril 1973
Atentáu terrorista 26 febreru 1993
Atentáu terrorista 11 setiembre 2001
Dueñu Silverstein Properties (es) Traducir
Westfield Group (es) Traducir
Arquiteutura
Arquiteutu/a Minoru Yamasaki
Emery Roth & Sons (en) Traducir
Constructor Tishman Realty & Construction (en) Traducir
Materiales Aceru inoxidable, formigón y mármole
Altor 417 m
Pisos 110
Superficie 800 000 m²
Costu 900 980 759 $
Ascensores 198
Instalaciones
Formáu por World Trade Center twin towers (en) Traducir, 7 World Trade Center (en) Traducir, Marriott World Trade Center (es) Traducir, 4 World Trade Center (es) Traducir, 5 World Trade Center (es) Traducir y Austin Tobin Plaza (es) Traducir
Web oficial
Cambiar los datos en Wikidata

El World Trade Center foi un complexu d'edificios en So Manhattan, ciudá de Nueva York, Estaos Xuníos, qu'incluyía a les emblemátiques Torres Ximielgues, inauguraes el 4 d'abril de 1973, y destruyíes nos atentaos del 11 de setiembre de 2001, xunto col World Trade Center 7. Los otros edificios del complexu fueron estropiaos nos ataques y los sos restos fueron darréu baltaos. Anguaño, el sitiu ta siendo reconstruyíu con cinco nuevos rascacielos, un memorial a les víctimes de los ataques y una terminal de tresporte. El One World Trade Center (WTC 1) ye l'edificiu principal del nuevu complexu, con un total de 104 pisos.[1] Ye l'edificiu más altu del hemisferiu occidental.

Al momentu del so finalización, los orixinales World Trade Center 1 (la Torre Norte) y World Trade Center 2 (la Torre Sur), conocíos en xunto como les "Torres Ximielgues", yeren los edificios más altos del mundu. Los otros edificios incluyíen al WTC 3 (Marriott World Trade Center), el WTC 4 (onde amás d'oficines funcionaben diverses bolses de valores),[2] el WTC 5, el WTC 6 (que contenía a la Oficina d'Aduanes y Proteición Fronteriza) y el WTC 7. Toos estos edificios fueron construyíos ente 1975 y 1985, con un costu de 400 millones de dólares (2 300 000 000 en dólares de 2014).[3] El complexu allugar nel corazón del distritu financieru de Nueva York, con un espaciu total pa oficines de 1,24 millones de metros cuadraos.[4]

El complexu foi diseñáu a principios de la década de 1960 por Minoru Yamasaki y Asociaos, de Troy (Michigan), y Emery Roth y Fíos, de Nueva York.[5] Les Torres Ximielgues, de 110 pisos caúna, usaron un marcu de tubu como diseñu estructural. Pa llograr l'aprobación pal proyeutu, l'Autoridá Portuaria de Nueva York y Nueva Jersey aportó a tomar el Ferrocarril de Hudson y Manhattan, que tresformóse na Autoridá Portuaria Trans-Hudson (PATH, poles sos sigles n'inglés). La piedra fundamental del World Trade Center asitióse'l 5 d'agostu de 1966. La Torre Norte completar n'avientu de 1972 y la Torre Sur foi rematada en xunetu de 1973. El proceso de construcción incluyó la estracción d'una gran cantidá de material, utilizáu depués como rellenu pa construyir la Battery Park City, nel llau oeste del baxu Manhattan.

El restorán Windows on the World taba allugáu nos pisos 106 y 107 del World Trade Center 1 (la Torre Norte), ente que la plataforma d'observación Top of the World lo taba nel pisu 107 del World Trade Center 2 (la Torre Sur). El World Trade Center sufrió una quema'l 13 de febreru de 1975, un atentáu con bomba el 26 de febreru de 1993 y un robu'l 14 de xineru de 1998. En 1998, l'Autoridá Portuaria decidió privatizar el World Trade Center, faciendo una llicitación pública por que una empresa privada xestionara l'edificiu, y dio la llicitación a Silverstein Properties en xunetu de 2001.

Na mañana del martes del 11 de setiembre de 2001, secuestradores miembros d'Al-Qaeda estrellaron dos aviones Boeing 767 contra'l complexu, unu contra cada torre, nun ataque terrorista coordináu. N'amburando por 56 minutos, la Torre Sur (WTC 2) derrumbóse, siguida media hora dempués pola Torre Norte (WTC 1). Los ataques al World Trade Center tuvieron como resultáu unes 2 753 muertes.[6] El World Trade Center 7 derrumbóse más tarde nel día, y otros edificios, a pesar de que nun se derrumbar, tuvieron de ser baltaos por cuenta de que'l dañu que presentaben yera irreparable. El procesu de llimpieza y recuperación del sitiu del World Trade Center llevó ocho meses.

Nos años siguientes, tomaron forma los planes pa reconstruyir el World Trade Center. La Corporación pal Desenvolvimientu del baxu Manhattan (LMDC, poles sos sigles n'inglés), establecida en payares de 2001 pa supervisar el procesu de reconstrucción, entamó competencies pa escoyer un diseñu pal sitiu y el memorial. Memory Foundations, diseñáu por Daniel Libeskind, escoyóse como plan maestru, pero'l mesmu pasó por cambeos sustanciales tocantes al so diseñu.

El World Trade Center 7, primer edificiu sustitutu, inaugurar en mayu de 2006. La parte del Muséu y Memorial Nacional del 11 de setiembre que correspuende al memorial abrió'l 11 de setiembre de 2011, ente que'l muséu abrió en mayu de 2014. La construcción del One World Trade Center foi inauguráu'l 3 de payares del 2014; el World Trade Center 4 foi inauguráu'l 13 de payares de 2013; el World Trade Center 3 ta en construcción y espérase la so inauguración pal 2018; a payares de 2013, según un alcuerdu lleváu a cabu con Silverstein Properties Inc., el World Trade Center 2 nun va ser construyíu hasta'l so máximu altor hasta que se realicen les llicitaciones abondes pa faer al edificiu financieramente vidable;[7] y el World Trade Center 5 va ser desenvueltu pola Autoridá Portuaria de Nueva York y Nueva Jersey, pero, a febreru de 2014, nenguna fecha foi confirmada.[8]

Construcción orixinal

[editar | editar la fonte]

Planificación y construcción

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Construcción del World Trade Center
Construcción en cursu, a finales de 1969.

En 1943, proponer por primer vegada la idea d'establecer un (Centru Mundial de Comerciu) World Trade Center na ciudá de Nueva York. La Llexislatura del Estáu de Nueva York autorizó a Thomas E. Dewey, l'entós Gobernador de Nueva York, a empecipiar el desenvolvimientu de los planes pal proyeutu,[9] pero dichos planes fueron puestos en suspensu en 1949.[10] Mientres finales de los años 1950 y 1960, la crecedera económica de Nueva York concentrar nel centru de la ciudá, Manhattan, ente que el So Manhattan foi estremáu a un segundu planu. P'aguiyar la renovación urbana, David Rockefeller suxirió que l'Autoridá Portuaria construyera'l World Trade Center nel Baxu Manhattan.[11]

Los planes iniciales, fechos públicos en 1961, identificaben a un sitiu sobre'l ríu Este como la zona de construcción del World Trade Center.[12] Como axencia biestatal, l'Autoridá Portuaria riquía, pa nuevos proyeutos, de l'aprobación tantu del Gobernador de Nueva York como del de Nueva Jersey. Robert B. Meyner, entós Gobernador de Nueva Jersey, oponer a que Nueva York recibiera un proyeutu de 335 millones de dólares.[13] Escontra'l final de 1961, les negociaciones con Meyner, saliente Gobernador de Nueva Jersey, quedaron enllancaes.[14]

Nesi entós, la cantidá de pasaxeros del Ferrocarril de Hudson y Manhattan (H&M), de Nueva Jersey, baxara considerablemente d'un picu de 113 millones de pasaxeros en 1927 a 26 millones en 1958, dempués de que nuevos túneles y pontes p'automóviles abriérense al traviés del ríu Hudson.[15] Nuna xunta d'avientu de 1961 ente Astin J. Tobin, direutor de l'Autoridá Portuaria, y Richard J. Hughes, apocayá electu Gobernador de Nueva Jersey, l'Autoridá Portuaria ufiertó tomar el Ferrocarril de Hudson y Manhattan y tresformalo nel Autoridá Portuaria Trans-Hudson (PATH). L'Autoridá Portuaria tamién decidió treslladar el proyeutu del World Trade Center al sitiu del edificiu de la Hudson Terminal, nel llau oeste del baxu Manhattan, un allugamientu más conveniente pa los pasaxeros de Nueva Jersey que llegaren pol PATH.[14] Col nuevu allugamientu y l'alquisición del Ferrocarril H&M per parte de l'Autoridá Portuaria, Nueva Jersey aceptó sofitar el proyeutu del World Trade Center.[16]

Tamién foi necesaria l'aprobación del Alcalde de la ciudá de Nueva York, John Lindsay, y del Conseyu de Nueva York. Los desalcuerdos cola ciudá centrar nos asuntos rellacionaos colos impuestos. El 3 d'agostu de 1966, algamóse un alcuerdu, según el cual l'Autoridá Portuaria fadría pagos añales a la ciudá en llugar de pagar los impuestos correspondientes a la porción del World Trade Center licitada a renteros privaos.[17] N'años posteriores, los pagos fueron aumentando, al aumentar la tasa d'impuestu sobre bienes raíz.[18]

Diseñu arquiteutónicu

[editar | editar la fonte]

El 20 de setiembre de 1962, l'Autoridá Portuaria de Nueva York y Nueva Jersey anunció la eleición de Minoru Yamasaki como l'arquiteutu principal y de Emery Roth y Fíos como arquiteutos asociaos.[19] Yamasaki escurrió un plan qu'incorporaba al complexu dos torres ximielgues; nel plan orixinal de Yamasaki, caúna tenía 80 pisos d'altor.[20] P'algamar el requerimientu de l'Autoridá Portuaria de qu'hubiera 930 000 m² d'espaciu pa oficines, cada torre tenía de ser de 110 pisos d'altor.[21]

Diseñu d'un pisu típicu y disposición de los ascensores de les torres del WTC orixinal.

Una llimitación importante nesti tipu de construcciones ye la tema de los ascensores; cuanto más altu sía l'edificiu, más ascensores precisar pa sirvir al mesmu, lo que consume enforma espaciu.[21] Yamasaki y los inxenieros decidieron utilizar un nuevu sistema con dos antepares especiales, que dexaben a los usuarios pasar d'ascensores espresos d'alta capacidá (deteníense solo en ciertos pisos) a un ascensor local (que se detenía en tolos pisos d'una seición). Esto dexó'l diseñu de apilar ascensores locales dientro d'un mesmu buecu d'ascensor. Allugaos nos pisos 44 y 78 de cada torre, los antepares especiales dexaben que los ascensores fueren utilizaos eficientemente, amontando la cantidá d'espaciu aplicable en cada pisu nun 62-75 %, al amenorgar el númberu de buecos d'ascensor.[22][23] En xunto, el World Trade Center cuntaba con 95 ascensores, ente espresos y locales.[24] Esti sistema inspirar nel utilizáu pol Metro de Nueva York, que les sos llinies inclúin estaciones espreses, onde se detienen trenes tanto espresos como locales, y estaciones locales, onde solo se detienen trenes locales.[25]

El diseñu de Minoru Yamasaki pal World Trade Center, reveláu al públicu'l 18 de xineru de 1964, amosaba pa les torres una base cuadrada d'aproximao 63 metros de cada llau.[26][27] Los edificios fueron diseñaos con ventanes estreches de 46 centímetros d'anchu nes oficines, lo cual reflexaba'l mieu a los altores de Yamasaki según el so deséu de que los inquilinos sintiérense seguros dientro de los edificios.[28] El diseñu de cada torre cuntaba con fachaes revistíes en aleación d'aluminiu, que les sos pieces se ensamblaban una a una a midida que les torres ganaben altor.[29] El World Trade Center foi una de les implementaciones más importantes de la ética arquitectónica de Le Corbusier, al igual que la mayor espresión de los enclinos góticos modernistes de Yamasaki.[30]

Amás de les torres ximielgues, el plan pal complexu World Trade Center incluyía otros cuatro edificios de poco altor, que fueron construyíos a principios de los años 1970. L'edificiu World Trade Center 7, de 47 pisos, construyir nos años 1980, al norte del complexu principal. En xunto, el complexu World Trade Center ocupaba una supermanzana de 65 000 m².[31]

Diseñu estructural

[editar | editar la fonte]
El World Financial Center y la Battery Park City fueron construyíos sobre tierres recuperaes.

La compañía d'inxeniería estructural Worthington, Skilling, Helle & Jackson trabayó pa poner en práctica'l diseñu de Yamasaki, desenvolviendo'l marcu de tubu estructural usáu na fachada de les Torres Ximielgues. El departamentu d'inxeniería de l'Autoridá Portuaria cumplió la función de los inxenieros fundacionales, Joseph R. Loring & Associates la de los inxenieros llétricos y Jaros, Baum & Bolles la de los inxenieros mecánicos del proyeutu. Tishman Realty & Construction foi la contratista xeneral nel proyeutu del World Trade Center. Guy F. Tozzoli, direutor del World Trade Department na Autoridá Portuaria, y Rino M. Monti, l'inxenieru xefe de l'Autoridá Portuaria, supervisaron el proyeutu.[32] Como axencia interestatal, l'Autoridá Portuaria nun taba suxeta a lleis locales nin a regulaciones de la ciudá de Nueva York, incluyendo los código d'edificación. Sicasí, los inxenieros estructurales del World Trade Center terminaron siguiendo los borradores de los nuevos códigos d'edificación de 1968.[33] El diseñu del marcu de tubu, introducíu enantes por Fazlur Khan, foi un nuevu enfoque que dexó realizar planos de pisos más abiertos que nel diseñu tradicional, que distribuyía columnes al traviés del interior pa soportar les cargues del edificiu. Les torres del World Trade Center utilizaben fuertes y resistentes columnes d'aceru perimetrales, conocíes como celosías Vierendeel, que s'atopaben a poca distancia una d'otra, formando asina una estructura de paré fuerte y ríxida, soportando práuticamente toles cargues llaterales, como les del vientu, y compartiendo la carga de la gravedá coles columnes centrales. La estructura perimetral, que contenía 59 columnes per llau, foi construyida con un gran usu de pieces modulares prefabricaes, caúna compuesta de tres columnes, de tres pisos d'altor, coneutaes por plaques d'antepechu.[34] Estes plaques taben soldaes a les columnes pa crear les pieces modulares fuera del llugar, nel taller de fabricación.[35] Módulos axacentes fueron atornellaos ente sigo colos empalmes nel mediu del vanu de les columnes y les plaques d'antepechu. Les plaques fueron allugaes en cada pisu, tresmitiendo la tensión cortante ente les columnes, dexando a les mesmes que trabayen en xunto p'aguantar cargues llaterales. Les uniones ente módulos fueron gradiaes verticalmente, de cuenta que los empalmes de les columnes ente módulos axacentes nun s'atoparen nel mesmu pisu.[33]

El centru de les torres almacenaba los buecos d'ascensores y de serviciu, aseos, tres escaleres y otros espacios de sofitu. El centru de cada torre yera una área rectangular de 27 por 41 metros y contenía 47 columnes d'aceru que diben dende la base hasta'l visu de la torre. El gran espaciu ente'l perímetru y el centru, llibre de columnes, foi segmentado verticalmente por vigues de pisu prefabricaes. Los pisos soportaben el so propiu pesu, al igual que cargues vives, dando estabilidá llateral a les parés esteriores y distribuyendo les cargues del vientu ente estes parés.[36] Los pisos consistíen en llixeres lloses de formigón de 10 centímetros d'espesura, allugaes sobre una cubierta d'aceru acanalada. Una rede de vigues-puente llixeres y vigues principales sirvíen de sofitu pa los pisos.[37] Les vigues coneutar col perímetru en columnes alternaes y atopábense sobre bases de 2,03 metros. Les llinies cimeres de les vigues fueron atornellaes a asientos soldaos a les plaques d'antepechu nel llau esterior y a una canal soldada a les columnes centrales nel llau interior. Los pisos taben coneutaos a les plaques perimentrales d'antepechu con amortiguadores viscoelásticos qu'ayudaben a amenorgar el valumbu percibíu polos ocupantes del edificiu.

Ente'l pisu 107 y el visu de cada torre dispúnxose una gran viga, diseñada pa soportar una alta antena de comunicaciones sobre'l visu de cada torre.[37] Sicasí, solamente'l WTC 1 (Torre Norte) cuntó con una antena, que foi amestada en 1978.[38] El sistema de celosía consistía en seis cerchas dispuestes nel llau llargu del nucleu, y cuatro nel llau curtiu, que xuníen el nucleu central con el treme perimetral del edificiu. Esti sistema de treme dexaba la redistribución de la carga ente'l perímetru y les columnes centrales, ayudando a estabilizar los esfuercios provocaos pola antena de tresmisión.[37]

El diseñu del marcu de tubu, qu'utilizaba un centru d'aceru y columnes perimetrales recubiertes con un material resistente al fueu, creó una estructura relativamente llixera, que se banciaría más en respuesta al vientu qu'estructures tradicionales, como les del edificiu Empire State, que pa protexese del fueu cunten con una mampostería grueso y pesao, con elementos estructurales d'aceru.[39] Mientres el procesu de diseñu, realizáronse pruebes nel túnel de vientu pa establecer les tensiones causaes pol vientu a les que los edificios del World Trade Center podríen enfrentase, al igual qu'una respuesta estructural a eses fuercies.[40] Tamién se realizaron esperimentos pa evaluar cuánto valumbu podríen tolerar cómodamente los ocupantes; sicasí, munchos suxetos esperimentaron mareos y otros efeutos adversos.[41] Unu de los inxenieros principales, Leslie Robertson, trabayó col ingeriero canadiense Alan G. Davenport pa desenvolver amortiguadores viscoelásticos p'absorber parte del valumbu. Esti amortiguadores, utilizaos nes estructures nes uniones ente les vigues de pisu y les columnes perimetrales, xunto con otros cambeos estructurales, amenorgaron el valumbu del edificiu a un nivel aceptable.[42]

Construcción

[editar | editar la fonte]
Esta seición de Cortlandt Street (amosada en 1936) foi adquirida y baltada.

En marzu de 1965, l'Autoridá Portuaria empezó a adquirir propiedaes nel allugamientu del World Trade Center.[43] Los trabayos de baltadera empezaron el 21 de marzu de 1966 pa estenar trelce mazanes d'edificios de baxu altor en Radio Row pa la construcción del World Trade Center.[44] La piedra fundamental de la construcción del complexu foi asitiada'l 5 d'agostu de 1966.[45]

El sitiu del World Trade Center atopar nun rellenu sanitariu cola base predresa allugada 20 metros per debaxo.[46] Pa construyir el WTC, foi necesariu faer una "bañera" con un muro pantalla alredor del llau del sitiu que da a callar Oeste, pa caltener fuera l'agua del ríu Hudson.[47] El métodu de contención, escoyíu por John M. Kyle, Jr., inxenieru xefe de l'Autoridá Portuaria, incluyía la escavación d'una cabiana, que depués foi rellenada con un amiestu pastoso compuesta de bentonita y agua, que tapó los furacos y caltuvo fora a l'agua soterraño. Cuando la cabiana foi cavada, inxertar nel llugar una caxa d'aceru y refundióse formigón, forzando al amiestu a salir. Tomó catorce meses completar el muriu pantalla, que foi necesariu pa poder empezar cola escavación de material del interior del sitiu.[48] Los 917 000 m³ de material escaváu fueron utilizaos (xunto con otru material de rellenáu) pa espandir la mariña de Manhattan al traviés de callar Oeste, y poder asina formar la Battery Park City.[49][50]

El World Trade Center orixinal en construcción, en 1971.

En xineru de 1967, l'Autoridá Portuaria dio 74 millones de dólares en contratos a dellos provisores d'aceru, y Karl Koch foi contratáu p'alzar l'aceru.[51] Tishman Realty & Construction foi contratada en febreru de 1967 pa supervisar la construcción del proyeutu.[52] El trabayu de construcción empezó cola Torre Norte n'agostu de 1968; la construcción de la Torre Sur yá taba en marcha en xineru de 1969.[53] Los orixinales Hudson Tubes, que llevaben a los trenes PATH a la Hudson Terminal, caltener en serviciu como túneles elevaos mientres el procesu de construcción, hasta 1971, cuando abrió una nueva estación PATH.[54]

La ceremonia de culminación del WTC 1 (Torre Norte) foi'l 23 d'avientu de 1970, ente que la ceremonia del WTC 2 (Torre Sur) asocedió más tarde, el 19 de xunetu de 1971.[53] Los primeros inquilinos camudar a la Torre Norte n'avientu de 1970; la Torre Sur aceptó inquilinos en xineru de 1972.[55] Cuando les Torres Ximielgues del World Trade Center fueron completaes, los costos totales pa l'Autoridá Portuaria algamaren los 900 millones de dólares.[56] La ceremonia d'inauguración realizó'l 4 d'abril de 1973.[57]

Crítiques

[editar | editar la fonte]

Los planes pa construyir el World Trade Center fueron polémicos. El sitiu pal World Trade Center yera onde s'allugaba'l Radiu Row, llar de cientos de comercios ya inquilinos industriales, dueños de propiedaes, pequeños negocios y aproximao 100 residentes, munchos de los cualos presentaron una firme resistencia a la reubicación forzosa.[58] Un grupu de pequeños negocios afeutaos interpunxeron una midida cautelar desafiando al poder d'espropiación de l'Autoridá Portuaria.[59] El casu fixo camín al traviés del sistema xudicial hasta llegar a la Corte Suprema de los Estaos Xuníos, que negóse a aceptalo.[60]

Promotores inmobiliarios privaos y miembros de la Xunta de Bienes Raíz de Nueva York, liderada por Lawrence A. Wien, propietariu del edificiu Empire State, espresaron la so esmolición por esta gran cantidá d'espaciu pa oficines "subsidiado" que s'atopaba nel mercáu abiertu, compitiendo col sector priváu cuando yá había un escesu de vacantes.[61][62] El World Trade Center en sí nun foi dafechu arrendáu hasta dempués de 1979.[63] Otros cuestionaron si l'Autoridá Portuaria realmente tuviera d'aceptar un proyeutu descritu por dalgunos como una "equivocada prioridá social".[64]

El diseñu del World Trade Center traxo crítiques pola so estética de parte del Institutu Americanu d'Arquiteutos y otros grupos.[29][65] Lewis Mumford, autor de The City in History y otros llibros sobre planiamientu urbanu, criticó'l proyeutu y describió al mesmu y a otros nuevos rascacielos como "simples archivadores de vidriu y metal".[66] Les estreches ventanes d'oficina de les Torres Ximielgues, con solu 46 centímetros d'anchu y enmarcaes con pilastres qu'acutaben les vistes de cada llau a ranuras estreches, nun fueron del presto de munchos.[28] L'activista y socióloga Jane Jacobs tamién criticó los planes pa la construcción del WTC, argumentando que la llinia costera tendría de quedar abierta pal esfrute de los habitantes de Nueva York.[67]

La supermanzana del centru de comerciu, en sustitución del trupu vecinderu, más tradicional, foi considerada por dellos críticos como una redolada inhóspito qu'atayaba la complicada rede de tráficu típica de Manhattan. Por casu, nel so llibru The Pentagon of Power, Lewis Mumford denunció al centru como un exemplu del gigantismu ensin propósitu y l'exhibicionismu teunolóxicu que güei destripan el texíu vivo de cada gran ciudá».[68]

Per munchos años, la inmensa Plaza Austin J. Tobin (conocida tamién como Plaza World Trade Center) foi frecuentemente acosada por enérxicu vientos a nivel del suelu.[69] Ello ye que delles rabaseres fueron tan fuertes que los peatones tuvieron de ser ayudaos por cuerdes pa poder andar.[70] En 1999, la plaza esterior reabrió en pasando por renovación d'unos 12 millones de dólares, qu'incluyeron el remplazo d'adoquinos de mármol por piedres grises y roses de granitu, l'agregáu de nuevos bancos, tiestos, nuevos restoranes, quioscos de comida y árees de comedor al campu.[71]

Complexu

[editar | editar la fonte]
Planu del complexu WTC orixinal.

Torres Norte y Sur

[editar | editar la fonte]

Na década de 1980, cola construcción del World Trade Center 7, el World Trade Center tuvo un total de siete edificios, pero los más notables fueron les dos torres principales. Caúna llevantábase con un altor de 410 metros, y ocupaba alredor d'unu de los 16 acres (65 000 m²) de la tierra ocupada pol complexu. Mientres una conferencia de prensa en 1973, un periodista preguntó a Yamasaki, «¿Por qué dos edificios de 110 pisos? ¿Por qué non un edificiu de 220 pisos?». La so respuesta foi: «Nun quería perder la escala humana».[72]

Cuando en 1972 quedó completu, el World Trade Center 1 (la Torre Norte) pasó a ser, mientres dos años, l'edificiu más altu nel mundu, devasando al edificiu Empire State, que ostentara'l títulu mientres 40 años. La Torre Norte tenía 417 metros d'altor y presentaba una antena o mástil de telecomunicaciones que foi añadida a l'azotea en 1978 y tenía 110 metros d'altor. Con esta antena, el puntu más altu de la Torre Norte algamaba los 527 metros. El World Trade Center 2 (la Torre Sur) convertir nel segundu edificiu más altu del mundu cuando foi completáu en 1973. La plataforma d'observación allugada na azotea de la Torre Sur tenía 415 metros d'altor y la plataforma d'observación interior de dicha torre tenía 400 metros d'altor.[73] Les torres del World Trade Center caltuvieron el títulu d'altor solo por un curtiu tiempu: la Torre Willis, en Chicago, rematada en mayu de 1973, algamó los 440 metros hasta l'azotea.[74] A lo llargo de la so esistencia, sicasí, les torres del WTC cuntaron con más pisos (110) que cualesquier otra edificiu. Esti númberu nun foi devasáu sinón hasta la construcción del Burj Khalifa, en Dubái, qu'abrió en 2010.

De los 110 pisos, ocho fueron calteníos aparte pa servicios téunicos nes plantes téuniques del nivel B5/B6 (pisos 7/8, 41/42, 75/76 y 108/109), que son cuatro árees de dos pisos espaciadas uniformemente nel edificiu. Tolos pisos restantes taben llibres pa oficines de planta abierta. Cada pisu de les torres tenía 3 700 m² d'espaciu pa ser ocupáu.[24] Cada torre tenía 350 000 m² d'espaciu pa oficines. En xunto, tol complexu de siete edificios tenía 1 040 000 m² d'espaciu.

Les Torres Ximielgues del World Trade Center orixinal, en 1995.

Primeramente concebíu como un complexu dedicáu a compañíes y organizaciones que direutamente tomaben parte nel "mundu del comerciu", nun principiu nun tuvo ésitu n'atraer a los veceros esperaos. Mientres los primer años, delles organizaciones gubernamentales pasaron a ser inquilinos clave del World Trade Center, incluyendo al Estáu de Nueva York. Nun foi hasta la década de 1980 que'l peligrosu estáu financieru de la ciudá ameyoró, tres ellos un creciente númberu de compañíes privaes, principalmente firmes financieres asociaes a Wall Street, tresformar n'inquilinos. Mientres la década de 1990, aproximao 500 compañíes teníen oficines nel complexu, incluyendo a munches compañíes financieres, tales como Morgan Stanley, Aon Corporation, Salomon Brothers y a la mesma Autoridá Portuaria. La confluencia del suétanu del World Trade Center incluyía al Centro Comercial del World Trade Center xunto con una estación del PATH. La Torre Norte convertir na sede corporativa de Cantor Fitzgerald,[75] al igual que na sede de l'Autoridá Portuaria de Nueva York y Nueva Jersey.[76]

El serviciu llétricu de les torres foi suministráu por Consolidated Edison (ConEd) a 13 000 voltios. Esti serviciu pasaba al traviés del Centru Primariu de Distribución del World Trade Center (PDP, poles sos sigles n'inglés) y yera unviáu pel centru del edificiu a subestaciones llétriques asitiaes nes plantes téuniques. Les subestaciones baxaben el voltaxe primariu, de 13 800 voltios, a un voltaxe secundariu, de 480/277 voltios, y darréu a 120/208 voltios, que yera'l voltaxe del serviciu d'enerxía xeneral y d'allumáu. El complexu tamién cuntaba con xeneradores d'emerxencia asitiaos nos subniveles de les torres y na azotea del WTC 5.[77][78]

El pisu 110 del World Trade Center 1 (la Torre Norte) yera llar d'equipos de tresmisión de radio y televisión. L'azotea del WTC 1 contenía una amplia gama d'antenes de tresmisión, incluyendo al mástil de l'antena central, d'aproximao 110 metros, reconstruyida en 1999 por Dielectric Inc. pa poder funcionar con DTV. El mástil central contenía les señales de televisión de casi toles emisores de la ciudá de Nueva York: WCBS-TV 2, WNBC-TV 4, WNYW 5, WABC-TV 7, WPIX 11, WNET 13 Newark, WPXN-TV 31 y WNJU 47 Linden. Tamién tenía cuatro emisores FM de Nueva York: WPAT-FM 93.1, WNYC 93.9, WKCR 89.9 y WKTU 103.5. L'accesu a l'azotea yera controláu dende'l Centru de Control d'Operaciones del WTC (OCC, poles sos sigles n'inglés), allugáu nel nivel B1 del WTC 2.

Plataforma d'observación Top of the World

[editar | editar la fonte]
La plataforma d'observación nel WTC 2 recibía un permediu de 80 000 visitantes per día.

A pesar de que la mayor parte del espaciu nel complexu del World Trade Center taba fuera del algame del públicu, la Torre Sur presentaba una área pública interior y esterior d'observación, conocida como Centru d'Observatorios del World Trade Center, nos sos pisos 107 y 110. Los visitantes pasaben por controles de seguridá amestaos dempués del atentáu con bomba al World Trade Center de 1993,[79] depués yeren treslladaos al observatoriu interior nel pisu 107, a un altor de 400 metros. Les columnes a cada llau del edificiu fueron amenorgaes nesti nivel pa dexar qu'hubieren 71 centímetros de vidriu ente elles. L'Autoridá Portuaria anovó l'observatoriu en 1995, y depués arrendar a Ogden Entertainment por que lo operara. Les atraiciones amestaes a la plataforma d'observación incluyíen un vuelu n'helicópteru simuláu al traviés de la ciudá. L'área de comida del pisu 107 foi diseñada cola temática d'un vagón del metro y presentaba a Sbarro y a Nathan's Famous Hot Dogs.[80][81] Si'l clima dexar, los visitantes podíen tomar dos curtios trayeutu por escaleres dende l'área d'observación del pisu 107 a una plataforma d'observación esterior nel pisu 110, a un altor de 420 metros.[82] Nun día estenu, los visitantes podíen ver a más de 80 quilómetros de distancia.[80] Una valla pa prevenir suicidios foi asitiada nel mesmu techu, allugando la plataforma d'observación escontra tras y sobre la mesma, riquiendo namái una barandiella y dexando la vista ensin atrabancar, al contrariu de los qu'asocede na plataforma d'observación del edificiu Empire State.[81]

Restaurante Windows on the World

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Windows on the World

La Torre Norte tenía un restorán nos sos pisos 106 y 107 conocíu como Windows on the World, qu'abrió n'abril de 1976. El restorán foi desenvueltu por Joe Baum con un costu de más de 17 millones de dólares.[83] Amás del restorán principal, nel visu de la Torre Norte allugábense dos derivaciones: Hors d'Oeuvrerie (ufiertaba un buffet danés mientres el día y sushi na nueche) y Cellar in the Sky (un pequeñu chigre de vinos).[84] Windows on the World tamién tenía un programa d'escuela de vinos empobináu por Kevin Zraly. Windows on the World foi cerráu tres l'atentáu con bomba al World Trade Center de 1993.[85] En reabriendo en 1996, Hors d'Oeuvrerie y Cellar in the Sky fueron remplazados pol Greatest Chigre on Earth y Wild Blue.[84] En 2000, el so últimu añu completu n'operación, Windows on the World reportó ganancies de 37 millones de dólares, faciéndolo'l restorán de mayor recaldación n'Estaos Xuníos.[86] El Skydive Restaurant, abiertu en 1976 nel pisu 44 de la Torre Norte, tamién yera operáu pol restorán Windows on the World, pero solamente sirvía la xinta.

Los otros edificios

[editar | editar la fonte]
El World Trade Center 7 (a la izquierda), vistu dende la plataforma d'observación del WTC 2, en 1992.

Alredor del bloque de 65 000 m² allugábense cinco edificios de menor tamañu. Unu yera un hotel de 22 pisos, qu'abrió en 1981 como'l Vista Hotel, y en 1995 tresformar nel Marriott World Trade Center (WTC 3), nel rincón suroeste del sitiu. Alredor de la plaza tamién taben tres edificios de baxu altor (WTC 4, WTC 5 y WTC 6), col mesmu diseñu de tubu buecu que presentaben les torres. El World Trade Center 6, nel rincón noroeste del sitiu, yera llar de la Oficina d'Aduanes y Proteición Fronteriza de los Estaos Xuníos y de la Bolsa de Comerciu de los Estaos Xuníos. El World Trade Center 5 taba allugáu nel rincón nordés, sobre la estación del PATH, y el World Trade Center 4 taba nel rincón sureste. En 1987 foi construyíu un edificiu d'oficines de 47 pisos, al norte del bloque, llamáu World Trade Center 7. Debaxo del complexu World Trade Center atopábase un centru comercial soterrañu, que de la mesma tenía conexones con dellos servicios importantes de tresporte, incluyendo al sistema del Metro de Nueva York y a los mesmos trenes PATH de l'Autoridá Portuaria, coneutando a Manhattan con Jersey City, Hoboken y Newark.

Debaxo del World Trade Center atopábase unu de los mayores depósitos d'oru del mundu, perteneciente a un grupu de bancos comerciales. La bomba de 1993 españó cerca de la bóveda que la contenía. Siete selmanes dempués de los ataques del 11 de setiembre, retiráronse 230 millones de dólares en metales preciosos de les bóvedes del suétanu del WTC 4, incluyendo 3 800 barres d'oru de 100 tomes troy y 30 000 barres de plata de 1 000 tomes troy.[87]

Historia, eventos y sucesos

[editar | editar la fonte]
Les Torres Ximielgues del WTC orixinal vistes pela nueche dende'l edificiu Empire State, en mayu de 2001.

Nun típicu día llaborable, 50 000 persones trabayaben nes torres,[88] con otres 200 000 pasando como visitantes.[89] El complexu yera tan grande que tenía'l so propiu códigu ZIP: 10048.[90] Les torres ufiertaben una gran vista dende la plataforma d'observación Top of the World Trade Center Observatories, a lo cimero de la Torre Sur, y dende el restorán Windows on the World, a lo cimero de la Torre Norte. Les Torres Ximielgues fixéronse conocíes en tol mundu, apaeciendo en numberoses películes y programes de televisión, al igual qu'en postales y otros medios de comercialización, y empezaron a ser vistes como un iconu de Nueva York, al mesmu nivel que l'edificiu Empire State, l'edificiu Chrysler o la Estatua de la Llibertá.[91]

El funambulista francés Philippe Petit caminó ente les torres sobre una cuerda fluexa en 1974, como s'amuesa na película documental Man on Wire. Crució ocho veces los 43 metros que dixebraben los dos edificios. En total foi una aventura de 45 minutos a más de 400 metros del suelu.[92]

George Willing, fabricante de xuguetes de Brooklyn, esguiló l'esterior de la Torre Sur en 1977.[93] En 1983, nel Día de los Cayíos, l'activista, bomberu y rescatista de gran altor Dan Goodwin esguiló exitosamente l'esterior de la Torre Norte del WTC. La so aición taba destinada a llamar l'atención sobre la imposibilidá de rescatar persones potencialmente atrapaes en pisos cimeros de rascacielos.[94][95]

El Campeonatu Mundial d'Axedrez de 1995 xugar nel pisu 107 de la Torre Sur.[96]

Quema del 13 de febreru de 1975

[editar | editar la fonte]

El 13 de febreru de 1975, desamarróse una quema na Torre Norte del WTC, que s'arrobinó a lo llargo de la planta 11. Esta quema estendióse al traviés del nucleu a les plantes 9 y 14 en amburándose l'aislamientu de los cables de teléfonu allugaos nun buecu de serviciu que corría verticalmente ente los pisos. El fueu que llegó a otres árees foi escastáu casi darréu, y la quema orixinal foi apagáu en poques hores. La mayoría de los daños concentrar nel pisu 11, por cuenta de que'l fueu foi alimentáu por armarios llenos de papel, líquidu a base d'alcohol pa máquines d'oficina y otru material d'oficina. Nun hubo daños estructurales pa la torre, una y bones l'aceru taba recubiertu por un material resistente al fueu. Ensin ser los daños causaos pol fueu, dellos pisos de baxo sufrieron daños causaos pel agua utilizada pa la estinción de la quema de riba. Nesa dómina, el World Trade Center nun tenía sistemes rociadores de quemes.[97][98]

Atentáu con bomba del 26 de febreru de 1993

[editar | editar la fonte]
Artículu principal: Atentáu al World Trade Center de 1993
Daños del aparcamientu tres l'atentáu, en 1993.

El 26 de febreru de 1993, a les 12:17, un camión de la empresa Ryder que contenía 680 kilogramos d'esplosivos, aparcáu por Ramzi Yousef, esplotó nel estacionamiento soterrañu de la Torre Norte.[99] La esplosión abrió un furacu de 30 metros al traviés de cinco subniveles, asocediendo'l mayor dañu nos niveles B1 y B2 y un dañu estructural considerable nel nivel B3.[100] A lo llargo de los 110 pisos de la torre, seis persones morrieron y otros 50 000 trabayadores y visitantes quedaron faltos d'aire p'alendar de normal. Munches persones dientro de la Torre Norte fueron forzaes a baxar a escures por escaleres que nun cuntaben con llume d'emerxencia, dalgunes retrasando más de dos hores pa ponese a salvo.[101][102]

Tres l'atentáu, Yousef fuxó a Paquistán, pero foi deteníu en Islamabad en febreru de 1995 y estraditáu a Estaos Xuníos pa ser sometíu a xuiciu.[103] El xeque Omar Abdel Rahman foi condergáu en 1996 por participar nel atentáu y n'otres combalechadures.[104] Yousef y Eyad Ismoil fueron condergaos en payares de 1997 por llevar a cabu l'atentáu.[105] Otros cuatro persones fueron condergaes en mayu de 1994 pola so participación nel mesmu.[106] Según un xuez del Tribunal Supremu, el principal oxetivu del ataque yera desestabilizar la Torre Norte y faela cayer sobre la Torre Sur, baltándola.[107]

Los pisos afeutaos pol atentáu tuvieron de ser reparaos pa restablecer el sofitu estructural que brindaben a les columnes.[108] El muro pantalla taba en peligru tres l'atentáu y perdió les lloses del suelu qu'apurríen el sofitu llateral contra la presión exercida del llau opuestu peles agües del ríu Hudson. La planta de refrigeración nel subnivel 5, qu'apurría'l serviciu d'aire acondicionáu a tol complexu World Trade Center, foi seriamente estropiada.[109] Dempués del atentáu, l'Autoridá Portuaria instaló señales fotoluminiscentes nes escaleres.[110] El sistema d'alarma contra quemes del complexu enteru tuvo de ser remplazado de resultes de que parte importante del cableaxe y de la señalización del sistema orixinal foi destruyíu.[111] Como un monumentu a les víctimes del atentáu a la torre, instalóse un espeyu d'agua colos nomes d'aquellos que morrieron na esplosión.[112] Sicasí, el monumentu foi destruyíu nos ataques del 11 de setiembre. Los nomes de les víctimes del atentáu de 1993 fueron incluyíos nel Muséu y Memorial Nacional del 11 de setiembre.

Robu del 14 de xineru de 1998

[editar | editar la fonte]
El WTC orixinal vistu dende la entós apocayá terminada carretera del llau oeste, en xunetu de 2001.

En xineru de 1998, Ralph Guarino, miembru de la Mafia que llograra un accesu de caltenimientu al World Trade Center, formó una peada de tres homes pa robar más de 2 millones de dólares, que yeren treslladaos d'un camión de la empresa Brinks al pisu 11 del WTC.[113]

Arrendamientu

[editar | editar la fonte]

En 1998, l'Autoridá Portuaria aprobó planes pa privatizar el World Trade Center.[114] En 2001, l'Autoridá Portuaria buscó arrendar el World Trade Center a una entidá privada. Les ufiertes de llicitación vinieron de Vornado Realty Trust, d'una propuesta conxunta ente Brookfield Properties Corporation y Boston Properties[115] y d'otra propuesta conxunta ente Silverstein Properties y Westfield Group.[116] La privatización del World Trade Center amestar a la llista de contribuyentes[116] y otorgaría fondos pa otros proyeutos de l'Autoridá Portuaria.[117] El 15 de febreru de 2001, l'Autoridá Portuaria anunció que Vornado Realty Trust consiguiera'l contratu d'arrendamientu del World Trade Center, al traviés del pagu de 3,25 mil millones de dólares pol mesmu, de 99 años de duración.[118] Vornado Realty ufiertó 600 millones de dólares más que Silverstein, a pesar de que Silverstein aumentó la so ufierta a 3,22 mil millones. Sicasí, Vornado aportunó en realizar cambeos d'última hora al alcuerdu, lo qu'incluyó un contratu d'arrendamientu más curtiu, de 39 años, que l'Autoridá Portuaria consideró innegociable.[119] Darréu, Vornado retiróse, y l'ufierta de Silverstein pol contratu d'arrendamientu del World Trade Center foi aceptada'l 26 d'abril de 2001,[120] y cerrada el 24 de xunetu de 2001.[121]

Destrucción

[editar | editar la fonte]
Artículos principales: Atentaos del 11 de setiembre de 2001, Vuelu 11 d'American Airlines, Vuelo 175 d'United Airlines, y Derrumbe del World Trade Center
Segundos dempués de que'l vuelu 175 d'United Airlines estrellar contra la Torre Sur, una bola de fueu surde a lo cimero.

El 11 de setiembre de 2001, un grupu de terroristes islámicos secuestraron el vuelu 11 d'American Airlines y estrellar contra la fachada norte de la Torre Norte, a les 8:46:40 hs; l'avión impactó ente los pisos 93 y 99. Diecisiete minutos dempués, a les 9:03:11 hs, un segundu equipu de terroristes estrellaron el tamién secuestráu (y de manera similar al anterior) vuelu 175 d'United Airlines contra la Torre Sur; l'impautu asocedió ente los pisos 77 y 85.[122] El dañu causáu a la Torre Norte pol vuelu 11 destruyó toa vía d'escape dende enriba del área d'impautu, atrapando a 1 344 persones.[123] El vuelu 175, en comparanza col del vuelu 11, tuvo un impautu muncho menos centráu, y una única escalera quedó intacta; sicasí, solo unes poques persones llograron pasar pola mesma exitosamente primero que la torre derrumbárase. A pesar de que la Torre Sur foi impactada más embaxo que la Torre Norte, afectando asina a más pisos, un númberu menor de persones, daqué menos que 700, morrieron instantáneamente o quedaron atrapaes.[124]

A les 9:59, la Torre Sur derrumbóse, n'amburando aproximao 56 minutos. El fueu provocó que los elementos estructurales d'aceru, yá debilitaos pol impautu del avión, fallaren. La Torre Norte derrumbar a les 10:28, n'amburando aproximao 102 minutos.[125] A les 17:20[126] del 11 de setiembre de 2001, el World Trade Center 7 empezó a derrumbar, cola cayida del bistechu esti, y derrumbóse dafechu a les 17:21,[126] por cuenta de que la quema desafranada causó una falla estructural.[127]

El World Trade Center 3, un hotel Marriott, foi destruyíu mientres el derrumbe de les dos torres. Los trés edificios restantes na plaza WTC fueron seriamente estropiaos polos escombros y fueron depués esmarranaos.[128] L'edificiu del Deutsche Bank, al otru llau de la cai Liberty dende'l complexu World Trade Center, foi depués condergáu por cuenta de les inhabitables condiciones tóxiques del so interior; foi deconstruido, completándose'l trabayu a principios de 2011.[129][130] El Fiterman Hall de la Comunidá Universitaria del Conceyu de Manhattan, allugáu nel númberu 30 de Broadway Oeste, tamién foi condergáu, debíu al seriu dañu recibíu nos ataques, y el so deconstrucción ta programada.[131]

El World Trade Center orixinal amburando, cola Estatua de la Llibertá en primer planu.

Darréu dempués de los ataques, reportar de la prensa suxeríen que decenes de miles de persones podríen morrer nos ataques, yá que más de 50 000 podríen tar adientro de les torres. Apocayá, fueron presentaos 2753 certificaos de fallecimientu (escluyendo a aquellos de los secuestradores) en rellación a los ataques del 11 de setiembre en Nueva York, inclusive unu presentáu para Felicia Dunn-Jones, quien foi amestada a la cifra oficial de muertos en mayu de 2007; Dunn-Jones morrió cinco meses dempués por una afección pulmonar coneutada cola so esposición al polvu mientres el derrumbe del World Trade Center.[132] Otros trés víctimes fueron depués añadíes a la cifra oficial de muertos pola oficina del forense de la ciudá: la Dra. Sneha Anne Philip, vista per últimu vegada'l día anterior a los ataques, Len Heyward, un home que desenvolvió un linfoma y depués morrió nel 2008 como resultáu de l'aspiración de polvu mientres los eventos posteriores a los ataques a les Torres Ximielgues,[133][134] y Jerry Borg, quien morrió n'avientu de 2010 de sarcoidosis pulmonar, que determinóse en xunu de 2011 como resultancia del polvu de los ataques.[6] Cantor Fitzgerald L.P., un bancu inversor allugáu nos pisos 101 y 105 del One World Trade Center, perdió 658 emplegaos, cifra considerablemente mayor que la de cualesquier otru emplegador,[135] ente que Marsh & McLennan Companies, allugáu darréu debaxo de Cantor Fitzgerald, nos pisos 91-101 (el sitiu d'impautu del vuelu 11), perdió 295 emplegaos, y morrieron 175 emplegaos de Aon Corporation.[136] Amás, 343 de los muertos yeren bomberos de la ciudá de Nueva York, 84 yeren emplegaos de l'Autoridá Portuaria, de los cualos 37 yeren miembros del Departamentu de Policía de l'Autoridá Portuaria, y otros 23 yeren oficiales del Departamentu de Policía de la Ciudá de Nueva York.[137][138][139] Diez años dempués de los ataques, solo 1 629 víctimes fueron identificaes.[140] De toles persones qu'entá s'atopaben nes torres cuando se derrumbar, solo 20 fueron rescataes con vida. William Jimeno y el Sgto. John McLoughlin, oficiales de policía de l'Autoridá Portuaria, fueron los sobrevivientes 18 y 19.[141]

Nuevos edificios

[editar | editar la fonte]
Artículos principales: One World Trade Center y Four World Trade Center
Vista del So Manhattan dende Jersey City onde s'aprecien el One World Trade Center (esquierda) y el Four World Trade Center (derecha), en setiembre de 2013.

Tres años de retrasu y discutiniu, la reconstrucción del sitiu del World Trade Center atópase güei bien avanzada. El nuevu complexu va incluyir al One World Trade Center (enantes conocíu como Freedom Tower, n'español Torre de la Llibertá), al World Trade Center 7, a otros trés edificios d'oficines de gran altor, a un muséu y memorial y a una terminal de tresporte de tamañu similar a la Grand Central Terminal. La construcción del One World Trade Center remató'l 3 de payares de 2014, y el componente final de la so antena asitióse'l 10 de mayu de 2013. El Four World Trade Center ta en camín pa ser completáu y ocupáu en 2014.[142][143] El memorial del 11-S yá ta termináu, y el muséu abrió'l 21 de mayu de 2014.[144] El Three World Trade Center espérase remate en 2018 y la terminal de tresporte tamién tán en progresu, y envalórase que sían completáu cerca de 2015. La construcción total del Two World Trade Center púnxose n'espera hasta que s'atopen inquilinos, pero igualmente espérase que se remate antes de 2020.

Historia

[editar | editar la fonte]
Plan de reconstrucción d'el
World Trade Center
Torres
One World Trade Center (Torre 1)
Two World Trade Center (Torre 2)
Three World Trade Center (Torre 3)
Four World Trade Center (Torre 4)
Five World Trade Center (Torre 5)
Seven World Trade Center (Torre 7)
Memorial y muséu
Muséu y Memorial Nacional del 11 de Setiembre
Tránsitu
Centru de Tresporte

El procesu de llimpieza y recuperación siguió les 24 hores del día por un periodu d'ocho meses. Los escombros fueron tresportaos del sitiu del World Trade Center a Fresh Kills, en Staten Island, onde siguieron siendo espayaos. El 30 de mayu de 2002, llevar a cabu una ceremonia pa marcar oficialmente'l final de los esfuercios de llimpieza.[145] Nel 2002, empecipióse la construcción pa un nuevu edificiu World Trade Center 7, allugáu xusto al norte del sitiu principal del World Trade Center. Yá que nun yera parte del plan maestru del sitiu, Larry Silverstein foi capaz de proceder ensin demoranza na reconstrucción del World Trade Center 7, que foi completáu y oficialmente inauguráu en mayu de 2006; esto foi consideráu una prioridá, yá que restablecer la subestación llétrica de Consolidated Edison Cos. nos pisos más baxos del edificiu yera necesariu pa llograr satisfaer les demandes d'enerxía del So Manhattan.[146][147][148] Ente que el World Trade Center 7 nun yera parte del plan maestru pal sitiu de les Torres Ximielgues, Silverstein y Con Edison reconocieron que la reconstrucción del edificiu tendría de ser coherente col plan maestru, que esperábase que reabriera la rede de cais qu'habíen quedáu bloquiaes pol gran bloque del World Trade Center orixinal. Como resultancia, el diseñu pal nuevu WTC 7 dexó la reapertura de la cai Greenwich, que fuera bloquiada pol World Trade Center 7 orixinal.[149] En payares de 2003 abrió nel World Trade Center una estación PATH temporal; la mesma va ser reemplazada por una estación permanente diseñada por Santiago Calatrava.[150]

Munches partes comenenciudes taben arreyaes nel sitiu del World Trade Center principal, incluyendo a Silverstein y a l'Autoridá Portuaria, lo que de la mesma significó que'l Gobernador del Estáu de Nueva York, George Pataki, tenía cierta autoridá. Amás, les families de les víctimes, los habitantes de los barrios vecinos y l'alcalde Michael Bloomberg, ente otros, queríen contribuyir. En payares de 2001, el Gobernador Pataki estableció la Corporación pal Desenvolvimientu del baxu Manhattan (LMDC, poles sos sigles n'inglés), como una comisión oficial pa supervisar el procesu de reconstrucción.[151] La LMDC llamó a un concursu pa solicitar posibles diseños pal sitiu. El diseñu Memory Foundations, por Daniel Libeskind, foi escoyíu como'l plan maestru pal sitiu del World Trade Center.[152] El plan incluyía a la Freedom Tower (agora conocida como One World Trade Center), de 541 metros d'altor, al igual qu'un memorial y una serie de torres d'oficines. Fora del Concursu pal Sitiu Memorial del World Trade Center, un diseñu por Michael Arad y Peter Walker foi escoyíu en xineru de 2004.[153]

Planu del nuevu complexu WTC.

El 13 de marzu de 2006, trabayadores llegaron al sitiu del World Trade Center pa remover los escombros restantes y empezar el trabayu topográficu. Esto marcó l'entamu oficial de la construcción del Muséu y Memorial Nacional del 11 de setiembre, anque non ensin discutiniu y esmoliciones de parte de dellos familiares.[154] N'abril de 2006, l'Autoridá Portuaria y Larry Silverstein algamaron un alcuerdu, según el cual Silverstein dexaba los derechos pa desenvolver la Freedom Tower y la Torre Cinco en cuenta de un financiamiento con bonos Liberty pa les Torres Dos, Trés y Cuatro.[155][156] El 27 d'abril de 2006, asitióse la piedra fundamental de la Freedom Tower.[157]

En mayu de 2006, Richard Rogers y Fumihiko Maki fueron anunciaos como los arquiteutos pa les Torres Trés y Cuatro, respeutivamente.[158] Los diseños finales pa les Torres Dos, Trés y Cuatro fueron develados el 7 de setiembre de 2006. La Torre Dos, o 200 Greenwich Street, va tener un altor de 382 metros hasta l'azotea, y unes trébedes espirales pa un altor total de 410 metros. La Torre Trés, o 175 Greenwich Street, va tener un altor de 352 metros hasta l'azotea, y una antena que-y dará un altor total de 383 metros. La Torre Cuatro, o 150 Greenwich Street, va tener un altor total de 298 metros.[159] El 22 de xunu de 2007, l'Autoridá Portuaria de Nueva York y Nueva Jersey anunció que JP Morgan va construyir la Torre Cinco, un edificiu de 42 pisos nel Sitiu 5, ocupáu pol edificiu del Bancu Alemán,[160] y Kohn Pedersen Fox foi escoyíu como l'arquiteutu del edificiu.[161] Cuatro arquiteutos de sonadía, incluyendo al español Santiago Calatrava, quien diseñó la terminal de tresporte, a David Childs, de Skidmore, Owings and Merrill, diseñador del One WTC, y al famosu arquiteutu británicu Norman Foster, de Foster and Partners, diseñador de la Torre Dos y autor intelectual del icónico diseñu de diamante, van ameyorar en gran midida l'atmósfera a nivel de cai del sitiu reconstruyíu. Los proyeutos van ser completaos ente principios de 2013 y mediaos de 2020.[162]

A agostu de 2011, el One World Trade Center cunta con 80 pisos y paneles de cristal hasta'l pisu 54, la Torre Cuatro cunta con alredor de 38 pisos y paneles de cristal hasta'l pisu 15, y l'antiguu edificiu del Bancu Alemán foi dafechu esmanteláu, ente que l'Autoridá Portuaria atópase trabayando nel so Centru de Seguridá Vehicular.[163] La sala del PATH del Centru de Tresporte del World Trade Center ta casi completada. El memorial foi oficialmente inauguráu pa familiares de los finaos el 11 de setiembre de 2011, y pal públicu polo xeneral el 12 de setiembre. Los cimientos de la Torre Trés del World Trade Center tán faciéndose visibles, y va ser completada a mediaos del 2018 si Silverstein Properties llogra cumplir colos requerimientos establecíos pola Autoridá Portuaria, como probablemente faiga.[164][165] La Torre Dos tamién va ser completada en tiempu y forma, según la empresa constructora. N'avientu de 2011, los cimientos de la Torre Dos fueron completaos, y yá s'empezó a ensamblar l'armazón.[166] Por cuenta de que numberoses empreses americanes y chines tán «bien interesaes» nel arrendamientu d'espaciu nel WTC, probablemente'l World Trade Center 2 sía termináu antes de esperar.[167] La gran editorial Condé Nast alcordó treslladar la so sede al One World Trade Center, y con esti cambéu, espérase que munchos más lu sigan.[168]

One World Trade Center, Seven World Trade Center y Four World Trade Center vistos dende'l ferry de Staten Island, en xunu de 2013.

En setiembre de 2013 anuncióse que parte del valláu de construcción asitiáu en 2001 pa bloquiar l'accesu de los civiles a los procesos de llimpieza y construcción va ser removíu permanentemente cola inauguración del WTC 4 a finales de 2013. Esta va ser la primer valla removida dende la inauguración del WTC en 2006, y la primera n'aprovir accesu a la plaza. La remoción del valláu non solo va dexar l'accesu de los peatones a la torre, sinón tamién un camín al traviés del sitiu hasta la plaza del memorial y les cais circundantes. Envalórase que tol valláu sía retiráu cola inauguración de la última torre en dalgún momentu ente 2015 y 2020.

Un reporte en setiembre de 2013 reveló que, al momentu del reporte, l'Asociación del World Trade Center (WTCA, poles sos sigles n'inglés) sigue nes negociaciones col One World Trade Center por motivu del títulu "World Trade Center", una y bones la WTCA mercó los derechos pal nome en 1986. La WTCA pretende llograr un espaciu d'oficines na torre con un valor de 500 mil dólares a cambéu del usu de "World Trade Center" nel One World Trade Center y souvenirs asociaos.[169]

Discutiniu y crítica

[editar | editar la fonte]

Españó l'alderique sobre'l futuru de la Zona Cero tres el derrumbe del World Trade Center. Desalcuerdos y discutiniu tocantes a quién yera dueñu de la propiedá y qué sería construyíu ellí atrabancaron la construcción nel sitiu per dellos años. Munchos queríen que les Torres Ximielgues fueren reconstruyíes, pero más fuertes y altes. Esti movimientu foi lideráu por una organización informal llamada Twin Towers Alliance (n'español Alianza de les Torres Ximielgues). Otros, considerando l'área como sagrada, nun queríen que nada fuera construyíu ellí n'absolutu, o queríen que tol llugar tresformar nun memorial. Finalmente, alcordóse un plan maestru, qu'incluyiría un memorial y muséu nel sitiu onde les Torres Ximielgues llevantábense y seis nuevos rascacielos alredor del mesmu.

El mesmu One World Trade Center recibió crítiques.[170] El diseñu orixinal, que yera asimétricu, considerablemente más pequeñu y presentaba una aguya fora del centru, atopar con munches desaprobaciones, polo que concibieron unu nuevu. Una carauterística clave del diseñu final, la base fortificada y ensin ventanes, tamién foi criticada, argumentando que tien un aspeutu murnio y poco atopadizu. Pa solliviar esti problema, los diseñaos decidieron revistilo con paneles de vidriu prismáticos. Dáu'l fracasu d'esi plan, agora ye pocu claru qué cobertoria va tener la base. El cambéu de nome de Freedom Tower (n'español Torre de la Llibertá) a One World Trade Center tamién foi criticáu.[171] George Pataki, Gobernador de Nueva York, dixo en 2003 que «la Freedom Tower nun va ser el One World Trade Center, va ser la Freedom Tower».[172]

Banderes estauxunidenses del WTC

[editar | editar la fonte]

Mientres los esfuercios de llimpieza, recuperáronse un pequeñu númberu de banderes estauxunidenses que, mientres los ataques, ondeaban cerca del World Trade Center. Una foi atopada por Gerald Kane, sarxentu del Departamentu de Policía de la Ciudá de Nueva York, y el detective Peter Friscia, a les 5:30 hs de la mañana del 12 de setiembre de 2001. Mientres collaboraben colos equipos de rescate na "Zona Cero", notaron que la gran bandera estauxunidense qu'una vegada ondeara frente al WTC, na cai Church, fuera dixebrada del estil mientres el derrumbe de los edificios y colgaba al aviesu d'un poste del allumáu públicu, a delles cortes de distancia. Los dos homes reclutaron a dellos soldaos y bomberos nel área, quien alzaron una escalera hasta lo alto del poste. El detective Friscia xubió los pasos de la escalera hasta'l visu, recuperó la bandera, la descolgó y baxar a la cai. Depués, Kerik dio la bandera a oficiales de la NASA, y la mesma foi tresportada nel tresbordador espacial Endeavour (STS-108), como parte de la so misión del 5-17 d'avientu de 2001 a la Estación Espacial Internacional. El 14 de xineru de 2002, nel Día de la Bandera, la bandera estauxunidense foi tornada a los habitantes de la ciudá de Nueva York por Sean O'Keefe, de la NASA, y pol comandante Dom Gorie y los miembros de la tripulación del Endeavour, nuna ceremonia nel Rose Center del Muséu Americanu d'Historia Natural. La bandera ye asegurada y caltenida pol Comisionado de Rexistros de la ciudá de Nueva York y ye parte de la ceremonia añal del 11-S, na Zona Cero.[173]

La bandera estauxunidense del World Trade Center mientres la ceremonia d'apertura de los Xuegos Olímpicos d'iviernu de 2002 en Salt Lake City.

Otra bandera, que orixinalmente ondeaba a lo cimero d'una de les torres, foi recuperada trés díes depués de los ataques, y, por cuenta del so mala traza, foi apurrida a la Guardia Nacional pa la so destrucción ceremonial. Depués, la Guardia Nacional afayó, gracies a una etiqueta, que la bandera pertenecía a l'Autoridá Portuaria, y en llugar de retirala, devolver.[174] La mesma foi depués usada mientres la ceremonia d'homenaxe a dellos de los socorristes, y facer ondear mientres les Series Mundiales de 2001 y la Super Bowl XXXVI.[175][176] La bandera foi tamién utilizada, con discutiniu, na ceremonia d'apertura de los Xuegos Olímpicos d'iviernu de 2002, llevaos a cabu en Salt Lake City. Nun principiu, el Comité Olímpicu Internacional negar a dexar que la bandera fuera utilizada na ceremonia, tarreciendo que se viera como demasiao pro estauxunidense, desaxeradamente patrióticu, y que creara entueyos mientres les futures ceremonies.[177] Pero finalmente llegóse a un alcuerdu ente los organizadores del eventu y el IOC, que dexó que la bandera fuera llevada al Estadiu Olímpicu Rice-Eccles tantu por atletes estauxunidenses como por socorristes del 11-S. La bandera foi llevada al estadiu en silenciu, dempués de lo que el portadores de la bandera detuviéronse frente al Coru del Tabernáculo Mormón, dexándo-yos cantar The Star-Spangled Banner, mientres otra bandera estauxunidense yera izada.[178]

Tamién se recuperaron delles banderes d'otros países del sitiu del World Trade Center. Presentóse una bandera de Nueva Zelanda al entós primer ministru del país, Helen Clark, por representantes del Departamentu de Bomberos de la Ciudá de Nueva York. Dos de les víctimes yeren neozelandeses. Conservadores montaron y enmarcaron la bandera, que agora cuelga na escalera principal de la Casa del Parllamentu, l'edificiu principal del complexu del Parllamentu de Nueva Zelanda. Una bandera de la Unión, del Reinu Xuníu, tamién foi recuperada, y anguaño atópase nel Imperial War Museum North de Manchester, Inglaterra.[179] El Reinu Xuníu sufrió'l mayor númberu de víctimes dempués d'Estaos Xuníos, con ente 60 y 70 británicos asesinaos mientres los ataques.[180]

[editar | editar la fonte]
Les Torres Ximielgues del World Trade Center orixinal, na seronda de 1993.

El World Trade Center orixinal foi una construcción simbólica qu'apaeció en numberoses películes, según en munchos programes de televisión, dibuxos animaos, cómics,[181] videoxuegos y videos musicales. Quiciabes les películes más destacables nes qu'apaez sían Godspell (1973), Raise the Titanic (1980), la segunda película de King Kong (1976), Trading Places (1983) Working Girl (1988) y Home Alone 2: Lost in New York (1992).[182]

Los acontecimientos sobre los atentaos del 11 de setiembre fueron retrataos en dellos documentales y películes, incluyíes dos importantes películes realizaes en 2006, World Trade Center, d'Oliver Stone, y United 93, de Paul Greengrass.[183][184] En delles películes estrenaes dempués del 11 de setiembre de 2001 decidieron esaniciase les torres digitalmente. Tres los atentaos, la mayoría de los programes reemitidos pola televisión optaron por nun exhibir les torres, cortando les partes onde les mesmes apaecíen, como asocedió con dellos episodios de Friends y The Simpsons. Tomar del World Trade Center fueron retiraes de les secuencies d'apertura de les series de HBO Sex and the City y Los Sopranu, n'episodios realizaos dempués de la destrucción de los edificios, como una señal de respetu poles víctimes del 11 de setiembre.[185] Nel final de temporada de la serie de la Fox Fringe, el World Trade Center vese intactu nun universu paralelu de la ciudá de Nueva York.[186]

La trama del episodiu piloto de The Lone Gunmen (un spin-off de The X-Files), que salió al aire en marzu de 2001 (seis meses antes de los ataques), centrar nuna intriga empobinada por servicios secretos del gobiernu pa faer estrellar un avión de pasaxeros contra una de les Torres Ximielgues, utilizando'l pilotu automáticu. La idea yera faer recayer la responsabilidá del fechu nun país estranxeru pa llograr aumentar el presupuestu de defensa militar. Nel capítulu, l'oxetivu ye atayáu polos protagonistes, quien xuben nel condergáu avión y desactiven el maliciosu sistema de pilotaje automáticu segundos primero que l'avión estrellar contra'l World Trade Center.[187]

Pensaren incluyir a les torres na película Spiderman, estrenada n'Estaos Xuníos en mayu del 2002. Ello ye que nel primer avance un grupu de lladrones escapen nun helicópteru d'un robu a un bancu, pero depués son atrapaos por una gran telaraña tendida ente les Torres Ximielgues del World Trade Center orixinal. Tres los ataques, esta meyora salió de circulación, y toa referencia a les torres na película sumió.[188] Tamién cabo destacar una curtia apaición de les Torres Ximielgues nel OVA 1 de Shin Getter Robu vs Neo Getter Robu, publicáu en 2001.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]



Predecesor:
Edificiu Empire State 		Edificiu más altu del mundu
1971 - 1973 		Socesor:
Torre Sears (Torre Willis)
Predecesor:
Edificiu Empire State 		Edificiu más altu de los Estaos Xuníos
1971 - 1973 		Socesor:
Torre Sears (Torre Willis)
Predecesor:
Edificiu Empire State 		Edificiu más altu de Nueva York
1971 - 2001 		Socesor:
Edificiu Empire State

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ (n'inglés) New World Trade Center climbs to 100 stories. Newsday. http://www.newsday.com/news/new-york/new-world-trade-center-climbs-to-100-stories-1.3637907. Consultáu'l 3 d'avientu de 2012. 
  2. ↑ «Explosion disrupts trading of 5 commodities exchanges.» Archiváu 2018-06-19 en Wayback Machine Baltimore Sun (inglés).
  3. ↑ (n'inglés) Consumer Price Index (estimate) 1800-. Federal Reserve Bank of Minneapolis. Archivado del original el 2012-08-22. https://web.archive.org/web/20120822002900/http://www.minneapolisfed.org/community_education/teacher/calc/hist1800.cfm. Consultáu'l 3 d'avientu de 2012. 
  4. ↑ Holusha, John (6 de xineru de 2002) (n'inglés). Commercial Property; In Office Market, a Time of Uncertainty.. The New York Times. http://www.nytimes.com/2002/01/06/realestate/commercial-property-in-office-market-a-time-of-uncertainty.html. Consultáu'l 3 d'avientu de 2012. 
  5. ↑ Manning, William A. (coordinador). The World Trade Center Bombing: Report and Analysis. Archiváu 2010-09-23 en Wayback Machine Federal Emergency Management Agency. Consultáu'l 4 de payares de 2016.
  6. ↑ 6,0 6,1 (n'inglés) Man's death from World Trade Center dust brings Ground Zero toll to 2,753. Daily News. 18 de xunu de 2011. http://www.nydailynews.com/new-york/man-death-world-trade-center-dust-brings-ground-zero-toll-2-753-article-1.129572. Consultáu'l 3 d'avientu de 2012. 
  7. ↑ David M. Levitt (12 de payares de 2013). «NYC's World Trade Tower Opens 40% Empty in Revival.». Bloomberg. Consultáu'l 22 de febreru de 2014.
  8. ↑ «5 World Trade Center.». World Trade Center (Silverstein Properties, Inc). 2014. http://www.wtc.com/about/office-tower-5. Consultáu'l 22 de febreru de 2014. 
  9. ↑ «"Dewey Picks Board for Trade Center"» (n'inglés). The New York Times. 6 de xunetu de 1946. 
  10. ↑ «Lets Port Group Disband, State Senate for Dissolution of World Trade Corporation» (n'inglés). The New York Times. 11 de marzu de 1949. 
  11. ↑ Gillespie (1999), páxs. 32-33.
  12. ↑ Gillespie (1999), páxs. 34-35.
  13. ↑ Gillespie (1999), p. 38.
  14. ↑ 14,0 14,1 Grutzner, Charles (29 d'avientu de 1961). «Port Unit Backs Linking of H&M and Other Lines» (n'inglés). The New York Times. 
  15. ↑ Cudahy (2002), p. 56.
  16. ↑ Wright, George Cable (23 de xineru de 1962). «2 States Agree on Hudson Tubes and Trade Center» (n'inglés). The New York Times. 
  17. ↑ Smith, Terence (4 d'agostu de 1966). «City Ends Fight with Port Body on Trade Center» (n'inglés). The New York Times. 
  18. ↑ Smith, Terence (26 de xineru de 1967). «Mayor Signs Pact on Trade Center» (n'inglés). The New York Times. 
  19. ↑ Esterow, Milton (21 de setiembre de 1962). «Architect Named for Trade Center» (n'inglés). The New York Times. 
  20. ↑ Huxtable, Ada Louise (19 de xineru de 1964). «A New Yera Heralded» (n'inglés). The New York Times. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Huxtable, Ada Louise (26 de xineru de 1964). «Biggest Buildings Herald New Yera» (n'inglés). The New York Times. 
  22. ↑ Lew, H. S., Richard W. Bukowski, Nicholas J. Carino (setiembre de 2005). «Design, Construction, and Maintenance of Structural and Life Safety Systems (NCSTAR 1-1)» (inglés). National Institute of Standards and Technology.
  23. ↑ Gillespie (1999), páxs. 75-78.
  24. ↑ 24,0 24,1 Ruchelman (1977), p. 11.
  25. ↑ Gillespie (1999), p. 76.
  26. ↑ Huxtable, Ada Louise (19 de xineru de 1964). «"A New Yera Heralded"» (n'inglés). The New York Times. 
  27. ↑ NIST NCSTAR 1-1 (2005), p. 7.
  28. ↑ 28,0 28,1 Pekala, Nancy (1 de payares de 2001) (n'inglés). "Profile of a lost landmark; World Trade Center". Journal of Property Management. 
  29. ↑ 29,0 29,1 Huxtable, Ada Louise (29 de mayu de 1966). «Who's Afraid of the Big Bad Buildings» (n'inglés). The New York Times. 
  30. ↑ Darton (1999), páxs. 32-34.
  31. ↑ Nobel, Philip (2005). Sixteen Acres: Architecture and the Outrageous Struggle for the Future of Ground Zero (n'inglés). Macmillan, páx. 54. ISBN 0-8050-8002-3.
  32. ↑ NIST NCSTAR 1 (2005), p. 1.
  33. ↑ 33,0 33,1 NIST NCSTAR 1-1 (2005), páxs. 40-42.
  34. ↑ NIST NCSTAR 1-1 (2005), p. 10.
  35. ↑ NIST NCSTAR 1 (2005), p. 8.
  36. ↑ NIST NCSTAR 1 (2005), páxs. 8-9.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 NIST NCSTAR 1 (2005), p. 10.
  38. ↑ «York/sfeature/sf_building.html New York: A Documentary Film - The Center of the World (Construction Footage)» (inglés). Port Authority / PBS. Consultáu'l 16 de mayu de 2007.
  39. ↑ Glanz and Lipton (2003), p. 138.
  40. ↑ NIST NCSTAR 1-1A (2005), p. 65.
  41. ↑ Glanz and Lipton (2004), páxs. 139-144.
  42. ↑ Glanz and Lipton (2004), páxs. 160-167.
  43. ↑ Ingraham, Joseph C. (29 de marzu de 1965) (n'inglés). Port Agency Buys Downtown Tract. The New York Times. 
  44. ↑ Gillespie (1999), p. 61.
  45. ↑ Federal Emergency Management Agency (Mayu de 2002). «Capítulu 1», World Trade Center Building Performance Study (n'inglés). ISBN 0-16-067389-5. Consultáu'l 6 d'avientu de 2012.
  46. ↑ «The Biggest Foundation» (n'inglés). The New York Times. 4 de payares de 1972. http://www.newyorker.com/archive/1972/11/04/1972_11_04_130_TNY_CARDS_000308769. Consultáu'l 6 d'avientu de 2012. 
  47. ↑ Kapp, Martin S. (9 de xunetu de 1964) (n'inglés). Tall Towers will Sit on Deep Foundations. Engineering News Record. 
  48. ↑ Gillespie (1999), p. 68.
  49. ↑ Gillespie (1999), p. 71.
  50. ↑ (n'inglés) New York Gets $90 Million Worth of Land for Nothing. Engineering News Record. 18 d'abril de 1968. 
  51. ↑ «Contracts Totaling $74,079,000 Awarded for the Trade Center» (n'inglés). The New York Times. 24 de xineru de 1967. 
  52. ↑ Kihss, Peter (27 de febreru de 1967). «Trade Center Job To Go To Tishman» (n'inglés). The New York Times. 
  53. ↑ 53,0 53,1 «Timeline: World Trade Center chronology» (inglés). PBS – American Experience. Consultáu'l 6 d'avientu de 2012.
  54. ↑ Carroll, Maurice (30 d'avientu de 1968). «A Section of the Hudson Tubes is Turned into Elevated Tunnel» (n'inglés). The New York Times. 
  55. ↑ NIST NCSTAR 1-1, p. xxxvi.
  56. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes ref_dup_1
  57. ↑ Gillespie (1999), p. 134.
  58. ↑ Gillespie (1999), páxs. 42-44.
  59. ↑ Clark, Alfred Y. (27 de xunu de 1962). «"Injunction Asked on Trade Center"» (n'inglés). The New York Times. 
  60. ↑ Arnold, Martin (13 de payares de 1963). «"High Court Plea is Lost by Foes of Trade Center"» (n'inglés). The New York Times. 
  61. ↑ Gillespie (1999), páxs. 49-50.
  62. ↑ Knowles, Clayton (14 de febreru de 1964). «"New Fight Begun on Trade Center"» (n'inglés). The New York Times. 
  63. ↑ Eric Jaffe (12 de setiembre de 2012). «The World Trade Center's Rocky Real Ta History» (inglés). The Atlantic Cities. Atlantic Media Company. Consultáu'l 6 d'avientu de 2012.
  64. ↑ «Kheel Apures Port Authority to Sell Trade Center» (n'inglés). The New York Times. 12 de payares de 1969. 
  65. ↑ Steese, Edward (10 de marzu de 1964). «Marring City's Skyline» (n'inglés). The New York Times. 
  66. ↑ Whitman, Alden (22 de marzu de 1967). «"Mumford Finds City Strangled By Excess of Cars and People"» (n'inglés). The New York Times. 
  67. ↑ Alex Sparburg Alexiou (2006), Jane Jacobs: Urban Visionary, New Brunswick: Rutgers; ISBN 978-0-8135-3792-4; p. 78.
  68. ↑ Mumford, Lewis (1970). "The Pentagon of Power" (n'inglés). Harcourt Brace Jovanovich, páx. 342. ISBN 0-15-163974-4.
  69. ↑ Dunlap, David W (7 d'avientu de 2006). «At New Trade Center, Seeking Lively (but Secure) Streets» (n'inglés). The New York Times. http://www.nytimes.com/2006/12/07/nyregion/07blocks.html?fta=y. 
  70. ↑ Dunlap, David W (25 de marzu de 2004). «Girding Against Return of the Windy City in Manhattan» (n'inglés). The New York Times. http://www.nytimes.com/2004/03/25/nyregion/25blocks.html. 
  71. ↑ «World Trade Center Plaza Reopens with Summer-long Performing Arts Festival» (inglés). Autoridá Portuaria de Nueva York y Nueva Jersey (9 de xunu de 1999). Archiváu dende l'orixinal, el 2008-12-28.
  72. ↑ (n'inglés) "1973: World Trade Center Is Dynamic Duo of Height". Engineering News-Record. 16 d'agostu de 1999. Archivado del original. Error: If you specify |archiveurl=, you must also specify |archivedate=. https://web.archive.org/web/20020611065443/http://www.enr.com/new/A0816.asp. 
  73. ↑ Mcdowell, Edwin (11 d'abril de 1997). «At Trade Center Deck, Views Are Lofty, as Are the Prices» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9802EED7133CF932A25757C0A961958260&sec=&spon=&pagewanted=all. Consultáu'l 6 d'avientu de 2012. 
  74. ↑ «Willis Tower Building Information» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2009-07-19. Consultáu'l 1 d'avientu de 2008.
  75. ↑ "Office locations". Cantor Fitzgerald. 4 de marzu de 2000. Consultáu'l 4 d'ochobre de 2009.
  76. ↑ «About the Port Authority.» Port Authority of New York and New Jersey. June 22, 2000. Consultáu'l 22 de xineru de 2010.
  77. ↑ (n'inglés) World Trade Center Building Performance Study. Federal Emergency Management Agency. Archivado del original el 2008-05-27. https://web.archive.org/web/20080527193541/http://www.fema.gov/pdf/library/fema403_ch2.pdf. Consultáu'l 6 d'avientu de 2012. «Six 1,200-kilowatt (kW) emergency power generators located in the sixth basement (B-6) level provided a secondary power supply.». 
  78. ↑ Fischbach, Amy Florence (1º de xineru de 2001). «"Towering security"» (inglés). CEE News. Archiváu dende l'orixinal, el 21 d'ochobre de 2006. Consultáu'l 8 de marzu de 2007. «Y-J Electric set four generators on the roof of Tower 5, which was nine stories, as opposed to the 110-story Towers 1 and 2. Y-J then ran high-voltage feeder cable to Towers 1, 2, 4 and 5, installed three substations and distributed power to the tenants.»
  79. ↑ Onishi, Norimitsu (24 de febreru de 1997). «Metal Detectors, Common at Other City Landmarks, Are Not Used» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9804Y1DE1Y3EF937A15751C0A961958260. Consultáu'l 6 d'avientu de 2012. 
  80. ↑ 80,0 80,1 McDowell, Edwin (11 d'abril de 1997). «At Trade Center Deck, Views Are Lofty, as Are the Prices» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9802EED7133CF932A25757C0A961958260. Consultáu'l 6 d'avientu de 2012. 
  81. ↑ 81,0 81,1 Darton (1999), p. 152.
  82. ↑ Adams, Arthur G. (1996). The Hudson River Guidebook (n'inglés). Fordham University Press, páx. 87. ISBN 0-8232-1679-9.
  83. ↑ Zraly, Kevin (2006). Windows on the World Complete Wine Course (n'inglés). Sterling Publishing Company, páx. 260. ISBN 1-4027-2639-2.
  84. ↑ 84,0 84,1 Grimes, William (19 de setiembre de 2001). «Windows That Rose So Close To the Sun» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C06Y0D9153BF93AA2575AC0A9679C8B63&sec=travel&spon=&pagewanted=all. 
  85. ↑ Zraly, Kevin (2006). "Windows on the World Complete Wine Course" (n'inglés). Sterling Publishing Company, páx. 260. ISBN 1-4027-2639-2.
  86. ↑ Greenhouse, Steven (4 de xunu de 2002). «Windows on the World Workers Say Their Boss Didn't Do Enough» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D07Y2DA103AF937A35755C0A9649C8B63. 
  87. ↑ Rediff.com. Reuters, 17 de payares de 2001: Buried WTC gold returns to futures trade. Consultáu'l 1 d'avientu, 2008.
  88. ↑ Darton (1999), p. 204.
  89. ↑ Darton (1999), p. 8.
  90. ↑ Olshan, Jeremy (4 de febreru de 2003) (n'inglés). 'Not Deliverable'; Mail still says 'One World Trade Center'. Newsday (New York). 
  91. ↑ Gillespie (1999), p. 5.
  92. ↑ Glanz and Lipton (2003), p. 219.
  93. ↑ Gillespie (1999), p. 149.
  94. ↑ «Skyscrapers. – Goodwin, Dan "Spider Dan" World Trade Center clim (1983), p. 169.» (inglés). National Geographic Magazine (febreru de 1989). Consultáu'l 9 d'avientu de 2012.
  95. ↑ «"Skyscraper Defense"» (inglés). Consultáu'l 9 d'avientu de 2012.
  96. ↑ Byrne, Robert (19 de setiembre de 1995). «Kasparov Gets Pressure, but Non Victory» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=990CE3DA1230F93AA2575AC0A963958260. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  97. ↑ (n'inglés) Trade Center Hit by 6-Floor Fire. The New York Times. 14 de febreru de 1975. http://www.nytimes.com/1975/02/14/nyregion/14WTC.html. Consultáu'l 11 de setiembre de 2008. 
  98. ↑ «The Emergency Response Operations» (inglés). NISTFederal Building and Fire Safety Investigation of the World Trade Center Disaster. Consultáu'l 11 de setiembre de 2008.
  99. ↑ Reeve (1999), p. 10.
  100. ↑ Lew, H. S., Richard W. Bukowski, Nicholas J. Carino (Setiembre de 2005). Design, Construction, and Maintenance of Structural and Life Safety Systems (NCSTAR 1-1) (n'inglés). National Institute of Standards and Technology, páx. xlv.
  101. ↑ Mathews, Tom (8 de marzu de 1993). «"A Shaken City's Towering Inferno"» (n'inglés). Newsweek. http://www.newsweek.com/id/111113. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  102. ↑ Barbanel, Josh (27 de febreru de 1993). «Tougher Code May Not Have Helped» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F0CE5DC103DF934A15751C0A965958260&sec=&spon=&pagewanted=all. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  103. ↑ Johnston, David (9 de febreru de 1995). «Fugitive in Trade Center Blast Is Caught and Returned to U.S.» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=990CE0DE1Y3DF93AA35751C0A963958260. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  104. ↑ Fried, Joseph P. (18 de xineru de 1996). «Sheik Sentenced to Life in Prison in Bombing Plot» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D0DE4DF1Y39F93BA25752C0A960958260. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  105. ↑ (n'inglés) Jury convicts 2 in Trade Center blast. CNN. 12 de payares de 1997. http://articles.cnn.com/1997-11-12/us/9711_12_world.trade.center_1_yousef-and-ismoil-bombing-plot-worst-terrorist-attack?_s=PM:US. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  106. ↑ Hays, Tom and Larry Neumeister (25 de mayu de 1994). «In Sentencing Bombers, Judge Takes Hard Line» (n'inglés). Seattle Times / AP. Archivado del original el 2011-06-26. https://web.archive.org/web/20110626031815/http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19940525&slug=1912247. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  107. ↑ (n'inglés) Prosecutor: Yousef aimed to topple Trade Center towers. CnN. 5 d'agostu de 1997. https://www.cnn.com/US/9708/05/wtc.trial/index.html. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  108. ↑ Port Authority Risk Management Staff. «The World Trade Center Complex» (inglés). United States Fire Administration. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012.
  109. ↑ Ramabhushanam, Ennala and Marjorie Lynch (1994). «Structural Assessment of Bomb Damage for World Trade Center» (n'inglés). Journal of Performance of Constructed Facilities 8 (4):  páxs. 229-242. doi:10.1061/(ASCE)0887-3828(1994)8:4(229). 
  110. ↑ Amy, Jr., James D. (avientu de 2006). «Escape from New York – The Use of Photoluminescent Pathway-marking Systems in High-Rise» (n'inglés). Emerging trends (Society of Fire Protection Engineer) Issue 8. Archivado del original el 2007-05-13. https://web.archive.org/web/20070513040348/http://www.fpemag.com/archives/enewsletter.asp?i=16. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  111. ↑ Evans, David D., Richard D. Peacock, Erica D. Kuligowski, W. Stuart Dols, William L. Grosshandler (September de 2005). "Active Fire Protection Systems (NCSTAR 1–4)" (PDF) (n'inglés), National Institute of Standards and Technology, páx. 44.
  112. ↑ Dwyer, Jim (26 de febreru de 2002). «Their Monument Now Destroyed, 1993 Victims Are Remembered» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9405Y2D81631F935A15751C0A9649C8B63. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  113. ↑ Reppetto, Thomas (2007). Bringing Down the Mob: The War Against the American Mafia (n'inglés). Macmillan, páx. 279. ISBN 0-8050-8659-5.
  114. ↑ Herman, Eric (6 de febreru de 2001) (n'inglés). PA to ease WTC tax aponderái, rent would be cut to offset hike by city. New York Daily News. 
  115. ↑ Bagli, Charles V. (31 de xineru de 2001). «Bidding for Twin Towers» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9900Y4DF163EF932A05752C0A9679C8B63. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  116. ↑ 116,0 116,1 Cuozzo, Steve (30 de xineru de 2001) (n'inglés). Larry Lusts for Twin Towers; Silverstein has an Eye on WTC's; Untapped Retail Potential. 
  117. ↑ Herman, Eric (31 de xineru de 2001) (n'inglés). Port Authority Gets Final Bids on WTC. New York Daily News. 
  118. ↑ (n'inglés) Brookfield Loses Lease Bid. Toronto Star. 23 de febreru de 2001. 
  119. ↑ Bagli, Charles V. (20 de marzu de 2001) (n'inglés). As Trade Center Talks Stumble, Non. 2 Bidder Gets Another Chance. The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9A03Y5DB113DF933A15750C0A9679C8B63&sec=&pagewanted=1a. Consultáu'l 20 de payares de 2008. 
  120. ↑ Bagli, Charles V. (27 d'abril de 2001) (n'inglés). Deal Is Signed To Take Over Trade Center. The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D01Y3DA1339F934A15757C0A9679C8B63&sec=&pagewanted=1. Consultáu'l 20 de payares de 2008. 
  121. ↑ Smothers, Ronald (25 de xunetu de 2001) (n'inglés). Leasing of Trade Center May Help Transit Projects, Pataki Says. The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B06Y0D91F3AF936A15754C0A9679C8B63&sec=&spon=. Consultáu'l 20 de payares de 2008. 
  122. ↑ «"9/11 Commission Report"» (inglés). The National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States.
  123. ↑ Dwyer, Jim; Lipton, Eric et al. (26 de mayu de 2002). «W102 Minutes: Last Words at the Trade Center; Fighting to Live as the Towers DieW» (n'inglés). The New York Times. Archivado del original. Error: If you specify |archiveurl=, you must also specify |archivedate=. http://www.webcitation.org/5bTftBx4s. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  124. ↑ Lipton, Eric (22 de xunetu de 2004). «Study Maps the Location of Deaths in the Twin Towers». The New York Times. http://www.nytimes.com/2004/07/22/nyregion/study-maps-the-location-of-deaths-in-the-twin-towers.html. Consultáu'l 22 d'abril de 2008.  (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  125. ↑ NIST NCSTAR 1-1 (2005), p. 34; páxs. 45-46.
  126. ↑ 126,0 126,1 «"FEMA 403 -World Trade Center Building Performance Study", Chapter. 5, section 5.5.4» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2008-03-05. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012.
  127. ↑ «"Final Report on the Collapse of World Trade Center Building 7 – Draft for Public Comment"» (inglés) páxs. xxxii. NIST.
  128. ↑ «"World Trade Center Building Performance Study"» (inglés). FEMA. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-06-09. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012.
  129. ↑ «"World Trade Center Building Performance Study – Bankers Trust Building"» (inglés). FEMA. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012.
  130. ↑ «The Deutsche Bank Building at 130 Liberty Street» (inglés). Lower Manhattan Construction Command Center. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012.
  131. ↑ «Fiterman Hall – Project Updates» (inglés). Lower Manhattan Construction Command Center. Archiváu dende l'orixinal, el 30 de payares de 2015. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012.
  132. ↑ DePalma, Anthony (24 de mayu de 2007). «For the First Time, New York Links a Death to 9/11 Dust» (n'inglés). The New York Times. http://www.nytimes.com/2007/05/24/nyregion/24dust.html. 
  133. ↑ (n'inglés) Official 9/11 Death Toll Climbs By One. CBS News. 10 de xunetu de 2008. http://www.cbsnews.com/stories/2008/07/10/national/main4250100.shtml. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  134. ↑ Foderaro, Lisa W. (11 de setiembre de 2009) (n'inglés). 9/11's Litany of Loss, Joined by Another Name. http://www.nytimes.com/2009/09/12/nyregion/12groundzero.html. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  135. ↑ (n'inglés) Cantor rebuilds after 9/11 losses. Londres: BBC News. 4 de setiembre de 2006. http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/5282060.stm. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  136. ↑ Siegel, Aaron (11 de setiembre de 2007). «Industry honors fallen on 9/11 anniversary» (n'inglés). InvestmentNews. Archivado del original el 2007-09-15. https://web.archive.org/web/20070915130042/http://www.investmentnews.com/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F20070911%2FREG%2F70911011. Consultáu'l 20 de mayu de 2008. 
  137. ↑ «Lung Ailments May Force 500 Firefighters Off Job» (n'inglés). The New York Times. 10 de setiembre de 2002. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C05Y1DC1631F933A2575AC0A9649C8B63. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  138. ↑ (n'inglés) Post-9/11 report recommends police, fire response changes. Washington DC. 19 d'agostu de 2001. http://www.usatoday.com/news/nation/2002-08-19-nypd-nyfd-report_x.htm. Consultáu'l 23 de mayu de 2008. 
  139. ↑ (n'inglés) "Police back on day-to-day beat after 9/11 nightmare". CNN. 21 de xunetu de 2002. Archivado del original el 2018-12-25. https://web.archive.org/web/20181225172237/https://www.cnn.com/. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  140. ↑ Lemre, Jonathan (24 d'agostu de 2011). «"Remains of WTC worker Ernest James, 40, ID'd ten years after 9/11"» (n'inglés). New York Daily News. http://www.nydailynews.com/ny_local/2011/08/24/2011-08-24_id_remains_of_wtc_worker_10_yrs_later.html. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012. 
  141. ↑ Denerstein, Robert (4 d'agostu de 2006). Terror in close-up. Denver, CO. http://www.rockymountainnews.com/drmn/movies/article/0,2792,DRMN_23_4893572,00.html. Consultáu'l 9 d'avientu de 2012.  (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  142. ↑ «Lower Manhattan: 1 World Trade Center» (inglés). Lowermanhattan.info. Archiváu dende l'orixinal, el 30 de payares de 2015. Consultáu'l 19 d'avientu de 2012.
  143. ↑ «Lower Manhattan: 4 World Trade Center (150 Greenwich Street)» (inglés). Lowermanhattan.info (9 d'agostu de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 30 de payares de 2015. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  144. ↑ «National September 11 Memorial & Museum | World Trade Center Memorial» (inglés). 911memorial.org. Consultáu'l 7 d'avientu de 2011.
  145. ↑ (n'inglés) Ceremony closes 'Ground Zero' cleanup. CNN. 30 de mayu de 2002. Archivado del original el 2008-12-01. https://web.archive.org/web/20081201081749/http://archives.cnn.com/2002/US/05/30/rec.wtc.cleanup/. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  146. ↑ Bagli, Charles V. (31 de xineru de 2002). «Developer's Pace at 7 World Trade Center Upsets Some» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9C01Y4DD1F3AF932A05752C0A9649C8B63. Consultáu'l 17 de febreru de 2008. 
  147. ↑ «7 World Trade Center Opens with Musical Fanfare» (inglés). Lower Manhattan Development Corporation (LMDC) (22 de mayu de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 30 de payares de 2015. Consultáu'l 27 de xunetu de 2007.
  148. ↑ (n'inglés) Major Step at Ground Zero: 7 World Trade Center Opening. Architectural Record. 17 de mayu de 2006. http://www.archrecord.construction.com/news/wtc/archives/060517opening.asp. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  149. ↑ «Experts Discuss Planning, Designing and Rebuilding World Trade Center» (inglés). Cornell Chronicle (27 de xunetu de 2011).
  150. ↑ «Urban Design and Visual Resources (Chapter 7)» (inglés). Permanent WTC Path Terminal Final Environmental Impact Statement and Section 4(f) Evaluation. Port Authority of New York and New Jersey (mayu de 2005). Archiváu dende l'orixinal, el 6 de marzu de 2008. Consultáu'l 19 de payares de 2008.
  151. ↑ Pérez-Peña, Richard (3 de payares de 2001). «State Plans Rebuilding Agency, Perhaps Led by Giuliani» (n'inglés). The New York Times. http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=950DEFD81639F930A35752C1A9679C8B63. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  152. ↑ Lower Manhattan Development Corporation. «Selected Design for the WTC Site as of February 2003» (inglés). Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  153. ↑ Collins, Glenn and David W. Dunlap (15 de xineru de 2004). «Unveiling of Memorial Reveals a Wealth of New Details». The New York Times. http://www.nytimes.com/2004/01/15/nyregion/nyregionspecial3/15memorial.htm&pagewanted=all. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.  (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  154. ↑ Katersky, Aaron (13 de marzu de 2006) (n'inglés). Construction on Ground Zero Memorial Ignites Protests. ABC News. http://abcnews.go.com/print?id=1719737. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  155. ↑ Dunlap, David W. (28 d'abril de 2006). «Freedom Tower Construction Starts After the Beginning» (n'inglés). The New York Times. http://www.nytimes.com/2006/04/28/nyregion/28rebuild.html. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  156. ↑ Todorovich, Petra (24 de marzu de 2005). «At the Heart of Ground Zero Renegotiations, a 1,776-Foot Stumbling Block» (n'inglés). Spotlight on the Region (Rexonal Plan Association) 5 (6). Archivado del original. Error: If you specify |archiveurl=, you must also specify |archivedate=. https://web.archive.org/web/20080605052142/http://www.rpa.org/spotlight/issues/spotlightvol5_06.html. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  157. ↑ Westfeldt, Amy (28 d'abril de 2006). «Construction Begins at Ground Zero» (n'inglés). Washington Post / AP. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/04/28/AR2006042800601.html. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  158. ↑ Pogrebin, Robin (3 de mayu de 2006). «Richard Rogers to Design Tower at Ground Zero» (n'inglés). The New York Times. http://www.nytimes.com/2006/05/03/arts/design/03towe.html. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  159. ↑ Dunlap, David W. (7 de setiembre de 2006). «Designs Unveiled for Freedom Tower's Neighbors» (n'inglés). The New York Times. http://www.nytimes.com/2006/09/07/nyregion/08towerscnd.html. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  160. ↑ Bagli, Charles V. (14 de xunu de 2007). «Chase Bank Set to Build Tower by Ground Zero» (n'inglés). The New York Times. http://www.nytimes.com/2007/06/14/nyregion/14rebuild.html. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  161. ↑ Appelbaum, Alec (20 de xunetu de 2007) (n'inglés). Kohn Responds to WTC5 Criticisms. Architectural Record. http://archrecord.construction.com/news/daily/archives/070730wtc.asp. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  162. ↑ Goldman, Henry (7 de setiembre de 2010). «World Trade Center Rebuilding May Finish by 2014, Officials Say || News || World Trade Center» (inglés). WTC.com. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  163. ↑ Shapiro, Julie (8 de febreru de 2011). «Deutsche Bank Demolition Finally Reaches Street Level || News || World Trade Center» (inglés). WTC.com. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  164. ↑ (n'inglés) World Trade Center deal may hasten rebuilding. 26 d'agostu de 2010. Archivado del original el 2011-05-03. https://web.archive.org/web/20110503223552/http://in.reuters.com/article/2010/08/26/us-worldtradecenter-silverstein-idUSTRE67P4MS20100826. Consultáu'l 2017-10-21. 
  165. ↑ «3 World Trade Center || About the WTC || World Trade Center» (inglés). WTC.com. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  166. ↑ «Two World Trade Center on Emporis» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2014-11-05. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  167. ↑ Rubinstein, Dana (20 d'ochobre de 2010). «Everybody Go Downtown! || News || World Trade Center» (inglés). WTC.com. Archiváu dende l'orixinal, el 30 de payares de 2015. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012.
  168. ↑ Bagli, Charles V. (3 d'agostu de 2010). «Condé Nast Signs Deal to Move to Ground Zero Tower» (n'inglés). The New York Times. http://www.nytimes.com/2010/08/04/nyregion/04conde.html?_r=1&scp=2&sq=conde%20nast&st=cse. 
  169. ↑ [1]
  170. ↑ (n'inglés) Trump pushes own Ground Zero plan. CNN. 19 de mayu de 2005. https://www.cnn.com/2005/US/05/18/wtc.trump/. 
  171. ↑ «Freedom Tower Name Change Slammed as Unpatriotic» (n'inglés). Fox News.com. 28 de marzu de 2009. http://www.foxnews.com/story/0,2933,511278,00.html. 
  172. ↑ Cuthbertson, Charlotte (actualizáu per últimu vegada'l 2 d'abril de 2009) (n'inglés). "Freedom Tower Renaming Draws Criticism". The Epoch Times. Archivado del original el 2011-08-11. https://web.archive.org/web/20110811040721/http://www.theepochtimes.com/n2/content/view/14660/. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  173. ↑ «The Flag That Went to Heaven – An American Flag's Journey» (18 de febreru de 2009). (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  174. ↑ (n'inglés) "U.S. flag belonging to Port Authority, recovered from WTC rubble, will fly at Super Bowl". Port Authority of New York & New Jersey. 1º de febreru de 2002. Archivado del original el 2018-06-19. https://web.archive.org/web/20180619164141/http://www.panynj.gov/press-room/press-item.cfm?headLine_id=131. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  175. ↑ Malcolm Moren (2 de payares de 2001) (n'inglés). "Stars shine on flag and field". 
  176. ↑ (n'inglés) "WTC flag agreement honors USOC, IOC". 7 de febreru de 2002. 
  177. ↑ Brady Snyder (6 de febreru de 2002) (n'inglés). Flap erupts over plan to use flag in march. Archivado del original el 2018-06-21. https://web.archive.org/web/20180621212949/https://www.deseretnews.com/article/893800/Flap-erupts-over-plan-to-use-flag-in-march.html. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  178. ↑ (n'inglés) Opening ceremonies inspire. 9 de febreru de 2002. Archivado del original el 2012-10-23. https://web.archive.org/web/20121023092922/http://www.deseretnews.com/article/894495/Opening-ceremonies-inspire.html. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  179. ↑ (n'inglés) Remembering 9/11: Union Jack recovered from twin towers on display at Imperial War Museum North. 10 de setiembre de 2011. Archivado del original el 2012-11-12. https://web.archive.org/web/20121112204831/http://menmedia.co.uk/manchestereveningnews/news/s/1458458_remembering-911-union-jack-recovered-from-twin-towers-on-display-at-imperial-war-museum-north. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  180. ↑ «'Survival and identity' remanez in debris of 9/11» (n'inglés). Channel 4 News. 8 de setiembre de 2011. http://www.channel4.com/news/how-survival-and-identity-remanecéi-from-the-debris-of-9-11. Consultáu'l 10 d'avientu de 2012. 
  181. ↑ Yezpitelok, Maxwell (8 de payares de 2010). «6 Eerily Specific World Events Predicted by Comics» (inglés). Cracked.com. Consultáu'l 24 d'avientu de 2010.
  182. ↑ imdb.com
  183. ↑ Denby, David (1 de mayu de 2006). «Last Impressions - “United 93” and “The Death of Mr. Lazarescu”» (n'inglés). The New Yorker. Archivado del original el 2016-08-19. https://web.archive.org/web/20160819095856/https://new/. Consultáu'l 22 de payares de 2008. 
  184. ↑ Denby, David (21 d'agostu de 2006). «On Duty - World Trade Center» (n'inglés). The New Yorker. Archivado del original el 2016-08-19. https://web.archive.org/web/20160819095856/https://new/. Consultáu'l 22 de payares de 2008. 
  185. ↑ Oldenburg, Ann (18 de xunetu de 2002) (n'inglés). Breaking down 'Sex and the City'. USA Today. http://www.usatoday.com/life/television/news/2002-07-18-sex-and-the-city_x.htm. Consultáu'l 22 de payares de 2008. 
  186. ↑ «Season Finale: Fringe – “There's More Than One of Everything”» (inglés). Memles.wordpress.com.. Consultáu'l 9 de xunetu de 2014.
  187. ↑ [2]
  188. ↑ Broder, David S (2 de xunu de 2002) (n'inglés). Spider-Man swings too close to reality. Seattle Times. Archivado del original el 2009-02-15. https://web.archive.org/web/20090215122002/http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=20020602&slug=broder02. Consultáu'l 22 de payares de 2008. 

Llectura adicional

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=World_Trade_Center&oldid=4301031»