Azərbaycan xanlarının siyahısı

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç

Azərbaycan xanlarının siyahısı — Azərbaycan xanlıqlarını XVIII əsrin 40-cı illərindən 1929-cu ilə qədər idarə etmiş xanlar.

Bakı xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Bakı xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Sülalə Qeyd
Hüseyn bəy Məhəmməd 1718–1723
Qulu bəy Dərgah 1723–1736
I Mirzə Məhəmməd xan[1] 1727 – 1768 1747–1768 Bakıxanovlar
  • İran şahları dövründə tənəzzülə uğramış Bakı iqtisadiyyatını dirçəltdi, ticarəti xeyli inkişaf etdirə bildi.
Fətəli xan Qubalı 1727 – 1768 1768–1770
Abdulla bəy 1770–1772
Məlik Məhəmməd xan[2] 1736 – 1784 1772–1783 Bakıxanovlar
II Mirzə Məhəmməd xan[3] 1783–1791 Bakıxanovlar
Məhəmmədqulu xan[4] 1791–1792 Bakıxanovlar
Hüseynqulu xan[5] 1774 – 1845 1792–1806 Bakıxanovlar

Cavad xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Cavad xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyətinin əvvəli Hakimiyyətinin sonu Ailə Qeyd
Qiyas xan Şahsevən 1747 1750 Şahsevənlər
Həsən xan Muğanlı 1730 – 1789 1750 1789 Şahsevənlər
  • Fətəli xan Qubalının vassalı idi. May 1784 — fevral 1785-ci illər aralığında Ərdəbil xanlığının hakimi olmuşdur.
İbrahim xan Muğanlı 1789 1794 Şahsevənlər
Səfi xan Muğanlı 1794 1805 Şahsevənlər

Ərdəbil xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Ərdəbil xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Bədr xan Şahsevən 1747–1763 Şahsevənlər
Nəzərəli xan Şahsevən 1735 – 1792 1763–1792 Şahsevənlər
  • Rəşt şəhərini işğal edib.
Nəsir xan Şahsevən 1763–1808 Şahsevənlər
  • Qardaşı Nəzərəli xan Şahsevən ilə şərik hakimiyyətə malik idi.
Məhəmmədhüseyn xan Əmirli-Avşar 1793–1820

İrəvan xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: İrəvan xanlarının siyahısı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Mirmehdi xan Qasımlı-Əfşar 1747–1752 İrəvan xanlığının qurucusudur.
Xəlil xan Özbək ? −1755 1752–1755 Fətəli xan Əfşar tərəfindən Mir Mehdi Xanın devrilməsindən sonra Xəlil xan Özbək İrəvanın xanı təyin edilmişdir. Həsənəli xan Qacarın başçılığı ilə üsyan qalxdı. Üsyan nəticəsində Xəlil xan hakimiyyətdən uzaqlaşdırılır, onun yerinə Həsənəli xan Qacar hakimiyyəti ələ keçirdi.[6]
Həsənəli xan Ziyadoğlu-Qacar ? – 1759 1755–1759 Xanlığa Azad xan Əfqanın yardımı ilə yiyələnmişdi. Həsənəli xanın Məhəmməd xan, Məhəmmədəli xan adlı oğulları vardı.[7]
Hüseynəli xan Ziyadoğlu-Qacar 1759–1783 Hakimiyyəti dövründə Dağıstan və Kartli-Kaxetiya hakimləri ilə mübarizə aparmışdır.[8]
Qulaməli xan Ziyadoğlu-Qacar 1783–1784 Taxta çıxdığı zaman ona qarşı üsyan olmuş, üsyan yatırılsa da, qısa müddət sonra sui-qəsd nəticəsində qətlə yetirilmişdir. Qars muhafızının İstanbula göndərdiyi hesabat görə, o, rus və gürcülər tərəfindən qətlə yetirilmişdir.[9]
Məhəmməd xan Ziyadlı-Qacar 1805–1806 Rus-Qacar müharibələrinin iştirakçısı, Abbas Mirzə Qovanlı-Qacarın şəxsi mühafizəsinin rəisi olmuşdur. Haqqında o qədər də məlumat yoxdur, bəzi müəlliflər belə hesab edirlər ki, Məhəmməd xan İrəvan xanı Hüseynəli xanın gürcü qızından olan oğlu, Qulaməli xanın isə ögey qardaşıdır.[10]
Mehdiqulu xan Dəvəli-Qacar
Əhməd xan Müqəddəm 1742 – 1806 1806–1806 Qısa müddət İrəvan xanlığını idarə etmişdir. Əslən Marağadandır. Marağanın da xanı olmuşdur.[11]
Hüseynqulu xan Sərdar 1742 – 1831 1806–1827 Qacarların Qovanlı tayfasına mənsub olmuşdur. Bəzən Qəzvini adından istifadə etməsinə görə onun Qəzvində doğulduğu ehtimal edilir. Atası Məhəmməd xan Qacar məşhur sərkərdə olmuşdur. İrəvan xanı olana qədər Xorasan Sərhəd Qoşunlarının komandanı kimi xidmət etmişdir. Abbas Mirzə məscidi və Sərdar sarayını tikdirmişdir.[12]

Xoy xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Xoy xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Şahbaz xan Dünbili 1699 – 1767 1747–1763 Dünbililər
Əhməd xan Dünbili 1745 – 1786 1763–1786 Dünbililər
  • Qardaşı Şahbaz xanın övladları tərəfindən öldürülüb.
Hüseynqulu xan Dünbili ? – 1798 1786–1798 Dünbililər
Cəfərqulu xan Dünbili ? – 1814 1798–1806 Dünbililər

Qarabağ xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Qarabağ xanlarının siyahısı
Tam adı Foto Doğum yeri və tarixi Ölüm tarixi və yeri Hakimiyyət müddəti Qeydlər
Pənahəli xan Cavanşir 1693
Alaqarğu, Arazbar, Qarabağ bəylərbəyliyi, Səfəvilər dövləti 		1763
Şiraz, İran 		1748 – 1760 Qarabağ xanlığının əsasını qoymuşdur..[13][14] 1763-cü ilə qədər hakimiyyətdə qalmış, həmin ildə Kərim xan Zənd tərəfindən Şiraza fəxri sürgünə aparılmışdır.[15]
Mehrəli bəy Sarıcalı-Cavanşir 1735
Sarıcalı, Qarabağ bəylərbəyliyi, Səfəvilər dövləti 		1785
Şamaxı, Şirvan xanlığı 		1759 – 1760 İbrahimxəlil xanın Zəndlər tərəfindən Qarabağa göndərilməsinə qədər Qarabağın de-fakto lideri olmuşdur. Hakimiyyəti qısamüddətli olmuşdur.
İbrahimxəlil xan Cavanşir 1732
Alaqarğu, Arazbar, Qarabağ bəylərbəyliyi, Səfəvilər dövləti 		12 iyun 1806
Xankəndi, Qarabağ xanlığı 		1763 – 12 iyun 1806 Qardaşı Mehralı bəyi məğlub etmiş və xan olmuşdur.[16] Avar xanlığının müttəfiqi kimi Quba xanlığına qarşı döyüşmüşdür. 1805-ci ildə Rusiyadan asılılığı qəbul etmiş və elə onlar tərəfindən də qətlə yetirilmişdir.[17]
Mehdiqulu xan Cavanşir 1763 və ya 1772
Şuşa 		14 may 1845
Ağdam, Rusiya İmperiyası 		13 sentyabr 1806–1822 18906-cı ildə taxta çıxan Mehdiqulu xan 1822-ci ildə xanlığı tərk etmişdir. 1845-ci ildə Ağdamda vəfat etmişdir. Məşhur şairə Xurşudbanu Natavanın atasıdır.[18]

Qaradağ xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Qaradağ xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət İlləri Ailə Qeyd
Kazım xan Qaradağlı ? – 1763 1747–1763 Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağı
Mustafaqulu xan Qaradağlı ? – 1791 1763–1782 Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağı
İsmayıl xan Qaradağlı ? – 1797 1782–1783 Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağı
Nəcəfqulu xan Qaradağlı ? – 1818 1783–1786 Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağı
Mustafaqulu xan Qaradağlı ? – 1791 1786–1791 Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağı
İsmayıl xan Qaradağlı ? – 1797 1791–1797 Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağı
Abbasqulu xan Qaradağlı ? – 1813 1797–1813 Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağı
Məhəmmədqulu xan Qaradağlı ? – 1840 1813–1828 Ustaclı elinin Toxmaqlı oymağı

Qəzvin xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Qəzvin xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət İlləri Ailə Qeyd
Pənah xan Əmmarlı 1747–1764
Rüstəm xan Əmmarlı 1764–1788
İbrahim xan Əmmarlı

Quba xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Quba xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət İlləri Ailə Qeyd
Hüseyn xan 1680–1694
Sultan Əhməd xan 1694–1718
I Surxay xan Qaziqumuxlu 1680 – 1748 1718–1726
Hüseynəli xan 1726–1758
Fətəli xan Qubalı 1727 – 1768 1758–1789
Əhməd xan 1789–1791
Şeyxəli xan 1761 – 1810 1791–1806
II Mirzə Məhəmməd xan 1809–1810

Maku xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Maku xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Əhməd xan Bayat 1747–1778 Bayatlar
Hüseyn xan Bayat 1778–1822 Bayatlar
Həsən xan Bayat 1778–1822 Bayatlar
Əli xan Bayat 1822–1866 Bayatlar
Hacı İsmayıl xan Bayat 1866–1899 Bayatlar
Teymur Paşa xan 1820 – 1895 1866–1895 Bayatlar
Murtuzaqulu xan Bayat 1863 – 1923 1895–1923 Bayatlar

Marağa xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Marağa xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Əliqulu xan Müqəddəm
Hacı Əliməhəmməd xan Müqəddəm
Əhməd xan Müqəddəm ? – 1806 1763–1797
Cəfərqulu xan Müqəddəm 1797–1811

Mərənd xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Mərənd xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Məhəmmədrza xan Mərəndi
Nəzərəli xan Mərəndi ? – 1828

Naxçıvan xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Naxçıvan xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Heydərqulu xan Kəngərli[19] ? – 1763 1747–1764 Kəngərlilər
Hacı xan Kəngərli 1764–1765 Kəngərlilər
Rəhim xan Kəngərli 1765–1770 Kəngərlilər
Əliqulu xan Kəngərli 1770–1773 Kəngərlilər
Vəliqulu xan Kəngərli 1773–1781 Kəngərlilər
Abbasqulu xan Kəngərli ? – 1810 1781–1783 Kəngərlilər
Kəlbəli xan Kəngərli 1787–1796 Kəngərlilər
Abbasqulu xan Kəngərli ? – 1810 1797–1801 Kəngərlilər
Kəlbəli xan Kəngərli 1801–1804 Kəngərlilər
Abbasqulu xan Kəngərli ? – 1810 1804–1804 Kəngərlilər
Kəlbəli xan Kəngərli 1804–1807 Kəngərlilər
Abbasqulu xan Kəngərli ? – 1810 1808–1808 Kəngərlilər
Kəlbəli xan Kəngərli 1808–1808 Kəngərlilər
Kərim xan Kəngərli 1808–1808 Kəngərlilər
Kəlbəli xan Kəngərli 1809–1810 Kəngərlilər
Kərim xan Kəngərli 1813–1816 Kəngərlilər
Kəlbəli xan Kəngərli 1816–1816 Kəngərlilər
Kərim xan Kəngərli 1827–1827 Kəngərlilər
Ehsan xan Kəngərli 1828–1839 Kəngərlilər

Sərab xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Sərab xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Əli xan Şəqaqi 1747–1786 Əfşarlar
Sadıq xan Şəqaqi ? – 1800 1786–1800
Cahangir xan Şəqaqi 1800–1822

Şəki xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Şəki xanlarının siyahısı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Hacı Çələbi xan 1703 – 1755 1747–1755
Ağakişi bəy 1755–1759
Məhəmmədhüseyn xan Müştaq ? – 1780 1759–1780
Hacı Əbdülqadir xan ? – 1783 1780–1783
Məhəmmədhəsən xan 1760 – 1831 1783–1795
Səlim xan ? – 1826 1795–1797
Məhəmmədhəsən xan 1760 – 1831 1797–1805
Fətəli xan 1??? – 1815 1805–1805
Səlim xan ? – 1826 1805–1806
Fətəli xan ? – 1815 1806–1806
Cəfərqulu xan Xoyski ? – 1814 1806–1814
İsmayıl xan Xoyski ? – 1819 1814–1819
Hüseyn xan ? – 1829 1826–1826

Şirvan xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Şirvan xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Hacı Məhəmmədəli xan ? – 1765 1748–1765 Zərnəvai
Ağası xan 1731–1786 1765–1768 Sərkərlər
Fətəli xan Qubalı 1727 – 1768 1768–1769
Abdulla bəy 1769–1770
Eldar bəy 1770–1773
Fətəli xan Qubalı 1727 – 1768 1773–1786
Ağası xan 1731 – 1786 1778–1786
Əsgər xan Xançobanlı 1756 – 1820 1786–1789 Sərkərlər
Qasım xan Xançobanlı 1763 – 1828 1789–1792 Sərkərlər
Mustafa xan 1768 – 1844 1792–1820 Sərkərlər

Talış xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Talış xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Qızılağaclı Musa xan 1722–17??
Seyid Abbas bəy 17??–1747
Qara xan 1747–1786 * Talış xanlığını müstəqil elan edib
Mir Mustafa xan 1747 – 1814 1786–1814 Talışxanovlar
Mir Həsən xan 1784 – 1832 1812–1816 Talışxanovlar

Təbriz xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Təbriz xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Əmiraslan xan Qırxlı-Avşar 1696 – 1748 1747–1748 Əfşarlar
Fətəli xan Əfşar ? – 1763 1748–1763 Əfşarlar
Nəcəfqulu xan Dünbili 1713 – 1784 1747/1769–1785 Dünbililər
Xudadad xan Dünbili 1785 – 1787 1785–1787 Dünbililər
Hüseynqulu xan Dünbili ? – 1798 1787–1793 Dünbililər
Cəfərqulu xan Dünbili ? – 1814 1793/1797–1799 Dünbililər

Urmiya xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Urmiya xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Fətəli xan Əfşar ? – 1763 1747–1748 Əfşarlar
Mehdi xan Qasımlı-Avşar 1748–1749
Azad xan Əfqan 1712 – 1781 1749–1757
Fətəli xan Əfşar ? – 1763 1757–1762 Əfşarlar
Rüstəm xan Qasımlı-Avşar 1762–1763
Bağır xan Qasımlı-Avşar 1763–1763
Rzaqulu xan Qasımlı-Avşar 1763–1772
İmamqulu xan Qasımlı-Avşar 1758 – 1783 1772–1783
Məhəmmədqulu xan Qasımlı-Avşar 1784–1795
Qasım xan Qasımlı-Avşar 1795–1796
Mustafa xan Qasımlı-Avşar 1796–1797
Məhəmmədqulu xan Qasımlı-Avşar 1797–1797
Hüseynqulu xan Qasımlı-Avşar ? – 1821 1797–1821
Nəcəfqulu xan Qasımlı-Avşar 1821–1865

Zəncan xanları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
border=none Əsas məqalə: Zəncan xanlığı
Xan Şəkil Həyatı Hakimiyyət illəri Ailə Qeyd
Zülfüqar xan Əmirli-Avşar 1700 – 1780 1747–1780 Avşar eli
Əli xan Zayirli-Avşar 1780–1782 Avşar eli
Abdulla xan Usanlı-Avşar 1782–1797 Avşar eli
Əmənulla xan Avşar 1797–1810 Avşar eli

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Admiral Aslanbayov". www.visions.az. www.visions.az. 2021-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 yanvar 2019.
  2. ↑ Leviatov V.N. Essays from the history of Azerbaijan in the XVIII century. — B .: AN ASSR, 1948. pp. 132–133 (in Russian)
  3. ↑ Bakikhanov, Abbasqulu. Gülüstani-İräm. Bähmänli, V. Bakı: Xatun Plyus. 2010. 211. ISBN 978-9952210453. OCLC 837882352.
  4. ↑ Bakikhanov, Abbasgulu. Gülüstani-İräm. Bähmänli, V. Bakı: Xatun Plyus. 2010. 200. ISBN 978-995221045-3. OCLC 837882352.
  5. ↑ Ashurbeyli, Sara. Istorii︠a︡ goroda Baku : period srednevekovʹi︠a︡. Baku: Azerbaĭdzhanskoe gos. izdatelʹsko-poligraficheskoe obʹedinenie. 1992. 289. ISBN 978-5552004799. OCLC 39178990.
  6. ↑ A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu. İrəvan xanlığı (Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi).s.172.
  7. ↑ F.Əliyev, U.Həsənov. İrəvan xanlığı. Bakı: 1997, səh. 58.
  8. ↑ "Qarayev E.T. İrəvan xanlığı (1747-1828). Bakı: "Avropa" nəşriyyatı 2010, s.40. (elektron versiya)" (PDF). 2017-02-17 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-01-28.
  9. ↑ Elçin Qarayev. Azərbaycanın İrəvan bölgəsinin tarixindən (XVII yüzilliyin sonu–XIX yüzilliyin ortalarında) (PDF). Bakı: "Mütərcim". 2016. 544 səh. 2022-03-28 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-05-18.
  10. ↑ Yaqub Mahmudov. İrəvan xanlığı (Rusiya işğalı və ermənilərin Şimali Azərbaycan torpaqlarına köçürülməsi). A.A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu. Bakı: 2010
  11. ↑ Ənvər Çingizoğlu. Müqəddəm eli. "Soy" dərgisi, 5 (25), 2008.
  12. ↑ Zemfira Hacıyeva. İrəvan xanlığının tarixşünaslığı. Monoqrafiya (PDF). Bakı: "Çaşıoğlu". 2012. 140 səh. ISBN 978-9952-27-341-0. 2021-07-05 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2021-05-18.
  13. ↑ "History of Azerbaijan" Arxivləşdirilib 2008-11-18 at the Wayback Machine Encyclopædia Britannica Online:
  14. ↑ "Abbas-gulu Aga Bakikhanov. Golestan-i Iram". 2017-07-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-18.
  15. ↑ Javanshir, Ăḣmădbăi̐. О политическом существовании Карабахского ханства: с 1747 по 1805 год (rus). Азәрбајҹан ССР Елмләр Академијасы Нәшријјаты. 1961. 60. 2022-07-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-18.
  16. ↑ Ismayilov, Eldar. "The Khans of Karabakh: The Elder Line by Generations". The Caucasus & Globalization (ingilis). 2022-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-18.
  17. ↑ Atkin, Muriel. "The Strange Death of Ibrahim Khalil Khan of Qarabagh". Iranian Studies. 12 (1/2). Winter–Spring 1979: 79–107. doi:10.1080/00210867908701551. JSTOR 4310310.
  18. ↑ Qarabaghi, Jamal Javanshir; Qarābāghī, Jamāl Javānshīr; Bournoutian, George A. A History of Qarabagh: An Annotated Translation of Mirza Jamal Javanshir Qarabaghi's Tarikh-e Qarabagh (ingilis). Mazda Publishers. 1994. 104. ISBN 978-1-56859-011-0. 2022-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-05-18.
  19. ↑ Naxçıvan xanlığının qurucusudur.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycan_xanlarının_siyahısı&oldid=7762836"