Sura çayı
| Sura çayı | |
|---|---|
| rus. Сура | |
 | |
| Ölkə |
 Rusiya |
| Mənsəbi | Volqa çayı |
| Uzunluğu | 841 km |
| Su sərfi | 260 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 67500 km² |
| DSR[rus.] | 08010500112110000035062 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Sura (çuvaş Сăр, d.mari Шур, erz. Сура лей) — Rusiya ərazisindən axan, Volqa çayının sağ qolunu təşkil edən çay. Rusiyanın Ulyanovsk, Pemza və Nijeqorod vilayətləri, Mordoviya, Mari El və Çuvaşiya əraxilərindən keçir.
Çayın uzunuluğu 841 km, hövzəsinin sahəsi 67,5 min. km² təşkil edir. Ulyanov vilayətinin Prilov yüksəkliklərindən başlanğıcını götürür. Əvvəlcı qərbə sonradan isə şimala irtiqamətlənir. Su təminatında istifadə edilir. Sahilində ən böyük şəhər Pemzadır. Sahillərində Sursk, Alayır, Yadrin və Şumerya kimi şəhərlər belə vardır. XVI əsrə qədər Moskva knyazlığının şərq sərhəddini təşkil edirdi.
Xarakteristikası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Qidalanması qarışıqdır. Bununla belə qar suları nisbətən yüksəkdir. Gursululuq dövrü aprel-may aylarına təsadüf edir. Noyabr-dekabr ayları donur. Dondan azad olunma mart-aprel ayları baş berir. Sursk su anbarının inşasından axını sabitdir.
İqlimi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Hövzəsi kontinental ərazidə yerləşir. Qışı soyuq, yayı isə mülayim isti keçir. İyul ayının orta aylıq temperaturu 18-19 °С, yanvar ayının isə −11- −12 °С təşkil edir. Orta illik temperatur 4 °С, sütübət isə — 75 % təşkil edir. Qar örtüyü 15-20 noyabrdan başlayaraq 150-160 ay müddətində davam edir[1].
Qolları
[redaktə | mənbəni redaktə et]Sol qolları
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Truyev çayı
- Syozyomka çayı
- Kadada çayı
- Kolladis çayı
- Bejnyanqa çayı
- Uza çayı
- Pemza çayı
- Penzyatka çayı
- Şeladis çayı
- Колоярка çayı
- Şukşa çayı
- Kutlya çayı
- Peletma çayı
- Vyas çayı
- Repevka çayı
- Umıs çayı
- Sinyaş çayı
- Nerleyka çayı
- Bolşaya Kşa çayı
- Çermeley çayı
- Ştırma çayı
- Lama çayı
- Çeberçinka çayı
- Promza çayı
- Bolşaya Sarka çayı
- Malaya Sarka çayı
- Mokrıy
- Alatır çayı
- Yavleyka çayı
- İçiksa çayı
- Elxovka çayı
- Menya çayı
- Kişa çayı
- Medyana çayı
- Pyana çayı
- Kurmışka çayı
- Uqra çayı
- Belavka çayı
- Semyanka çayı
- Oqnyovka çayı
- Çuqunka çayı
Sağ qolları
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Ças çayı
- Kaçimka çayı
- Metley çayı
- Şkudimka çayı
- Temnyar çayı
- Katmiss çayı
- Yolovka çayı
- İşimka çayı
- Şnaevo çayı
- Medovka çayı
- Vyadya
- İvanırs
- Ayva çayı
- İnza çayı
- Arqaş çayı
- Tala çayı
- Belovode çayı
- Barış çayı
- İret çayı
- Kuvalda çayı
- Bezdna çayı
- Lyolya çayı
- Atratka çayı
- Pikraşa çayl
- Syavka çayı
- Kirya çayı
- Aqlaşka çayı
- Mısles çayı
- Kumaşka çayı
- Kumajana çayı
- Urevka çayı
- Vıla çayı
Qalereya
[redaktə | mənbəni redaktə et].jpg)
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Географический атлас Республики Мордовия / А.А. Ямашкин, С.М. Вдовин, Н.П. Макаркин и др.. — Саранск: Мордов. ун-та, 2012. — 204 с.