Jump to content

Rikas nin liwanag

Baguhon an mga link
Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya

Rikas nin liwanag sa vacuum, na lakop na nangangahulogan c, sarong unibersal na pisikal na dayaday na pantay-pantay nanggad sa 2999,792,458 metro kada segundo (mga 300,000 kilometres lambang ikaduwang distrito; 186,000 milya por ikaduwa; 671 milyon miles per hono).sa espesyal na teoriya nin pagsaysay, an c iyo an pinakagilid para sa rikas kan bagay o enerhiya (asin kun siring ano man na senyal na may darang impormasyon) puedeng magbiahe paagi sa espasyo.

gabos na klase nin rabersiang elektromagnetiko, kaiba an naheheling na liwanag, nagbibyahe sa rikas kan kaliwanagan. sa dakol na praktikal na katuyohan, an liwanag asin iba pang mga alon nin elektromagnetiko garo baga magpapalakop nin biglang paglakop, alagad para sa halawig asin sensitibo nanggad na sokol, an saindang dai masokol na rikas igwa nin risang marhay na epekto. ano man na bitoon sa Daga kaidto pang haloy nang panahon, kaya an mga tawo nag - aadal kan kasaysayan kan uniberso paagi sa pagheling nin hararayong bagay. nakikipag - olay sa hararayong lugar, iyan puedeng magtao nin mga minuto sagkod oras tanganing magbiahe. pagkuenta, an rikas nin liwanag iyo an nagbubugtak kan pinakadikit na pagkaatraso sa komunikasyon. rikas nin liwanag puedeng gamiton sa panahon kan mga sokol na eroplano tanganing makakolsok nin hararayong distansia pasiring sa sobra kalangkaw na pagkaeksakto.

ole Rømer enot na nagpaheling kan 1676 na an liwanag dai nagbibiahe nin labi - labing kaogmahan paagi sa pag - adal kan garo baga paghiro kan bulan ni Hupiter na Io. mas eksaktong sokol kan rikas kaiyan nangyari sa suminunod na mga siglo. sarong papel na ipinublikar kan 1865, si James Cler Maxwell nagproponer na an liwanag detemamantikong alon asin, kun siring, nagparabyahe sa rikas c. Kan 1905, ipigbugtak ni Albert Einstein na pirming burokon an dalagan nin ilaw may koneksion sa anoman na institute nin pagsasambit asin independiente sa aksyon kan sirang light. [1][2]pig'oogid an mga resulta kan pagbungsod na idto paagi sa pagdeklara kan teoriya nin relativo asin, sa paggibo kaini, ipinahiling niya na igwang pagkarebeliyon an parametro sa luwas kan konteksto nin liwanag asin electronnetismo.

ole Rømer enot na nagpaheling kan 1676 na an liwanag dai nagbibiahe nin labi - labing kaogmahan paagi sa pag - adal kan garo baga paghiro kan bulan ni Jupiter Io. mas eksaktong sokol kan rikas kaiyan nangyari sa suminunod na mga siglo. sarong papel na ipinublikar kan 1865, si James Cler Maxwell nagproponer na an liwanag detemamantikong alon asin, kun siring, nagparabyahe sa rikas c. Kan 1905, ipigbugtak ni Albert Einstein na pirming burokon an dalagan nin ilaw may koneksion sa anoman na institute nin pagsasambit asin independiente sa aksyon kan sirang light. [3][4]pig'oogid an mga resulta kan pagbungsod na idto paagi sa pagdeklara kan teoriya nin relativo asin, sa paggibo kaini, ipinahiling niya na igwang pagkarebeliyon an parametro sa luwas kan konteksto nin liwanag asin electronnetismo.

daing pakundangan na mga parti asin perttuation people, arog baga kan hagrvitational alon, nagbibiahe man sa rikas nin pag - oltanan nin kaha. siring na mga parti asin alon nagbibiahe sa oras ano man an hiro kan ginikanan o dai pagkakataraman kan nagmamasid. mga parti na may daingzero relash masaker puedeng maparikas sa pagdolok nin c alagad nungkang makaabot dian, gurano man iyan kaangay kan kamugtakan kun saen sinosokol an saindang rikas. mga espesyal asin heneral na teories nin relatyensiya, interrentasyon espasyo asin panahon asin nagluwas man sa bantog na lebel kan equianciang masaker, E = mc2.[5]

ibang kaso, an mga bagay o alon tibaad garo na sana nagbibiahe nin mas marikas kisa sa liwanag (e.g., kabtang kan velocidad nin mga alon, itsura nin nagkapirang halangkaw na astronomikong bagay, asin partikular na epekto kaiyan). paghiwas kan uniberso nasasabotan na nakalalabi sa rikas nin liwanag kisa sarong pagdolonan.

rikas kun an ilaw naproprodyusir sa paagi kan mga silag na materyales, arog baga nin salming o ayre, kulang pa sa c; siring man, an dalagan kan elektromagnetikong alon sa alambreng kwarta mas maluway kisa ki c.An ratio sa pag'oltan kan c asin kan marikas na v na kun saen an liwanag naglilibot sa sarong materyal inaapod na refractive index n of the material (n = c/v). , para sa naheheling na liwanag, an refictibong indise nin salming tipikong mga 1.5, na nangangahulogan na an ilaw sa powater sa c/1.5 ≈ 200000 km/s (124000 mi/s) an rakto kan indesia nin aire para sa nahihiling na liwanag mga 1.0003, kaya an rikas nin liwanag sa ayre mga 90 km/s (56 mi/s) kilometros/s (56 m/is) mas maluway kisa c

Halaga nin Numerikong mga bagay, ideya, asin yunit

[baguhon | baguhon an source]

rikas kan liwanag sa vacuum parati kahulogan nin suwestyon na c, ta "kontante" o an mga eceritang Latin (na boot sabihon 'mga pandereta'. 1856, Wilhelm Edukar Weber asin Rudolf Kohlrausch naggamit nin c para sa iba pang danay na pagpahiling kan huri tanganing pantayon an √2 beses bilang rikas nin liwanag sa bakuna. historiya, piggamit an simbolong V bilang alternatibong simbolo para sa rikas kan liwanag, na pinabisto ni James Cler Maxwell kan 1865. 1894, binago ni Paul Drude an mga teksto na may modernong kahulogan. Einstein naggamit nin V sa saiyang orihinal na mga papel sa Aleman-Ingles dapit sa espesyal na relativo kan 1905, alagad kan 1907 siya naghubò sa c, na kaidto nagin nang estandarteng simbolo para sa rikas nin liwanag.[6][7]

beses an mga c ginagamit para sa rikas nin alon sa ano man na materyal na medyo, asin c0 para sa marikas na liwanag sa vacuum. [8]subskripsiyong ini, na pig-aatendiran sa opisyal na literaturang SI, igwa nin parehong porma arog kan konektadong elektromagnetikong mga danay: μ0 0 para sa bakanteng permetable o magnetika,ε0 para sa vacuum permeability o element centeric restirs, asin Z0 para sa impedensiya nin libreng espasyo. [9]gagamit an artikulong ini nin crush para sa rikas kan liwanag sa vacuum.

Gamit asin mga sistema nin yunit

[baguhon | baguhon an source]

kan 1983, an pirming c naikahulugan sa International System of Units (SI) bilang eksaktong 299792458 m/s kan segundo.  sa paggamit kan halaga nin c, saka tamang sukol kan ikaduwa, an saro puedeng magbugtak nin pamantayan para sa memera. [10]panlemensyonal na pisikal na danay, an numerikong halaga nin c iba man sa manlaen-laen na sistemang yunit. , sa mga yunit nin imperyo, an rikas kan liwanag mga 186282 kilometro kada segundo, o halos 1 metro por nanosecond

mga sanga nin pisika na kun saen an c parati nagluwas, arog kan yaon sa relatity, usong gamiton an sistema nin natural na unit nin sukol o an sistemang panheomiyang yunit kun sain may c= 1. [11][12]inagamit an mga yunit na ini, dai malinaw na naglataw an clication huli ta bakong apektado kan dakol o pagkabaranga nin 1 an resulta.  yunit nin ilaw kaini- per segundo katakin pa, dawa dai na.

Pundamental na kabtang sa pisika

[baguhon | baguhon an source]

rikas kun saen nagproprodyusir nin liwanag sa vacuum independiente pareho kan aksyon kan paghahalean nin alon asin kan pagka-iirikan na estilo nin pagsambit kan paramasid. [Note 1]pag'arit na ini kan rikas nin liwanag ipigdantolin ni Einstein kan 1905, pakatapos mamotibar kan teoriya ni Maxwell nin elektromagnetismo asin an kakulangan nin ebidensyang naghiro laban sa masumaridong arether; poon kaidto dagos-dagos ining kumpirmado nin dakul na mga eksperiyensiya. [13][14][Note 2]sanang berepikaron an eksperimental na an duwang-dalan na rikas nin liwanag (halimbawa, poon sa sarong pinaggikanan pasiring sa salming asin balik naman) kumindependienteng pag'ogidan, huli ta imposibleng makasukol sa saro-sarong marikas na dalagan nin ilaw (arog halimbawa, gikan sa gikanan paduman sa harayong nota) kun mayo man nin kombension kun paano matchsa ginikanan asin dapit sa nadiskubre dapat ipisyo. , paagi kan pag'ampon sa Einstein na sichronisasyon para sa relo, an saro-sarong rikas nin liwanag nagigin pantay-pantay sa duwang dalan na dalagan nin ilaw susog sa pakahulogan. [15][16]espesyal na teoriya nin relativo pig'oogid an mga resulta kaining pagkakairiba sa chateng may aspeto na an mga ley kan pisika pareho man sana sa gabos na intiural na elemento nin pagsasambit. [17][18]sarong resulta iyo na an click iyo an rikas kun saen kaipuhan na magbiahe sa vacuum an gabos na daing kaagid na mga parti asin alon, kaiba an liwanag.

γ starts at 1 when v equals zero and stays nearly constant for small v's, then it sharply curves upwards and has a vertical asymptote, diverging to positive infinity as v approaches c.
bagay na Lorentz ⁇ sarong trabaho nin pagigin direkta. poon ini sa 1 asin minadolok nin infinder mantang paparani si v.  

espesyal na pag - estorya igwa nin dakol na kontra sa opinyon asin eksperimentaryong pagpatunay. [19]digdi an pag - orog nin masa asin enerhiya (E = mc) 2, halawig na kontrata (mga bagay na nagkukulang sa mga harong), asin luway - luway na minabolos an panahon (na mas marikas an dalagan kan relo). [Note 9]bagay na ⁇ paagi kaiyan an paglawig nin kontrata asin panahon dilado midbid bilang an dahelan kan Lorentz asin itinatao kan γ = (1 − vPlantilya:I sup/cPlantilya:I sup)−1/2, kun saenva an rikas kan sarong iyan.  pagkakaiba kan '⁇' hali sa 1 iyo an kinakaipuhan para magrikas na gayo kisa c, arog baga kan kadaklan na pangaroaldaw na rikas - kun sain espesyal na relatence ini gamit an pag-idulot nin Galileaan - alagad minalangkaw iyan sa mga raxistic speks asin diverges to infininess bilang v. Halimbawa, sarong panahon na pigkulasyon nin x86 k).            kaiyan, an panahon na nakakaubos nin γ = 10 minalataw sa 99.5% kan rikas nin liwanag (v = 0.995 c).     

mga resulta nin espesyal na relatibidad pwedeng masoon paagi sa pagtrato sa espasyo asin panahon bilang sarong unied power na inaapod na spacetime (na may clating fount kan sistema pang-eket system asin oras), asin kaipohan an pisikal na teorya minapano nin sarong espesyal na simetriko na inapod Lorentz invariance, na an matemmatikong porma igwa kan parametro. Larz isacys, pockyics, oceancipentplikar of themant) and talictions, iports, outarys, irontics, orthing trumences, ocentry of the mounchness, spirituvitys, occrosus, ophrairies, ocainments, othous, "kadinces, otherd chrody".   [20]siring, an pametrong cleabe igdi sa modernong pisika, na nagluluwas sa dakul na konteksto na dai man ngane nagin malinaw.  , an pankagabsan na pagsaysay nin mga prediksion na an c iyo man an rikas na grabidad asin panriribok na alon, asin an pag - obserbar sa garo baga nakaoogmang marhay na mga alon kaoyon kan hulang ini.  [21][22]mga bakong tradisyunal na porma nin pagsambit (guritasyonmenteng pakurso na espasyo o pinaparikas na mga katagang pambaybay), an lokal na rikas kan liwanag danay asin pantay-pantay sa c, alagad an dalagan nin ilaw pwede laen man sa sipon kun sukol gikan sa sarong harayong pinakatina'dan na pagsasambit, depende sa kun paano pigdupirme an mga sokol pasiring sa rehiyon.  [23]

pankagabsan ipinamumugtak na an pundamental na mga dayaday arog baga kan c igwa nin kaparehong halaga sa bilog na panahon nin espasyo, na nangangahulogan na dai sinda nagdedepende sa lugar asin mayo sindang pagkakalaen.  siring, isinuherir sa manlaenlaen na teoriya na an rikas nin liwanag tibaad nagbago sa paglihis nin panahon. [24][25]nin nakuang dai mapagdududahan na ebidensia sa siring na mga pagbabago, alagad nagdadanay iyan na tema kan nagpapadagos na pagsiyasat.

pamugtak man kan kadaklan na an rikas nin liwanag amotiko, na boot sabihon iyan igwa nin kaparehong halaga maski pa saen na direksion kun saen ini sinusukol. mga pagmasid kan pag'uuma hale sa enerhiya nuklear nagsusunsuas bilang sarong trabaho kan orientasyon kan empritong nukleyar sa magnetikong umang (hilingon an Hughes-Drever experiment), asin nin panggakot na oppenstikal na resonador (nahihiling an mga eksperimentong Resonotor) nagkaag nin makusit na limitasyon sa posibleng duwang-dalan na anisotropy

Maluya an rikas sa pag - ayuno

[baguhon | baguhon an source]

sa espesyal na pagsaysay, an enerhiya nin sarong bagay na may rest mass m asin rikas na v itinatao kan ymc2, kun saen an libro ni Lorentz iyo an pinakahulugan sa itaas. pelente v, pwedeng pantay-pantay kan saro, na minalangkaw sa bantog na E = mc2 pormasyon para sa mass. bagay na y nagigin simple mantang minadolok sa c, asin iyan mangangaipo nin igong enerhiya tanganing iparikas an sarong bagay na may gabat sagkod sa rikas kan liwanag.  rikas nin liwanag iyo an pinakaitaas na sagkodan kan dalagan nin mga bagay na may positibong gabat nin pahingalo, asin dai makakabiahe nin mas marikas an indibiduwal na mga retrato kisa sa rikas nin liwanag. [26]pinatutunayan sa dakol na pagbalo nin relatibistikong enerhiya asin puwersa.

Three pairs of coordinate axes are depicted with the same origin A; in the green frame, the x axis is horizontal and the ct axis is vertical; in the red frame, the x′ axis is slightly skewed upwards, and the ct′ axis slightly skewed rightwards, relative to the green axes; in the blue frame, the x′′ axis is somewhat skewed downwards, and the ct′′ axis somewhat skewed leftwards, relative to the green axes. A point B on the green x axis, to the left of A, has zero ct, positive ct′, and negative ct′′.
aski an A na naenot sa B sa pulang kasiyahan, durungan na si B nasa berdeng kamugtakan, asin nagsusunod sa B sa asul na pagkawing.    

dakul an, imposible para sa mga senyal o enerhiya na makabiyahe nin mas marikas kisa ki c. Sarong argumento ini minasunod gikan sa kontra-intitikong impluwensya kan espesyal na relatyensiya na inaapod bilang disperensya nin pagiging syudad.  an distansiang kadikit sa pag - oltanan nin duwang pangyayari na mas dakula pa kisa kan panahon na iyan duminakol huli ta alas kwa kun siring may mga grupo nin pagsambit na dian naenot si A B, iba pang nasambitan ni Bi bago an A, asin an iba pa kaiyan durungan.        resulta, kun may nagbibiahe nin mas marikas kisa sa c paryente na bakong kombenyente an pagkasambit dian, iyan mabiahe paatras pag - abot nin panahon na konektado sa ibang bagay, asin babalgahon an pagigin daing isip. siring na pag'oogid, pwedeng mahiling an sarong "effect" bago kaini an "ka". [Note 10][27]siring na pagbalga sa pagiging daing kamanungdanan dai pa noarin man irinekord, asin maresulta sa mga masakit paniwalaan pero totoo arog kan tachyonic antitelephone.

Pag-ayunong obserbasyon asin eksperiyensya

[baguhon | baguhon an source]

mga situwasyon na dian tibaad garo baga mas dakula iyan, enerhiya, o senyal nin impormasyon sa rikas kan biahe kisa c, alagad dai.  , arog kan ipinaliliwanag sa proporsyon nin liwanag sa sarong kabtang na katekulahan sa ibaba, an dakol na tada - alon puedeng labi kisa c. An parteng sinasamba ni -rays paagi sa kadaklan na salming puwedeng regular na masobrahan nin mga likero, alagad dai nagdedeterminar kun arin na klase nin velocidad an nagtatao nin impormasyon. 

an sarong laser badsa napadpad tolos sa harayong bagay, an lugar nin liwanag pwedeng maghiro na mas marikas kisa c, maski ngane pig'atraso an enot na hiro kan digta huli ta kun panahon kaipohan magian magpasiring sa harayo pasakat sa rikas c. Alagad, an solong pisikal na entri na naghihiro iyo an lasta asin su mga tinarakan na ilaw kaini, na nagbibiyahe haleng marikason na kwarta poon lalake pasiring sa manlaenlaen na posisyon kan lantad.    kaiyan, an anino na pinopromosyon sa sarong harayong bagay puedeng gibohon tanganing humiro nin mas marikas kisa mga paksa, pakatapos nin pagkaatraso pag - abot nin panahon.  [28]paano man dai mas marikas na nagbibiahe kisa sa liwanag an ano man na bagay, kosog, o impormasyon.[29]

rikas nin pagbabago sa distansia kan duwang bagay kun dapit sa arin man na duwa an naghihiro (an saindang pantapos na rikas) tibaad igwa nin halaga sa sobrang c. Alagad, dai ini naglaladawan sa dalagan nin ano man na sarong bagay bilang sokol sa saro sanang estruktura. [30]

nagkapirang epekto nin kulatum garo baga ipinaaabot sa panale asin kun siring mas marikas kisa c, arog kan nasa masakit paniwalaan na EPR. sa halimbawa an mga estado nin kuwento kan duwang parti na puedeng ibod. sa arin man kan mga partikulator, nag-eeksister an mga ini sa sarong superposisyon nin duwang estado nin kustum. isusuway an mga partikula asin naoobserbaran an sarong estado kan particle, determinado an iba pan estadong pu'ngaw sa kinàban. , imposibleng makontrol kun arin na orasan an enot na particle pagmasdan ini, kaya dai ikapaabot sa paaging ini an impormasyon.

pang epekto sa quantum na naghuhula paglataw nin mas marikas-marikas na rikas iyo an inaapod na Hatan garo: sa irarom nin nagkapirang kamugtakan kaipuhan an panahon para haros partikula sa pagpindot paagi sa sarong barrio, anoman an kahibogan kan ulang. [31][32]puedeng magbunga nin haros parti na minabalyo sa dakulang siwang na mas marikas kisa liwanag. siring, mayo nin impormasyon na puedeng ipadara gamit an epektong ini.

inaapod na superluminal moven hinihiling sa mga seguradong astronomikong bagay, arog kan relatibistikong jets of radio galexies and quasars. [33]siring, an mga jet na ini dai naghihiro sa rikas nin liwanag: an garo baga pambihirang paghiro sarong epekto kan mga bagay na nag - aabante harani sa marikas na dalagan nin liwanag asin nagdadangadang sa Daga bilang pagrikas pasiring sa linya nin pagheling: huling mas haloy nang hinale an ilaw kun orog pang pinahiwas an suba tanganing makaabot sa Daga, an panahon sa duwang kasunod na obserbasyon katimbang nin halawig na oras sa tahaw kan insttans na pinapahalean kan kinag.

eksperiyensiya kan 2011 kun sain namasdan an mga neutrino tanganing makabiyahe nin mas marikas kisa sa liwanag huli sa eksperimental na sala.

Palakop nin liwanag

[baguhon | baguhon an source]

klasikong pisika, an liwanag sinasabing sarong klaseng elektromagnetikong alon. klasikong pahubo' kan lantad elektromagnetiko sinasabing mga equasyon ni Maxwell, na naghula na an rikas c na may de koryenteng alon (arog baga nin ilaw) proporsyon sa vacuum konektado sa pinagdistribwir na kakayahan asin industate nin bakuna, kun iba man inaapod na electric constant ε0 asin sa mamantikong pirming harayáko. 

modernong quantum pisika, an dagang elektromagnetiko sinasabing teoriya nin colectum eledynamics (QED). teoriyang ini, an liwanag ilinaladawan kan pundamental na mga paliwanag (o quanta) kan langtad nin elektromagnetiko, na inaapod photos. QED, an mga retrato daing kaagid na particle asin sa siring, sono sa espesyal na pagsaysay, sinda nagbibiahe kun dapit sa rikas nin liwanag sa vacuum.

- orolayan an mga dagdag na detalye kan QED kun saen pinag - olayan an retrato. siring na teoriya, an rikas kaiyan madepende sa pagkaparate kaiyan, asin kun minsan an daing ontok na marikas na c nin espesyal na pagsaysay iyo an magigin pinakaitaas kan dalagan nin liwanag sa vacuum.  [34]pagkakalaen kan rikas nin liwanag na may pagkapara an naobserbaran sa masakit paniwalaan pero maaser na pagsiyasat, na nagbubugtak nin estriktong mga limitasyon sa masa kan retrato. [35]limitasyon na nakua depende sa modelo na ginamit: kun an dakulaon na retrato ilinaladawan kan Proca theory, an eksperimentong itaas para sa masa kaiyan mga 10 gramo; kun an photosn masaker pinoprodusir nin sarong mekanikong Higschanismo, bakong gayong matarom an grado kan pag - eksperimento, m ≤ 10−14 eV/c2 (roughly 2 × 10−47 g).

saro pang dahelan na an rikas nin liwanag laen sa pagkaparate kaiyan iyo an dai pakaaplikar kan espesyal na pag - eksister tanganing iaplikar sa saraditon na timbangan, siring sa ihinula nin nagkapirang isinusuherir na teoriya nin grabidad. 2009, an obserbasyon kan gamma-ray nagbungsod kan GRB 090510 mayong nakuang ebidensya sa pagdepende nin photos run planve dapit sa enerhiya, na nagsuporta sa mga higot na kostrikto sa espesipikong mga modelo nin pang'oeter kun paano apektado an rikas na ini paagi nin retrato kan kusog para sa masrukot na pagdangadang pasiring na hiwas kan Planck scale

Sarong medya

[baguhon | baguhon an source]

medya, an liwanag sa parate dai nagpapalakop nin rikas na kapantay kan ku; dugang pa, laen - laen na klase nin alon nin ilaw an mabiahe kun manlaenlaen an dalagan. rikas kun saen an indibiduwal na mga kredo asin alon nin eroplano (sarong alon na nakapapano sa bilog na espasyo, na saro sanang framental) nagproprodyusir inaapod na kabtang kan velocidad vp.  sarong pisikal na senyal na may limitadong sokol (sarong pulbos nin liwanag) nagbibiahe sa laen man na rikas. kagabsan na sobre kan pulsong mga biyahe sa bolocity vg, asin an pinakaenot na parte kaini naglibot sa enotan na sentro nin pagloberiya. 

A modulated wave moves from left to right. There are three points marked with a dot: A blue dot at a node of the carrier wave, a green dot at the maximum of the envelope, and a red dot at the front of the envelope.
asul na dota naghihiro sa rikas kan mga girison, an kabtang velocidad; an berdeng tanga minapahiro gamit an dalagan kan sobre, an grupo bilovater; asin an pulang titik minabalyo na may marikas na pag - abante kan pangenot na parte kan pulbos, an atubangan na pagsamba.

an pagkakalaen sa pagdeterminar kun paano nagbibiahe pasiring sa sarong materyal o hale sa laen - laen na materyales an alon nin liwanag. ini narepresentar sa paagi nin refractive index. sarong materyal tinatawan nin kahulogan bilang rata nin c sagkod sa kabtang na velocity vp sa materyales: mas darakulang pagkakaimbento nin refyon an nagpaparisang bakong gayong marikas.  an rerereclutibong indese nin sarong materyal puedeng depende sa pagkalangkag, kosog, polarisasyon, o direksion nin proporsyon; sa dakol na kaso, puede ining itratohon bilang materyal-dependete pirmi. refractive na indese nin ayre pwedeng mga 1.0003. [36]Denser media, arog baga nin tubig, salming, asin brilyante, igwa nin nakaremedyong mga indese na nasa palibot kan 1.3, 1.5 asin 2.4, sa katuyohan na maheling an liwanag. [37][38][39]eksotikong materyales arog kan Bose-Einstein na condenado harani sa absolutong zero, an epektibong rikas nin liwanag pwede sanang pirang metro kada segundo. , ini nagrerepresentar nin pag'aayos asin pagka-raborasyon pa kaamayan kan mga atomo, siring man sa gabos na mas maluway-amay an dalagan sa materyal na importansya. sarong sobrang halimbawa nin magian na "nag-eebebyon" sa bagay, duwang independenteng grupo nin mga pisiko an nagsabing nagdadara nin ilaw sa sarong "bilog na restoran" paagi kan pagpasar kaini sa sarong Bose-Einstein condensidensya kan elementong rubidium. , an popular na paglaladawan kan liwanag "nasugad" sa mga eksperiyensiyang ini minapanungod sana sa magian na pagkasaray sa mariribok na estado nin atomo, dangan pigre-esbre sa arobitraly upensya sa huri, siring kan napukawan nin ikaduwang laser pule. panahon na ini "naghihingagdan", bako na ining liwanag. arog kaining klase nin paghahayop heneral na mikrospikong totoo sa gabos na transparent media na "maluway" an rikas kan liwanag.

mga silag na materyales, an refirctive index sa pangkagabsan mas dakula kisa 1, boot sabihon na an kabtang na velocidad bakong gayong malinaw ki c.Sa ibang materyal, pwede para sa rekadong indesilo ngane magin saradit pa kisa 1 para sa nagkapirang pagkakainistorya; sa iba man na eksotikong materyales posible ngani mangyari na nagigin negatibo an idemnisa nin pagremosyon.  [40]kahagadan na an katugmaran dai man lapason nagpaparisa na an tunay asin imaheng mga parte kan nagagadan nin dayaday sa anoman na materyal, katumbas igdi an indese nin refraksion asin sa pagkaka nagkakakoro-ibang pan'arityo, pinagtakod kan relasyon Kramers-Kronig. [41][42]praktikal na mga termino, nangangahulogan ini na sa sarong materyal na may refractive index na dai pang 1, an alon tolos - tolos na matakma.

sarong pulbos na may iba-ibang grupo asin kabtang velocities (na nangyayari kun an parteng boro'otro bakong pareho sa gabos na pagkarugba kan ulse) nageestar sa lawig nin panahon, proseso na inaapod na dispersion. nagkapirang materyales igwa nin pambihira kahamakan (o pati zero) na grupo para sa magian na mga alon, sarong pangyayari na inaapod maluwayon an liwanag.[43]kabaliktaran, mga velocidad na labi sa c, pinagproponer kaidtong 1993 asin nagibong eksperimento kan 2000. [44]na posible pa ngani para sa grupo na magin daing sagkod o negatibo, na an mga pulbos nagbibiahe nin labi - labing kaogmahan o baliktad kun minsan.

siring, mayo sa mga opsion na ini an mas marikas na nakakapagpaabot nin impormasyon kisa kan c. Imposibleng magpadara nin impormasyon na may liwanag na minabugsok nin ano man na mas marikas kisa rikas kan kaenot - enoteng kabtang kan pulbos (an biyong pagsamba). papahiling na ini (sa ibang aspeto) pirming pantay-pantay sa pag c

ng an sarong parti dae magbyahe sa paagi nin kasyahan na mas marikas kisa kan kabtang na velocidad nin liwanag sa medya (pero pa daw This fraway kisa c). an sarong nakasantiyang particle ay ginigibo ini sa dielementikong materyal, naiibá an elektromagnetikong katumbas nin kaningous flame, inaapod na Cherenkov radition.

Praktikal na mga epekto nin pagigin daing sagkod

[baguhon | baguhon an source]

rikas nin liwanag iyo an pagrelehe sa mga komunikasyon: an saro-sarong pasakat asin bilog na panahon nin alimpoy mas dakula kisa zero. aplikado poon sa saradit sagkod sa astronomikong timbangan. ibong na lado, an nagkapirang pamamaagi minadepende sa marikason na rikas nin liwanag, halimbawa sa hararayong sokol.

Saradit na timbangan

[baguhon | baguhon an source]

mga komputer, an rikas nin liwanag nagbubugtak nin limitasyon sa kun gurano karikas na ikapadara an impormasyon sa pag - oltanan kan mga paraproseso. an sarong parada nagpupunsionar sa 1 gahertz, an senyal puedeng magbiahe sana nin sagkod sa mga 30 reentimetres (1 piye sa saro sanang siklo na ginigibo, mas halipot pa ngani an distansiang ini poon kan mismo an inimprentang barko sa sirkito igwa nin nakaremedyo asin maluyang grado.  siring, an mga parapagirumdom dapat na idayupot sa lambang saro, saka magtuom nin gapak, pasaditon an pagkahuri kan komunikasyon, asin asikasohon kun may ginagamit sindang nag - aaragawan tanganing seguradohon na senyal iyan nin integridad. padagos na nagdadakol an mga kaorogmahan, sa kahurihurihi tibaad magin limitasyon kan rikas nin liwanag para sa panlaog na disenyo nin saro sanang kapsiyon.

Darakulang distansya sa Kinaban

[baguhon | baguhon an source]

pagtao na an eknasyo equtorial circumence of the Earth mga 40 075 km  asin idtong cles 300 000 kilometros/s, pinakahalipot na panahon para sa sarong pidaso nin impormasyon tanganing makabiyahe kabanga kan globo sa may ibabaw mga 67 mirindalan. mas halawig an panahon nin pag - oltanan kan liwanag sa optikal na awat (sarong silag na materyal) an aktuwal na transit time, sa sarong kabtang huli ta an rikas nin liwanag maluway paagi sa mga 35% pakuryenteng epekto, depende sa nakaremedyo kaining indeclusion n.A., bihira an diretsong mga linya sa panglobong komunikasyon asin nagdadagdag an oras kun minalampas an mga senyal sa elektronikong switches o signal regenerador.

ngani an distansyang ini sa kadaklan bakong mahalaga para sa kadaklan na aplikasyon, nagigin importante an kahugakan sa mga langtad arog kan halangkaw an kakayahan na pagnegosyo, kun saen hinihingoa nin mga negosyante na magkamit nin sadit sanang bentaha paagi sa paghatod kan saindang negosyo tanganing ribayan an pirang parte nin ikaduwang bagay antes pa nin ibang mannegosyo. , an mga negosyante nananakot sa microwave commune by traattics, huli sa bentaha kan pag - aberga nin radyo harani sa rikas nin liwanag paagi sa fibre optic may mas maluyang epekto sa optiko.

Liwanagan Asin astronomiya

[baguhon | baguhon an source]
The diameter of the moon is about one quarter of that of Earth, and their distance is about thirty times the diameter of Earth. A beam of light starts from the Earth and reaches the Moon in about a second and a quarter.
banaag nin liwanag an nagrerepresentar sa pagbiahe sa pag - oltanan kan Daga asin Bulan kan panahon na iyan nagigin dahelan tanganing humale sinda: 1.5 segundo pa man sa saindang kahulogan obital (surfface- to-sural). relatibong mga sukol asin pagsuway kan sistema Daga-Moon pinapadalan sa hiwas.

kaiyan, an komunikasyon sa pag - oltanan kan Daga asin espasyo bakong biglang nangyayari. nin halipot na pagkaatraso hale sa gikanan pasiring sa nag - aako, na nagigin mas risa mantang nagdadakol an distansia. pagkaatrasong ini makahulogan para sa daga komunikasyon sa pag - oltanan kan pagkontrol nin daga asin ni Apollo 8 kan iyan magin an enot na pinaturugahan na pan espasyo tanganing ilibot an Bulan: huli ta gabos na hapot, kinaipuhan na maghalat an istasyon nin pagpopogol sa natad kisuerra tolong segundo para sa simbag na maabot.  [45]pagkaatraso kan komunikasyon sa pag - oltanan nin Daga asin Mars puedeng maglaen sa pag - oltanan nin lima may duwang polong minuto depende sa relatibong mga kamugtakan kan duwang planeta. resulta kaini, kun may maatubang na robot sa ibabaw kan Mars an sarong problema, dai iyan maaaraman nin mga tawong nagkokontrol kaiyan sagkod 5-20 minutos pakalihis kaiyan. kaipuhan pa an 5-20 minutos tanganing makabiahe hale sa Daga pasiring sa Mars.[46]

halawig an magigin epekto kan pag - ako nin liwanag asin iba pang senyal hale sa hararayong siudad na astronomiya. 13 bilyon (13x10)9 na taon bago magpasiring sa Daga hale sa hararayong galaksia na naheling sa mga imahen kan Huble Ultra-Desep Field.  [47][48]mga retratong iyan, na dinadara ngonyan, nagbihag sa mga ladawan kan galaksia mantang an mga ini minalataw 13 bilyones na taon na an nakaagi, kan mayo pang sarong bilyon anyos an uniberso.  [47]bagay na an mas hararayong mga bagay garo baga hoben, huli sa daing sagkod na rikas nin liwanag, nagpapangyari sa mga astronomo na ponan an ebolusyon kan mga bitoon, galaksia, asin mismo kan uniberso

minsan an mga distansiang astronomiko ipinahahayag sa liwanag-taon, orog na sa popular na mga publikasyon asin media dapit na siensia [49]light-taon an distansyang rayo kan liwanag na naglilibot sa sarong taon nin Julian, mga 9461 bilyon kilometres, 5879 bilyones milya, o 0.3066 parsecs.   enterong pigurin, an sarong taon nin liwanag haros 10 trilyone o haros 6 na trillion na kilometro.   Proxima Centauri an pinakaharaning bituon sa Daga pagkatapos kan Saldang, nasa mga 4.2 na liwanag-taon naghahale.

Distansya sa pagsukol

[baguhon | baguhon an source]

mga sistemang Radar nagsusukol kan distansya sa target pag'abot kan panahon nagkukua nin ulat sa radyo-wave na magbalik sa radar antenna pakatapos mababanaag sa target:an harayo sa syudad kabanga kan enterong oras na naglangkaw paagi kan rikas nin liwanag. Global Positioning System (GPS) na nagreresibi nin distansia sa GPAS satelayt basado kun gurano kahaloy kaipuhan an sarong radio signal tanganing makaabot hale sa kada statan, asin gikan digdi kinarkulo kan kag - ako an posisyon. ta an liwanag nagbibiahe nin mga 300 000 kilometres (186 000 mi) sa saro sanang segundo, seguradong eksakto nanggad an sokol na ini kan saradit na fraction na iyan nin ikaduwa. Lunar Laser Ranging experment, radar astronomiya asin an Deep Space Network dinedeterminaran an mga rayo sa Bulan, planeta asin pang espasyo, sosog man sa pagsukol kan enterong panahon na transit.

Pagsukol

[baguhon | baguhon an source]

Manlaenlaen an paagi tanganing madeterminaran an halaga nin c. Sarong dalan iyo an pagtimbang kan aktuwal na rikas kun saen nagprobukang liwanag, na puedeng gibohon sa manlaenlaen na lugar na may astronomiya asin Daga. pwede man na madeterminaran an mga c hale sa ibang pisikal na ley kun saen ini nagluwas, halimbawa, paagi sa pagdeterminar kan pamantayan kan elektromagnetikong dayaday ε0 asin μ0asin paggamit kan relasyon ninda sa c. Historicalmente, nakua an pinakatamang resulta paagi nin suway na pagdeterminar kan pagkakaingin asin pagka'arabagi nin liwanag beam, na an saindang produkto pantay-pantay sa k.Ini naglaladawan sa mas detalye sa "Interferometry"ng seksyon sa ibaba.

1983 an metro tinawan kahulogan na "an lawig kan dalan nagparalibot sa liwanag sa vacuum durante nin panahon na pag'oltan In 1983 the metre was defined as "the length of the path travelled by light in vacuum during a time interval of 1⁄299792458 of a second" renipiste an halaga kan rikas nin ilaw sa 2999248 m/sep asion, siring kan sinasabing nasa ibaba.  [50]resulta, an tamang mga sokol kan rikas nin liwanag nagbubunga nin eksaktong pakarealisar sa yerno imbes na sarong daing kasalasalang halaga na c.

Astrononikong mga sokol

[baguhon | baguhon an source]
kamit kan rikas nin liwanag na ginagamit an ekolohiya ni Io paagi ki Jupiter

espasyo sa luwas kombenyenteng lugar tanganing sokolon an rikas nin liwanag huli sa dakulang hiwas kaiyan asin haros sangkap na bakante. tipikong paagi, an saro nagbubugtak kan panahon na kaipuhan tanganing mabagtason nin liwanag an nagkapirang distansia sa Sistema Solar, arog baga kan radius kan orbita kan Daga. historya, an siring na mga sukol pwedeng gibohon pantay-tama, kun ibabaing sa eksaktong lawig kan nasambit na distansya bisto sa mga yunit nin Daga.

Ole Christensen Rømer naggamit nin astronomikong sukol tanganing gibohon an enot na konsekular na pagkalkulo kan rikas nin liwanag kan taon 1676. [51][52]an daga sinosokol, mas halipot an mga peryodo nin bulan na naglilibot sa sarong harayong planeta kun nagdadangadang na an Daga sa planeta kisa kan panahon na iyan mabawi na liwat kan Daga. distansyang agi-agi nin liwanag hale sa planeta (o an bulan kaini) pasiring Daga mas halipot kun an Kinaban yaon na sa punto kan orbita kaini na pinakaharani sa planeta kaini kisa pag nasa pinakaporo an daga hanggang habagatan, an pagkakaiba sa harayo iyo an diametro kan otoridad kan Earth palibot kan Saldang. namamasdan na pagbabago sa orbital na peryodo kan bulan resulta kan pagkakaiba kan panahong ini mina-esbwer sa mas halipot o halawig na distansya. o ni Rømer an epektong ini sa kalaoglaogi kan pinakahararom na bulan nin Jupiter Io asin nagtulod iyan na kaipuhan nin liwanag 22 minutos tanganing makabalyo sa diametro kan orbita kan Daga.

A star emits a light ray that hits the objective of a telescope. While the light travels down the telescope to its eyepiece, the telescope moves to the right. For the light to stay inside the telescope, the telescope must be tilted to the right, causing the distant source to appear at a different location to the right.
palaad sa liwanag: An ilaw hale sa harayong gikanan minalataw na gikan sa laen - laen na lugar para sa pagbalyo nin teleskopyo huli sa daing sagkod na rikas kan liwanag.

saro pang paagi iyo an paggamit kan pagkaigwa nin liwanag, na nadiskobre asin ipinaliwanag ni James Bradley sa ika - 18 siglo. [53]epekto kaini resulta kan dugang pang liwanag na hale sa sarong harayong gikanan (arog nin bitoon) asin pagigin berde kan nagmamasid kaiyan (hilingon an digram dapit sa too). siring, naheheling nin sarong naghihirong nagmamasid na an liwanag gikan sa medyo laen na direksion asin bilang resulta naheling nia an ginikanan kan posisyon kaiyan na iba man hale sa orihinal na katongdan. an pagdirehir sa velocidad kan Daga padagos na nagbabago mantang naglilibot sa Saldang an Kinaban, huli kaini nagigin garo baga nasa palibot an kamugtakan nin mga bitoon. sa anular na pagkakaiba sa posisyon nin mga bitoon (makasa Ingles 20.5 arkseconds) Pwedeng maipahayag an rikas kan liwanag kun manungod sa velocidad kan Daga sa palibot kan Saldang, na paagi sa aram na lawig nin sarong taon pwedeng liwaton sagkod sa panahon na kaipuhanon tanganing makabiyahe gikan sa Subangan pasiring sa Kinaban. [54]1729, ginamit ni Bradley an paaging ini tanganing makua na may mga 10210 beses na mas marikas sa orbita kan Daga (an modernong kabilangan 10066 na beses parikas) o, katimbang kaiyan, kaya kaipuhan nin liwanag 8 minutos 12 segundo tanganing magbiahe hale sa Saldang pasiring sa daga.

Oras nin mga pamamaagi nin teknik

[baguhon | baguhon an source]
sa ultimo asin pinakatamang panahon nin paglupad igdi, an Michelson, Pease and Faarson's 1930-35 na eksperimento naggamit nin roting salming asin sarong-mile (1.6 km) lawig kan kuartong bakante na binabagtasan kan ilaw beam nin 10 beses.  kahaman ini nin katotohanan na -11 km/s. 
A light ray passes horizontally through a half-mirror and a rotating cog wheel, is reflected back by a mirror, passes through the cog wheel, and is reflected by the half-mirror into a monocular.
kan Fieau aptaratus: Light sources Bam-espliting semi-transparent poyto Paghimo-paod kan ilaw amRemose pamamingTelescopic tube

sarong paagi nin pagsokol sa rikas kan liwanag iyo an pagsukol kan panahon na kaipuhan tanganing may maliwanagan na magbiahe pasiring sa salming sa harayo asin likod. an naggigibo nin prinsipyo sa likod kan mga eksperiyensiya niHippolyte Fizeauasin Léon Foucault.

sarong paagi nin pagsokol sa rikas kan liwanag iyo an pagsukol kan panahon na kaipuhan tanganing may maliwanagan na magbiahe pasiring sa salming sa harayo asin likod. an naggigibo nin prinsipyo sa likod kan mga eksperiyensiya niHippolyte Fizeauasin Léon Foucault.

metodo nin Foucault pigriribayan an cogwheel nin paitok na salming. ta an salming padagos na nag - aiitok mantang an liwanag nagbibiahe pasiring sa harayo nang panalmingan asin pabalik, naririsa an ilaw gikan sa nagraralapang salming sa laen man na anggulo kaiyan nin lihis pa dian. pagkakaiba na ini sa aloy, pwedeng makulong an bistong rikas nin pag'itok asin harayo sagkod sa harayong panalmingan kan dalagan nin liwanag. [55]kan grupo nin mga tinanom an kasangkapan na ini tanganing sokolon an rikas kan liwanag sa tubig nin aire, basado sa suhestion ni François Arago.

an paggamit nin mga oscillocopes na may panahon na resolusyon kan mayo pang sarong nanosecon, an rikas nin liwanag puedeng direktang sokolan paagi sa pag - iskedyul kan pagkaatraso nin ilaw hale sa laser o LED na naheheling gikan sa salming. metodong ini bakong gayo eksakto (paagi sa mga sala kan order nin 1%) kisa iba pang modernong pamamaagi, alagad kun minsan ginagamit ining eksperimento sa pag'aadal sa mga klase sa kolehiyo physics.

Mga dayaday na Electrontiko

[baguhon | baguhon an source]

opportansya sa pagdedebosyon kan c na dai direktang nakadepende sa sukol kan proporsyon nin elektromagnetikong mga alon iyo an paggamit kan relasyon sa tahaw kan ε0 asin kanvacuum permeability μ0 itinindog kan teoriya ni Maxwell: c2 = 1/(ε0μ0)  bakunang permiso pwede madeterminaran paagi sa pagsukol gana kakayahan asin mga dimensyon nin sarong kahawakan, mantang an halaga kan bakanteng permetable historikal na pigtalaan sa eksaktong4π×10−7 H⋅m−1sa pagtaong kahulogan kan ampere. ni Rosa asin Dorsey an paaging ini kan 1907 tanganing manompongan an halaga na 299710±22 km/skilometros/s. saindang metodo nagdepende sa pagkaigwa nin estandarteng yunit nin paglaban elektrikal, an "internasyonal na ohm", asin kaya limitado an katamaan kaini kun paano tinawan kahulogan an pamantayan na ini.

Basol sa Kaaraan

[baguhon | baguhon an source]
A box with three waves in it; there are one and a half wavelength of the top wave, one of the middle one, and a half of the bottom one.
pagigin bantog sa sadiri garo baga yaon na marhay

saro pang paagi na masukol an rikas nin liwanag iyo an independienteng pagtimbang kan frequency f asin alontagab na λ sa sarong de koryenteng alon sa bakuna. makukua c = fλ. halaga nin c sa paggamit kan relasyon na   sarong opsion iyo na turotimbangon an pagigin nasa isip nin matang pararesonador. bisto man an mga dimensyon kan sensibilidad pan'aki, ini pwedeng gamiton tanganing madeterminaran an alontagaan kan pag-aalap. 1946, itinugdas ni Louis Essen asin A.C. Gordon-Smith an pagkakatugmahan sa manlaen-laen na normal na modes nin microwave kan sarong mikrowaves na may eksaktong aram na dimensions. mga sokol inestablisar sa pagkaeksakto nin mga ±0.8 μm na ginagamit an mga gagihe na yaon paagi sa pag - oltanan kan panahon.  [56]pag'isog kan mga kino nabibisto sa geometry of the covity asin hale sa electromagnetic moory, an kaaraman dapit sa kairiba na pagkakaintriniktibo nagpangyaring makulong an rikas nin liwanag.

Essen-Gordon-Smitth resulta, 299792±9 km/s substanti medyo eksakto kisa kan nakukuang mga optikal na pamamaagi. [57]1950, an inotrong mga sukol ni Essen nagpatindog nin resulta kan 299792.5±3.0 km/s.

an pagpapahiling sa harong kan pamamaaging ini, gamit an microwave onle asin kakanon arog kan marshmaffs o mararine: kun hinale na an panribay-hira tangani na dai maghiro an pagkakan, lutoon kaini an pinakamarikas sa mga antigo (an mga punto na pa'no mahiling kan alon iyo an pinakadakula), kun saen ini mapoon na matunaw. distansya kan duwang siring na digta kabanga kan alon nin microwaves; paagi sa pagsukol kaini asin pagpadakul kan waling pagka'alumahad kan mikrowad (sa ngunyan ipinapahiling sa likod kan ove, ordinaryong 2450 MHz), an halaga nin c pwedeng makulong, "parateng may dai mababa sa root"

Interferometry

[baguhon | baguhon an source]
Schematic of the working of a Michelson interferometer.
interferometric na determinasyon sa lawig. wala: Nakapaooswag na pakikiaram; Tama: mapanlaglag na pag - olang.

pag - analisar saro pang paagi tanganing makua an makosog na paglakop nin elektromagnetikong radiasyon sa pagdeterminar kan rikas nin liwanag. konteenteng sukol nin liwanag (e.g. gikan sa laser), na igwang bistong pagkakata'lan (f), pigbabanga tanganing magsunod sa duwang dalan dangan pigsa-abo. [Note 14]sa pagliwat kan dalan mantang pinagmamasdan an paagi nin pakikiaram asin maingat na pagsokol kan pagbabago sa lawig, magigin determinado an pag - urong - sulong kan liwanag (λ). an rikas nin liwanag kinukunsia gamit an equation c = λf.  

an pagdatong nin teknolohiyang laser, ginamit an kompletong mga reperensia sa radyo para sa sokol kan pag - oltanan nin liwanag. [58]man an interferometric na determinasyon nin along-alon nagigin bakong gayong eksakto sa pagkahalakbang asin an mga eksperimento limitado nanggad sa pagkaeksakto kan halawig na pag'isog (~4 mm (0.16 in)) pul kan mga radiowaves. pagkaeksakto puedeng paoswagon paagi sa paggamit nin liwanag na mas halipot an alon, alagad nagigin depisil kun direktang sokolon an pagigin daing gayo naririsa kan liwanag. sarong paagi sa pag - atubang kan problemang ini iyo an pagpoon nin bakong gayong parateng senyal na dian eksaktong masosokol an pagkaparate, asin poon digdi luway - luway na signipisar an mas halangkaw na mga tanda kun saen an pagigin konektado sa orihinal na marka. an sarong laser puedeng ikasarat sa pagkaparate, asin an alon kaiyan puwedeng magin determinado na gamiton an pag - oltanan. [59]pamamaaging ini huli sa sarong grupo sa National Bureau of Standards (na kan huri nagin Nasyonal Institute of Calts and Technology). ninda iyan kan 1972 tanganing sokolon an rikas nin liwanag sa vacuum na may kadikit na kadaihan nin kasegurohan na 3.5×10−9

Kasaysayan

[baguhon | baguhon an source]

sa kapinonan kan modernong panahon, dai aram kun baga an liwanag naglilibot nin bigla o marikason na marikas. enot na halipoton na nasusurat na pagsiyasat sa temang ini yaon sa suanoy na Grecia. suanoy na mga Griego, intelektuwal sa Arabe, asin klasikong Europeo haloy na pinagdebatehan ini sagkod na an Rømer iyo an enot na nagkalkulo kan rikas nin liwanag. teoriya ni Einstein dapit sa espesyal na pagkonektar kan mga pangyayari nagsasabi na an rikas nin liwanag danay ano man an basehan nin saro. kaidto, an mga sientista nagtao nin mas dakol na eksaktong sokol.

Mga kasaysayan nin mga sukol na c (sa km/s)

[baguhon | baguhon an source]
<1638 , na sakop an mga langtrang mapagdududahan[60][61][62]: 1252 [Note 15]
<1667 ademia del Cimento, sakop an mga langterna mapagdududahan[62]: 1253 [63]
1675 ømer asin Huygens, bulan nin Jupiter 220000000[64][65] - 27% sala
1729 James Bradley, an pagkaigwa nin liwanag 301000[66] +0.40% na sala
1849 polyte Fisiau, mga ruedang pinahamis 315000[66] +5.1% sala
1862 éon Foucault, na nag - aiitok na salming 298000±500[66] - 0.60% sala
1907 asin Dorsey, M panahon na dai pa nag - aabot 299710±30[67][68] -280 pp na sala
1926 A. Michelson, na nag - aiitok na salming 299796±4[69] +12 pp na sala
1950 sen asin Gordon-Smith cavidad retador 299792.5±3.0[70] +0.14 pp na sala
1958 .D. Froome, radio interferometry 299792.50±0.10[71] +0.14 pp na sala
1972 askison et al., las interferometry 299792.4562±0.0011[72] - 0.0076 plusa
1983 -17 CGPM, na pakahulugan kan metro 299792.458 (exct) [73] , siring sa tinatawan nin kahulogan

Panginot na historya

[baguhon | baguhon an source]

Si Empedocles (mga 490-430 BCE) iyo an pinakaenot na nagpropose nin sarong teorya nin liwanag asin guminana na an ilaw may daing katapusan na rikas. [74][75]pagdanay nia an liwanag na iyan paagi sa sarong bagay, asin kun siring kaipuhan niang tawan nin panahon tanganing magbiahe. Aristotle nakiargumento, kabaliktaran kaini, na "an liwanag huli sa presensia nin sarong bagay, alagad bako ining hiro". [76]pag - introdusir ni Euclid asin Ptolemy kan teoriya nin bisyon na dian an liwanag hinale sa mata, sa siring nagpapangyaring maheling. asado sa teoriyang iyan, nangatanosan si Herron na an rikas nin liwanag seguradong daing katapusan huli ta minalataw tolos - tolos an hararayong bagay arog kan mga bitoon kun ibubukas nia an mata.[77]enot na mga pilosopong Islamiko kan primero uminoyon sa punto de vistang Aristoteano na an liwanag mayo nin rikas nin pagbiahe. 1021, ipinublikar ni Alhazen (Ibn al-Hayham) an Libro nin Otics, na kun saen siya nagpresentar nin serye nin mga argumento na pinapahale sa ekstrasyon kan bisyon bilang pag'onra sa ngonyan inaakong teoriya, na dian may liwanag hale sa sarong bagay pasiring sa mata. [78]an nagmotibar ki Alhazen na magproponer na seguradong marikas an liwanag, asin na mainaan an rikas nin liwanag, mantang nag - oorog sa mas mahibog na mga hawak. [76][79][80][80][81]nangatanosan na an liwanag awad - dagos na bagay, na an proporsyon kaiyan nagkakaipo nin panahon, dawa kun ini natatago sa mga sentido. [82]ika-11 siglo man, si Abū Rayhān al-Bīr nevernī nag'oyon na an liwanag may nakatalaan nin rikas sa dalagan, asin nagmamasid na mas marikas nanggad an pagdangadang kan ilaw kisa rikas nin tanog.

ika - 13 siglo, nangatanosan si Roger Bacon na an rikas nin liwanag sa aire bakong daing katapusan, na ginagamit an pilosopikong mga argumento na suportado kan pagsurat ni Alhazen asin Aristotle. [83][84]1270, ibinilang ni Witelo an posibilidad na magkaigwa nin liwanag sa marikason na rikas sa vacuum, alagad minaluway sa mas mahibog na hawak.

kapinonan kan ika - 17 siglo, si Johannes Keplor nagtubod na daing katapusan an rikas nin liwanag huli ta mayo iyan nin itinataong basang espasyo. René Descartes nangatanosan na kun an rikas nin liwanag daing sagkodan, an Saldang, Daga, asin Bulan maririsang dai magigin angay sa kamugtakan durante kan sarong magayonon na ekolohiya. Minsan ngani dai namamangno an argumentong ini kan kinokonsiderar an pagkaigwa nin oyon sa liwanag, an ikaduwa dai namidbid sagkod kan suminunod na siglo.) Mantang dai pa iyan naotob huli ta daing katapusan an siring na salang paghusgar, tinapos ni Descartes an rikas nin liwanag. [85]mga negosyante nag - isip na kun an rikas nin liwanag makuang daing katapusan, puedeng laglagon an bilog niang sistema nin pilosopiya. [86]ibong kaini, sa saiyang pagdebosyon kan ley ni Snell, ipinamugtak ni Descartes na an sarong klase nin aksyon na konektado sa liwanag mas marikas sa mahihiwas na media. [87][88]Pierre de Fermat kinua an ley ni Snell na ginagamit an kontrang suposisyon, mantang mas mahibog an medium na nagbibiyahe. diskutiran man si Fermat bilang pagsuportar sa daing sagkod na rikas nin liwanag.

Mga pagprobar sa enot na pagsukol

[baguhon | baguhon an source]

1629, si Isaac Beeckman nagproponer nin sarong eksperimento na dian an saro nagmamasid sa kilyab nin kanyon na nagpapabanaag nin salming mga un.6 kilometros an rayo.  1638, si Galileo Galileinagproponer nin eksperimento, na may garo baga paghihingakong ginibo iyan mga pirang taon bago kaini, tanganing sokolon an rikas kan liwanag paagi sa pag - obserbar sa pagkaatraso kan dai pa nakatatahob sa sarong langolo asin sa pakarealisar kaiyan medyo harayo. nia na mamidbid kun baga an biahe nin liwanag bigla o bako, alagad nagkonklusyon sia na kun dai man iyan gigibohon, seguradong sobra karikas pa ngani. [89][90]1667, an Academia del Cimento nin Florence nagbareta na ginibo kaiyan an eksperimento ni Galileo, na may mga sarong milya an pagkasuway kan mga kuta, alagad mayong nag - atrasong naheling.  [91]aktuwal na pagkaatraso kan eksperimentong ini mga 11 microseconds.

A diagram of a planet's orbit around the Sun and of a moon's orbit around another planet. The shadow of the latter planet is shaded.
mga komento ni Rømer kan okulto nin Io na gikan sa Daga

enot na kinukuspribâ kan rikas nin liwanag ginibo kan 1676 ni Ole Rømer. [92][93]ko na an mga panahon kan pinakalaog na bulan nin Jupiter Io garo baga mas halipot kun nagdadangadang na sa Jpiter an Daga kisa kan iyan makabalik, nagkonklusyon sia na may liwanag na marikas na naglilibot sa daing sagkod na rikas, asin kinarkulo nia na kaipuhan an magian na 22 minutos tanganing makabalyo sa diametro kan orbita kan daga. mga taga-Cristo Huygens pinagsaro an pagkarkulong ini nin pigtatantyang diametro kan orbita kan Daga tanganing makakua nin kalkulo na rikas nin liwanag na 220000 km/s , na 27% mas hababa kisa aktuwal na halaga.[94]

saiyang 1704ng librong Opticks, pigbareta ni Isaac Newton an mga pagkulong ni Rømer kan limitadong rikas nin liwanag asin nagtaong halaga sa "pitong o walong minuto" para sa panahon na kinua tanganing makabiyahe hale sa Saldang pasiring sa Daga (an modernong kantidad 8 minutos 19 segundo).   [95]Newton nangawat kun baga kolor kan mga anino ni Rømer; pakadangog na dai man, tinatapos niya an iba-ibang kolor naglilibot sa saro sanang rikas. 1729, nadiskobre ni James Bradley an stellar aberasyon. [96]epektong ini saiyang nadeterminaran na an liwanag dapat na magbiahe nin 10,210 na beses mas marikas kisa sa Daga sa orbita kaiyan (an modernong kabilangan iyo an 10,066 na panahon na mas marikas) o, katimbang man sana, tanganing makalayog iyan nin 8 minutos 12 segundo tanganing magbiyahe hale sa Saldang pasiring sa Daga

Mga Pabisto na may elektromagnetismo

[baguhon | baguhon an source]

ika-19ng siglo si Hippolyte Fizeau nagmukna nin paagi na madeterminaran an rikas kan liwanag basado sa mga sukol nin panahon-oras dapit sa Daga asin nagreport nin halaga na 315 000 km/s. [97]karhay an saiyang metodo ni Léon Foucault na nakakua nin halaga na 298 000 km/s  kan 1862. [98]taon 1856, si Wilhelm Edukar Weber asin Rudolf Kohlrausch nasukol an ratio kan elektromagnetiko asin mga yunit nin 1/√ε0μ0,, paagi sa pagdiskar nin sarong dulay na Leyden, asin naaraman niya na haraning marhay an halaga kaini sa rikas nin liwanag siring kadiretsohan ni Fizeau. suminunod na taon kinarkulo ni Gustav Kirchhoff na an sarong senyal sa elektrisidad nasa dai malalabanan na alambre nagdadalagan sa gilid kan barko sa rikas na ini. [99]kaamayi kan 1860, ipinahiling ni Maxwell na, susog sa teoriya nin elektromagnetismo siya nagtatrabaho, an mga alonng kuryente nagproprodyusir sa daing laog na espasyo sa rikas na kapantay kan itaas Weber/Kohlrausch ratio, asin pagapod nin atensyon sa numerikong pagkahunat kan halaga kaini sagkod sa marikas na liwanag askad nin Fizeau, saiyang minukna na an ilaw yaon nanggad sa sarong elehirgnetic wave.

"Luminiferous aether"

[baguhon | baguhon an source]
drik Lorentz (katulo) kaiba ni Albert Einstein (1921)

huhuna na an daing laog na espasyo pano nin sa likodan na kakaptan inapod na luminerang arether na kun saen nag-eestar an daga elektromagnetiko. nagkapirang pisiko naghona na an arekuaryo na ini naghiro bilang mas gustong kamugtakan nin pagsambit sa pagpalakop kan liwanag asin kun siring maninigo na magin posible na sokolon an aksyon kan Daga mapadapit sa patagolainanng ini, paagi sa pagsukol kan ipot kan rikas nin liwanag. agpoon kan 1880 magkapirang mga eksperimento ginibo sa paghingoang marisa an aksyon na ini, na an pinakabantog kaini iyo an eksperimental na ginigibo ni Albert A. Michelson asin Edward W. Morley kan 1887. [100][101]narisang aksyon pirmeng bakong an sala sa obserbasyon. mga modernong eksperimento nagpapahiling na an duwang-sarong rikas nin liwanag iyo an amotic (arog man sa lambang direksyon) pasiring laog kan 6 na pignomeres kada segundo.

sa eksperiyensiyang ini si Hendrik Lorentz nagproponer na an aksyon kan aparador pwedeng magin kawsa an mga apparato na mag'igo sa lawig kaini sa direksyon nin paghiro, asin saiyang pa ngane mapakaray na an panahon para sa pagbalyo nin mga sistema dapat man bagohon susog igdi ("local time"), na nagresulta sa pagbilog kan pagbabago ni Lorenzz. sa ather theory ni Lorentz, ipinahiling ni Henri Poincaré (1900) na ining panahon lokal (sa enot na orden sa v/c) pigpirisa kan mga relong naghihiro sa alepel, na pinagpisan-pino sa irarom nin aspeto nin danay na liwanag. 1904, saiyang pig'osip na an rikas kan liwanag pwedeng sarong paglimitaran na velocidad sa mga dinamiko, nagtaong hustong aspeto kan teoriya ni Lorentz. 1905, si Poincaré dinara an ather theory ni Lorentz sa lubos na pag - obserbar sa prinsipyo nin pagsaysay.

Espisyal na relatibidad

[baguhon | baguhon an source]

1905 si Einstein nag'isog sa pagpoon na an rikas nin liwanag sa vacuum, sukol kan sarong dai-nakarisang nagmamasid, independiente sa aksyon kan ginikanan o paramasid. inagamit ini asin an prinsipyo nin relatibidad bilang basehan na kinua nia an espesyal na teoriya nin pagsaysay, na dian itinatampok an rikas kan liwanag sa vacuum c bilang pundamental na dayaday, siring man minalataw sa mga konteksto na dai naotob. an nagpangyari sa konsepto kan arigaryong ather (na pinasunod pa ni Lorentz asin Poincaré) na daing serbi asin nag-aabala an mga ideya dapit sa espasyo asin panahon.

Dagdagan na katamaan kan c asin redefinisyon kan metro asin ikaduwa

[baguhon | baguhon an source]

ikaduwang kabangaan kan ika-20ng siglo, dakula an paguswag sa orog na pagpapaurog kan mga sukol nin rikas kan pagdangadang nin liwanag, enot paagi sa pagkakakinàban naman nin mga pamamaagi asin huri kan mas malalaser interferometer. mga ini tinabangan nin bago, mas eksakto, na pakahulogan kan metro asin ikaduwa. 1950, si Louis Essen itinalaga an rikas bilang 299792.5±3.0 km/s na naggagamit nin pagkainaki liwat. [102]halaga na ini inarog kan ika-2 Heneral na Asamblea kan Unyon Radio-Scientifiko kan 1957. 1960, an metro pinakarhay kun ano-anong alon kan sarong partikular na espesye nin krypton-86, asin, kan 1967, pighira an ikaduwa sa mga termino kan hibesimong pagkabuhay liwat kan dagang estado nin caesium-133.

1972, gamit an laser interferometer method asin an bagong mga pakahulugan, sarong grupo sa US National Bureau of Standards in Boulder, si Colorado itinalaga an rikas nin liwanag sa vacuum na magin c= ikaduwang kabangaan kan ika-20ng siglo, dakula an paguswag sa orog na pagpapaurog kan mga sukol nin rikas kan pagdangadang nin liwanag, enot paagi sa pagkakakinàban naman nin mga pamamaagi asin huri kan mas malalaser interferometer. mga ini tinabangan nin bago, mas eksakto, na pakahulogan kan metro asin ikaduwa. 1950, si Louis Essen itinalaga an rikas bilang 299792.5±3.0 km/s na naggagamit nin pagkainaki liwat. [103]halaga na ini inarog kan ika-2 Heneral na Asamblea kan Unyon Radio-Scientifiko kan 1957. 1960, an metro pinakarhay kun ano-anong alon kan sarong partikular na espesye nin krypton-86, asin, kan 1967, pighira an ikaduwa sa mga termino kan hibesimong pagkabuhay liwat kan dagang estado nin caesium-133.   100 na beses na bakong segurado kisa kan dati nang inakong halaga. natatadang kadaihan nin kasegurohan sa pangenot konektado sa pakahulogan kan tableta.kan nanompongan nin kaagid na mga eksperimento an kaparehong resulta para sa c, irinekomendar kan ika - 15 Heneral na Komperensia sa Wights and Meaures kan 1975 an paggamit kan halaga na 299792458 m/s tanganing marikas an liwanag.

Inawan nin Kahulogan bilang malinaw na dayaday

[baguhon | baguhon an source]

1983 nadiskobre kan ika-17ng pagtiripon kan Heneral na Komperensia sa Weights and Measures (CGPM) na an mga alon hale sa pagkakapanamenteng sukol asin sarong tinaong halaga para sa rikas nin liwanag mas marahay kisa dating pamantayan. danay ninda an pakahulogan kan 1967 sa ikaduwa, kaya madeterminar na ngonyan an kasosium hyper frain na iyo an ika-duwa sagkod tigsuli. ng magibo ini, pinagremente ninda an metanto bilang "an laba kan dalan na pigbaklay paagi sa liwanag sa vacuum durante nin panahon na 1/299792458 sa segundo." resulta kaining pakahulogan, an halaga kan rikas nin ilaw sa bakuna eksakto 29979485 m/s asin nagin tinatawan kahulogan danay sa sistema nin mga yunit kan SI. [104][105][106][107]mga preprihiradong pamamaagi na, bago kan 1983, masukol kuta an rikas nin liwanag dai na apektadong aram na halaga kan dalagan nin ilaw sa SI unit, kundi imbes mas eksaktong pakarealisar kan tableta paagi sa orog kaeksaktong pagsusukol kan alontaga-kunoldol asin iba pang burabod nin liwanag.[108]

2011, an CGPM isinabi an tuyo kaini na iremedyo an gabos na pitong yunit nin I base gamit an inaapod kaining "an malinaw-hayag na pagbilog", kun saen lambang "dai tinatawan kahulogan direktang paagi sa pag'ogid nanggad kan sarong eksaktong halaga para sa marhay na pundamental na danay", siring kan ginigibo para sa rikas nin liwanag. proprodyusir ini nin bago, alagad biyong katumbas, na taramon kan pakahulogan kan metro: "An mre, simbolo m, iyo an yunit nin laba; an kadakulaan kaini nakakaag paagi nin pagsentro kan liwatikal na halaga kan rikas nin liwanag sa vacuum tanganing magin pantay-pantay sa eksakto 299792458 kun tigpapahayag ini sa SI unit mis." Ini saro sa pagbabago na pig'iba kan 2019 refinisyon kan mga nakabaseng , termino man an New SI.

Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Empty citation (help) 
  2. ↑ Stachel, JJ (2002). Einstein from "B" to "Z" – Volume 9 of Einstein studies. Springer. p. 226. ISBN 978-0-8176-4143-6. 
  3. ↑ Empty citation (help) 
  4. ↑ Stachel, JJ (2002). Einstein from "B" to "Z" – Volume 9 of Einstein studies. Springer. p. 226. ISBN 978-0-8176-4143-6. 
  5. ↑ See, for example:
  6. ↑ Empty citation (help) 
  7. ↑ Mendelson, KS (2006). The story of c. 
  8. ↑ See for example:
  9. ↑ Plantilya:SIbrochure8th
  10. ↑ See, for example:
  11. ↑ Lawrie, ID (2002). "Appendix C: Natural units". A Unified Grand Tour of Theoretical Physics (2nd ed.). CRC Press. p. 540. ISBN 978-0-7503-0604-1. 
  12. ↑ Hsu, L (2006). "Appendix A: Systems of units and the development of relativity theories". A Broader View of Relativity: General Implications of Lorentz and Poincaré Invariance (2nd ed.). World Scientific. pp. 427–428. ISBN 978-981-256-651-5. 
  13. ↑ Stachel, JJ (2002). Einstein from "B" to "Z" – Volume 9 of Einstein studies. Springer. p. 226. ISBN 978-0-8176-4143-6. 
  14. ↑ Einstein, A (1905). Zur Elektrodynamik bewegter Körper. 
  15. ↑ Hsu, J-P; Zhang, YZ (2001). Lorentz and Poincaré Invariance. Advanced Series on Theoretical Physical Science. 8. World Scientific. pp. 543ff. ISBN 978-981-02-4721-8. 
  16. ↑ Zhang, YZ (1997). Special Relativity and Its Experimental Foundations. Advanced Series on Theoretical Physical Science. 4. World Scientific. pp. 172–173. ISBN 978-981-02-2749-4. Retrieved 23 July 2009. 
  17. ↑ d'Inverno, R (1992). Introducing Einstein's Relativity. Oxford University Press. pp. 19–20. ISBN 978-0-19-859686-8. 
  18. ↑ Sriranjan, B (2004). "Postulates of the special theory of relativity and their consequences". The Special Theory to Relativity. PHI Learning Pvt. Ltd. pp. 20ff. ISBN 978-81-203-1963-9. 
  19. ↑ Empty citation (help) 
  20. ↑ Hartle, JB (2003). Gravity: An Introduction to Einstein's General Relativity. Addison-Wesley. pp. 52–59. ISBN 978-981-02-2749-4. 
  21. ↑ Hartle, JB (2003). Gravity: An Introduction to Einstein's General RelativityFree access subject to limited trial, subscription normally required. Addison-Wesley. p. 332. ISBN 978-981-02-2749-4. 
  22. ↑ See, for example:
  23. ↑ Empty citation (help) 
  24. ↑ Ellis, GFR; Uzan, J-P (2005). "'c' is the speed of light, isn't it?". American Journal of Physics 73 (3): 240–227. doi:10.1119/1.1819929. Bibcode: 2005AmJPh..73..240E. "The possibility that the fundamental constants may vary during the evolution of the universe offers an exceptional window onto higher dimensional theories and is probably linked with the nature of the dark energy that makes the universe accelerate today.". 
  25. ↑ (Thesis).  Missing or empty |title= (help)
  26. ↑ See, for example:
  27. ↑ Taylor, EF; Wheeler, JA (1992). Spacetime Physics. W.H. Freeman. pp. 74–75. ISBN 978-0-7167-2327-1. 
  28. ↑ Wertheim, M (20 June 2007). "The Shadow Goes". https://www.nytimes.com/2007/06/20/opinion/20wertheim.html?_r=1&scp=1&sq=%27the%20shadow%20goes%27&st=cse&oref=slogin. 
  29. ↑ Empty citation (help) 
  30. ↑ Empty citation (help) 
  31. ↑ Muga, JG; Mayato, RS; Egusquiza, IL, eds. (2007). Time in Quantum Mechanics. Springer. p. 48. ISBN 978-3-540-73472-7. 
  32. ↑ Hernández-Figueroa, HE; Zamboni-Rached, M; Recami, E (2007). Localized Waves. Wiley Interscience. p. 26. ISBN 978-0-470-10885-7. 
  33. ↑ Rees, M. The Appearance of Relativistically Expanding Radio Sources. 
  34. ↑ Empty citation (help) 
  35. ↑ See, for example:
  36. ↑ de Podesta, M (2002). Understanding the Properties of Matter. CRC Press. p. 131. ISBN 978-0-415-25788-6. 
  37. ↑ Empty citation (help) 
  38. ↑ Empty citation (help) 
  39. ↑ Empty citation (help) 
  40. ↑ Milonni, PW (2004). Fast light, slow light and left-handed light. CRC Press. p. 25. ISBN 978-0-7503-0926-4. 
  41. ↑ . 
  42. ↑ Wolf, Emil (2001). "Analyticity, Causality and Dispersion Relations". Selected Works of Emil Wolf: with commentary. River Edge, N.J.: World Scientific. pp. 577–584. ISBN 978-981-281-187-5. OCLC 261134839. 
  43. ↑ See, for example:
  44. ↑ See, for example:
  45. ↑ Empty citation (help) 
  46. ↑ Empty citation (help) 
  47. ↑ 47.0 47.1 (Press release).  Missing or empty |title= (help)
  48. ↑ Empty citation (help) 
  49. ↑ Empty citation (help) 
  50. ↑ Empty citation (help) 
  51. ↑ Roemer and the first determination of the velocity of light (1676). 1940. https://babel.hathitrust.org/cgi/imgsrv/download/pdf?id=uc1.b4375710;orient=0;size=100;seq=5;attachment=0. 
  52. ↑ Demonstration tovchant le mouvement de la lumiere trouvé par M. Rŏmer de l'Académie Royale des Sciences. 1676. http://www-obs.univ-lyon1.fr/labo/fc/ama09/pages_jdsc/pages/jdsc_1676_lumiere.pdf. 
  53. ↑ Bradley, J (1729). "Account of a new discovered Motion of the Fix'd Stars". Philosophical Transactions 35: 637–660. http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k55840n.image.f375.langEN. 
  54. ↑ Duffett-Smith, P (1988). Practical Astronomy with your CalculatorFree registration required. Cambridge University Press. p. 62. ISBN 978-0-521-35699-2. 
  55. ↑ Empty citation (help) 
  56. ↑ Essen, L; Gordon-Smith, AC (1948). "The Velocity of Propagation of Electromagnetic Waves Derived from the Resonant Frequencies of a Cylindrical Cavity Resonator". Proceedings of the Royal Society of London A 194 (1038): 348–361. doi:10.1098/rspa.1948.0085. Bibcode: 1948RSPSA.194..348E. 
  57. ↑ Essen, L; Gordon-Smith, AC (1948). "The Velocity of Propagation of Electromagnetic Waves Derived from the Resonant Frequencies of a Cylindrical Cavity Resonator". Proceedings of the Royal Society of London A 194 (1038): 348–361. doi:10.1098/rspa.1948.0085. Bibcode: 1948RSPSA.194..348E. 
  58. ↑ . 
  59. ↑ Sullivan, DB (2001). "Speed of Light from Direct Frequency and Wavelength Measurements". In Lide, DR. A Century of Excellence in Measurements, Standards, and Technology (PDF). CRC Press. pp. 191–193. ISBN 978-0-8493-1247-2. Archived from the original (PDF) on 13 August 2009. 
  60. ↑ Galilei, G (1954) [1638]. Dialogues Concerning Two New Sciences. Crew, H; de Salvio A (trans.). Dover Publications. p. 43. ISBN 978-0-486-60099-4. Archived from the original on 30 January 2019. Retrieved 29 January 2019. 
  61. ↑ . 
  62. ↑ 62.0 62.1 Empty citation (help) 
  63. ↑ Empty citation (help) 
  64. ↑ Demonstration tovchant le mouvement de la lumiere trouvé par M. Rŏmer de l'Académie Royale des Sciences. 1676. http://www-obs.univ-lyon1.fr/labo/fc/ama09/pages_jdsc/pages/jdsc_1676_lumiere.pdf. 
  65. ↑ Huygens, C (1690). Traitée de la Lumière (in French). Pierre van der Aa. pp. 8–9. 
  66. ↑ 66.0 66.1 66.2 Empty citation (help) 
  67. ↑ Essen, L; Gordon-Smith, AC (1948). "The Velocity of Propagation of Electromagnetic Waves Derived from the Resonant Frequencies of a Cylindrical Cavity Resonator". Proceedings of the Royal Society of London A 194 (1038): 348–361. doi:10.1098/rspa.1948.0085. Bibcode: 1948RSPSA.194..348E. 
  68. ↑ Rosa, EB; Dorsey, NE (1907). "A new determination of the ratio of the electromagnetic to the electrostatic unit of electricity.". Bulletin of the Bureau of Standards 3 (6). doi:10.6028/bulletin.070. 
  69. ↑ . 
  70. ↑ Essen, L. The Velocity of Propagation of Electromagnetic Waves Derived from the Resonant Frequencies of a Cylindrical Cavity Resonator. 
  71. ↑ . 
  72. ↑ . 
  73. ↑ Empty citation (help) 
  74. ↑ Weiner, John; Nunes, Frederico (2013). Light-Matter Interaction: Physics and Engineering at the Nanoscale (illustrated ed.). OUP Oxford. p. 1. ISBN 978-0-19-856766-0. 
  75. ↑ Sarton, G (1993). Ancient science through the golden age of Greece. Courier Dover. p. 248. ISBN 978-0-486-27495-9. 
  76. ↑ 76.0 76.1 . 
  77. ↑ Ahmed, Sherif Sayed (2014). Electronic Microwave Imaging with Planar Multistatic Arrays. Logos Verlag Berlin. p. 1. ISBN 978-3-8325-3621-3. 
  78. ↑ . 
  79. ↑ . 
  80. ↑ 80.0 80.1 Lester, PM (2005). Visual Communication: Images With Messages. Thomson Wadsworth. pp. 10–11. ISBN 978-0-534-63720-0. 
  81. ↑ Empty citation (help) 
  82. ↑ Empty citation (help) 
  83. ↑ Lindberg, DC (1996). Roger Bacon and the origins of Perspectiva in the Middle Ages: a critical edition and English translation of Bacon's Perspectiva, with introduction and notes. Oxford University Press. p. 143. ISBN 978-0-19-823992-5. 
  84. ↑ Lindberg, DC (1974). "Late Thirteenth-Century Synthesis in Optics". In Edward Grant. A source book in medieval science. Harvard University Press. p. 396. ISBN 978-0-674-82360-0. 
  85. ↑ . 
  86. ↑ . 
  87. ↑ Cajori, Florian (1922). A History of Physics in Its Elementary Branches: Including the Evolution of Physical Laboratories (in English). Macmillan. p. 76. 
  88. ↑ . 
  89. ↑ Galilei, G (1954) [1638]. Dialogues Concerning Two New Sciences. Crew, H; de Salvio A (trans.). Dover Publications. p. 43. ISBN 978-0-486-60099-4. Archived from the original on 30 January 2019. Retrieved 29 January 2019. 
  90. ↑ . 
  91. ↑ . 
  92. ↑ Roemer and the first determination of the velocity of light (1676). 1940. https://babel.hathitrust.org/cgi/imgsrv/download/pdf?id=uc1.b4375710;orient=0;size=100;seq=5;attachment=0. 
  93. ↑ Demonstration tovchant le mouvement de la lumiere trouvé par M. Rŏmer de l'Académie Royale des Sciences. 1676. http://www-obs.univ-lyon1.fr/labo/fc/ama09/pages_jdsc/pages/jdsc_1676_lumiere.pdf. 
  94. ↑ Huygens, C (1690). Traitée de la Lumière (in French). Pierre van der Aa. pp. 8–9. 
  95. ↑ Newton, I (1704). "Prop. XI". Optiks. 
  96. ↑ Bradley, J (1729). "Account of a new discovered Motion of the Fix'd Stars". Philosophical Transactions 35: 637–660. http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k55840n.image.f375.langEN. 
  97. ↑ . 
  98. ↑ Empty citation (help) 
  99. ↑ . 
  100. ↑ Consoli, Maurizio; Pluchino, Alessandro (2018). Michelson-Morley Experiments: An Enigma for Physics & The History of Science. World Scientific. pp. 118–119. ISBN 978-9-813-27818-9. Retrieved 4 May 2020. 
  101. ↑ . 
  102. ↑ Essen, L. The Velocity of Propagation of Electromagnetic Waves Derived from the Resonant Frequencies of a Cylindrical Cavity Resonator. 
  103. ↑ Essen, L. The Velocity of Propagation of Electromagnetic Waves Derived from the Resonant Frequencies of a Cylindrical Cavity Resonator. 
  104. ↑ Empty citation (help) 
  105. ↑ Taylor, EF; Wheeler, JA (1992). Spacetime Physics: Introduction to Special Relativity (2nd ed.). Macmillan. p. 59. ISBN 978-0-7167-2327-1. 
  106. ↑ Empty citation (help) 
  107. ↑ See, for example:
  108. ↑ Adams, S (1997). Relativity: An Introduction to Space–Time Physics. CRC Press. p. 140. ISBN 978-0-7484-0621-0. One peculiar consequence of this system of definitions is that any future refinement in our ability to measure c will not change the speed of light (which is a defined number), but will change the length of the meter! 


Error sa pag-cite: <ref> mga tatak na eksistido para sa sarong grupo na pinagngaranan na "Note", alagad mayong kinasungkoan na <mga pinapanungdanan na grupo="Note"/>na tatak an nanagboan, o sarong panarado </ref> an nawawara

Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rikas_nin_liwanag&oldid=264550"