Веспасіянаўскі Псалтыр

Веспасіянаўскі Псалтыр. VIII стагоддзе
Матэрыял	пергамент
Брытанская бібліятэка і Котанаўская бібліятэка
(інв. Cotton MS Vespasian A I)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Цар Давід са сваімі музыкамі, пачатак псалма 27

Веспасіянаўскі Псалтыр (Лондан, Брытанская бібліятэка, Котанаўская калекцыя Веспасіяна A I) — англа-саксонскі ілюмінаваны Псалтыр, аформлены ў часткова астраўным стылі і створаны ў другой або трэцяй чвэрці VIII стагоддзя. Ён змяшчае глосы на Стараанглійскай, якія з’яўляюцца найстарэйшым захаваным англійскім перакладам якой-небудзь часткі Бібліі. Рукапіс быў створаны ў паўднёвай Англіі, магчыма, у Абацтве Святога Аўгусціна, Кентэрберыйскім Саборы ці ў прыходзе Мінстэр-Ін-Танет, і гэта самы ранні манускрыпт, створаны ў «Саутумбрыі», які захаваўся.

Псалтыр належыць да групы рукапісаў з Паўднёвай Англіі, вядомай як «Тыберыйская група», у якую таксама ўваходзяць Стакгольмскі Залаты Кодэкс, Евангелле Барберыні, Сернская кніга, Беда Тыберыя і Наннамінстэрская кніга.

Апісанне

Псалтыр уключае Кнігу псалмоў разам з лістамі Святога Ераніма, гімны і спевы. Галоўны пісец быў таксама мастаком мініяцюр. Рукапіс быў напісаны на латыні на вялені, з дапамогай паўднёвага ўнцыяльнага почырку з рустычнымі рубрыкамі. Там прысутнічаюць дапаўненні, зробленыя пісарам па імені Эдвіг Бэйсэн англійскім каралінгскім мінускулам. Англійскія глосы былі напісаныя саутумбрыйскім спічастым мінускулам.

Гэты кодэкс мае памер 235 на 180 мм. Тэкст напісаны на плошчы каля 175 на 135 мм. Маецца 160 фоліа.

Існуе некалькі асноўных ініцыялаў, якія аформлены сюжэтна, зааморфна або з выкарыстаннем іншых відаў дэкарацыі. Вялікія ініцыялы ў пачатку псалмоў 1, 51 і 101. Гэты трохчасткавы падзел характэрны для астраўных Псалтыроў. Акрамя таго, на пачатку кожнага літургічнага аддзелу Псалтыра прыводзяцца буйныя ініцыялы. Першыя літары іншых псалмоў маюць драбнейшыя ініцыялы, якія дэкарыраваны, часам зааморфна, і зроблены ў стылі, які часам завуць «antenna style».

На адзінай захаванай поўнастаронкавай мініяцюры намаляваны цар Давід з яго прыдворнымі музыкамі, гэта старонка фоліа верса 30. Цалкам магчыма, што гэтая мініяцюра была першапачаткова франтыспісам або адкрываючай мініяцюрай з Псалтыра, а аформленая старонка-інцыпіт у пачатку псалмоў адсутнічала, гэтак жа як дывановая старонка ў канцы. Сэр Роберт Котан змясціў выразку з Брэвіярыя Маргарыты Ёркскай на фоліа 160v. Ён таксама ўставіў мініяцюру з богаслужбовай Псалтыры XIII стагоддзя як фоліа 1.

Гісторыя

Рукапіс быў створаны ў другой чвэрці VIII стагоддзя, і, верагодна, з’яўляецца самым раннім з групы Тыберыя. Почырк стараанглійскіх глосаў з’яўляецца тыповым почыркам, якім карысталіся ў Кентэрберыйскім скрыпторыі прыкладна ад 820 да 850. Эдвіг Бэйсэн, які ўнёс дапаўненні ў рукапіс, быў у пачатку XI стагоддзя манахам у Крайст-Чэрч, Кентэрберы. Храніст XV стагоддзя Томас Элхем пакінуў запіс пра Псалтыр у Кентэрберы, якім, магчыма, быў Веспасіянаўскі Псалтыр.

Рукапіс знаходзіўся ў Кентэрберы ў 1553 годзе. Каля 1556 года яго ўладальнікам стаў сэр Уільям Сэсіл, які даў яе ў карыстанне Мэцью Паркеру, архібіскупу Кентэрберыйскаму. У 1599 манускрыпт патрапіў у валоданне да сэра Роберта Котана, які падпісаў яе на фоліа 12 рэкта. Ён стаў нацыянальным здабыткам, разам з астатнімі манускрыптамі Котанаўскай бібліятэкі, у 1702 годзе і быў уключаны ў Брытанскі музей, калі ён быў заснаваны ў 1753 годзе. Том стаў першым у Веспасіянаўскай секцыі ў рамках бібліятэчнай індэксацыі імён па набору бюстаў рымскіх імператараў на верхняй частцы паліцы.

Яго цяперашні пераплёт з металічнымі зашпількамі быў забяспечаны Котанам.

Літаратура

• Brown, Michelle P., in Webster, Leslie E. and Backhouse, Janet M. eds., The Making of England, BM/BL exhibition catalogue (London, 1991), no.153 (see also no.171 etc).
• De Hamel, Christopher. A History of Illuminated Manuscripts. Boston: David R. Godine, 1986.
• Wilson, David M.; Anglo-Saxon Art: From The Seventh Century To The Norman Conquest, Thames and Hudson (US edn. Overlook Press), 1984.
• Alexander, J. J. G. Insular Manuscripts, 6th to the 9th century (Survey of Manuscripts Illuminated in the British Isles), (Harvey Miller, London, 1978), no.29.
• Brown, M. P., The Book of Cerne (London and Toronto, 1996), pp. 20-23, 69-73, 120—129 and passim.
• Brown, M. P. «Female Book-Ownership and Production in Anglo-Saxon England: the Evidence of the Ninth-Century Prayerbooks.» Lexis and Texts in Early English: Studies Presented to Jane Roberts, ed. C. J. Kay and L. M. Sylvester, (Amsterdam/Atlanta, 2001), pp. 45-67.
• Brown, M. P. A Guide to Western Historical Scripts from Antiquity to 1600 (London, 1990), pl.17.
• Bruce-Mitford, R. L. S. «The Reception by the Anglo-Saxons of Mediterranean Art following their conversion from Ireland and Rome.» Settimane di studio del Centro italiano di studi sull’alto medioevo Spoleto 14 (1967) pp. 822-825.
• Gneuss, H. Handlist of Anglo-Saxon Manuscripts: A List of Manuscripts and Manuscript Fragments Written or Owned in England up to 1100 (Tempe, Arizona, 2001), no.381.
• Gneuss, H. «A preliminary list of manuscripts written or owned in England up to 1100.» Anglo-Saxon England 9, ed. P. Clemoes (Cambridge, 1981), no.381.
• James, M. R. The Ancient Libraries of Canterbury and Dover (Cambridge, 1903), pp.lxv-lxvi, 501.
• Kendrick, T. D. Anglo-Saxon Art to A.D. 900 (London, 1938), pp. 159 ff., 181.
• Ker, N. R. Catalogue of Manuscripts Containing Anglo-Saxon (Oxford, 1957), no.203.
• Kuhn, S. M. From Canterbury to Lichfield // Speculum, 23 (1948), pp. 591-629.
• Kuhn, S. M. The Vespasian Psalter (Ann Arbor, MI, 1965).
• Kuhn, S. M. The Vespasian Psalter and the Old English Charter Hands // Speculum, 18 (1943), pp. 458-483.
• Lowe, E. A. Codices latini antiquiores (1934—1971), vol. 2, no. 193.
• Nordenfalk, C. Celtic and Anglo-Saxon painting. Book Illumination in the British Isles 600—800 (New York, 1976), p. 95.
• Sisam, K. «Cynewulf and his Poetry» in: Proceedings of the British Academy; 18 (1932)
• Sweet, H., ed. The Oldest English Texts. Glossaries, the Vespasian Psalter, and other works written before A.D. 900. Early English Text Society (London, 1885).
• Temple, E. Anglo-Saxon Manuscripts 900—1066 (Survey of Manuscripts Illuminated in the British Isles), (Harvey Miller: London, 1976), no.55.
• Turner, D. Illuminated Manuscripts Exhibited in the Grenville Library (London, 1967), no.13 (for f.1).
• Wright, D. H. The Vespasian Psalter (Early English Manuscripts in Facsimile, XIV), 1967.
• Zimmermann, E. H. Vorkarolingische Miniaturen (Berlin, 1916), esp. pp. 120, 131, 133—134, 289—291.

Спасылкі

• British Library Digitised Manuscript Page(недаступная спасылка)
• Transcript of the Vespasian Psalter (Old English with parallel Latin), on pages 188—421
• More information at Earlier Latin Manuscripts