Перайсці да зместу

Кадэін

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Файл:Codeine - Codeine.svg
Кадэін
Хімічнае злучэнне
ІЮПАК (5α,6α)-7,8-дыдэгідра-4,5-эпаксі-3-метаксі-17-метылмарфінан-6-ол
Брута-
формула 		C18H21NO3 
CAS 76-57-3
PubChem 5284371
DrugBank DB00318
Класіфікацыя
АТХ R05DA04
Камбінацыі: N02AA59, N02AA79, N02AJ08, N02AJ06, N02AJ07
Фармакакінетыка
Біядаступнасць Аральная: ~90%
Метабалізм Печань: CYP2D6 (у марфін), CYP3A4 (у норкадэін), UGT2B7 (у 3- і 6-глюкураніды кадэіну, норкадэіну, і марфіну)[1]
Перыяд паўвывядзення 2.5–3 гадзіны
Лекавыя формы
?
Спосаб увядзення
аральна, рэктальна, падскурная ін'екцыя, нутрацягліцавая ін'екцыя

Кадэін — гэта апіоід і вытворнае марфіну. У асноўным выкарыстоўваецца для абязбольвання, лячэння кашлю і дыярэі. Таксама шырока распаўсюджаны ў якасці рэкрэацыйнага наркотыку. У прыродзе ён змяшчаецца ў соку опіумнага маку Papaver somniferum.[2] Як правіла, выкарыстоўваецца для зняцця болю лёгкай і ўмеранай ступені.[2] Найбольш эфектыўны пры спалучэнні з парацэтамолам або несцероіднымі супрацьзапаленчымі сродкамі (НСЗС), такімі як аспірын або ібупрафен.[2] Даныя аб яго выкарыстанні для лячэння кашлю неадназначныя. У Еўропе не рэкамендуецца прызначаць яго ад кашлю пацыентам ва ўзросце да 12 гадоў.[2] Як правіла, прымаецца унутр.[2] Звычайна эфект пачынаецца праз паўгадзіны, дасягае максімуму праз дзве гадзіны.[2] Усяго эфект доўжыцца каля чатырох-шасці гадзін. Кадэін мае патэнцыял злоўжывання, падобны да іншых апіоідных прэпаратаў, уключаючы рызыку прывыкання і перадазіроўкі.[2]

Агульныя пабочныя эфекты ўключаюць ваніты, завалы, сверб, галавакружэнне і дрымотнасць.[2] Сур’ёзныя пабочныя эфекты могуць ўключаць цяжкасці з дыханнем і залежнасць.[2] Незразумела, наколькі бяспечна яго выкарыстанне падчас цяжарнасці.[2] Варта ўжываць з асцярогай падчас кармлення грудзьмі, бо кадэін можа прывесці да апіятнай таксічнасці ў дзіцяці.[2] З 2016 года не рэкамендуецца для дзяцей. Кадэін дзейнічае праз расшчапленне ў печані да марфіну; наколькі хутка гэта адбываецца, залежыць ад генетыкі чалавека.[2]

Кадэін быў адкрыты ў 1832 годзе П’ерам Жанам Рабіке.[3] У 2013 годзе было выраблена каля 361 000 кг і спажыта каля 249 000 кг кадэіну, што зрабіла яго найбольш часта прымаемым апіятам.[4] Ён уваходзіць у Спіс Асноўных Лекаў Сусветнай Арганізацыі Аховы Здароўя. Кадэін сустракаецца ў прыродзе і складае каля 2 % опіуму.[3]

Медыцынскае прымяненне

[правіць | правіць зыходнік]

Боль

[правіць | правіць зыходнік]

Кадэін выкарыстоўваецца для зняцця лёгкага і ўмеранага болю.[2] Звычайна ім лечаць пасляаперацыйны зубны боль.

Ёсць абмежаваныя дадзеныя, што ён дапамагае пры анкалагічных болях, але можа мець мацнейшыя пабочныя эфекты, асабліва завал, у параўнанні з іншымі апіоідамі. Амерыканская Акадэмія Педыятрыі не рэкамендуе прымяняць кадэін у дзяцей з-за яго пабочных эфектаў. Адміністрацыя Па Харчовых Прадуктах і Леках (FDA) называе ўзрост да 12 гадоў супрацьпаказаннем да выкарыстання.[5]

Кашаль

[правіць | правіць зыходнік]

Кадэін выкарыстоўваецца для палягчэння кашлю.[2] Дадзеныя аб выкарыстанні кадэіну для зняцця вострага кашлю ў дзяцей неадназначныя. У Еўропе ён не рэкамендуецца ў якасці сродку ад кашлю ў пацыентаў ва ўзросце да 12 гадоў.[2] Некаторыя папярэднія дадзеныя паказваюць, што ён можа паменшыць хранічны кашаль у дарослых.

Дыярэя

[правіць | правіць зыходнік]

Ён выкарыстоўваецца для лячэння дыярэі і сіндрому раздражнёнага кішачніка з пераважнай дыярэяй, хоць лаперамід (які адпускаецца без рэцэпту пры больш лёгкай дыярэі), дыфенаксілат, парэгорык або нават лаўдан часцей выкарыстоўваюцца для лячэння цяжкай дыярэі.[6]

Формы выпуску

[правіць | правіць зыходнік]

Кадэін прадаецца як у якасці самастойнага прэпарата, так і ў камбінацыі з парацэтамолам, аспірынам, ібупрафенам. Такія камбінацыі забяспечваюць большае абязбольванне, чым кожны прэпарат паасобку (лекавая сінэргія).

Таксама часта прадаецца ў прэпаратах, якія змяшчаюць кадэін з іншымі анальгетыкамі або міярэлаксатарамі, а таксама кадэін у камбінацыі з фенацэцінам (эмпразіл з кадэінам № 1, 2, 3, 4 і 5), напраксенам, індаметацынам, дыклафенакам і іншымі, а таксама больш складаныя сумесі, такія як: аспірын + парацэтамол + кадэін ± кафеін ± анцігістамінныя прэпараты і іншыя сродкі.

Прэпараты, якія змяшчаюць толькі кадэін, можна атрымаць па рэцэпце ў выглядзе таблетак з запаволеным вызваленнем. Кадэін таксама прадаецца ў выглядзе сіропаў ад кашлю.

Ін’екцыйны кадэін даступны толькі для падскурных або нутрацягліцавых ін’екцый; нутравенныя ін’екцыі проціпаказаныя, бо могуць прывесці да неімуннай дэгрануляцыі гладкіх клетак і ў выніку анафілактоіднай рэакцыі. Таксама ў некаторых краінах прадаюцца кадэінавыя супазіторыі.

Фармакалогія

[правіць | правіць зыходнік]

Фармакадынаміка

[правіць | правіць зыходнік]
Кадэін (і метабаліты) і апіоідныя рэцэптары
Злучэнне Афіннасць (Шаблон:Abbrlink) Каэфіцыент Спасылка
Шаблон:Abbrlink Шаблон:Abbrlink Шаблон:Abbrlink
Кадэін ND
Марфін




Эквіанальгетычныя дозы[7][8]
Злучэнне Шлях увядзення Доза
Кадэін PO 200 мг
Гідракадон PO 20-30 мг
Гідрамарфон PO 7.5 мг
Гідрамарфон IV 1.5 мг
Марфін PO 30 мг
Марфін IV 10 мг
Аксікадон PO 20 мг
Аксікадон IV 10 мг
Аксімарфон PO 10 мг
Аксімарфон IV 1 мг

Кадэін — несінтэтычны апіоід. З’яўляецца селектыўным аганістам μ-апіоідных рэцэптараў (MOR).[9] Сам па сабе кадэін мае адносна слабую афіннасць да MOR.[9][10] Замест таго, каб уздзейнічаць непасрэдна на MOR, кадэін функцыянуе як пралекарства сваіх асноўных актыўных метабалітаў марфіну і кадэін-6-глюкураніду, якія з’яўляюцца значна мацнейшымі аганістамі MOR.[9]

Кадэін быў выяўлены ў якасці эндагеннага злучэння, нароўні з марфінам, у мазгах нечалавекападобных прыматаў з дэпалярызаванымі нейронамі, што сведчыць пра тое, што кадэін можа функцыянаваць як нейрамедыятар або нейрамадулятар у цэнтральнай нервовай сістэме.[11] Як і марфін, кадэін выклікае сігналізацыю TLR4, што, у сваю чаргу, выклікае аладынію і гіпералгезію. Яго не трэба пераўтвараць у марфін, каб павялічыць балевую адчувальнасць.[12]

Механізм дзеяння

[правіць | правіць зыходнік]

Кадэін — гэта апіоід і аганіст мю-апіоідных рэцэптараў (MOR). Ён дзейнічае на цэнтральную нервовую сістэму, аказваючы анальгетычны эфект. Ён метабалізуецца ў печані з утварэннем марфіну, які ў дзесяць разоў больш магутны адносна мю-рэцэптараў. Апіоідныя рэцэптары — гэта рэцэптары, звязаныя з бялком G, якія станоўча і адмоўна рэгулююць сінаптычную перадачу праз перадачу сігналаў уніз па плыні. Звязванне кадэіну або марфіну з мю-апіоіднымі рэцэптарамі прыводзіць да гіперпалярызацыі нейрона, што прыводзіць да інгібіравання вызвалення нацыцэптыўных нейрамедыятараў, выклікаючы абязбольвальны эфект і павышаючы талерантнасць да болю з-за зніжэння нейранальнай узбудлівасці.[13]

Фармакакінэтыка

[правіць | правіць зыходнік]

Пераўтварэнне кадэіну ў марфін адбываецца ў печані і каталізуецца цытахромам Р450 ферментам CYP2D6.[14] CYP3A4 прадукуе норкадэін, а UGT2B7 кан’югуе кадэін, норкадэін і марфін у 3- і 6-глюкураніды адпаведна. Мяркуецца, што кадэін-6-глюкуранід адказвае за вялікі працэнт анальгезіі кадэіна. Многія неспрыяльныя эфекты ўсё яшчэ будуць адчувацца ў пацыентаў са слабым абменам рэчываў. І наадварот, ад 0,5 % да 2 % насельніцтва маюць «хуткі абмен рэчываў»; некалькі копій гена 2D6 вырабляюць высокі ўзровень CYP2D6, што дае магчымасць метабалізаваць рэчыва гэтым шляхам хутчэй.

Некаторыя лекі з’яўляюцца інгібітарамі CYP2D6 і зніжаюць або нават цалкам блакуюць ператварэнне кадэіну ў марфін. Найбольш вядомыя з іх — селектыўныя інгібітары зваротнага захопу сератаніна параксецін і флуаксецін, а таксама анцігістамінны прэпарат дымедрол і антыдэпрэсант бупрапіён. Іншыя прэпараты, такія як рыфампіцын і дэксаметазон, індукуюць ізаферменты CYP450 і такім чынам павялічваюць каэфіцыент канверсіі.

CYP2D6 ператварае кадэін ў марфін, які затым падвяргаецца глюкуранізацыі. Небяспечная для жыцця інтаксікацыя, уключаючы прыгнёт дыхання, якая патрабуе інтубацыі, можа развіцца на працягу некалькіх дзён у пацыентаў, якія маюць некалькі функцыянальных алеляў CYP2D6, што прыводзіць да звышхуткага метабалізму апіоідаў, такіх як кадэін, у марфін.

Даследаванні абязбольвальнага эфекту кадэіну адпавядаюць ідэі, што метабалізм CYP2D6 у марфін важны, але некаторыя даследаванні не паказваюць сур’ёзных адрозненняў паміж абладальнікамі хуткага і павольнага абмену рэчываў. Дадзеныя, якія пацвярджаюць гіпотэзу аб тым, што абладальнікі звышхуткага метабалізму могуць атрымаць большую анальгезію ад кадэіну з-за павелічэння ўтварэння марфіну, абмежаваныя справаздачамі аб выпадках.

З-за павышанага метабалізму кадэіну ў марфін, пацыенты, якія валодаюць больш чым дзвюма функцыянальнымі копіямі алеляў CYP2D6, падвяргаюцца павышанай рызыцы пабочных эфектаў прэпарата, звязаных з таксічнасцю марфіну. Кансорцыум Па Укараненні Клінічнай Фармакагеномікі (CPIC) не рэкамендуе прызначаць кадэін такім пацыентам, калі гэтая генетычная інфармацыя даступная. CPIC таксама прапануе пазбягаць выкарыстання кадэіну ў людзей са слабым метабалізмам з-за яго недастатковай эфектыўнасці ў гэтай групе.

Кадэін і яго солі лёгка ўсмоктваюцца ў страўнікава-кішачным тракце, прыём фасфату кадэіну дае пікавыя канцэнтрацыі ў плазме прыблізна праз гадзіну. Перыяд паўвывядзення з плазмы складае 3-4 гадзіны, а суадносіны эфектыўнасці абязбольвання пры ўжыванні пераральна/нутрацягліцава прыкладна роўныя 1:1,5 адпаведна.

Кадэін метабалізуецца шляхам O- і N-дэметылавання ў печані да марфіну і норкадэіну. Таксама пры метабалізме кадэіну ў арганізме чалавека утвараецца гідракадон. Кадэін і яго метабаліты ў асноўным выводзяцца з арганізма ныркамі, галоўным чынам у выглядзе кан’югатаў з глюкуронавай кіслатой. [15]

Актыўныя метабаліты кадэіну, у прыватнасці марфін, аказваюць свой эфект шляхам звязвання і актывацыі μ-апіёідных рэцэптараў. У людзей, якія могуць інтэнсіўна метабалізаваць кадэін, доза 30 мг можа быць эквівалентна 4 мг марфіну.[16]

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Shen H, He MM, Liu H, Wrighton SA, Wang L, Guo B, Li C (August 2007). "Comparative metabolic capabilities and inhibitory profiles of CYP2D6.1, CYP2D6.10, and CYP2D6.17". Drug Metabolism and Disposition. 35 (8): 1292–1300. doi:10.1124/dmd.107.015354. PMID 17470523. S2CID 2322678.
  2. ↑ а б в г д е ё ж з і к л м н о Codeine. The American Society of Health-System Pharmacists. Архівавана з першакрыніцы 18 January 2016. Праверана 5 January 2016.
  3. ↑ а б {{cite book}}: Пустое цытаванне (даведка)
  4. ↑ {{cite book}}: Пустое цытаванне (даведка)
  5. ↑ Office of the Commissioner. Press Announcements - FDA statement from Douglas Throckmorton, M.D., deputy center director for regulatory programs, Center for Drug Evaluation and Research, on new warnings about the use of codeine and tramadol in children & nursing mothers (англ.). www.fda.gov. Архівавана з першакрыніцы 20 April 2017. Праверана 21 April 2017.
  6. ↑ {{cite book}}: Пустое цытаванне (даведка)
  7. ↑ {{cite book}}: Пустое цытаванне (даведка)
  8. ↑ {{cite book}}: Пустое цытаванне (даведка)
  9. ↑ а б в Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак Moore2012 няма тэксту
  10. ↑ {{cite journal}}: Пустое цытаванне (даведка)
  11. ↑ Neri C; Guama M; et al. Endogenous morphine and codeine in the brain of non human primate.
  12. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак pmid25386959 няма тэксту
  13. ↑ Памылка ў зносках: Няслушны тэг <ref>; для зносак Codeine няма тэксту
  14. ↑ {{cite journal}}: Пустое цытаванне (даведка)
  15. ↑ Codeine Phosphate Tablets 30mg - Summary of Product Characteristics (SmPC) - (emc)(недаступная спасылка). www.medicines.org.uk. Архівавана з першакрыніцы 23 January 2022. Праверана 29 December 2019.
  16. ↑ Spotlight on Codeine.
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Кадэін"