Перайсці да зместу

Напады ў Дзербенце і Махачкале (2024)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Напады ў Дзербенце і Махачкале
Месца нападу Дзербент і Махачкала
Мэта нападу праваслаўныя храмы, сінагогі, пост ДПС
Дата 23 чэрвеня 2024
Зброя запальныя сумесі, агнястрэльная зброя
Загінулыя 22 (+5 тэрарыстаў)
Параненыя 46

23 чэрвеня 2024 года былі здзейснены ўзброеныя напады ў Дзербенце і Махачкале, гарадах у Рэспубліцы Дагестан, Расія[1]. Мэтамі сталі два праваслаўныя храмы, дзве сінагогі і пост ДПС[2]. Загінула 17 супрацоўнікаў праваахоўных органаў[3], 5 грамадзянскіх асоб[4], 5 нападнікаў. У рэгіёне ўвялі рэжым контртэрарыстычнай аперацыі. СК РФ паведаміў аб узбуджэнні крымінальнай справы па артыкуле «тэрарыстычны акт» (артыкул 205 КК РФ)[5].

Перадгісторыя

[правіць | правіць зыходнік]

Паўночна-Каўказскі рэгіён на поўдні Расіі ахоплены канфліктам з 1990-х гадоў. Пасля чачэнскіх войнаў у 2010-я гады працягвалася серыя тэрарыстычных нападаў і сутыкненняў паміж расійскімі і ісламісцкімі сіламі[6].

Дзербент і Махачкала — гарады ў Рэспубліцы Дагестан на расійскім Паўночным Каўказе, у якіх большасць насельніцтва складаюць прадстаўнікі мусульманскіх народаў Каўказа (каля 92% у Дзербенце і 84% у Махачкале, па даных перапісу 2021 года). Адначасова, у гэтых гарадах таксама гістарычна пражываюць меншасці этнічных рускіх і горскіх яўрэяў.

У 2019 годзе ў цэнтры Дзербента ўзвялі помнік дружбы трох рэлігій у кампазіцыі якога: равін, праваслаўны святар і імам. Прататыпам праваслаўнага святара з гэтай тройцы стаў настаяцель дзербенцкага праваслаўнага храма Пакрова Прасвятой Багародзіцы Мікалай Кацельнікаў[7][8].

У 2023 годзе ў Дагестане, Карачаева-Чаркесіі і Кабардзіна-Балкарыі прайшоў шэраг антысеміцкіх акцый. Рост у рэгіёне ісламскага антысемітызму адбыўся на фоне абвастрэння палесціна-ізраільскага канфлікту.

Храналогія падзей

[правіць | правіць зыходнік]

Падрыхтоўка

[правіць | правіць зыходнік]

Баевікі рыхтавалі тэракты каля месяца — з сярэдзіны мая. У дзень атак свае дзеянні яны каардынавалі ў закрытым чаце на шэсць чалавек. Фотаздымак настаяцеля дзербенцкага храма Пакрова Прасвятой Багародзіцы Мікалая Кацельнікава быў замацаваны ў чаце, мяркуецца, што ён быў першай і канкрэтнай мэтай нападнікаў[9].

Дзербент

[правіць | правіць зыходнік]

Сінагога Келе-Нумаз

[правіць | правіць зыходнік]
Сінагога Келе-Нумаз.

У Дзербенце 23 чэрвеня каля 17:50[10] быў здзейснены напад на сінагогу Келе-Нумаз, заснаваную ў 1914 годзе на вуліцы Тагі-Задэ[11].

Пасля антысеміцкіх хваляванняў на Паўночным Каўказе ў 2023 годзе сінагога знаходзілася пад вонкавай аховай паліцыі і ўнутранай аховай прыватнага ахоўнага прадпрыемства.

Баевікі спісалі сцены спасылкамі на цытаты з Карана, якія могуць лічыцца антысеміцкімі, такімі як аят 2:120 «Юдэі і хрысціяне не будуць задаволеныя табой, пакуль ты не станеш прытрымлівацца іх рэлігіі» і аят 8:39 «Змагайцеся з імі, пакуль у іх не знікне спакуса і іх пакланенне не будзе цалкам прысвечана Алаху»[12].

Саму сінагогу нападнікі падпалілі[13], кінуўшы бутэлькі з запальнай сумессю[14]. Будынак быў цалкам знішчаны тэрарыстамі[15]. Да 1:00 пажар патушылі[16].

Храм Пакрова Прасвятой Багародзіцы

[правіць | правіць зыходнік]
Царква Пакрова Найсвяцейшай Марыі.

Telegram-канал Baza паведаміў, што праваслаўны храм Пакрова Прасвятой Багародзіцы на вуліцы Леніна таксама падвергнуўся нападу з ужываннем аўтаматаў і бутэлек з запальнай сумессю[17]. Гэта адзіны праваслаўны храм у горадзе[18], пабудаваны ў 1899 годзе. Паведамлялася, што 66-гадоваму пробашчу Мікалаю Кацельнікаву перарэзалі горла[19], а ахоўніка храма Міхаіла застрэлілі. Дачка святара паведаміла, што нападнікі падпалілі абраз у храме, а пробашча забілі стрэлам у галаву ў яго доме[20].

Наступныя падзеі

[правіць | правіць зыходнік]

Баевікоў заблакавалі ў памяшканні паблізу рэстарана «Хаял». Пасля 21:00 цэнтр горада абясточылі[21]. Да 22:06 адзін баявік затрыманы[21].

Махачкала

[правіць | правіць зыходнік]

Сінагога на вуліцы Ярмошкіна

[правіць | правіць зыходнік]

У Махачкале група людзей а 18:00 абстраляла сінагогу на вуліцы Ярмошкіна, 111, пачаўся пажар, адзін чалавек у сінагозе быў забіты. Будынак тушыць забаранілі з-за тэрарыстычнай пагрозы[22]. Па даных МЗС Ізраіля баевікі забілі двух ахоўнікаў (не яўрэяў), а яўрэяў або ізраільцян сярод пацярпелых няма[23].

Сярод баевікоў былі Асман — сын Магамеда Амарава (кіраўніка Сергакалінскага раёна Дагестана) і яго пляменнік, усіх ліквідавалі[24][25].

Свята-Успенскі кафедральны сабор

[правіць | правіць зыходнік]

Быў здзейснены напад і на Свята-Успенскі кафедральны сабор 1906 года — аб’ект культурнай спадчыны народаў Расіі, які знаходзіцца на вуліцы Арджанікідзэ[24].

У 19:50 Нацыянальны антытэрарыстычны камітэт заявіў пра забойства двух баевікоў, а яшчэ двое былі затрыманыя[26]. Прыкладна а 21:00 у горад увялі бранятэхніку[21][27].

Пост ДПС

[правіць | правіць зыходнік]

На вуліцы Ярмошкіна нападнікі абстралялі пост ДПС. Было апублікавана відэа, на якім бачна, як трое баевікоў, якія захапілі машыну патрульнай службы, вядуць перастрэлку. Двое з іх адкрылі агонь у бок паліцэйскіх, а яшчэ адзін знаходзіцца ў машыне[28].

Нападнікі (падазраваныя)

[правіць | правіць зыходнік]

Паводле папярэдняй інфармацыі, трое з нападнікаў — сыны і пляменнік Магамеда Амарава, кіраўніка Сергакалінскага раёна Дагестана. Усе трое былі забітыя супрацоўнікамі праваахоўных органаў[29]. Сам Амараў затрыманы для допытаў ФСБ[30]. Партыя «Адзіная Расія», членам якой ён з’яўляўся, паспяшалася выдаліць згадкі пра чыноўніка са свайго сайта[31], неўзабаве прэс-служба «Адзінай Расіі» паведаміла аб выключэнні Магамеда Амарава з партыі: «Пастанова прынятая ў адпаведнасці са Статутам — за дзеянні, якія дыскрэдытуюць „Адзіную Расію“»[32][33].

Забітыя:

  1. Асман Амараў, 31 год[34], сын Магамеда Амарава[35];
  2. Абдусамад Амадзіеў, 32 гады[34], пляменнік Магамеда Амарава[35];
  3. Меркавана — Гаджымурад Кагіраў, 28 гадоў[34], баец UFC у клубе Хабіба Нурмагомедава і выхаванец Абдулманапа Нурмагомедава[36].
  4. Алі Закарыгаеў, 35 гадоў, былы старшыня (да 2022) сергакалінскага аддзялення партыі «Справядлівая Расія — Патрыёты — За праўду»[37][38].
  5. Далгат Даудаў, 43 гады, экс-кіраўнік жыллёва-будаўнічага кааператыва ў Сергакале[39].

Першы час паведамлялася, што ў нападах загінуў і Адыль Амараў, яшчэ адзін сын Магамеда Амарава. Але, як высветлілася, ён не ўдзельнічаў у тэрактах і быў жывы[40][41].

Шэраг нападнікаў (усе жыхары рэспублікі) прысутнічалі ў базах даных МУС (адзначаны сувязямі з вахабітамі)[42]. Па даных сілавікоў Дагестана: «Мяркуючы па дзеяннях нападнікаў, іх выкрыках і вонкавым выглядзе, тэрарысты належаць да ісламісцкай тэрарыстычнай арганізацыі»[43]. Ёсць звесткі, што ўсе пяць забітых тэрарыстаў былі членамі тэрарыстычнай групы аднаго з сыноў Магамеда Амарава[44].

Член праўлення Нацыянальнай асацыяцыі юрыстаў Расіі Руслан Нагіеў заявіў, што браты Амаравы былі прыхільнікамі такфірызма — радыкальнай і забароненай у Расіі ісламісцкай плыні, якая выступае супраць хрысціян і іудэяў, а таксама тых мусульман, якія ўступілі ў змову з «нявернымі». Праз свае погляды браты зладзілі год таму канфлікт з муфтыятам Дагестана[45].

Ахвяры

[правіць | правіць зыходнік]

Па ўдакладненых даных, якія раніцай 24 чэрвеня паведаміў Следчы камітэт Расіі, загінулі 15 супрацоўнікаў праваахоўных органаў (на наступны дзень паведамлялася пра 16[46], потым 17) і чацвёра грамадзянскіх асоб (затым заяўлена пра пяць), было забіта пяць тэрарыстаў[47].

Некаторыя загінулыя:

  • начальнік аддзела паліцыі Дагестанскіх Агнёў Мавлудзін Хідзірнабіеў[48];
  • протаіерэй Мікалай Кацельнікаў, найстарэйшы клірык Махачкалінскай епархіі РПЦ[49];
  • ахоўнік храма Міхаіл Вавілін[50][51].

46 чалавек былі параненыя[52]

Па даных інтэрнэт-газеты «Взгляд», протаіерэй Мікалай стаў сёмым праваслаўным святаром у Расіі, якія загінулі[53] ад рук вахабітаў[54].

Наступствы

[правіць | правіць зыходнік]

Нацыянальны антытэрарыстычны камітэт (НАК) абвясціў аб увядзенні рэжыму контртэрарыстычнай аперацыі ў Дагестане[55].

У Дагестане 24—26 чэрвеня абвясцілі днямі жалобы[56].

Указам Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі Уладзіміра Пуціна ад 25 чэрвеня 2024 года ордэнам Мужнасці пасмяротна былі ўзнагароджаны святар Мікалай Кацельнікаў і загінулыя ў тэрактах супрацоўнікі паліцыі Дагестана. Медалём «За адвагу» быў пасмяротна ўзнагароджаны ахоўнік Свята-Успенскага кафедральнага сабора ў Махачкале Міхаіл Вавілін. Яшчэ 10 паліцэйскіх былі ўзнагароджаны медалём «За адвагу» II ступені з фармулёўкай «За мужнасць, адвагу і вернасць службоваму абавязку, праяўленыя пры адбіцці тэрарыстычнай атакі»[50][57].

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Дагестан: вооруженные нападения на синагоги, православные храмы и пост ДПС. Голос Америки (23 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  2. ↑ В Дагестане боевики напали на синагогу, два храма и пост ДПС. Есть погибшие, перестрелка с силовиками продолжается. Главное. Новая газета Европа (7 мая 2260). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  3. ↑ Число погибших в терактах в Дагестане возросло до 21. Архівавана з першакрыніцы 25 чэрвеня 2024. Праверана 25 чэрвеня 2024.
  4. ↑ Число погибших при терактах в Дагестане возросло до 22 (руск.). РБК (1 ліпеня 2024).
  5. ↑ Названо официальное число жертв нападения в Дагестане (руск.). Lenta.ru. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  6. ↑ Abbakumova, Natalia (2024-06-24). "More than 15 killed in Dagestan, Russia, as gunmen hit multiple sites". Washington Post(англ.). 0190-8286. Праверана 2024-06-26.
  7. ↑ В Дагестане боевики напали на синагогу, два храма и пост ДПС. Есть погибшие, перестрелка с силовиками продолжается. Главное. Новая газета Европа (7 мая 2260). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  8. ↑ Абдуллаев, Шамиль. Дагестан оказался на передовой. Силовики нейтрализовали бандитов в регионе (руск.). AiF (23 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  9. ↑ Боевики, напавшие на Махачкалу и Дербент, планировали теракты около месяца (руск.). Life.ru (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  10. ↑ Российский еврейский конгресс. Telegram. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  11. ↑ В Дагестане напали на православные храмы и синагоги. Что известно
  12. ↑ На стенах синагоги в Дербенте нападавшие оставили надписи с отсылкой к сурам Корана (руск.). The Insider. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  13. ↑ Кошмар в Дагестане: первые вести - Главное.io. glavnoe.life. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  14. ↑ Российский еврейский конгресс. Telegram. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  15. ↑ В Дагестане боевики напали на синагогу, два храма и пост ДПС. Есть погибшие, перестрелка с силовиками продолжается. Главное. Новая газета Европа (7 мая 2260). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  16. ↑ В Дагестане боевики атаковали и подожгли церковь и две синагоги. Все подробности (руск.). Телеканал «Красная Линия». Праверана 24 чэрвеня 2024.
  17. ↑ Gunmen Attack Synagogues and Churches in Russian Republic. The New York Times (23 чэрвеня 2024).
  18. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное
  19. ↑ Дербентское жертвоприношение
  20. ↑ Дочь убитого в Дербенте священника рассказала детали нападения боевиков
  21. ↑ а б в Нападение террористов в Дагестане. Главное (руск.). РБК (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  22. ↑ В Дагестане горят церкви и синагоги, продолжаются уличные бои: что известно на данный момент
  23. ↑ Снова ищут евреев, и не только: в Дагестане нападение на две синагоги и православную церковь, банды в двух городах
  24. ↑ а б В Дагестане напали на православные храмы и синагоги. Что известно
  25. ↑ В нападении в Дагестане участвовали сыновья и племянник главы Сергокалинского района
  26. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное
  27. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное (руск.). РБК (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  28. ↑ Появились кадры с боевиками, открывшими стрельбу в Махачкале (руск.). Regnum. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  29. ↑ В числе боевиков оказались сыновья главы района Дагестана (руск.). РБК (23 чэрвеня 2024). Праверана 23 чэрвеня 2024.
  30. ↑ В Дагестане задержали главу района (руск.). РБК (23 чэрвеня 2024). Праверана 23 чэрвеня 2024.
  31. ↑ Омаров Магомед Амирович - Республика Дагестан (руск.)(недаступная спасылка). Единая Россия. Архівавана з першакрыніцы 9 чэрвеня 2024. Праверана 23 чэрвеня 2024.
  32. ↑ Deadly attacks on Dagestan synagogues and churches (англ.). BBC News. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  33. ↑ Из «Единой России» исключили отца боевиков, напавших на Дагестан (руск.). РБК (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  34. ↑ а б в Сыновья единоросса и боец ММА: что известно об устроивших теракт в Дагестане
  35. ↑ а б В Дагестане ликвидировали шесть боевиков
  36. ↑ В одном из боевиков из Дербента узнали бойца UFC и воспитанника Нурмагомедова
  37. ↑ Один из дагестанских террористов участвовал в выборах муниципального депутата
  38. ↑ Закаригаев Али Халимбекович14.08.1988 г.р.
  39. ↑ Серафимов, Андрей. Что известно о нападавших на православные храмы и синагогу в Дагестане?. Новая Газета Европа (24 чэрвеня 2024). Архівавана з першакрыніцы 24 чэрвеня 2024. Праверана 25 чэрвеня 2024.
  40. ↑ Объявленного убитым террористом сына главы муниципалитета в Дагестане не было среди нападавших. Его задержали и отправили в отдел полиции. The Insider (25 чэрвеня 2024). Праверана 27 чэрвеня 2024.
  41. ↑ Сыновья экс-главы района в Дагестане попросили прощения за брата. РИА Новости (26 чэрвеня 2024). Праверана 27 чэрвеня 2024.
  42. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное
  43. ↑ В Дагестане боевики напали на синагогу, два храма и пост ДПС. Есть погибшие, перестрелка с силовиками продолжается. Главное. Новая газета Европа (7 мая 2260). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  44. ↑ Дагестан, теракт, нападение: последние новости, что известно, погибшие, Магомед Омаров (руск.). Газета.Ru (24 чэрвеня 2024). Праверана 24 чэрвеня 2024.
  45. ↑ Эксперт нашел общее у напавших в Дагестане боевиков и захватчиков СИЗО Ростова (руск.). Lenta.RU. Праверана 26 чэрвеня 2024.
  46. ↑ Скончался ещё один полицейский, пострадавший от рук террористов в Дербенте (руск.)(недаступная спасылка). Mash.ru (25 чэрвеня 2024). Архівавана з першакрыніцы 29 чэрвеня 2024. Праверана 29 чэрвеня 2024.
  47. ↑ Названо официальное число жертв нападения в Дагестане
  48. ↑ В Дербенте погиб начальник полиции Дагестанских Огней
  49. ↑ Дербентское жертвоприношение
  50. ↑ а б Путин наградил орденом погибшего при теракте в Дагестане священника (руск.). РБК (25 чэрвеня 2024). Праверана 25 чэрвеня 2024.
  51. ↑ Охранник церкви в Махачкале и священник в Дербенте убиты при нападениях неизвестных
  52. ↑ Число погибших в терактах в Дагестане возросло до 21 (руск.). rg.ru (25 чэрвеня 2024).
  53. ↑ В Дагестане введен режим КТО. Интерфакс. Праверана 24 чэрвеня 2024.
  54. ↑ Убитый в Дербенте протоиерей стал седьмым священником, погибшим в России от рук ваххабитов
  55. ↑ Нападение террористов в Дагестане. Главное
  56. ↑ В Дагестане погибли 15 полицейских при отражении атаки боевиков
  57. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 25.06.2024 № 547 "О награждении государственными наградами Российской Федерации" (руск.). pravo.gov.ru (25 чэрвеня 2024). Праверана 25 чэрвеня 2024.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Напады_ў_Дзербенце_і_Махачкале_(2024)&oldid=4820037"