Энтані Блант

Энтані Блант
англ.: Anthony Blunt
Род дзейнасці	мастацтвазнавец, выкладчык універсітэта, разведчык, куратар
Дата нараджэння	26 верасня 1907(1907-09-26)[…]
Месца нараджэння	Борнмут, Борнмут, Крайстчэрч і Пул[d], Дорсет, Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі
Дата смерці	26 сакавіка 1983(1983-03-26)[…] (75 гадоў)
Месца смерці	Лондан, графства Вялікі Лондан, Вялікі Лондан, Англія, Вялікабрытанія
Месца пахавання	могілкі Патні-Вейл[d]
Грамадзянства	Вялікабрытанія
Бацька	Arthur Stanley Vaughan Blunt[d]
Маці	Hilda Violet Master[d]
Месца працы	MI5[d] Трыніці-каледж Лонданскі ўніверсітэт Courtauld Institute of Art[d]
Альма-матар	Трыніці-каледж Каледж Марлбара[d]
Член у	Кембрыджская пяцёрка Travellers Club[d] Акадэмія прыгожых мастацтваў[d]
Узнагароды і прэміі	член Брытанскай акадэміі[d]

Энтані Фрэдэрык Блант (англ.: Anthony Frederick Blunt, 26 верасня 1907 года, Борнмут, Вялікабрытанія — 26 сакавіка 1983 года, Лондан) — брытанскі гісторык мастацтва і мастацтвазнаўца, агент (крыніца) савецкай разведкі (1937-51) (ставіцца да «Кембрыджскай пяцёркі»), у гады вайны супрацоўнік контрразведкі MI5 (1939-45). Пра яго працу на савецкую разведку грамадскасці стала вядома ў 1979 годзе, калі пра гэта заявіла Маргарэт Тэтчэр; контрразведка даведалася пра гэта раней, але гэта заставалася ў таямніцы і ён атрымаў імунітэт у абмен на супрацу. Захоўнік маляўнічай галерэі каралевы (1945—1973).

Спецыяліст па творчасці Нікаля Пусена, якому прысвечана яго галоўная праца, манаграфія 1967 года. Прафесар Лонданскага ўніверсітэта, член Брытанскай акадэміі (1950).

Біяграфія

Нарадзіўся ў сям’і святара-вікарыя. Маці яго, Хільда Ваялет Мастэр (Блант) была стрыечкай графа Стрэтмара, бацькі Лізаветы Боўз-Лаян, маці кіруючай з 1952 года каралевы Лізаветы II. То бок на момант выкрыцця Блант даводзіўся траюрадным дзядзькам кіраўніка дзяржавы.

Значную частку дзяцінства правёў з сям’ёй у Францыі, дзе служыў яго бацька.

У 1926 годзе паступіў са стыпендыяй па матэматыцы ў Трыніці-каледж Кембрыджскага ўніверсітэта, але ў 1929 годзе з-за смерці бацькі спыніў навучанне. Вярнуўся да яе ў 1930-х. У 1935 годзе са студэнцкай групай наведаў СССР.

Быў залучаны ў 1937 годзе агентам савецкай разведкі Арнольдам Дэйчам праз пасярэдніцтва Г. Бёрджэса. У сваіх мемуарах Блант заве рашэнне працаваць на савецкую разведку адной з галоўных памылак у сваім жыцці, ён нават хацеў скончыць з сабой з-за гэтага. Прылічаецца да «Кембрыджскай пяцёркі». Аператыўны псеўданім — Джонсан (Johnson). Членам Кампартыі ён ніколі не быў.

Да пачатку вайны Блант залучыў амерыканца Майкла Страйта (пасля ўладальніка і выдаўца амерыканскага ліберальнага тыднёвіка «The New Republic» і старшыні Нацыянальнага фонду дапамогі мастацтву і літаратуры).

У 1939 годзе паступіў на службу ў брытанскую контрразведку МІ-5. У званні капітана браў удзел у высадцы ў Францыі. За мужнасць, выяўленую пры адступе англійскага экспедыцыйнага корпуса, атрымаў ордэн Ганаровага легіёна. З восені 1940 года Блант робіцца памагатым аднаго з кіраўнікоў англійскай разведкі брыгадзіра Алена, які займаўся праблемамі бяспекі арміі і ваеннай прамысловасці. Тым часам англійская разведка здолела залучыць важнага агента ў апараце А. І. Мікаяна, што пастаўляў каштоўную інфармацыю англійскаму рэзідэнту ў Маскве. Блант дапамог савецкай разведцы выявіць гэтага агента.

У 1945 годзе стаў саветнікам караля Георга VI і выконваў далікатныя даручэнні, злучаныя з зацікаўленнямі англійскай кароны і родных дынастый, завошта ў 1947 годзе атрымаў Каралеўскі Віктарыянскі ордэн, а ў 1948-м — галандскі ордэн прынца Насау-Аранскага. Лічыцца, што Блант не перадаваў савецкай разведцы дакументы, што кампраметавалі каралеўскую сям’ю. Аднак свае выдатныя сувязі ў брытанскім урадзе ён выкарыстоўваў для атрымання палітычнай інфармацыі, якую перадаваў СССР. Пасля выкрыцця Мак-Лэйна і Бёрджэса пад падозранне МІ-5 трапіў і Блант, але, нягледзячы на гэта, у 1956 годзе ён стаў камандорам Віктарыянскага ордэна і атрымаў дваранства (з правам тытулавацца «сэр Энтані»).

У 1951 годзе савецкі рэзідэнт у Лондане Юрый Модзін прапанаваў Бланту бегчы ў СССР, на што той катэгарычна адмовіўся: «Я вельмі добра ведаю, як жыве ваш народ, і для мяне падобнае жыццё невыноснае і немажліве». Пасля гэтага савецкая разведка спыніла з ім адносіны.

У 1964 годзе ў лісце ў МІ-5 Блант па ўласнай волі прызнаўся ў сваёй супрацы з савецкай разведкай.

У памен на гарантыі імунітэту ён прызнаў сябе вінаватым і даў сведчанні, аднак яго шпіёнская чыннасць засталася таямніцай да лістапада 1979 года, калі прэм’ер-міністр Маргарэт Тэтчэр раскрыла гэту інфармацыю на пасяджанні Палаты абшчын. Тады ж Блант быў пазбаўлены рыцарскага звання. Дамоўленасць пра імунітэт працягвала дзеяць, Блант не падвяргаўся пераследам і працягваў займацца навукай.

Цікава, што пасля выкрыцця ён атрымаў больш за дзвесце лістоў падтрымкі і толькі паўтузіна негатыўных, чым быў узрушаны.

Асамблея Лонданскага ўніверсітэта па прапанове Ісаі Берліна не пазбавіла Бланта прафесарскага звання, каб пазбегнуць падабенства з савецкай практыкай анулявання навуковых ступеняў.

У 1939—1974 гг. выкладчык, прафесар гісторыі мастацтваў Лонданскага ўніверсітэта. З 1945 г. намеснік, у 1947—1974 гг. дырэктар Інстытута мастацтва Курто (у складзе Лонданскага ўніверсітэта).

Памёр ад інфаркту. Паводле тэстаменту попел яго пылу быў развеяны над палямі Мальбару, дзе Блант вучыўся ў школе.

Быў узнагароджаны савецкім баявым ордэнам.

З 1979 года і да канца жыцця ён працаваў над сваімі мемуарамі. Потым яны былі перададзены на захоўванне ў Брытанскую бібліятэку ў запячатаным кантэйнеры. На публікацыю рукапісу была накладзена забарона на чвэрцьстагоддзе, да 2009 года, калі яны выйшлі кнігай успамінаў.

У 2001—2012 гг. выйшла біяграфія Бланта аўтарства Міранды Картэр «Энтані Блант: Яго жыцці» (Miranda Carter. Anthony Blunt: His Lives), над якой яна працавала з 1994 года.

Узнагароды

У 1947 годзе ўзведзены ў званне камандора Каралеўскага Віктарыянскага ордэна, а ў 1956 годзе — рыцара-камандора. У 1979 годзе пазбаўлены звання ўказам каралевы.

У 1948 годзе стаў камандорам ордэны Ганаровага легіёна, у 1958 годзе — камандорам ордэны Аранскіх-Насау.