Charles-Émile Reynaud
| Charles-Émile Reynaud | |
|---|---|
 Charles-Émile Reynaud | |
| Ganedigezh | 8 Kerzu 1844 Montreuil-sous-Bois  Bro-C'hall
|
| Marv | 9 Genver 1918 Ivry-sur-Seine Bro-C'hall
|
| Broadelezh | Gall
|
| Micherioù | Luc'hskeudenner Treser Ijinadenner Filmaozer |
| Oberennoù pennañ • Pauvre Pierrot (1892) Kentañ film tresadennoù-bev • Autour d'une cabine (1894) | |
Charles-Émile Reynaud (1844-1918) e oa un treser, un ijinadenner hag ur filmaozer gall.
E 1877 ez ijinas ar praksinoskop, ha goude-se e savas an Théâtre Optique ma tiskouezas tresadennoù-bev.
Unan eus diorreerion ar sinema e voe : eñ eo an den kentañ a reas tresadennoù-bev, eñ eo ivez o vannas war ur skramm bras, eñ eo c'hoazh a c'houlennas ma vije savet ur pezh sonerezh a-ratozh evit e abadennoù.
Unan eus ar filmaozerien gentañ e voe Charles-Émile Reynaud neuze.
Buhez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
D'an 8 a viz Kerzu 1844 e voe ganet Charles-Émile Reynaud e Montreuil-sous-Bois, mab d'an engraver medalennoù Benoît Claude Brutus Reynaud ha d'ar skolaerez Marie-Caroline Bellanger, a oa un dourlivourez war hec'h amzer vak.[1]
Hervez reizhoù ar prederour ha skrivagner suis Jean-Jacques Rousseau e voe desavet ar bugel.
E labourva e dad e teskas an treloc'herezh resis, hag e vamm a gelennas dezhañ troioù-micher an tresañ hag al livañ.
E 1858, d'an oad a 14 vloaz, e voe deskard en ul labouradeg ardivinkoù optek ha fizikel kent mont da zeskiñ an tresañ greantel. Goude-se ez eas da labourat e ti ul luc'hskeudenner, ma reas distremenadennoù war glichedoù kent en em staliañ d'e dro evel luc'hskeudenner e Pariz.
E 1864 e heulias kentelioù an abad Moigno (1804-1884) diwar-benn ar skiantoù, a veze roet dre vannañ skeudennoù war ur skramm ; buan e teuas Charles-Émile Reynaud da vout eiler an abad ha da zeskiñ ar vicher a gelenner-prezegenner.
En hevelep mare e reas skeudennoù evit ur geriadur skiantel, Dictionnaire général des sciences théoriques et appliquées ar c'helenner Adolphe Focillon, a zeuas er gouloù e 1870[2] ; dindan ren A. Focillon ivez e reas luc'hskeudennoù stereoskopek eus ar familhoù plant pennañ.
E 1865 e varvas tad Charles-Émile Reynaud, a yeas da vevañ gant e vamm e Lo Puèi de Velai, a zo kêr c'henidik an tiegezh Reynaud. Diwar atiz an doktor Claude Auguste Reynaud, a oa ur c'henderv d'e dad, e kendalc'has da studiañ ar skiantoù.
E-pad Brezel 1870-1871 e voe klañvdiour e-kichen an doktor Reynaud en ospital Lo Puèi de Velai.
Amzer vak a gemeras goude ar brezel betek 1873, pa voe galvet gant an abad Moigno da-geñver un heuliad prezegennoù e Paris diwar-benn al luc'hskeudennerezh. Ur c'hwitadenn e voe ar prezegennoù, ha distreiñ da Lo Puèi de Velai a reas. Eno e voe aozet kentelioù a-zivout ar skiantoù evit studierion ar Skolioù greantel hag evit an dud voutin, dre vannadennoù luc'hel. Berzh a reas Charles-Émile Reynaud gant e "gentelioù dre weled", pa ziskoueze arnodennoù skiantel war ur skramm bras.[1]
E Lo Puèi de Velai, e 1876, ez ijinas Charles-Émile Reynaud ar praksinoskop. Bloaz war-lerc'h ez eas da Baris d'e vreouañ, hag eno en em stalias adarre evit fardañ praksinoskopoù hag o gwerzhañ.
D'an 21 a viz Here 1879, d'an oad a 35 bloaz, e timezas gant Marguerite Rémiatte. Daou vab o devoe, Paul e 1880 hag André e 1882.
Kendelc'her da labourat war ar praksinoskop a reas Charles-Émile Reynaud : ur c'hinkladur a voe ouzhpennet d'ar c'hoariell, a droas da braksinoskop-c'hoariva ; ur gornigell anvet La toupie fantoche a zouge melezourioù stouet dindan ur gantennad skeudennoù ; ha goude e vannas skeudennoù ar praksinoskop war ur skramm. Gouhebiñ a rae an ijinadenner avat, pa ne c'halle ket kontañ istorioù gant e venveg na oa nemet 12 skeudenn ennañ, atav an hevelep re a-hed pep abadenn.
E 1888 e teuas a-benn da hiraat an heuliadoù skeudennoù, alese an Théâtre Optique a ziskouezas e Mirdi Grévin e Paris e 1892 ; Pantomimes lumineuses e oa anv an abadenn, ma tiskouezas an tresadennoù-bev kentañ en Istor ar sinema.
Pa 'z erruas Cinématographe ar vreudeur Auguste ha Louis Lumière e 1895 e voe echuet abadennoù an Théâtre Optique e Mirdi Grévin. War ziskar ez eas labouradeg praksinoskopoù Charles-Émile Reynaud, met kerkent e labouras war un ijinadenn all, ar Stéréo-Cinema (1907). C'hwitañ war e daol a reas avat, pa ne zeuas ket a-benn da dizhout e bal : bannañ skeudenoù e bos war ar skrammoù.
Dav e voe dezhañ neuze paouez gant e enklaskoù ha gwerzhañ ul lodenn eus e vinvioù. Distrujañ a reas an Théâtre Optique ha stlepel an darn vrasañ eus e jestrc'hoarioù er stêr Seine. Pauvre Pierrot hag Autour d'une cabine eo an oberennoù nemeto a zo deuet betek ennomp.
E deroù 1917 e voe taget Charles-Émile Reynaud gant un darwazh skevent, ha kaset da Ospital a re zibare Ivry-sur-Seine d'an 29 a viz Meurzh 1917. Eno e chomas betek e varv d'an 9 a viz Genver 1918, d'an oad a 74 vloaz.
Ijinadennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
- Ar praksinoskop (1877).
- Ar praksinoskop-c'hoariva (1879), gant ur c'hinkladur difiñv a-dreñv ar skeudennoù blivet.
- Ar praksinoskop dre vannadur (1880), a vanne skeudennoù ar praksinoskop-c'hoariva war ur skramm dre ul letern hud.
- Ar Stéréocinématographe (1902), un ardivink da gemer luc'hskeudennoù e bos.
- Ar Stéréo-Cinéma (1907), a glaske blivañ al luc'hskeudennoù-se.
Ar C'hoariva Optek
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
D'ar 1añ a viz Kerzu 1888 e voe breouet an Théâtre Optique gant Charles-Émile Reynaud.
Tri bloavezh a-raok donedigezh ar vreudeur Lumière en Istor ar sinema e vanne an ijinadenner skeudennoù bliv war ur skramm e teñvalijenn ur sal e Mirdi Grévin.
Kentidi a oa bet dezhañ avat : filmoù 50 eilenn dezho a oa bet diskouezet gant ar Breizhveurad William Kennedy Laurie Dickson (1860-1935). Ur vunutenn ha tregont eilenn d'ar berrañ eo padelezh pep Pantomime, lod o padout betek pemp munutenn. Ouzhpenn-se e c'halled hiraat an abadennoù dre baouez war ur skeudenn, distreiñ d'unan gent, gorrekaat pe vuanaat dibun ar film, kement-se diouzh ersavioù an arvesterion.
Sonerezh a voe savet a-ratozh gant ar pianoour Gaston Paulin evit pep film : ar c'hentañ abadennoù sinema e voe an Théâtre Optique e gwirionez[3].
E-lec'h e vandennoù paper boas e rae Charles-Émile Reynaud gant ar filmoù gweñv 70 mm o ledander, e nitrat kelluloz (C6H8N2O9, anvet ivez kelluloid), bet ijinet gant an Amerikan John Carbutt ha gwerzhet abaoe 1888 gant an Amerikan all George Eastman, ijinadenner ar binvioù Kodak.
War-eeun war filmoù-se e trese ar skeudennoù, gant livioù treuzwelus, evel ma veze graet evit tresañ war plakennoù gwer al leternioù hud. Liv du a veze ledet tro-dro d'an tudennoù, a-benn ma ne c'hallje ar gouloù nemet tremen drezo hepken.
Toullet e oa ar film etre pep skeudenn kent bout lakaet en ur voest a-blaen. Dre un dornell e veze roet tro d'ar voest, ha dre an toulloù e veze kaset ur granenn 36 melezour warni, a gase ar skeudennoù war-du ar skramm. Dre ul letern all e veze bannet ar c'hinkladur, kuit ag e adtresañ war pep skeudenn.
E-keit ha ma troe ar voest evit bannañ ar film e veze dastumet hemañ en ur voest all, dre an hevelep ardivink. Un dek mil gwech bennak e voe bannet pep film etre 1892 ha 1900.
Un displet bras a oa da ijinadenn Charles-Émile Reynaud koulskoude : unel e oa pep film, ne c'halled ket ober eilskeudennoù anezhañ ; ne oa ket tu neuze da ziskouez an hevelep Pantomime e meur a sal war un dro, ha re goustus e vije bet ober adfilmoù treset gant an dorn bewech : 500 skeudenn war 36 metrad film a ya d'ober Pauvre Pierrot, 646 skeudenn evit 45 metrad evit Autour d'une cabine.
A zo kaeroc'h, touzet un tamm e oa bet an ijinadenner p'en devoa sinet ar gevrat gant Mirdi Grévin : berzet e oa dezhañ diskouez an Théâtre Optique en ur sal all. Un hanter milion a dud a welas an abadenn etre 1892 ha 1900 evelato, ar pezh a zo bras-divent evit ur sal hepken.
Pa voe taer ar c'hevezerezh etre Cinématographe ar vreudeur Lumière hag an Théâtre Optique e klaskas Charles-Émile Reynaud ober gant filmoù nevez, 35 mm o ledander, hogen ur c'hwitadenn e voa rak da get ez ae an tresadennoù pitouilh pa vezent bannet a-ziwar ker strizh ur skor.
Nevesaet e voe Pauvre Pierrot hag Autour d'une cabine e 1992, ha bannet war ar skramm en-dro da-geñver kant vloaz an Théâtre Optique en hevelep bloavezh[4].
 Skritell gant Jules Chéret (1892) |
|
Notennoù
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- ↑ 1,0 ha1,1 Lec'hienn gouestlet da Charles-Émile Reynaud (fr)
- ↑ An eilvet embannadur (1877), Gallica (fr)
- ↑ Georges Sadoul (9vet emb., 1999), Histoire du cinéma mondial des origines à nos jours, Flammarion, ISBN 978-2080602169 (fr)
- ↑ Sellit ouzh doare nevesaet 'Pauvre Pierrot hag ouzh Autour d'une cabine war YouTube.
Levrlennadur
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]- Georges Sadoul (1992), Dictionnaire des cinéastes, Seuil, ISBN 978-2-02-011516-2 (fr)
Liammoù diavaez
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]Pennadoù kar
[kemmañ | kemmañ ar vammenn]
|
|
|