Voltaire

Voltaire, circa 1736

François-Marie Arouet (1694-1778), brudet evel Voltaire, a oa ur skivagner ha prederour gallek.

Arroudoù

Antropofaged

• Eus ar garantez hon eus graet kaoz. Kalet eo tremen eus tud a bok d'ar re all da dud a zebr ar re all. Re wir eo ez eus bet debrerien-tud; kavet ez eus bet lod en Amerika; marteze ez eus lod all c'hoazh, hag ar gigloped ne oant ket ar re nemeto en henamzer a en em vage gant kig-tud a-wechoù. Juvenal a zerevell e oa, e bro an Egipted, ar bobl ken fur, ken brudet he lezennoù, ken deol pa azeule krokodiled hag ognon, Tintirited a zebras un enebour dezho a oa kouezhet etre o daouarn; nesav ket ar gontadenn diwar glevout, graet e voe an torfed hogozik dirak e zaoulagad; en Egipt e oa da-neuze, ha nepell diouzh Tintir. Menegiñ a ra, war un dro, ar Waskoned ha Sagonted a en em vagas gwechall gant kig o c'henvroiz.

Anterinouriezh

• Ar pezh eo an trelat d'an derzhienn, ar gounnar d'ar vrouez eo an anterinouriezh d'ar vrizhkredenn. — Dictionnaire philosophique (1764)
• Bosenn an eneoù eo an anterinouriezh. — Dictionnaire philosophique (1764)

Baradoz

• El lec'h m'emaon emañ ar baradoz war an Douar. — Satires, le Mondain (1736)

Breinadur

• Ur skouer fall hepken, ur wech roet, zo gouest da breinañ ur vroad hepken en he fezh, hag ar boaz a dro da vac'homerezh. — Dictionnaire philosophique (1764)

Brezel

• guerre : ar pezh a zo boemus en embregadenn ifern-se eo e laka pep penn muntrerien bennigañ e vannieloù en ur aspediñ Doue solenn kent mont da ziouennañ e hentez. — Dictionnaire philosophique (1764)

Brizhkredennoù

• Ar brizhkredennoù a laka ar bed a-bezh er flammennoù ; gant ar brederouriezh e vezont mouget. — Dictionnaire philosophique (1764)

Emdroadur

• Brav-tre eo kement-se, met diaes eo din krediñ etiskennan eus ar moru. — Les colimaçons du reverend père L'Escarbotier (1769)

Entanoù

• An avelioù hag a laka koeñv e gouelioù al lestr eo an entanoù : e liñvañ a reont a-wechoù, met hepto ne c'hellfe ket merdeiñ. — Zadig ou la Destinée (1748)

Frankiz eztaoliñ

• Gwir kement den frank eo ar gwir da lavarout ha da voullañ ar pezh a soñj, ne oufed ket e lemel dioutañ hep bout un tirant eus ar re washañ. — Question sur les miracles (1765)

Gwallgomz

• Ar gwallgomz, an tech kuzh-se en ene da zrouksoñjal a-zivout an holl dud. — Dictionnaire philosophique (1764)

Hevoud

• Kement ha mil bloaz en Istor e talvez ur frapad hevoud. — Commentaire historique (1776)

Jedoniezh

• Seul zoujetoc'h e voe galloud an niveroù en hon touezma ne gomprenemp netra enno. — Dictionnaire philosophique (1764)

Kendoujañs

• An dizunvan eo gwashañ droug mab-den, hag ar c'hendoujañs eo ar remed. — Dictionnaire philosophique (1764)
• Un ali divarn eo ar rakvarn. — Dictionnaire philosophique (1764)

Kened

• Goulennit digant un touseg petra eo ar gened, respont a raio deoc'h ez eo e dousegez. — Dictionnaire philosophique (1764)

Kerent

• Enor da dad ha da vamm, mar fell dit bevañ pell. — Dictionnaire philosophique (1764)

Komz

• Fall e komz an den bepred pa n'en devez netra da lavarout. — Commentaires sur Corneille (1764)

Kouer

• Kavet eo bet, dre bolitikerezh mat, an doare kuzh da lakaat da vervel gant an naon ar re hag a laka, dre c'hounit an douar, ar re all da vevañ. — Le Sottisier (1778)

Kristeniezh

• Ar gristeniezh eo ar vrizhkredenn fallakrañ o tiotaat an dud hag o wastañ an douar biskoazh. — Lettre à d'Argence (11 Here 1763)

Labour

• Tri droug a vez kaset pell diouzhimp gant al labour : an hirnez, ar gwalldechoù hag an ezhomm. — Candide ou l'Optimiste (1759))

Levr

• Un amzer hir-meurbet ha pasianted ur sant zo rekis e vit ober ul levr mat. — Lettre à madame du Deffand (1^añ Du 1773)

Loened

• Evel al loened eo an dud : ar re vras a zebr ar re vihan hag ar re vihan o flemm. — Le Sottisier (1778)

Mab-den

• An dud zo amprevaned o plaouiañ an eil re ar re all warun atomennig fank. — Zadig ou la Destinée (1748)
• Ra c'hallo an holl dud kounaat ez int holl vreudeur ha c'hoarezed. Prière à Dieu (1763)

Mad

• Un nebeud mad am eus graet ; ma oberenn wellañ eo. — Epître à Horace (1772)

Madelezh

• Didalvez eo an den ha na dalv nemet dezhañ e-unan. — Sept discours en vers sur l'Homme (1738)

Mezeien

• Ur mezeg zo un den hag a skuilh drammoù a anavez nebeut en ur c'horf a anavez nebeutoc'h. — Épigrammes (1738)

Narkizegezh

• Gant an oad e vez mouget an holl entanoù ; karantez-an-unan nepred ne varv. Épîtres, stances et odes (1769)

Pediñ

• Pediñ Doue zo fougeal bout gouest da gemmañ an natur dre gomzoù. — Le Sottisier (1778)

Plijadur

• Ar blijadur eo abeg, dever ha pal an holl voudoù poellek. — Épîtres, stances et odes (1769)

Politikerezh

• Dizunaniñ a-benn ren ; setu e bolitikerezh. — Don Pèdre, roi de Castille (1774)

Prosez

• Gwell eo risklañ saveteiñ ur c'habluz eget kondaoniñ un den digablus. — Zadig ou la Destinée (1748)

Québec

• Gouzout a rit emañ an div vroad-se en ur brezel evit un nebeud keñverioù erc'h kostez Kanada, hag e tispignont kalz evit ar brezel kaer-se kalz muioc'h eget talvoudegezh Kanada en e bezh. — Candide ou l'Optimiste (1759))

Sklaverezh

• Ar sklav a gont dezho e istor, perak ez eus bet troc'het ur c'har hag un dorn dezhañ gant e vestr, ha lavarout a ra en diwezh : D'ar priz-se e tebrit sukr en Europa. — Candide ou l'Optimiste (1759))

Skritur

• Livadur ar vouezh eo ar skritur. — Dictionnaire philosophique (1764))

Spered

• D'ar re a laka ar speredoù en o frankiz dre nerzh ar wirionez, ha neket d'ar re a ra sklaved diouto dre feulster an diotiz hag an diouiziegezh e tleomp doujañ. — Lettres anglaises ou Lettres philosophiques (1734)

Fals-arroud

N’on ket a-du gant ar pezh a lavarit, met en em gannañ a rin betek ar marv evit ma c’hellot e lavarout.

Je ne suis pas d'accord avec ce que vous dites, mais je me battrai jusqu'à la mort pour que vous puissiez le dire.

• Kavet en ur buhezskrid aozet gant Evelyn Beatrice Hall e 1906 ; anzavet he deus he fazi e 1939.

Liammoù diavaez

• (fr) Œuvres complètes de Voltaire