Ahalazija
Ahalazija (Achalasia) ili ahalazija jednjaka, ahalazija kardije, kardiospazam i aperistaltika jednjaka (ezofagusa) je poremećaj pokretljivosti (motiliteta) jednjaka. Glatke mišićne ćelije jednjaka nemaju svoju normalnu peristaltiku (sposobnost mišića probavne cijevi da pokreće hranu prema završetku debelog crijeva). Istovremeno donji sfinkter jednjaka (LES -Lower oesophageal sphincter) se ne relaksira da bi propustio hranu u želudac za vrijeme akta gutanja.[1] Stoga se kaže da je glavna karakteristika ahalazije neadekvatna relaksacija donjeg sfinktera jednjaka (donji ezofagealni sfinkter) i aperistaltika jednjaka.[2] Javlja se kod oba spola (češće kod muškaraca) između 30. i 60. godine života.[3]
Karakteristika ahalazije je disfagija: otežano gutanje, regurgitacija (vraćanje pojedenog progutanog sadržaja) i, ponekad, bol u prsima. Dijagnoza se postavlja pomoću manometrije jednjaka i rendgenskim radiološkim pretragama sa barijevom kašom. Postoje različiti lijekovi za liječenje ali uspjeh nije nikada kompletan. Botoks se može koristiti za liječenje ali je najbolje uraditi Hellerovu miotomiju donjeg sfinktera jednjaka. Najčešći tip je primarna ahalazija gdje se ne zna uzrok. Distalni inhibitorni neuroni jednjaka ne funkcioniraju dobro. Incidenca je jedan slučaj na 100.000 stanovnika godišnje.
Etiologija
[uredi | uredi izvor]Promjene nastaju uslijed poremećaja neuro-mišićnog aparata, odnosno nedostatka vlakana Aerbahovog živčanog pleksusa (spleta živaca) u mišićnom sloju zida jednjaka.[3] Smatra se da denervaciju Aerbahovog spleta uzrokuju različiti faktori: virusi, bakterije, paraziti, toksične tvari, metabolički poremećaji, oštećenja živčanih vlakana tokom operativnih zahvata i slično.[2] Sekundarni uzroci mogu biti rak jednjaka ili Chagasova bolest (Šagas).
Klinička slika
[uredi | uredi izvor]Parasimpatička vlakna koja imaju relaksirajuće ulogu u predjelu donjeg sfinktera jednjaka nedostaju i taj dio ne može se normalno otvara za vrijeme prolaska hrane kroz jednjak. Bolest veoma često nastaje naglo s pojavom disfagije (poremećaja gutanja), bilo poslije stresnih situacija ili tokom akutnih bolesti gornjih respiratornih puteva. U početku se disfagija javlja tokom unošenja čvrste (nedovoljno sažvakane) hrane, a kasnije i kod unošenja kašaste i tekuće hrane i napitaka. Tegobe vremenom postaju sve izraženije i bolesnici da bi progutali hranu uzimaju tokom obroka sve veću količinu tekućine. U kasnijoj fazi bolesti dolazi do dilatacije (širenja) jednjaka i usporavanja tranzita kroz njega, što dovodi do pojave povraćanja, ruminacije (preživanje), osjećaja lošeg zadaha iz usta, prelivanja hrane u dušnik i usnu šupljinu, kao i pojave aspiracionih bronhopneumonije i gubitka tjelesne težine. Bol u grudnom košu (nevezana za kardiovaskularna oboljenja) nastaje nakon unošenja obilnih obroka i prestaje kada se jednjak isprazni.[2]
Komplikacije
[uredi | uredi izvor]Kao komplikacije osnovne bolesti mogu se jave: zastojni ezofagitis (upala jednjaka), erozije, ulceracije, stvaranje divertikula (džepastih proširenja), perforacije zida, a najteža komplikacija je maligno oboljenje jednjaka.[2]
Dijagnoza
[uredi | uredi izvor]Dijagnoza ahalazije se postavlja na osnovu anamneze, radioskopije i radiografija, endoskopije i histološkog nalaza.
Liječenje
[uredi | uredi izvor]Primjena nitrata sa dugotrajnim dejstvom ili blokatora kalcijevih kanala smanjuje pristisak donjeg sfinktera jednjaka i poboljšava prolaz hrane. U upotrebi su i različiti pneumatski dilatatori kojima se postižu zadovoljavajući rezultati. Dijetetski režim (česti i manji obroci od tečno kašaste hrane bez jakih začina) smanjuju iritabilnu ulogu i sporije dolazi do erozivnih promjena. Hirurško liječenje ima dugotrajniji efekt,[2] a potpuno izlječenje se postiže Helerovom kardiomiotomijom ili dilatacijom jednjaka balonom.[4][5]
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Park W, Vaezi M (2005). "Etiology and pathogenesis of achalasia: the current understanding". Am J Gastroenterol. 100 (6): 1404–14. doi:10.1111/j.1572-0241.2005.41775.x. PMID 15929777.
- ^ a b c d e Ahalazija jednjak Arhivirano 16. 12. 2007. na Wayback Machine, pristup 21. decembar 2007.
- ^ a b Kardiospazam Arhivirano 2. 12. 2017. na Wayback Machine, pristup 21. decembar 2007.
- ^ Ahalazija Arhivirano 15. 1. 2008. na Wayback Machine, pristup 21. decembar 2007.
- ^ Klinički centar Banja Luka[mrtav link], pristup 21. decembar 2007.
