Drugi glasnik
Drugi glasnici – poznati i kao sekundarni glasnici ili sistem drugih/sekundarnih glasnika – su molekule koji prenose signale od receptora na površini ćelije do unutarćelijskih ciljnih molekula, u citoplazmi ili jedru. Prenose signale hormona kao što su epinefrin (adrenalina) i faktor rasta, izazivajuĆI neki oblik promjene u aktivnosti ćelija. U značajnoj mjeri, pojačavaju snagu signala.[1][2] Sekundarni glasnici su komponente kaskade prijenosa signala.
Druge glasnike je otkrio Earl Vilbur Suderland Yunior. Za ovo otkriće mu je dodeljena Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu 1971. Uočio je da epinefrin stimulira jetru da pretvara glikogen u glukozu (šećer), a da to epinefrin ne može činiti neposredno. On je ustanovio da da bi jetra mogla da pretvarati glikogen u glukozu, epinefrin mora podstaći sekundarnog glasnika: ciklični AMP.[3] Sistemi sekundarnih glasnika se mogu sintetizirati i biti aktivirani dejstvom enzima, kao što su ciklaze. One kataliziraju sintezu cikličnih nukleotida, putem otvaranja ionskih kanala, čime se omogućava unos iona metala, kao što se dešava u Ca2+ signalizaciji. Te molekulw se vežu i aktiviraju proteinske kinaze, ionske kanale i druge proteine, čime se nastavlja signalna kaskada.[4][5][6]
Tipovi drugih glasnika
[uredi | uredi izvor]Postoje tri osnovna tipa sekundarnih glasnika:
- Hidrofobne molekule su u vodi nerastvoljive molekule, kao što su digliceridi i fosfatidilinozitol, koji su vezani za membranu i prenose se difuzijom kroz ćelijsku membranu, u međumembranski prostor, gdje kontaktiraju i reguliraju za membranu vezane efektorske proteine.
- Hidrofilni molekuli su u vodi rastvorljive molekule, poput cAMP, cGMP, IP3, i Ca2+, koji se nalaze u citozol
- Gasovi uključuju dušik monoksid (NO) i ugljik-monoksid (CO), koji se difuzno prenose kroz citosol i ćelijske membrane.[7]
Ovi unutarćelijski glasnici imaju niz zajedničkih svojstava:
- Mogu biti sintetizirani i/ili oslobođeni i razgrađeni putem specifičnih enzimskih reakcija ili ionskih kanala.
- Neki od njih, kao npr. Ca2+, mogu se skladištiti u specijalnim ćelijskim organelama i, po potrebi, brzo aktivirati.
- Njihov nastanak/oslobađanje i razgradnja mogu biti lokalizirani, što daje mogućnost da ograniči prostor i vireme aktivnosti ćelijskih signala.
Primjeri
[uredi | uredi izvor]| Funkcija↓/Sistem→ | cAMP | Fosfoinozitol | Arahidonska kiselina | cGMP | Tirozin kinaza | |
|
Prvi glasnik: Neurotransmiter (Receptor) |
Epinefrin (α2, β1, β2) Acetilholin (M2) |
Epinefrin (α1)
Acetilholin (M1, M3) |
Histamin (Histaminski receptor) | — | — | |
| Prvi glasnik: | ACTH, ANP, CRH, CT, FSH, Glukagon, hCG, LH, MSH, PTH, TSH | AGT, GnRH,GHRH, Oksitocin, TRH | — | ANP, Dušik-oksid | INS, IGF,PDGF | |
| Sprovodnik signala | GPCR/Gs (β1, β2), Gi (α2, M2) | GPCR/Gq | Nepoznati G-protein | — | RTK | |
| Primarni efektor | Adenilil ciklaza | Fosfolipaza C | Fosfolipaza A | Guanilat ciklaza | RasGEF(Grb2-Sos) | |
| Drugi glasnik | cAMP (Ciklični adenozin monofosfat) | IP3; DAG; Ca2+ | Arahidonska kiselina | cGMP | Ras.GTP (Mali G protein) | |
| Sekundarni efektor | Protein kinaza A | PKC; CaM | 5-Lipoksigenaza, 12-Lipoksigenaza, Cikloksigenaza | Protein kinaza G | MAP3K (c-Raf) |
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Kimball, J. "Second messengers". Arhivirano s originala, 7. 2. 2006. Pristupljeno 21. 4. 2016. Referenca sadrži prazan nepoznati parametar:
|5=(pomoć) - ^ Second Messenger Systems na US National Library of Medicine Medical Subject Headings (MeSH)
- ^ Reece, Jane; Campbell, Neil (2002). Biology. San Francisco: Benjamin Cummings. ISBN 0-8053-6624-5.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Alberts B. (2002)ː Molecular biology of the cell. Garland Science, New York, ISBN 0-8153-3218-1.
- ^ Bajrović K, Jevrić-Čaušević A., Hadžiselimović R., Ed. (2005): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 9958-9344-1-8.
- ^ Kapur Pojskić L., Ed. (2014): Uvod u genetičko inženjerstvo i biotehnologiju, 2. izdanje. Institut za genetičko inženjerstvo i biotehnologiju (INGEB), Sarajevo, ISBN 978-9958-9344-8-3.
- ^ Reece, Jane; Campbell, Neil (2002). Biology. San Francisco: Benjamin Cummings. ISBN 0-8053-6624-5.CS1 održavanje: više imena: authors list (link) CS1 održavanje: ref=harv (link).
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]