Indoiranski jezici
| Indoiranski jezici arijski jezici | |
|---|---|
| Regije govorenja | Južna, srednja, zapadna Azija i Kavkaz |
| Jezička porodica | indoevropski
|
| Prajezik | praindoiranski jezik |
| Predak | praindoevropski jezik |
| Podgrupe | indoarijski iranski nuristanski |
| Jezički kod | |
| ISO 639-5 | iir |
| Glottolog | indo1320 |
| Karta | |
 Geografska distribucija indoiranskih jezika | |
| Također pogledajte: Jezik | Jezičke porodice | Spisak jezika | |
Indoiranski jezici (također poznati kao Indoiranik jezici[1][2] ili arijski jezici[3]) čine najveću i najjugoistočniju postojeću grupu indoevropske jezičke porodice. U grupu spada preko 300 jezika, koje govori oko 1.5 milijardi govornika, pretežno u južnoj Aziji, zapadnoj Aziji i dijelovima srednje Azije, uključujući Indiju, Pakistan, Bangladeš, Iran, Afganistan, Nepal, Tadžikistan, Maldive i susjedne zemlje.
Zajednički predak svih jezika u ovoj porodici zove se praindoiranski, također poznat kao zajednički arijski, koji se govorio otprilike krajem 3. milenijuma pre nove ere u zapadnoj Rusiji. Tri grane modernih indoiranskih jezika su indoarijski, iranski i nuristanski. Četvrta nezavisna grana, dardska, ranije je bila postavljena, ali nedavna istraživanja općenito stavljaju dardske jezike kao arhaične članove indoarijske grane.[4]
Područja sa indoiranskim jezicima protežu se od Evrope (romski) i Kavkaza (osetski, tatski i tališki), do Mezopotamije (kurdski jezici, zaza-goranski i sjevernokurdski, odnosno kurmandži dijalektni kontinuum)[5] i Irana (perzijski), na istok do Xinjianga (sarikolski) i Assam (asamski), i južno do Šri Lanke (sinhaleški) i Maldiva (maldivski), sa ograncima koji se protežu čak do Okeanije i Kariba za fidžijski hindustanski i karipski hindustanski. Nadalje, postoje velike zajednice dijaspore govornika indoiranskog jezika u sjeverozapadnoj Evropi (Ujedinjeno Kraljevstvo), Sjevernoj Americi (Sjedinjene Američke Države i Kanada), Australiji, Južnoj Africi i u Perzijskom zalivu (Ujedinjeni Arapski Emirati i Saudijska Arabija).
Broj različitih jezika navedenih u Ethnologue-u je 312,[6] dok je onih priznatih u Glottologu 320.[7]
Etimologija
[uredi | uredi izvor]
Izraz indoiranski jezici odnosi se na spektar indoevropskih jezika koji se govore u južnoazijskom dijelu Evroazije, koji se proteže od indijskog potkontinenta (gdje se govori indijska grana arijskih jezika, otuda se naziva indoarijski) do iranske visoravni (gdje se govori iranska grana arijskih jezika).
Ova grana je također poznata kao arijski jezici, što se odnosi na jezike kojima govore arijski narodi, gdje je pojam arijski etnokulturna samooznaka starih Indoiranaca. Ali u modernom dobu, zapadni naučnici izbjegavaju izraz Arijci od Drugog svjetskog rata, zbog percipirane negativne konotacije povezane s arijanizmom.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]- Indoiranski narodi
- Indoevropski jezici
- Indoarijski jezici
- Iranski jezici
- Nuristanski
- Zazaki jezik
- Zaza
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ D. D. Mahulkar (1990). Pre-Pāṇinian Linguistic Studies. Northern Book Centre. ISBN 978-81-85119-88-5.
- ^ Annarita Puglielli; Mara Frascarelli (2011). Linguistic Analysis: From Data to Theory. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-022250-0.
- ^ Jadranka Gvozdanović (1999). Numeral Types and Changes Worldwide. Walter de Gruyter. str. 221. ISBN 978-3-11-016113-7.: "The usage of 'Aryan languages' is not to be equated with Indo-Aryan languages, rather Indo-Iranic languages of which Indo-Aryan is a subgrouping."
- ^ Bashir, Elena (2007). Jain, Danesh; Cardona, George (ured.). The Indo-Aryan languages. Routledge. str. 905. ISBN 978-0415772945.
'Dardic' is a geographic cover term for those Northwest Indo-Aryan languages which [..] developed new characteristics different from the IA languages of the Indo-Gangetic plain. Although the Dardic and Nuristani (previously 'Kafiri') languages were formerly grouped together, Morgenstierne (1965) has established that the Dardic languages are Indo-Aryan, and that the Nuristani languages constitute a separate subgroup of Indo-Iranian.
- ^ Chatoev, Vladimir; Kʻosyan, Aram (1999). Nationalities of Armenia (jezik: engleski). YEGEA Publishing House. str. 61. ISBN 978-99930-808-0-0.
- ^ "Indo-Iranian". Ethnologue. 2023.
- ^ "Glottolog 4.7 – Indo-Iranian". Glottolog. Pristupljeno 1. 2. 2023.
Literatura
[uredi | uredi izvor]- "Contact and change in the diversification of the Indo-Iranic languages" (PDF). Dr. Russell Gray.
- Baly, Joseph. Eur-Aryan roots: With their English derivatives and the corresponding words in the cognate languages compared and systematically arranged. Vol. 1. K. Paul, Trench, Trubner & Company, Limited, 1897.
- Chakrabarti, Byomkes (1994). A comparative study of Santali and Bengali. Calcutta: K.P. Bagchi & Co. ISBN 81-7074-128-9
- Kümmel, Martin Joachim. "The morphology of Indo-Iranian". In: Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics. Volume 3. Edited by Jared Klein, Brian Joseph and Matthias Fritz. Berlin, Boston: De Gruyter Mouton, 2018. pp. 1888–1924. https://doi.org/10.1515/9783110542431-032
- Kümmel, Martin Joachim. "Indo-Iranian". In: The Indo-European Language Family: A Phylogenetic Perspective. Edited by Thomas Olander. Cambridge: Cambridge University Press, 2022. pp. 246–68. doi:10.1017/9781108758666.014.
- Lubotsky, Alexander. "The phonology of Proto-Indo-Iranian". In: Handbook of Comparative and Historical Indo-European Linguistics. Volume 3. Edited by Jared Klein, Brian Joseph and Matthias Fritz. Berlin, Boston: De Gruyter Mouton, 2018. pp. 1875–1888. https://doi.org/10.1515/9783110542431-031
- Pinault, Georges-Jean. "Contacts religieux et culturels des Indo-Iraniens avec la civilisation de l'Oxus". In: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 149e année, N. 1, 2005. pp. 213–257. DOI:https://doi.org/10.3406/crai.2005.22848 ; www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_2005_num_149_1_22848
- Pinault, Georges-Jean. "La langue des Scythes et le nom des Arimaspes". In: Comptes rendus des séances de l'Académie des Inscriptions et Belles-Lettres, 152e année, N. 1, 2008. pp. 105–138. DOI:https://doi.org/10.3406/crai.2008.92104 ; www.persee.fr/doc/crai_0065-0536_2008_num_152_1_92104
- Nicholas Sims-Williams, ured. (2002). Indo-Iranian Languages and Peoples. Oxford University Press.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Swadesh popisi indoiranskih osnovnih riječi vokabulara (iz Wikirječnika - Swadesh-list appendix)
