Linux ili GNU/Linux je operativni sistem za računare. Jedan je od najpoznatijih primjera
slobodnog softvera i razvoja putem otvorenog koda. Za razliku od drugih operativnih sistema (kao na primjer Windowsa i Mac OSa) njegov kod je dostupan javnosti i svako ima pravo da ga slobodno koristi, mjenja i redistributira.
Riječ "Linux" se odnosi samo na kernel Linuxa ali se često koristi kao naziv za za cijeli operativni sistem (takođe GNU/Linux) baziran oko tog jezgra i broja biblioteka i alata iz GNU projekta. Više stotina Linux distribucija sadrže razni softver zajedno sa GNU/Linuxkernelom. U početku, Linux su razvijali i koristili entuzijastični studenti. Od tada, Linux je dobio podršku od strane velikih kompanija kao što su IBM i Novell za upotrebu na serverima i počinje da ulazi u upotrebu i na ličnim (personal-osobnim) kompjuterima. Promoteri i analitičari tvrde da za ovaj uspjeh treba zahvaliti njegovoj nezavisnosti od bilo kakvog centralnog proizvođača, niskom trošku, tj. besplatnosti, sigurnosti i pouzdanosti.
Linux je originalno razvijan za Intel 386 mikroprocesore a danas podržava niz mikroprocesora i računarskih platformi. Upotrebljava se u rasponu od ličnih računara do superkompjutera i integrisanih sistema kao što su mobilni telefoni i lični video rekorderi.
Linux je u svojoj prvoj verziji objavljen u oktobru 1991, kada je, tada dvadesetjednogodišnji finski student Linus Torvalds, na Usenet-u poslao post (poruku) u kojoj najavljuje operativni sistem kojem je dao ime Linux, te je rađen da bi bio "Minix bolji od Minix-a".
Linus je prvo svoj sistem objavio pod ličnom licencom, ali već 1993 u verziji kernela 0.99.10 Linux je stavljen pod GNU licencu.
Linux danas programira veliki broj ljudi, koji to uglavnom čine iz entuzijazma, a vrlo rijetko jer od toga imaju neke financijske koristi. Internet je od samog početka igrao veliku ulogu u razvijanju sistema, jer se čitava komunikacija i razmjena fajlova odvijala i još odvija otvoreno u javnosti, kroz usenet i mailing liste te popularne forume.
Razvoj GNU sistema je značio i pisanje mnogih programa, poznatih kao GNU programi ili GNU paketi. Među njima su i uređivač tekstaEmacs, GCC, GNU-ov debugger i radno okruženje GNOME.
GNU sistem se obično koristi u kombinaciji sa Linuxkernelom, koji je razvijen van projekta GNU. Ova kombinacija čini potpuno funkcionalan operativni sistem, GNU/Linux, koji se međutim često pogrešno naziva samo "Linux". Više...
GUI, grafički korisnički interfejs ili grafički interfejs (engleski: graphical user interface; hr. sučelje) je metod interkacije sa računarom kroz manipulaciju grafičkim elementima i dodacima uz pomoć tekstovnih poruka i obavještenja . Izgovara se približno kao gooey na engleskom jeziku, tj. gui, na bosanskom jeziku.
GUI programi prikazuju vizualne elemente poput ikone, prozora i drugih elemenata. Prethodnici GUI programa su izumljeni na Stanford univerzitetu, na čelu sa Douglasom Englebartom i koristili su tekstualne linkove za upravljanje. Kasnije su istraživači na Xerox PARC-u unaprijedili i otišli dalje od samo tekstualnih linkova i počeli da koriste grafički interfejs za njihov Alto računar. To je bila preteča svih današnjih grafičkih interfejsa, pa se tako ponekad i danas koristi skraćenica PUI (PARC User Interface). PUI je i tada koristio prozore, menije, dugmiće, štrih kockice, ikone kao i uključivanje nekoh pokaznog uređaja kao što je miš. Najpoznatija grafička okruženja koja se koriste na Linuxu su KDE i GNOME.
Udruženje Linux Korisnika Bosne i Hercegovine (skraćeno ULK BiH ili LUGBiH (engleski: Linux User Group)) je nevladina organizacija sa ciljem promoviranja open source i free software proizvoda u BiH. Osnovano je 1998. godine, a pravno registrovano u Ministarstvu pravde FBiH u Sarajevu, 30. jula2001. godine. Udruženje djeluje na teritoriji Bosne i Hercegovine. Prava i obaveze ovog udruženja regulisane su statutom.
ULK se bavi razvojem, promoviranjem, lokalizacijom (prevođenjem), Linux operativnog/sistemskog i aplikativnog softvera kao i razvojem programskih aplikacija, te pisanjem potrebne dokumentacije s pravom slobodnog umnožavanja, uključujući i umnožavanje izvornog koda aplikacije i promoviranje njihove primjene. Upravljanjem računarskim resursima kojih je vlasnik, poduzimanjem mjera i stvaranje uvjeta za unapređivanje stručnog rada, popularizacijom tehničke kulture iz oblasti informatike, organizovanjem seminara, kurseva i takmičenja na tu temu, saradnjom sa drugim sličnim oranizacijama u zemlji i inostranstvu sukladno zakonu.
Svojim radom, ULK aktivno učestvuje u razvoju Open Source zajednice. Više...
Otvoreni softver ili slobodni softver (engleski: Open source software) se odnosi na softver čiji je izvorni kod dostupan unutar "open source" license svim korisnicima koji ga mogu mijenjati, prepravljati i poboljašvati njegov sadržaj. To znači da uz 'open source' programe dolazi i čitav izvorni kod u nekom programskom jeziku, što nije slučaj sa plaćenim softverom.
1998. godine, grupa pojedinaca je predstavila "open source" termin koji bi zamjenio "slobodni softver". Taj potez je označio početak open source softvera koji se mogao slobodno skidati sa interneta te u isto vrijeme vidjeti i prepravljati njegov izvorni kod. Cilj otvorenog softvera je napraviti programe razumljivijim i dostupnim.
Pokret otvorenog softvera je većinom podržan od strane velikog broja programera, naučnika i ostalih računarskih korinika koji zagovaraju neograničen pristup izvornom kodu nekog programa. Besplatni softver i otvoreni softver su slični ali ne isti pokreti, iako su osnovani sa sličnim namjerama. Zagovornici otvorenog softvera su mišljenja da je njihov način superiorni od zatvorenog softvera, te da su u mogućnosti zajedničkim i neograničenim radom napraviti program bolji nego kod zatvorenih projekata. Više...
Tux je naziv za službenu maskotu Linuxkernela. Tux, kojeg je kreirao Larry Ewing 1996. godine, je malo deblji pingvin koji izgleda zadovoljan i nasmiješen. Koncept Linux maskote koja liči na pingvina je smislio Linus Torvalds. Tux je dizajniran zbog Linux takmičenja. Neke slike koje su napravili takmičari se mogu naći ovdje. Pobjednički logo je bio logo koji je kreirao Larry Ewing koristeći GIMP (besplatni Open Source program). Linus Torvalds je tražio nešto zanimljivo što bi asociralo na Linux, te je izabrao maskotu pingvina koji zadovoljno sjedi. Tux je popularniji od maskote GNU projekta koji predstavlja živptinju sa rogovima. Tux je također zvijezda igre Tux Racer, u kojoj Tux mora izbjeći razne prepreke da bi došao do kraja igre. U nekim Linux distribucijama, Tux Vas može srdačno pozdraviti na boot ekranu. Neki korisnici Linuxa misle da je naziv Tux došao kao skraćenica za Torvalds UniX.
Tux je također i ime jednog Linux web servera.
Značajne osobe
Slobodan softver (engleski: free software), definisan od strane Free Software fondacije, je softver koji se može koristiti, kopirati, mjenjati i redistribuirati bez ikakvih restrikcija. Sloboda od restrikciaj je centralni koncept, a suprotno je od slobodnog softvera koji je vlasnički softver (ne odnosi se na razliku da li softver košta ili ne). Uobičajni način distribucije softvera kao slobodnog je za softver koji je licenciran pod slobodnom licencom (ili kao javno vlasništvo), te da je izvorni kod javno dostupan (za kompajliranijezik).
GNU Manifesto sadrži jezik koji daje evidenciju Stallmanove zabune o korištenju ovog pojma. Više...
Ostali portali na bosanskoj Wikipediji
