Богдо Зонхобо
| Богдо Зонхобо | |
|---|---|
| I-дүгээр Гандан Трипа | |
| Засаглал | 1357 — 1419 |
| Үмэнэхэ дүрэ | үгы |
| Хойто дүрэ | Жалсаб Богдо |
| Түбэд | རྗེ་བཙོང་ཁ་པ |
| Түрэһэн үдэр | 1357 он Амдо, Түбэд |
| Наһа нүгшэһэн | 1419 он Гандан дасан, Түбэд |
Богдо Зонхобо (түбэдөөр རྗེ་བཙོང་ཁ་པ, 1357—1419) — Буддын шажанай шэнэдхэгшэ, Гэлэгба ёһоной үндэһэлэгшэ багша.
Тобшо намтар
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]Богдо Зонхобын Түбэдэй Амдо һууринда алтан тоонтонь. Эсэгынь нэрэ Тара-Каче Лумбумге. Саг үргэлжэ Манзашэриин зохеол сээжээр уншадаг байһан. Эхэнь – Шинмо Ачей саг үргэлжэ Арьяа Баала бурханай дэлгэрэнгы тарни, һүгэдэн бишэрэн уншадаг байһан. Зургаан хүбүүд сооһоонь Зонхобо дүрбэдэхинь. Тухайлан хэлэбэл, Богдо Зонхобо нэгэн шэнын yдэр, 1357 оной декабриин 25-да алтан дэлхэйдэ мүндэлжэ, түрүүшынгээ алхамаа хэһэн. Гурба наһа гүйсөөд байхадань, эсэгэнь баяр баясхалантайгаар Дондуб Ринчин гэһэн алдартай, Ямандага бурханай эди шэдиие шудалһан, агууехэ ламада эрдэм бэлигээ үргэлжэлүүлхыень үгэбэ.
Долоо наһатай Зонхобо эрдэмээ үргэлжэлүүлхэеэ Түбэдэй Түб морилходоо, багша тээшээ хараад, нюдэнһөө нулимса эжэлyyдгүй дуһаажа байһан. Тиихэдэ Зонхобо нютагаа дахинаа бусахагүйгөө мэдэжэ байгаа… Тэрэ үеэр нютагаархидынь олоороо Һаса ошодог болоһон байжа, бэшэг болон бэлэгүүдые эльгээдэг һэн. Yндэр наһа эдлэһэнэй тэмдэг. Сагаан буурал болоһон эхэнь тархиингаа yһэ хүбүүнтэеэ уулзахын тула эльгээһэн. Тиихэдэнь тэрэнь эхэдээ өөрыгөө тон адляар зураад эльгээбэ. Эхэнь хүбүүнтэеэ уулзаһан мэтэ боложо, гунигаа тарааһан гэдэг… Богдо Зонхобо 32 наһа гүйсэбэ.
Чже Римбүүшэ гэжэ Зонхобыемнай нэрлэдэг болоһон. Тэрэнь һахилайнь нэрэ байжа магадгүй. 1392 ондо Зонхобо Манзашэри бурханай эди шэдииень дүүрэн тэгшээр шудалха шабинь болоһон…1409 ондо Богдо Зонхобо Һасаяа Агууехэ мүргэлэй һайндэр болохо Монлам үдэр бусаа. Шабинарынь Зонхобоео ерэхыень гуйһан байдаг. Шэнэ дасан хиидээ 1410 ондо Гандан гэжэ нэрлэһэн. 1429 оной намар шабинарынь багшынгаа бэеынь һуларжа байһанайнь тэмдэг гэжэ мэдэрбэд… Һаса морилжо залараад, Зонхобо оло дахин Шигэмүни Бурхан багшынгаа урда зальбарһан, олон жэлдэ һургаалайнь хүгжэн дэгжэн һалбархынь тула… Богдо Зонхобо харгыдаа тогтожо, нютагайнгаа Ганданда мүргэл уншалга бүтээбэ. Тиигээд саашаа морилжо ябатарнь, ехэ шанга бурхадай уншалга һайханаар дуулдажа, нүхэд болон шабинарынь иигэжэ хэлсэбэд: «Бурхад Богдо Зонхобыемнай түрэлөө урилжа, Диваажанда залархынь үзэгдэл үзүүлһэн байгаа… Нэгэ үглөөгүүр Чже Римбүүшэ-Зонхобо лама хубсаһаа үмдөөд, наманшалһан зангаараа 25-най үдэр бүтээлдэ орошобо ха. Һүүлдэнь бэеынь тойроод, олон зуланууд бадаржа байһан… Чже Римбүүшэ-Зонхобо 16-тай хүбүүндэл үзэгдэһэн байдаг. 49 хоногойнь зайда тунгалаг хүхэ тэнгэридэ, табан үнгын һолонго яларшаба. Жааханшье һалхин үгы. Тэнгэриһээ нюдэ һаргамаар бурханай сэсэгүүд бороотойгоор сyршэжэ байба. Тиигэжэ Манзашэри бурханай хубилгаан боложо тодорһон… Хэды сагай үнгэрһэн хойно шабинарынь нюдэнһөө эжэлүүдгүй нулимса адхаруулһан, багшаяа һанан һанан хайралһанайнь үзэгдэл. Тиихэдэнь Зонхобо шабинартаа сагаан заани унаһан залараа. Тиигэжэ уйдхарынь тараһан заяатай.
Yндэр гэгээн бодисада Богдо Зонхобо 250 шабинартай, тэдэнэйнь тоодо 1 дугаар Далай Лама бии.
Мигзэм
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]| Түбэдөөр | Кирилл үзэгээр | Буряадаар |
|---|---|---|
|
|
|
Холбооһон
[Заһаха | үндэһэн бэшэгые заһабарилха]- Tsongkhapa, at the Stanford Encyclopedia of Philosophy
- Life and Teachings of Tsong Khapa by R. Thurman
- A Short Biography by Alexander Berzin (The Berzin Archives)
- A talk regarding Gelugpa and Tsong Khapa’s legacy Архивировалһан 13 найма һара 2007 оной. by the 14th Dalai Lama
- The History of Gelug Tradition Архивировалһан 27 арба һара 2006 оной. by the Government of Tibet in Exile
- Biography of Lama Tsong Khapa by Sonam Rinchen