Утюг

Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Утюг (пĕлтерĕшсем) пăхăр.

Кăвар утюгĕ. XIX ĕмĕрĕн вĕçĕ — XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕ.

Утюг — тăхăнмалли тум тата тĕрлĕ пир-авăрĕ çинчи хутланчăксене якатмалли кулленхи техника элеменчĕ.

Хальхи утюгсем нумай вӑхӑт хушши изделисен йӑлари калӑпӑшне якатма, ҫавӑн пекех промышленность, пӗр чарӑнмасӑр ӗҫлени тата учрежденисен условийӗсенче (прачечнӑйсем, химчисткӑсем тата т.ыт. те) изделисен пысӑк калӑпӑшне якатма туса кӑлараҫҫӗ. Йӑлари утюгсем ялан тенӗ пекех 121 ° С, 182 ° с.

Утюг кунçулĕ

Утюг музейĕ. Переславль-Залесский

Утюга тахçанах ăслайланă. Пирĕн эрăччен IV ĕмĕрте Авалхи Грецире пир тум-тирне хĕрӳ металл патакĕпе плиссе тумалли меслете шутласа кăларнă.

Пӗрремӗш ӗмӗрте ҫав япала ҫинчен асӑннӑ чухне ҫапла каланӑ: "акӑ мӗнле — тимӗр калакӗсем, вӗсемпе тумтир варрине ӑшалама тата якатма усӑ кураҫҫӗ".

XVIII—XIX ӗмӗрсенче утюгсем хальхи вӑхӑтра ҫывӑх тӑракан формӑллӑ металран тунӑ хатĕрсем пулнӑ. Утюгсене газпа е кӑмакара ӑшӑтнă.

Утюгсене хута кӗртиччен Раҫҫейре поляксемпе литвасен кăтрашкаллă тумтирĕ якалман. Йӗтӗн пир-авăртан ҫӗлетнӗ йӗтӗн пиртен кӗпе-йӗме ҫусан типĕтмелле пулнӑ. Ҫакна хӑйне евӗрлӗ майпа тунӑ. Кӗпе-йӗме хысак ҫине чӗркенӗ, вара темиҫе хут та "рубель" — аялти ҫиелти аяк пӗрчиллӗ вӑрӑм йывӑҫ плашкапа тата вӗҫне авӑрлӑ авӑрпа-тӗплӗн "рубель" тунӑ. Рубель, характерлӑ шаккаса, тутӑрне тӳнтере-тӳнтере ярать, аяк пӗрчисене вара пир сӳсӗлет. Ҫак хатӗре "ребрак", "янравка", "пральник" тата урăхла та каланӑ. Çак япала XX ӗмӗрĕн вӗҫнелле хӑш-пӗр çĕрсенчи ялсенче пулнӑ.

Ҫавӑн пекех "гавриксемпе" те усă курнă — вӗри шыв тултарнӑ кантăк кӗленчесем. XVIII ӗмӗр варринелле утюга шал енчен ҫунса тӑракан кӑвара хума тытăннă. Чи анлӑ сарӑлнӑ хӗрӳ утюгсене — кӑмакана лартса ӑшӑтнă. XIX ӗмӗрти спиртлӑ утюгсем унран чылай хаклӑрах пулнӑ-и — [ сурӑхсен пӗчӗк кӗтӗвӗ.] Электрохĕртнипе тунӑ утюг XIX ӗмӗрĕн вӗҫӗнче килнĕ.

Ĕçлев принципĕ

Хĕрӳ утюг хăйĕн йывăрăш пуçамĕпе тата вĕри температурăпа тумтире кирлĕ çĕрте якатаççĕ.

Çавăн пекех

• Утюг музейĕ
• Отпариватель

Вуламалли

• Утюг // Краткая энциклопедия домашнего хозяйства. — М.: Государственное Научное издательство «Большая Советская энциклопедия», 1959.
• Е. В. Кузина, О. В. Ларина, Т. В. Титкова, О. А. Щеглова. Энциклопедия открытий и изобретений человечества. ООО «Дом Славянской книги», 2006, с. 695
• Богомолець. О. «Замок-музей Радомисль на Шляху Королів Via Regia». — Київ, 2013

Каçăсем

• Андрей Воробьевăн утюг музейĕ.
• Официальный сайт историко-культурного комплекса «Замок Радомысль» 2014 ҫулхи Ака уйӑхӗн 14-мӗшӗнче архивланӑ.