Penarlâg

Penarlâg

Math	pentref, cymuned
Poblogaeth	13,884
Daearyddiaeth
Sir	Sir y Fflint
Gwlad	Cymru
Yn ffinio gyda	Ewlo
Cyfesurynnau	53.182°N 3.02°W
Cod SYG	W04000190
Cod OS	SJ315655
Cod post	CH5
Gwleidyddiaeth
Statws treftadaeth	Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Erthygl am y pentref yw hon. Am y cwmwd canoloesol gweler Penarlâg (cwmwd).

Mae Penarlâg (Saesneg: Hawarden) yn dref yn nwyrain Sir y Fflint, ar gyffordd yr A55 a'r A550 tua 6 milltir i'r gorllewin o ddinas Caer dros y ffin. Mae Llyfrgell Deiniol Sant, a sefydlwyd gan William Ewart Gladstone yno. Bu'r Rhyddfrydwr enwog fyw yn y pentref am dros 60 mlwydd. Deiniol yw nawddsant y plwyf. Ceir maes awyr bychan ger y pentref.

Eglwys Ddeiniol Sant

Mae'r eglwys yn dyddio o'r 13g os nad cynt ac yn gysegredig i Sant Deiniol, esgob cyntaf Bangor. Ond cafodd yr hen eglwys ei llosgi i gyd bron yn 1857. Codwyd yr eglwys newydd gan y pensaer Scott ac mae'n cynnwys nifer o ffenestri lliw godidog gan yr arlunydd Cyn-Raffaëlaidd Edward Burne-Jones.

Castell Penarlâg

Cafodd Castell Penarlâg ei godi gan arglwyddi Normanaidd Caer. Fe'i cipiwyd a'i dinistrio gan Dafydd ap Gruffudd, gweithred a fu'n un o symbylau Ail Ryfel Annibyniaeth Cymru. Ni ddylid ei gymysgu â'r ffug-gastell o'r 18g a elwir hefyd yn Gastell Penarlâg, cartref Gladstone.

Enwogion

• William Ewart Gladstone
• Gary Speed - treuliodd cyn-gapten tîm pêl-droed cenedlaethol Cymru ei ddyddiau ysgol yn y dref
• Edith Lucy Austin chwaraewr tenis Seisnig benywaidd a anwyd yn y pentref

Oriel

• 
  Llyfrgell Gladstone (cynt: Llyfrgell Sant Deiniol)
• 
  Llyfrgell Gladstone
• 
  Cerflun ar fur y Llyfrgell
• 
  Cerflun o Gladstone ar y lawnt o flaen Llyfrgell Gladstone
• 
  Eglwys Sant Deiniol
• 
  Cerflun marmor o Gladstone a'i wraig yn Eglwys Sant Deiniol
• 
  Llun manwl

Gweler hefyd

• Penarlâg (cwmwd), cwmwd canoloesol
• Castell Ewlo, castell Cymreig ger Ewlo

Cyfeiriadau

Trefi a phentrefi Sir y Fflint

Trefi
Bagillt  · Bwcle  · Caerwys  · Cei Connah  · Y Fflint  · Queensferry  · Saltney  · Shotton  · Treffynnon  · Yr Wyddgrug
Pentrefi
Abermor-ddu  · Afon-wen  · Babell  · Bretton  · Brychdyn  · Brynffordd  · Caergwrle  · Carmel  · Cefn-y-bedd  · Cilcain  · Coed-llai  · Coed-talon  · Cymau  · Chwitffordd  · Ewlo  · Ffrith  · Ffynnongroyw  · Gorsedd  · Gronant  · Gwaenysgor  · Gwernymynydd  · Gwernaffield  · Gwesbyr  · Helygain  · Higher Kinnerton  · Yr Hôb  · Licswm  · Llanasa  · Llaneurgain  · Llanfynydd  · Llannerch-y-môr  · Maes-glas  · Mancot  · Mostyn  · Mynydd Isa  · Mynydd-y-Fflint  · Nannerch  · Nercwys  · Neuadd Llaneurgain  · Oakenholt  · Pantasaph  · Pant-y-mwyn  · Penarlâg  · Pentre Helygain  · Pen-y-ffordd  · Pontblyddyn  · Pontybotgyn  · Rhes-y-cae  · Rhosesmor  · Rhyd Talog  · Rhyd-y-mwyn  · Sandycroft  · Sealand  · Sychdyn  · Talacre  · Trelawnyd  · Trelogan  · Treuddyn  · Ysgeifiog