| dbo:abstract
|
- Yrjö Väisälä (Kontiolahti, 6 de setembre de 1891 - Rymättylä, 21 de juliol de 1971) fou un astrònom i físic finès. (ca)
- Yrjö Vaisala (6. září 1891 Kontiolahti, Finsko – 21. července 1971 , Finsko) byl finský astronom a fyzik. Je známý především díky velkému počtu objevených asteroidů a díky své práci v optice. Zabýval se však i Geodézií a optickou metrologií. Byl také aktivním podporovatelem esperanta. Jeho bratři byli také známí vědci – byl matematik a meteorolog. (cs)
- يرجو فايسالا (Yrjö Väisälä) عالم فلك وفيزيائي فلندي ولد في 6 سبتمبر 1891، Kontiolahti، روسيا وتوفي 21 يوليو 1971، Rymättylä، فنلندا كانت إسهاماته الرئيسية في مجال البصريات، كما كان نشطا جدا في الجيوديسيا والفلك وعلم القياس البصري. طور عدة طرق لقياس جودة العناصر البصرية ولقد اكتشف العديد من المذنبات باستخدام تلسكوب Schmidt-Väisälä telescope الذي صممه بنفسة مستخدما لكاميرا واسعة المجال. (ar)
- Ο Ούργιο Βάισαλα (Yrjö Väisälä, 6 Σεπτεμβρίου 1891 – 21 Ιουλίου 1971) ήταν Φινλανδός αστρονόμος και οπτικός. Οι κυριότερες συνεισφορές του ήταν στο πεδίο της οπτικής και της αστρονομίας, αλλά ήταν επίσης πολύ δραστήριος στη γεωδαισία και την οπτική . Είχε το προσωνύμιο («παρατσούκλι») «ο Μάγος της Τούορλα», αναφερόμενο στο (και εργαστήριο οπτικής) που είχε ιδρύσει ο ίδιος το 1952 (υπάρχει και βιβλίο με τον ίδιο τίτλο στα φινλανδικά που περιγράφει το έργο του). Ανεκάλυψε 128 αστεροειδείς και τρεις κομήτες. Υπήρξε καθηγητής στο και ακαδημαϊκός. (el)
- Yrjö Väisälä [ˈyrjœ ˈvæi̯sælæ] (* 6. September 1891 in Kontiolahti, Großfürstentum Finnland; † 21. Juli 1971 in Rymättylä, Finnland) war ein finnischer Geodät, Astronom und Physiker. Er wurde als siebentes von acht Kindern des Johannes Weisell, Angestellter eines Sägewerks in Utra (heute Teil von Joensuu), und der Emma Birgitta Jääskeläinen geboren. Der Vater starb bereits 1904, und die Mutter, die 1906 die finnische Schreibweise des Familiennamens annahm, zog die fünf noch minderjährigen Kinder allein auf. Trotzdem konnten die drei jüngsten, Vilho, Yrjö und Kalle, die Universität besuchen und eine akademische Laufbahn einschlagen. Väisälä erlangte 1922 seinen Doktorgrad und arbeitete während dieser Zeit als Geodät und Astronom bis 1925 am Geodätischen Institut der Universität Turku. Er beschäftigte sich hier mit der Triangulation und entwickelte das Konzept der Lichtinterferenz zur Längenmessung auf größeren Entfernungen. Nach ihm wurde der Väisälä- zur Messung von Normalstrecken benannt. 1925 wurde er Professor für Physik. In seiner weiteren Laufbahn verlagerte Yrjö Väisälä sein Tätigkeitsfeld zur Meteorologie und Astronomie. Er übertrug die Methode der Triangulation auf astronomische Objekte. Väisälä gehörte zu den Gründern des Astronomischen Observatoriums der Universität Turku im Jahre 1952 und war bis zu seinem Tode dessen Direktor. Im Laufe seiner wissenschaftlichen Arbeit entdeckte er 128 Asteroiden und zwei Kometen. Der Mondkrater Väisälä wurde aufgrund seiner Verdienste nach ihm benannt, wie auch die Asteroiden (1573) Väisälä und (2804) Yrjö. (de)
- Yrjö VÄISÄLÄ ([urjo VEJsele], finne laŭ IFA ['yrjø 'væisælæ], ) (naskiĝis la 6-an de septembro 1891 en Kontiolahti, mortis la 21-an de julio 1971 en Rymättylä) estis finna astronomo, geodeziisto kaj fizikisto. Li estis esperantisto, ano de la familio Väisälä. Yrjö Väisälä studis matematikon, fizikon kaj astronomion en la Universitato de Helsinki. Li komencis sian karieron kiel asekura matematikisto. En 1918–1925 li estis dungito de la kaj tie spertiĝis pri triangulado. En 1924 li akiris la postenon de profesoro pri fiziko en la Universitato de Turku, kie li baldaŭ plivastigis sian sciencan kampon al profesoreco pri astronomio. En 1951 li estis nomita akademiano, la plej granda honoro, kiun sciencisto tiutempe povis havi en Finnlando. Dum sia vivo Väisälä estis konata unuavice kiel astronomo, sed konstantan famon donis al li la metodo mezuri longon utiligante interferon de blanka lumo; uzo de lia metodo disvastiĝis al la tuta mondo. En geodezio, lian metodon sukcesis anstataŭi nur la modernaj satelito-bazaj mezurteknikoj. Eĉ tiajn li iel antaŭvidis provante distanco-mezuradon per fotado de fulmlumoj alten levitaj per balonoj, aŭ de eksplodantaj raketfajraĵoj, sed la tiutempa fota tekniko ne ebligis sufiĉan precizon. En optiko li estis ne nur teoriulo: sub lia gvido oni tajlis rimarkindajn astronomiajn spegulojn kaj lensojn. En siaj lekciaj notoj li prezentis la principon de la tiel nomata Schmidt-teleskopo jam antaŭ Schmidt, kaj poste faris plibonigon (astronomia fotilo Schmidt-Väisälä) al ĝi. Li ankaŭ evoluigis metodojn por mezuri kaj certigi la kvaliton de optikaj iloj, precipe de la surfacoj de astronomiaj speguloj. Unu lia provo estis plurspegula teleskopo, sed ĝin ne eblis sufiĉe stabiligi per la tiama rimedaro, kaj la unua tia ekfunkciis nur en 1987 helpata de aktiva rego-tekniko. En astronomio li elpensis novan metodon trovi asteroidojn sur astrofotoj kaj ankaŭ metodon rapide kalkuli la orbiton de la trovita planedeto. Kune kun sia esplorgrupo li trovis kaj determinis 807 asteroidojn kaj 7 kometojn. En la 1950-jaroj la universitato ekhavis novan astronomian observejon en Tuorla. Tie Väisälä komencis esplorojn pri la rotacio de la Tero, precipe pri la eta variado de la direkto de ĝia akso, kaj tiel li revenis, per astronomio, al sia antaŭa studobjekto geodezio. La mezuradon li faris per t.n. zenitaj teleskopoj, kiujn li konstruis. Tiaj teleskopoj estis la plej precizaj iloj por determini la pozicion de la norda poluso ĝis la 1980-jaroj, kiam radioastronomio anstataŭigis ilin uzante la forajn kvazarojn kiel senmovan fonon de referenco. La plej rimarkindaj el la kometoj trovitaj de li estas probable 40P/Väisälä 1 (trovita en 1939) kaj 139P/Väisälä-Oterma (trovita kune kun lia kolegino Liisi Oterma kaj unue identigita kiel asteroido 1939 TN). Unu kratero (diametro 8 km, en la Ŝtorma Maro) sur la Luno estas nomita omaĝe al li, same la asteroido 1573 Väisälä. La kosmoesplora centro de la Universitato de Turku portas la nomon Väisälä-Instituto por Kosma Fiziko kaj Astronomio, akronime (el la angla nomo) VISPA. Yrjö Väisälä havis tian kleron kaj lertecon en solvado de problemoj, ke li estis ŝerce nomata, laŭ la loko de lia observatorio, la Sorĉisto de Tuorla. Ekzistas ankaŭ tiunoma libro (Tuorlan taikuri, en la finna) pri li. – Ankaŭ du fratoj de Yrjö Väisälä faris elstaran karieron kiel sciencistoj: profesoro Kalle Väisälä estis matematikisto kaj profesoro Vilho Väisälä meteologo. (eo)
- Yrjö Väisälä (Kontiolahti, Finlandia, 6 de septiembre de 1891 – , Finlandia, 21 de julio de 1971) fue un astrónomo y físico finlandés. (es)
- Yrjö Väisälä (Kontiolahti, Finlandia, 1891ko irailak 6-, Finlandia, 1971ko uztailak 21) astronomo eta fisikari finlandiar bat izan zen. (eu)
- Yrjö Väisälä (prononcé en finnois [ˈy.rjø ˈʋæi.sæ.læ]) (né le 6 septembre 1891 à Kontiolahti - mort le 21 juillet 1971 à Rymättylä) était un astronome et un physicien finlandais. Ses frères Kalle Väisälä (mathématicien) et Vilho Väisälä (météorologiste) connurent tous deux le succès dans leur propre domaine d'étude ; son neveu Jussi Väisälä, fils de Kalle, est professeur de mathématiques émérite. Il fut également un fort partisan de l'espéranto et un amateur de voile. Ses contributions majeures concernèrent le domaine de l'optique, mais il fut aussi très actif en géodésie, en astronomie et en métrologie optique. Il avait même un surnom affectueux : Magicien de Tuorla (observatoire et laboratoire d'optique), et il existe un livre portant le même titre (en finnois) qui décrit ses travaux. (fr)
- Yrjö Väisälä (AFI: [ˈyrjø ˈʋæi̯sælæ]; Kontiolahti, 6 settembre 1891 – Rymättylä, 21 luglio 1971) è stato un astronomo, fisico ed esperantista finlandese. (it)
- Yrjö Väisälä (Finnish: [ˈyrjø ˈʋæi̯sælæ]; 6 September 1891 – 21 July 1971) was a Finnish astronomer and physicist. His main contributions were in the field of optics. He was also active in geodetics, astronomy and optical metrology. He had an affectionate nickname of Wizard of Tuorla (Observatory/Optics laboratory), and a book with the same title in Finnish describes his works. His discoveries include 128 minor planets and 3 comets. His brothers were mathematician Kalle Väisälä (1893–1968) and meteorologist Vilho Väisälä (1889–1969). His daughter Marja Väisälä (1916–2011) was an astronomer and discoverer of minor planets. Väisälä was a fervent supporter of Esperanto, presiding over the Internacia Scienca Asocio Esperantista ("International Association of Esperanto Scientists") in 1968. (en)
- ユルィヨ・バイサラ（Yrjö Väisälä，1891年9月6日 - 1971年7月21日）は、フィンランドの天文学者である。現在の北カルヤラ県・（現在のヨエンスー）出身。姓はヴァイサラとも表記する。兄は気象学者でヴァイサラ社の創業者（1889年-1969年）、弟は数学者の（1893年-1968年）。 (ja)
- Yrjö Väisälä (czytaj [ˈyrjø ˈʋæisælæ]) (ur. 6 września 1891 w Kontiolahti, zm. 21 lipca 1971 w , obecne Naantali) – fiński geodeta, fizyk i astronom. (pl)
- Väisälä Yrjö (Kontiolahti, 6 september 1891 – Rymättylä, 21 juli 1971) was een Finse meteoroloog en astronoom die meteorologische meetmethoden en meetinstrumenten ontwikkelde. Na zijn afstuderen begon Väisälä bij de faculteit van het Geodetisch instituut van de universiteit van Turku en werkte als onderzoeker en astronoom. Hij werkte onder andere aan een onderzoek naar het magnetisch veld van de aarde en vond daarbij het zogenaamde lichtinterferentiesysteem uit. In zijn latere carrière richtte Väisälä zich op de meteorologie en vond een nieuwe methode voor radiorichtingzoeken uit. In 1952 was Väisälä mede-oprichter van het astronomische observatorium van de Universiteit van Turku waarvan directeur was tot zijn dood. Väisälä kreeg de ‘Honorary award’ van de Finse in 1954. (nl)
- Yrjö Väisälä, före 1906 Veisell, född 6 september 1891 i Kontiolax, död 21 juli 1971 i Rimito, var en finländsk astronom och fysiker. (sv)
- Yrjö Väisälä foi um astrônomo e físico finlandês. (pt)
- Ірйо Вяйсяля (фін. Yrjö Väisälä; 6 вересня 1891 — 21 липня 1971) — фінський астроном і геодезист, член і Академії Фінляндії (1951). (uk)
- И́рьё Вя́йсяля (фин. Yrjö Väisälä, [ˈyrjø ˈʋæisælæ]; 6 сентября 1891, Утра, Контиолахти, Великое Княжество Финляндское, Российская империя — 21 июля 1971, Рюмяттюля, Финляндия) — финский астроном, оптик и геодезист, профессор, академик. Брат математика Калле Вяйсяля и метеоролога Вилхо Вяйсяля. Талантливый популяризатор астрономии, организовал любительские астрономические общества в Хельсинки и Турку. Известен также как активный деятель международного эсперанто-движения, некоторое время возглавлял Международную ассоциацию учёных-эсперантистов. (ru)
- 爾約·維薩拉，或译为于尔约·外伊塞莱（芬蘭語：Yrjö Väisälä，[ˈyrjø ˈʋæisælæ] （），1891年9月6日－1971年7月21日），是一位芬蘭天文學家和物理學家。 維薩拉畢業於赫爾辛基大學天文學系，指導教授是安德斯·唐納。維薩拉的主要貢獻是光學方面，但他在大地測量學、天文學和光學氣象學也有相當貢獻。他因此獲得綽號「圖爾拉（天文台/光學實驗室）的魔術師」。另有一本同名的芬蘭書籍就是描述他的光學成就。 他的兩位兄弟分別是數學家和氣象學家。 維薩拉也是相當狂熱的世界語支持者。並曾在1968年擔任國際世界語科學家協會（世界語：Internacia Scienca Asocio Esperantista）會長。 (zh)
|
| rdfs:comment
|
- Yrjö Väisälä (Kontiolahti, 6 de setembre de 1891 - Rymättylä, 21 de juliol de 1971) fou un astrònom i físic finès. (ca)
- Yrjö Vaisala (6. září 1891 Kontiolahti, Finsko – 21. července 1971 , Finsko) byl finský astronom a fyzik. Je známý především díky velkému počtu objevených asteroidů a díky své práci v optice. Zabýval se však i Geodézií a optickou metrologií. Byl také aktivním podporovatelem esperanta. Jeho bratři byli také známí vědci – byl matematik a meteorolog. (cs)
- يرجو فايسالا (Yrjö Väisälä) عالم فلك وفيزيائي فلندي ولد في 6 سبتمبر 1891، Kontiolahti، روسيا وتوفي 21 يوليو 1971، Rymättylä، فنلندا كانت إسهاماته الرئيسية في مجال البصريات، كما كان نشطا جدا في الجيوديسيا والفلك وعلم القياس البصري. طور عدة طرق لقياس جودة العناصر البصرية ولقد اكتشف العديد من المذنبات باستخدام تلسكوب Schmidt-Väisälä telescope الذي صممه بنفسة مستخدما لكاميرا واسعة المجال. (ar)
- Ο Ούργιο Βάισαλα (Yrjö Väisälä, 6 Σεπτεμβρίου 1891 – 21 Ιουλίου 1971) ήταν Φινλανδός αστρονόμος και οπτικός. Οι κυριότερες συνεισφορές του ήταν στο πεδίο της οπτικής και της αστρονομίας, αλλά ήταν επίσης πολύ δραστήριος στη γεωδαισία και την οπτική . Είχε το προσωνύμιο («παρατσούκλι») «ο Μάγος της Τούορλα», αναφερόμενο στο (και εργαστήριο οπτικής) που είχε ιδρύσει ο ίδιος το 1952 (υπάρχει και βιβλίο με τον ίδιο τίτλο στα φινλανδικά που περιγράφει το έργο του). Ανεκάλυψε 128 αστεροειδείς και τρεις κομήτες. Υπήρξε καθηγητής στο και ακαδημαϊκός. (el)
- Yrjö Väisälä (Kontiolahti, Finlandia, 6 de septiembre de 1891 – , Finlandia, 21 de julio de 1971) fue un astrónomo y físico finlandés. (es)
- Yrjö Väisälä (Kontiolahti, Finlandia, 1891ko irailak 6-, Finlandia, 1971ko uztailak 21) astronomo eta fisikari finlandiar bat izan zen. (eu)
- Yrjö Väisälä (AFI: [ˈyrjø ˈʋæi̯sælæ]; Kontiolahti, 6 settembre 1891 – Rymättylä, 21 luglio 1971) è stato un astronomo, fisico ed esperantista finlandese. (it)
- ユルィヨ・バイサラ（Yrjö Väisälä，1891年9月6日 - 1971年7月21日）は、フィンランドの天文学者である。現在の北カルヤラ県・（現在のヨエンスー）出身。姓はヴァイサラとも表記する。兄は気象学者でヴァイサラ社の創業者（1889年-1969年）、弟は数学者の（1893年-1968年）。 (ja)
- Yrjö Väisälä (czytaj [ˈyrjø ˈʋæisælæ]) (ur. 6 września 1891 w Kontiolahti, zm. 21 lipca 1971 w , obecne Naantali) – fiński geodeta, fizyk i astronom. (pl)
- Yrjö Väisälä, före 1906 Veisell, född 6 september 1891 i Kontiolax, död 21 juli 1971 i Rimito, var en finländsk astronom och fysiker. (sv)
- Yrjö Väisälä foi um astrônomo e físico finlandês. (pt)
- Ірйо Вяйсяля (фін. Yrjö Väisälä; 6 вересня 1891 — 21 липня 1971) — фінський астроном і геодезист, член і Академії Фінляндії (1951). (uk)
- И́рьё Вя́йсяля (фин. Yrjö Väisälä, [ˈyrjø ˈʋæisælæ]; 6 сентября 1891, Утра, Контиолахти, Великое Княжество Финляндское, Российская империя — 21 июля 1971, Рюмяттюля, Финляндия) — финский астроном, оптик и геодезист, профессор, академик. Брат математика Калле Вяйсяля и метеоролога Вилхо Вяйсяля. Талантливый популяризатор астрономии, организовал любительские астрономические общества в Хельсинки и Турку. Известен также как активный деятель международного эсперанто-движения, некоторое время возглавлял Международную ассоциацию учёных-эсперантистов. (ru)
- 爾約·維薩拉，或译为于尔约·外伊塞莱（芬蘭語：Yrjö Väisälä，[ˈyrjø ˈʋæisælæ] （），1891年9月6日－1971年7月21日），是一位芬蘭天文學家和物理學家。 維薩拉畢業於赫爾辛基大學天文學系，指導教授是安德斯·唐納。維薩拉的主要貢獻是光學方面，但他在大地測量學、天文學和光學氣象學也有相當貢獻。他因此獲得綽號「圖爾拉（天文台/光學實驗室）的魔術師」。另有一本同名的芬蘭書籍就是描述他的光學成就。 他的兩位兄弟分別是數學家和氣象學家。 維薩拉也是相當狂熱的世界語支持者。並曾在1968年擔任國際世界語科學家協會（世界語：Internacia Scienca Asocio Esperantista）會長。 (zh)
- Yrjö Väisälä [ˈyrjœ ˈvæi̯sælæ] (* 6. September 1891 in Kontiolahti, Großfürstentum Finnland; † 21. Juli 1971 in Rymättylä, Finnland) war ein finnischer Geodät, Astronom und Physiker. Er wurde als siebentes von acht Kindern des Johannes Weisell, Angestellter eines Sägewerks in Utra (heute Teil von Joensuu), und der Emma Birgitta Jääskeläinen geboren. Der Vater starb bereits 1904, und die Mutter, die 1906 die finnische Schreibweise des Familiennamens annahm, zog die fünf noch minderjährigen Kinder allein auf. Trotzdem konnten die drei jüngsten, Vilho, Yrjö und Kalle, die Universität besuchen und eine akademische Laufbahn einschlagen. (de)
- Yrjö VÄISÄLÄ ([urjo VEJsele], finne laŭ IFA ['yrjø 'væisælæ], ) (naskiĝis la 6-an de septembro 1891 en Kontiolahti, mortis la 21-an de julio 1971 en Rymättylä) estis finna astronomo, geodeziisto kaj fizikisto. Li estis esperantisto, ano de la familio Väisälä. La plej rimarkindaj el la kometoj trovitaj de li estas probable 40P/Väisälä 1 (trovita en 1939) kaj 139P/Väisälä-Oterma (trovita kune kun lia kolegino Liisi Oterma kaj unue identigita kiel asteroido 1939 TN). (eo)
- Yrjö Väisälä (prononcé en finnois [ˈy.rjø ˈʋæi.sæ.læ]) (né le 6 septembre 1891 à Kontiolahti - mort le 21 juillet 1971 à Rymättylä) était un astronome et un physicien finlandais. Ses frères Kalle Väisälä (mathématicien) et Vilho Väisälä (météorologiste) connurent tous deux le succès dans leur propre domaine d'étude ; son neveu Jussi Väisälä, fils de Kalle, est professeur de mathématiques émérite. Il fut également un fort partisan de l'espéranto et un amateur de voile. (fr)
- Yrjö Väisälä (Finnish: [ˈyrjø ˈʋæi̯sælæ]; 6 September 1891 – 21 July 1971) was a Finnish astronomer and physicist. His main contributions were in the field of optics. He was also active in geodetics, astronomy and optical metrology. He had an affectionate nickname of Wizard of Tuorla (Observatory/Optics laboratory), and a book with the same title in Finnish describes his works. His discoveries include 128 minor planets and 3 comets. (en)
- Väisälä Yrjö (Kontiolahti, 6 september 1891 – Rymättylä, 21 juli 1971) was een Finse meteoroloog en astronoom die meteorologische meetmethoden en meetinstrumenten ontwikkelde. Na zijn afstuderen begon Väisälä bij de faculteit van het Geodetisch instituut van de universiteit van Turku en werkte als onderzoeker en astronoom. Hij werkte onder andere aan een onderzoek naar het magnetisch veld van de aarde en vond daarbij het zogenaamde lichtinterferentiesysteem uit. In zijn latere carrière richtte Väisälä zich op de meteorologie en vond een nieuwe methode voor radiorichtingzoeken uit. (nl)
|
.jpg){kind=link}
