Ανθρωπική αρχή

Στην αστροφυσική και την κοσμολογία, η ανθρωπική αρχή είναι η φιλοσοφική θεώρηση ότι οι παρατηρήσεις του φυσικού κόσμου πρέπει να είναι συμβατές με τη μορφή ζωής που μπορεί να τις παρατηρεί. Κατά τον Στήβεν Χόκινγκ, «βλέπουμε το Σύμπαν να είναι αυτό που είναι, γιατί αν ήταν διαφορετικό δεν θα βρισκόμασταν στη Γη για να το παρατηρούμε». Μερικοί υποστηρικτές της ανθρωπικής αρχής πιστεύουν ότι εξηγεί τους λόγους για τους οποίους το Σύμπαν έχει την ηλικία και αυτές τις θεμελιώδεις φυσικές σταθερές που είναι απαραίτητες για να φιλοξενήσει ζωή η οποία έχει συνείδηση της ύπαρξής της. Ως εκ τούτου, δεν θεωρούν αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι θεμελιώδεις σταθερές του σύμπαντος τυχαίνει να εμπίπτουν σε ένα στενό εύρος τιμών που είναι συμβατό με τη ζωή. Εκτός του στενού αυτού εύρους τιμών, η ζωή (κυρίως η ευφυής ζωή) θα ήταν αδύνατη .

Ιστορικό

Η φράση ανθρωπική αρχή χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Μπράντον Κάρτερ το 1973 στην Κρακοβία, κατά το συμπόσιο προς τιμήν του Κοπέρνικου και της επετείου των 500ων χρόνων από τη γέννησή του. Ο Κάρτερ, ο oποίος είναι θεωρητικός αστροφυσικός, διατύπωσε την ανθρωπική αρχή ως αντίδραση στην Αρχή του Κοπέρνικου, η οποία αναφέρει ότι οι άνθρωποι δεν βρίσκονται σε προνομιακή θέση στο Σύμπαν. Όπως δήλωσε ο Κάρτερ: «Παρά το γεγονός ότι η κατάστασή μας δεν είναι κατ' ανάγκη κεντρική, είναι αναπόφευκτα προνομιακή σε κάποιο βαθμό» .

Το φιλοσοφικό δίλημμα που δημιούργησε την ανθρωπική αρχή είναι ότι οι σταθερές του Σύμπαντος σε μικροκοσμικό (ατομικές σταθερές), μακροκοσμικό (π.χ. ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις) και σε κοσμολογικό επίπεδο φαίνεται να είναι σε εξαιρετικά τέλεια αρμονία μεταξύ τους προκειμένου η νοήμων ζωή να μπορεί να είναι δυνατή αλλά και να εξελίσσεται. Αυτή η ανησυχία για το πώς πλάσματα με συνείδηση, όπως εμείς, γίνεται να υπάρχουμε στο Σύμπαν ονομάζεται ανθρωπική αρχή, και έχει τρεις μορφές: την ασθενή, την ισχυρή και την τελική.

Ασθενής Ανθρωπική Αρχή

Η ασθενής ανθρωπική αρχή δηλώνει ότι σε ένα σύμπαν που είναι μεγάλο ή άπειρο στο χώρο και/ή το χρόνο, οι αναγκαίες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη νοήμονος ζωής, θα πρέπει να πληρούνται μόνο σε ορισμένες περιοχές που περιορίζονται στο χώρο και το χρόνο. Επομένως τα νοήμονα όντα σε αυτές τις περιοχές δεν θα πρέπει να εκπλαγούν αν διαπιστώσουν ότι η τοποθεσία τους στο σύμπαν πληρεί τις προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για την ύπαρξή τους. Είναι σαν έναν πλούσιο άνθρωπο που ζει σε μια πλούσια γειτονιά χωρίς να βλέπει φτώχεια γύρω του .

Ισχυρή Ανθρωπική Αρχή

Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, υπάρχουν πολλά διαφορετικά σύμπαντα ή πολλές διαφορετικές περιοχές του ίδιου του σύμπαντος, το καθένα με τη δική του αρχική διαμόρφωση και, ίσως, με το δικό του σύνολο νόμων της επιστήμης. Στα περισσότερα από αυτά τα σύμπαντα οι συνθήκες για την ανάπτυξη πολύπλοκων οργανισμών δεν θα ήταν οι σωστές· μόνο σε λίγα σύμπαντα που μοιάζουν με το δικό μας θα μπορούσαν νοήμονα όντα να αναπτυχθούν και να θέσουν το ερώτημα: «Γιατί είναι το σύμπαν όπως το βλέπουμε;». Η απάντηση είναι πολύ απλή: «αν ήταν διαφορετικό, δεν θα ήμασταν εδώ!».

Το Σύμπαν πρέπει να έχει αυτές τις ιδιότητες οι οποίες επιτρέπουν τη ζωή να αναπτυχθεί μέσα σε αυτό σε κάποια φάση της ιστορίας του, διότι α) πρέπει να υπάρχει ένα πιθανό Σύμπαν σχεδιασμένο με στόχο τη δημιουργία και τη διατήρηση «παρατηρητών» ή β) οι παρατηρητές είναι απαραίτητοι για την ύπαρξη ενός σύμπαντος (συμμετοχικό σύμπαν), ή γ) ένα σύνολο από άλλα διαφορετικά σύμπαντα είναι απαραίτητο για την ύπαρξη του δικού μας σύμπαντος.

Τελική Ανθρωπική Αρχή

Η ευφυής ζωή και η ικανότητα επεξεργασίας πληροφορίας πρέπει να είναι δυνατή στο Σύμπαν και, μόλις υπάρξει, δεν μπορεί μετά ποτέ να πεθάνει.

Δείτε επίσης

• Παράδοξο του Φέρμι

Βιβλιογραφία

• Bostrom, N. (2002), Anthropic bias: Observation selection effects in science and philosophy, Routledge, ISBN 978-0-415-93858-7  5 chapters available online. Αρχειοθετήθηκε 2006-08-26 στο Wayback Machine.
• Cirkovic, M. M. (2002). «On the first anthropic argument in astrobiology». Earth, Moon, and Planets 91 (4): 243–254. doi:10.1023/A:1026266630823. Bibcode: 2002EM&P...91..243C. 
• Cirkovic, M. M. (2004). «The anthropic principle and the duration of the cosmological past». Astronomical and Astrophysical Transactions 23 (6): 567–597. doi:10.1080/10556790412331335327. Bibcode: 2004A&AT...23..567C. 
• Conway Morris, Simon (2003). Life's solution: Inevitable humans in a lonely Universe. Cambridge University Press. 
• Craig, William Lane (1987). «Critical review of The anthropic cosmological principle». International Philosophical Quarterly 27 (4): 437–47. doi:10.5840/ipq198727433. https://archive.org/details/sim_international-philosophical-quarterly_1987-12_27_4/page/437. 
• Hawking, Stephen W. (1988). A brief history of time. New York: Bantam books. σελ. 174. ISBN 978-0-553-34614-5. 
• Stenger, Victor J. (1999), "Anthropic design," The skeptical inquirer 23 (August 31, 1999): 40–43
• Mosterín, Jesús (2005). "Anthropic explanations in cosmology." In P. Háyek, L. Valdés and D. Westerstahl (ed.), Logic, methodology and philosophy of science, Proceedings of the 12th international congress of the LMPS. London: King's college publications, pp. 441–473. (ISBN 1-904987-21-4).
• Taylor· Stuart Ross (1998). Destiny or chance: Our Solar System and its place in the cosmos. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-78521-1. 
• Tegmark, Max (1997). «On the dimensionality of spacetime». Classical and Quantum Gravity 14 (4): L69–L75. doi:10.1088/0264-9381/14/4/002. Bibcode: 1997CQGra..14L..69T. http://space.mit.edu/home/tegmark/dimensions.html.  A simple anthropic argument for why there are 3 spatial and 1 temporal dimensions.
• Tipler, F. J. (2003). «Intelligent life in cosmology». International Journal of Astrobiology 2 (2): 141–48. doi:10.1017/S1473550403001526. Bibcode: 2003IJAsB...2..141T. 
• Walker, M. A.; Cirkovic, M. M. (2006). «Anthropic reasoning, naturalism and the contemporary design argument». International Studies in the Philosophy of Science 20 (3): 285–307. doi:10.1080/02698590600960945.  Shows that some of the common criticisms of anthropic principle based on its relationship with numerology or the theological design argument are wrong.
• Ward, P. D.· Brownlee, D. (2000). Rare Earth: Why complex life is uncommon in the Universe. Springer Verlag. ISBN 978-0-387-98701-9. 
• Vilenkin, Alex (2006). Many worlds in one: The search for other universes. Hill and Wang. ISBN 978-0-8090-9523-0. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Nick Bostrom: web site devoted to the anthropic principle.
• Friederich, Simon. Fine-tuning, review article of the discussion about fine-tuning, highlighting the role of the anthropic principles.
• Gijsbers, Victor. (2000). Theistic anthropic principle refuted – Positive atheism magazine.
• Chown, Marcus, Anything Goes, New scientist, 6 June 1998. On Max Tegmark's work.
• Stephen Hawking, Steven Weinberg, Alexander Vilenkin, David Gross and Lawrence Krauss: Debate on anthropic reasoning Αρχειοθετήθηκε 2020-04-10 στο Wayback Machine. Kavli-CERCA conference video archive.
• "Anthropic coincidence" – The anthropic controversy as a segue to Lee Smolin's theory of cosmological natural selection.
• Leonard Susskind and Lee Smolin debate the anthropic principle.
• Debate among scientists on arxiv.org.
• Evolutionary probability and fine tuning
• Benevolent design and the anthropic principle at MathPages
• Critical review of "The privileged planet"
• The anthropic principle – a review.
• Berger, Daniel, 2002, "An impertinent résumé of the Anthropic cosmological principle. Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine." A critique of Barrow & Tipler.
• Jürgen Schmidhuber: Papers on algorithmic theories of everything and the anthropic principle's lack of predictive power.
• Paul Davies: Cosmic jackpot – Interview about the anthropic principle (starts at 40 min), 15 May 2007.