Διοικητικές διαιρέσεις της Πολωνίας
Η διοικητική διαίρεση της Πολωνίας από το 1999 βασίζεται σε τρία επίπεδα υποδιαιρέσεων. Το έδαφος της Πολωνίας χωρίζεται σε βοεβοδάτα (περιφέρειες). Αυτά διαιρούνται περαιτέρω σε πόβιατ (κομητείες ή επαρχίες), και αυτά με τη σειρά τους χωρίζονται σε γκμίνα (κοινότητες ή δήμους). Οι μεγάλες πόλεις έχουν κανονικά την ιδιότητα τόσο της γκμίνα όσο και του πόβιατ. Η Πολωνία διαθέτει σήμερα 16 βοεβοδάτα, 379 πόβιατ (συμπεριλαμβανομένων 65 πόλεων με καθεστώς πόβιατ) και 2.479 γκμίνα.[1]
Το ισχύον σύστημα εισήχθη σύμφωνα με μια σειρά νόμων που ψήφισε το πολωνικό κοινοβούλιο το 1998 και τέθηκαν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 1999. Προηγουμένως (από το 1975 έως το 1998) υπήρχαν 49 μικρότερα βοεβοδάτα και δεν υπήρχαν πόβιατ (βλ. διοικητικές διαιρέσεις της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας). Η μεταρρύθμιση δημιούργησε 16 μεγαλύτερα βοεβοδάτα (βασισμένα και ονομασμένα από ιστορικές περιοχές) και επανεισήγαγε τα πόβιατ.
Τα όρια των βοεβοδάτων δεν αντικατοπτρίζουν πάντα τα ιστορικά σύνορα των πολωνικών περιοχών. Περίπου το ήμισυ του Βοεβοδάτου Σιλεσίας ανήκει στην ιστορική επαρχία της Ελάσσονος Πολωνίας. Ομοίως, η περιοχή γύρω από το Ράντομ, η οποία ιστορικά είναι μέρος της Ελάσσονος Πολωνίας, βρίσκεται στο Βοεβοδάτο Μασοβίας. Επίσης, το Βοεβοδάτο Πομερανίας περιλαμβάνει μόνο το ανατολικό άκρο της ιστορικής Πομερανίας, καθώς και περιοχές έξω από αυτή.
Βοεβοδάτα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Πολωνία σήμερα χωρίζεται σε 16 επαρχίες γνωστές ως βοεβοδάτα (πολωνικά: województwa, ενικός województwo). Η διοικητική αρχή σε επίπεδο βοεβοδάτου κατανέμεται μεταξύ κυβερνήτη διορισμένου από την κεντρική κυβέρνηση, που ονομάζεται βοεβόδας (συνήθως πολιτικός διορισμένος), μιας εκλεγμένης συνέλευσης που ονομάζεται σέιμικ και του εκτελεστικού συμβουλίου (zarząd województwa) που επιλέγει η συνέλευση. Ο ηγέτης αυτής της εκτελεστικής εξουσίας ονομάζεται μαρσάλεκ (marszałek, «διευθύνων»).
# Βοεβοδάτο Πολωνικό όνομα Πρωτεύουσα, κύριες πόλεις 1 Μείζονος Πολωνίας wielkopolskie Πόζναν 2 Κουγιαβίας-Πομερανίας kujawsko-pomorskie Μπίντγκοστς και Τόρουν 3 Ελάσσονος Πολωνίας małopolskie Κρακοβία 4 Λοτζ łódzkie Λοτζ 5 Κάτως Σιλεσίας dolnośląskie Βρότσουαφ 6 Λούμπλιν lubelskie Λούμπλιν 7 Λούμπους lubuskie Γκόζουφ Βιελκοπόλσκι και Ζιελόνα Γκούρα 8 Μασοβίας mazowieckie Βαρσοβία 9 Οπόλε opolskie Οπόλε 10 Ποντλάσκιε podlaskie Μπιαουίστοκ 11 Πομερανίας pomorskie Γκντανσκ 12 Σιλεσίας śląskie Κατοβίτσε 13 Κάτω Καρπαθίων podkarpackie Ζέσουφ 14 Τιμίου Σταυρού świętokrzyskie Κιέλτσε 15 Βαρμίας-Μαζουρίας warmińsko-mazurskie Όλστιν 16 Δυτικής Πομερανίας zachodniopomorskie Στσέτσιν
Πόβιατ
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κάθε βοεβοδάτο χωρίζεται σε έναν αριθμό μικρότερων οντοτήτων γνωστών ως πόβιατ (κομητείες). Ο αριθμός των πόβιατ ανά βοεβοδάτο κυμαίνεται από 12 (Βοεβοδάτο Οπόλε) έως 42 (Βοεβοδάτο Μασοβίας). Αυτό περιλαμβάνει τα πόβιατ (γνωστά ως κομητείες γης, πολωνικά: powiaty ziemskie) και πόλεις με καθεστώς πόβιατ (κομητείες πόλης, πολωνικά: powiaty grodzkie ή πιο επίσημα miasta na prawach powiatu). Τα πόβιατ γης έχουν ένα εκλεγμένο συμβούλιο (rada powiatu), το οποίο εκλέγει ένα εκτελεστικό συμβούλιο (zarząd powiatu) με επικεφαλής τον σταρόστα. Στις πόλεις οι λειτουργίες αυτών των ιδρυμάτων εκτελούνται από το συμβούλιο της πόλης (rada miejska, rada miasta) και τον άμεσα εκλεγμένο δήμαρχο (prezydent).
Γκμίνα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το τρίτο επίπεδο διοικητικής διαίρεσης είναι η γκμίνα (που ονομάζεται επίσης κοινότητα ή δήμος). Ένα πόβιατ χωρίζεται τυπικά σε έναν αριθμό γκμίνα (μεταξύ 3 και 19), αν και τα πόβιατ πόλεων αποτελούν ενιαία γκμίνα. Μία γκμίνα μπορεί να χαρακτηριστεί ως αστική (αποτελούμενο από μια κωμόπολη ή πόλη), αστική-αγροτική (που αποτελείται από μια πόλη μαζί με τα γύρω χωριά και την ύπαιθρο), ή αγροτική (δεν περιέχει μια πόλη). Μία γκμίνα έχει ένα εκλεγμένο συμβούλιο καθώς και έναν άμεσα εκλεγμένο δήμαρχο (γνωστός ως prezydent σε μεγάλες πόλεις, burmistrz στα περισσότερα αστικά και αστικά-αγροτικά γκμίνα, και wójt σε αγροτικά γκμίνα).
Μικρότερες μονάδες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα γκμίνα υποδιαιρούνται σε μικρότερες μονάδες. Στα γκμίνα των πόλεων, διαιρούνται σε οσιέντλε (osiedle) ή ντζιελνίτσα (dzielnica), ενώ σε αγροτικές περιοχές διαιρούνται σε σοουέτστφο (sołectwo). Εντούτοις, αυτές οι μονάδες είναι μικρότερης σημασίας και είναι υφιστάμενες της γκμίνα.
Ιστορικές διαιρέσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πολωνική επικράτεια έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Πολωνίας. Ως εκ τούτου, η σύγχρονη πολωνική διοικητική διαίρεση, ενώ σε ορισμένα επίπεδα είναι παρόμοια με ορισμένες ιστορικές, είναι αρκετά διαφορετική από άλλες. Οι ιστορικές διοικητικές διαιρέσεις της Πολωνίας μπορούν να χωριστούν στις εξής περιόδους:
- πριν το 1569: Διοικητικές διαιρέσεις του Βασιλείου της Πολωνίας
- 1569-1795: Διοικητικές διαιρέσεις της Πολωνικής-Λιθουανίας Κοινοπολιτείας
- 1795-1807: Διοικητικές διαιρέσεις των πολωνικών-λιθουανικών εδαφών μετά τους διαμελισμούς
- 1795-1919: Διοικητικές διαιρέσεις του Βασιλείου της Γαλικίας και Λοδομερίας
- 1807-1815: Διοικητικές διαιρέσεις του Δουκάτου της Βαρσοβίας
- 1815-1914: Διοικητικές διαιρέσεις της Πολωνίας του Συνεδρίου
- 1815-1848: Μεγάλο Δουκάτο του Πόζεν
- 1848-1919: Επαρχία του Πόζεν
- 1914-1919: Διοικητικές διαιρέσεις των πολωνικών εδαφών κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου
- 1922-1938: Πόζεν-Δυτική Πρωσία
- 1918-1939: Διοικητικές διαιρέσεις της Δεύτερης Πολωνικής Δημοκρατίας
- 1939-1945: Διοικητικές διαιρέσεις των πολωνικών εδαφών κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου
- 1945-1999: Διοικητικές διαιρέσεις της Λαϊκής Δημοκρατίας της Πολωνίας
- από το 1999: δείτε το κύρια λήμμα παραπάνω
|
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Διοικητικές διαιρέσεις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στην Πολωνία
- Εκλογικές περιφέρειες της Πολωνίας
- Εδαφική εξέλιξη της Πολωνίας
- Στατιστικές περιοχές NUTS της Πολωνίας
Πολιτισμός και οικονομία:
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Size and structure of population and vital statistics by territorial division in 2012 (as of December 31)» (PDF) (στα Polish). Główny Urząd Statystyczny (Central Statistical Office). Μαΐου 2013. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2013.