Εξαποστειλάριο

Με το όνομα εξαποστειλάριο, εκ του ρήματος εξαποστέλλω, χαρακτηρίζεται ειδικό τροπάριο της Χριστιανικής υμνολογίας που αναφέρεται στο διασκορπισμό των Αποστόλων, προκειμένου να μεταφέρουν το Ευαγγελικό μήνυμα και να γνωστοποιήσουν τη διδασκαλία του Ιησού Χριστού στον κόσμο.

Τα εξαποστειλάρια είναι ένδεκα τον αριθμό, όσοι και οι Απόστολοι που είδαν τον Ιησού Χριστό μετά την Ανάσταση. Στον Όρθρο, μετά τον Κανόνα (την θ΄ ωδή του) και την Θ΄ Καταβασία, ψάλλονται τα εξαποστειλάρια και έπονται οι Αίνοι με την στιχολογία τους και τα στιχηρά. Τα εξαποστειλάρια αποτελούν κατά κάποιο τρόπο το προοίμιο των στιχηρών που θα ακολουθήσουν. Δημιουργός και των ένδεκα αυτών τροπαρίων φέρεται ο ο Έλληνας Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζ΄ ο Πορφυρογέννητος.

Τα εωθινά δοξαστικά (των Κυριακών) που έπονται τού εωθινού Ευαγγελίου τού Όρθρου είναι έργα τού πατέρα του Λέοντος ΣΤ΄ τού Σοφού.

Τα εξαποστειλάρια ακολουθούν τη ρυθμοτονική στιχουργία και έχουν συντεθεί σε τονικούς 15σύλλαβους στίχους. Κατατάσσονται σε τρεις ομάδες:

• Αναστάσιμα, ψάλλονται την Κυριακή, ένα κάθε φορά, έτσι επαναλαμβάνονται κάθε 11 εβδομάδες. Είναι αρχαία μέλη: όπως προείπαμε, ο Κωνσταντίνος ΣΤ΄ συνέταξε ένα για κάθε Εωθινό Ευαγγέλιο. Ακολουθούν ως μουσικό και ποιητικό πρότυπο το "Τοις μαθηταίς συνέλθωμεν εν όρει Γαλιλαίας..." τού Β΄ Ήχου.
• των δεσποτικών εορτών, των θεομητορικών εορτών και των Αγίων. Όλα είναι αυτόμελα.
• της κάθε ημέρας (απλής καθημερινής), όταν δεν υπάρχει εξαποστειλάριο αγίου στο Μηναίον.

Τα Εξαποστειλάρια ψέλνονται στην Εκκλησία κάθε μέρα και εντάσσονται στην ακολουθία του Όρθρου. Κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, συναντούμε σε αυτά την λέξη "φως" και γιαυτό ονομάστηκαν «Φωταγωγικά». Υπάρχει ένα για κάθε Ήχο, π.χ. αυτό τού Γ΄ Ήχου αρχίζει με τη φράση "Εξαπόστειλον το φως σου...".