Ερημικό κλίμα

Εικόνα από την έρημο της Σαχάρας

Tο ερημικό κλίμα (ταξινόμηση Κέππεν: BW, όπου W σημαίνει Wüste, «έρημος» στα γερμανικά) περιλαμβάνει τα κλίματα της Γης που παρουσιάζουν διπλάσια επίπεδα εξατμισοδιαπνοής σε σχέση με το επίπεδο υετού. Τα ιδιαίτερα ξηρά ερημικά εδάφη καλύπτουν το 17,6% της ηπειρωτικής επιφάνειας του πλανήτη και δέχονται λιγότερο από 250 με 200 mm βροχοπτώσεων ετησίως ενώ παρουσιάζουν εδάφη δίχως μόνιμα υδάτινα σώματα που μπορούν να υποστηρίξουν ελάχιστα οποιαδήποτε μορφή ζωής.

Ταξινόμηση

Το κύριο κριτήριο για την ένταξη ενός κλίματος σε αυτή την κατηγορία είναι το επίπεδο υετού. Ο ετήσιος υετός πρέπει να είναι μικρότερος του ορίου αλλά μεγαλύτερος του μισού του ορίου που υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας με το 20 τη μέση ετήσια θερμοκρασία και:

• προσθέτοντας 280 εάν τουλάχιστον το 70% του συνολικού υετού πέφτει την εποχή με τη μεγαλύτερη διάρκεια μέρας (Απρίλιος-Σεπτέμβριος για το Βόρειο Ημισφαίριο, Οκτώβριος-Μάρτιος για το Νότιο)

• προσθέτοντας 140 σε περίπτωση που το αντίστοιχο επίπεδο υετού είναι μεταξύ 30-70%

• προσθέτοντας 0 εάν είναι λιγότερο από το 30% του συνολικού υετού

Οι δύο κύριες κατηγορίες των ημίξηρων κλιμάτων βασίζονται στο δίπολο ψυχρό (BWk) / θερμό (BWh) και η διαφοροποίησή τους ορίζεται με βάση τρεις ισόθερμες γραμμές: είτε αυτή που ορίζει τα όρια των ξηρών περιοχών με μέση ετήσια θερμοκρασία μεγαλύτερη των 18 βαθμών (που θα αντιστοιχούσαν στο BWh, με τις υπόλοιπες να εντάσσονται στο BWk) είτε αυτή που υποδεικνύει τις περιοχές όπου η μέση θερμοκρασία του ψυχρότερου μήνα είναι είτε 0 είτε -3.

Κλίμα θερμό ερημικό

Σάμπχα
Κλιματικό γράφημα (explanation)
Ι Φ M A M Ι Ι A Σ O N Δ     7   19 6     0   21 8     10   26 12     7   32 17     1   36 22     0   39 25     0   39 25     0   39 25     0   38 24     0   29 19     1   26 12     1   20 7 Μέσες μέγιστες και ελάχιστες θερμοκρασίες σε °C Συνολικές κατακρημνίσεις σε mm
Αυτοκρατορική μετατροπή Ι Φ M A M Ι Ι A Σ O N Δ     0.3     66 43     0     70 46     0.4     79 54     0.3     90 63     0     97 72     0     102 77     0     102 77     0     102 77     0     100 75     0     84 66     0     79 54     0     68 45 Μέσες μέγιστες και ελάχιστες θερμοκρασίες σε °F Συνολικές κατακρημνίσεις σε ίντσες

Περιοχές της Γης με θερμό ερημικό κλίμα

Τα θερμά ερημικά κλίματα (BWh: όπου Β αντιστοιχεί στη δεύτερη κατηγορία της ταξινόμησης του Κέππεν, W στη γερμανική λέξη Wüste «έρημος», και h στη λέξη heiß «θερμό») εντοπίζονται κατά κύριο λόγω κάτω από τη Ζώνη υποτροπικών νηνεμιών στα χαμηλότερα μέσα γεωγραφικά πλάτη, μεταξύ 20 και 33 νότια και βόρεια. Σε αυτές τις περιοχές, ο σταθερός καταβατικός άνεμος και η υψηλή ατμοσφαιρική πίεση προκαλούν θερμές ξηρές συνθήκες με έντονη ηλιοφάνεια. Τα θερμά ερημικά κλίματα είναι θερμά, ξηρά και με ηλιοφάνεια καθόλη τη διάρκεια του χρόνου. Καλύπτουν μεγάλες εκτάσεις της Βόρειας Αφρικής, Μέσης Ανατολής, της ΝΔ Ινδικής υποηπείρου, τα ενδότερα της Αυστραλίας και μικρότερες περιοχές στις ΝΔ ΗΠΑ και τη Χιλή. Είναι επομένως παρούσες σε όλες τις ηπείρους του πλανήτης εκτός από την Ευρώπη και την Ανταρκτική.

Κατά την περίοδο του καλοκαιριού οι μέσες θερμοκρασίες είναι μεταξύ 29 και 35 ενώ κατά το μεσημέρι κυμαίνονται μεταξύ 43°C και 46°C. Σε ορισμένες ερήμους καταγράφονται σταθερά υψηλές μέσες θερμοκρασίες, υψηλότερες των 30°C ακόμη και τον χειμώνα (Αφρική και Αραβία). Κατά τη διάρκεια της νύχτας οι θερμοκρασίες πέφτουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα λόγω της έλλειψης σύννεφων που επιτρέπει τη μαζική απώλεια ακτινοβολίας.

Κλίμα ψυχρό ερημικό

Λεχ (Τζαμού και Κασμίρ)
Κλιματικό γράφημα (explanation)
Ι Φ M A M Ι Ι A Σ O N Δ     9.5   −2 −14     8.1   2 −11     11   7 −6     9.1   12 −1     9   16 3     3.5   22 7     15   25 11     15   25 10     9   22 6     7.5   15 −1     3.6   8 −7     4.6   2 −12 Μέσες μέγιστες και ελάχιστες θερμοκρασίες σε °C Συνολικές κατακρημνίσεις σε mm
Αυτοκρατορική μετατροπή Ι Φ M A M Ι Ι A Σ O N Δ     0.4     28 6     0.3     35 12     0.4     44 21     0.4     54 30     0.4     61 38     0.1     71 45     0.6     77 51     0.6     78 50     0.4     71 42     0.3     58 30     0.1     46 20     0.2     36 11 Μέσες μέγιστες και ελάχιστες θερμοκρασίες σε °F Συνολικές κατακρημνίσεις σε ίντσες

Περιοχές της Γης με ψυχρό ερημικό κλίμα

Τα ψυχρά ερημικά κλίματα (BWh: όπου Β αντιστοιχεί στη δεύτερη κατηγορία της ταξινόμησης του Κέππεν, W στη γερμανική λέξη Wüste «έρημος», και k στη λέξη kalt «ψυχρό») χαρακτηρίζονται από θερμά ξηρά καλοκαίρια που παρουσιάζουν ωστόσο χαμηλότερες θερμοκρασίες από τα αντίστοιχα θερμά ερημικά κλίματα, ενώ οι χειμώνες τους είναι ψυχροί και ξηροί. Εντοπίζονται συνήθως σε υψηλότερες περιοχές σε σχέση με τις θερμές ερήμους και είναι ξηρότερες από αυτές. Το τυπικότερο παράδειγμα ψυχρής ερήμου είναι η έρημος Γκόμπι και η γειτονική της Τάκλα Μακάν στην Κεντρική Ασία.

Γεωγραφικά βρίσκονται στις εύκρατες ζώνες, στην ομβροσκιά υψηλών βουνών που περιορίζουν τις βροχοπτώσεις προερχόμενες από τους υγρούς δυτικούς ανέμους. Τέτοια περίπτωση είναι η έρημος της Παταγονίας, όπου η οροσειρά των Άνδεων αποτρέπει την εισροή των υγρών δυτικών ρευμάτων από τον Ειρηνικό ωκεανό. Αντίστοιχα, οι υψηλές οροσειρές των Ιμαλαΐων και του Ινδοκούς αποτρέπουν τους υγρούς μουσώνες να εισέλθουν στις περιοχές των κεντροασιατικών ερήμων.

Τόσο η Ανταρκτική όσο και η Αρκτική δέχονται ελάχιστες βροχοτπώσεις κατά τη διάρκεια του έτους λόγω του ιδιαίτερα ψυχρού και ξηρού αέρα αλλά κατατάσσονται ως περιοχές με πολικό κλίμα λόγω του γεγονότος ότι παρουσιάζουν μέση καλοκαιρινή θερμοκρασία κατώτερη των 10 βαθμών Κελσίου.

Βιβλιογραφία

• Aguilera Arilla et al. (2009), Geografía general I. Geografía Física. Μαδρίτη: UNED.
• Warner (2004), Desert Meteorology. Κέιμπριτς: Cambridge University Press.