Ζοζέ Σαραμάγκου
Ζοζέ Σαραμάγκου  | |
|---|---|
 | |
| Όνομα | Ζοζέ Σαραμάγκου |
| Γέννηση | 23 Ιουνίου 1919 Αζινιάγκα, Πορτογαλία |
| Θάνατος | 18 Ιουνίου 2010 (90 ετών) Λανθαρότε, Κανάρια Νησιά |
| Επάγγελμα/ ιδιότητες | δημοσιογράφος[1][2][3], θεατρικός συγγραφέας[1], μεταφραστής[1], μυθιστοριογράφος[3], ποιητής[1], χρονικογράφος, δοκιμιογράφος, ημερολογιογράφος, κριτικός λογοτεχνίας[1], συγγραφέας[1][2][4], σεναριογράφος[1], δραματουργός[2] και επαναστάτης |
| Υπηκοότητα | Πορτογαλία |
| Αξιοσημείωτα έργα | Το Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον, Περί τυφλότητος, Περί φωτίσεως, Η Πέτρινη Σχεδία κ.ά. |
| Αξιοσημείωτες διακρίσεις | Βραβείο Καμόες (1995) Νόμπελ Λογοτεχνίας (1998) |
| Σύζυγος(οι) | Ilda Reis (1944, 1970), Isabel da Nóbrega (1970, 1986) και Pilar del Río (1988, 18 Ιουνίου 2010) |
| Τέκνα | Violante Saramago Matos |
| http://www.josesaramago.org/ | |
 Πολυμέσα σχετικά με τoν συγγραφέα | |
| δεδομένα () | |
Ο Ζοζέ (Ιωσήφ) ντε Σόζα Σαραμάγκου (πορτογαλικά: José de Sousa Saramago, 23 Ιουνίου 1919 - 18 Ιουνίου 2010), ήταν Πορτογάλος συγγραφέας, ποιητής, σεναριογράφος και δημοσιογράφος, τιμημένος με Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Τα έργα του, μερικά από τα οποία μπορούν να θεωρηθούν αλληγορικά, γενικά παρουσιάζουν ανατρεπτικές όψεις πάνω στα ιστορικά γεγονότα, δίνοντας έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα. Ο Σαραμάγκου κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1998. Ίδρυσε το Εθνικό Μέτωπο για την Προάσπιση του Πολιτισμού (Λισαβόνα, 1992) μαζί με τον Αρμίντο Φρέιτας-Μαγκαλιάες και άλλους. Ζούσε στο νησί Λανθαρότε των Καναρίων Νήσων της Ισπανίας.
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Σαραμάγκου ήταν εγγονός ακτημόνων χωρικών από το χωριό Αζινιάγκα της Πορτογαλίας, ένα μικρό χωριό στην επαρχία Ριμπατέζου, 100 περίπου χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Λισαβόνας. Ο πατέρας του λεγόταν Ζοζέ ντε Σόζα και η μητέρα του Μαρία ντε Πιεδάδε. Το «σαραμάγκου», ένα άγριο ποώδες φυτό, το γνωστό άγριο ραδίκι, ήταν ψευδώνυμο της οικογένειας του πατέρα του, το οποίο ενσωματώθηκε τυχαία στο επώνυμό του κατά την επίσημη καταγραφή του στα μητρώα γέννησης. Το 1924, η οικογένεια Σαραμάγκου μετακόμισε στη Λισαβόνα, όπου ο πατέρας του ξεκίνησε τη δουλειά του αστυνομικού. Μερικούς μήνες μετά τη μετακόμιση της οικογένειας στη Λισαβόνα, ο μεγαλύτερος κατά δύο χρόνια αδελφός του συγγραφέα, Φρανσίσκο, πεθαίνει.
Ο συγγραφέας περνούσε τις διακοπές του στο χωριό των γονιών του, Αζινιάγκα, μαζί με τους παππούδες του. Όταν ο παππούς του υπέστη σοβαρό πρόβλημα στην καρδιά του και έπρεπε να πάει στη Λισαβόνα για θεραπεία, ο Σαραμάγκου θυμάται: «Πήγε στην αυλή του σπιτιού, όπου υπήρχαν λίγα δέντρα, μερικές ελιές και συκιές. Και πέρασε από όλα αγκαλιάζοντάς τα με τη σειρά, κλαίγοντας, λέγοντάς τους αντίο μιας και ήξερε πως δε θα επέστρεφε». Το να βλέπεις και να ζεις κάτι τέτοιο, λέει ο Σαραμάγκου, αν αυτό δε σε σημαδεύει για την υπόλοιπη ζωή σου, τότε δεν έχεις αισθήματα. Παρόλο που ο Σαραμάγκου ήταν καλός μαθητής, οι γονείς του δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να τον στείλουν στο κλασικό γυμνάσιο και έτσι ο Ζοζέ τελειώνοντας το δημοτικό γράφτηκε στην ηλικία των 12 σε τεχνικό γυμνάσιο. Μετά την αποφοίτησή του, εργάστηκε για δύο χρόνια ως μηχανικός αυτοκινήτων. Αργότερα ξεκίνησε να εργάζεται σε εκδοτική επιχείρηση όπου και συνέχισε ως μεταφραστής και έπειτα ως δημοσιογράφος. Υπήρξε διευθυντής έκδοσης της εφημερίδας Diário de Notícias, θέση που αναγκάστηκε να αφήσει μετά τα πολιτικά γεγονότα του 1974-75 (Επανάσταση των Γαριφάλων) και την εγκαθίδρυση δημοκρατίας στην Πορτογαλία, ελεγχόμενης όμως από τη συντηρητική παράταξη. Μετά από μια περίοδο εργασίας ως μεταφραστής, ήταν έτοιμος να συντηρήσει τον εαυτό του ως συγγραφέας. Στην προσωπική του ζωή ο Σαραμάγκου παντρεύτηκε το 1944 την Ίλντα Ρέις. Το μοναδικό τους παιδί, η Βιολάντε, γεννήθηκε το 1947. Το 1988, ο συγγραφέας παντρεύτηκε την αρκετά νεότερή του Ισπανίδα δημοσιογράφο Πιλάρ δελ Ρίο, η οποία είναι και η επίσημη μεταφράστρια των βιβλίων του στα ισπανικά.
Πρώτο του μυθιστόρημα ήταν η Γη της αμαρτίας (1947), εκδοθέν μεσούσης της δικτατορίας του Αντόνιο Σαλαζάρ, το οποίο πέρασε σχεδόν απαρατήρητο. Κέρδισε τη διεθνή αναγνώριση όταν η έκδοση του μυθιστορήματος Το χρονικό του μοναστηριού έθελξε την προσοχή του παγκόσμιου αναγνωστικού κοινού. Ο Σαραμάγκου υπήρξε μέλος του Πορτογαλικού Κομμουνιστικού Κόμματος από το 1969 ως το θάνατό του,[5] ενώ ήταν επίσης άθεος,[6] και όπως περιγράφει ο ίδιος τον εαυτό του, πεσιμιστής.[7] Οι απόψεις του προκάλεσαν αξιοσημείωτη αμφισβήτηση στην Πορτογαλία, ειδικά μετά την έκδοση του μυθιστορήματος Το κατά Ιησούν Ευαγγέλιον.[8] Μέλη της Καθολικής Κοινότητας της χώρας εξοργίστηκαν με την παρουσίαση του Ιησού από τον συγγραφέα ως σφαλερού ανθρώπινου όντος. Η τότε συντηρητική κυβέρνηση της Πορτογαλίας απέρριψε την υποψηφιότητά του για το ΕυρωπαΪκό βραβείο Λογοτεχνίας, διατεινόμενη ότι το έργο αυτό προσέβαλλε την Καθολική Εκκλησία και τους πιστούς της. Ως αποτέλεσμα, και για να ξεπεράσει τη στενοχώρια του, ο συγγραφέας και η γυναίκα του μετακόμισαν στο Λανθαρότε, νησί του συμπλέγματος των Καναρίων Νήσων.[9]
Κατά τη διάρκεια του πολέμου στον Λίβανο το 2006, υπέγραψε μια δήλωση μαζί με άλλους διανοούμενους καταδικάζοντας αυτό που χαρακτηρίζει ως "πολύχρονη στρατιωτική, οικονομική και γεωπολιτική πρακτική της οποίας ο πολιτικός σκοπός δεν είναι τίποτα λιγότερο παρά η εξολόθρευση του Παλαιστινιακού Λαού".[10] Στις Ευρωεκλογές του 2009 ήταν υποψήφιος ευρωβουλευτής, δεν κατόρθωσε όμως να εκλεγεί.[11]
Λογοτεχνικά θέματα και τεχνοτροπία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα μυθιστορήματα του Σαραμάγκου συχνά πραγματεύονται φανταστικά σενάρια, όπως αυτό στο μυθιστόρημά του Η πέτρινη σχεδία (1986), στο οποίο η Ιβηρική Χερσόνησος μετά από μία ρωγμή στα Πυρηναία, αποσπάται από την υπόλοιπη Ευρώπη και πλέει στον Ατλαντικό Ωκεανό. Στο μυθιστόρημά του Περί τυφλότητος (1995), μια ολόκληρη απροσδιόριστη χώρα έχει πληγεί από μια μυστήρια μάστιγα "λευκής τυφλότητας", με διαρκώς αυξανόμενα περιστατικά αιφνίδιας τύφλωσης στον πληθυσμό.
Χρησιμοποιώντας τέτοια ευφάνταστα θέματα και σχήματα, ο Σαραμάγκου καταπιάνεται με το υλικό του με ενσυναίσθηση και ευαισθησία για την κατάσταση των ανθρώπων και την απομόνωση της σύγχρονης αστικής ζωής. Οι χαρακτήρες του αγωνίζονται έντονα για την ανάγκη τους να συνδεθούν μεταξύ τους, να σφυρηλατήσουν σχέσεις και δεσμούς κοινότητας, καθώς και για την ανάγκη τους για ιδιαιτερότητα, ατομικότητα, όπως και να βρουν νόημα και αξιοπρέπεια έξω από πολιτικές και οικονομικές δομές. Ο κριτικός λογοτεχνίας Χάρολντ Μπλουμ θεωρεί τον Σαραμάγκου τον δεύτερο σημαντικότερο λογοτέχνη εν ζωή παγκοσμίως, πίσω μόνο από τον Φίλιπ Ροθ, αλλά άσκησε κριτική στη σύγκριση συνθηκών που έκανε ο Σαραμάγκου μεταξύ Παλαιστινιακών Εδαφών και Κολαστηρίου του Άουσβιτς, χαρακτηρίζοντάς τον "Πορτογάλο σταλινιστή".[12]
Το πειραματικό στυλ του Σαραμάγκου συχνά χαρακτηρίζεται από μακριές προτάσεις, κατά περιπτώσεις περισσότερο από μια σελίδα σε μάκρος. Χρησιμοποιεί περιόδους. Πολλές από τις παραγράφους του εκτείνονται για σελίδες χωρίς παύση για διάλογο, τον οποίο ο συγγραφέας επιλέγει να μην οροθετεί με εισαγωγικά. Όταν ο ομιλητής αλλάζει, ο Σαραμάγκου σηματοδοτεί αυτή την αλλαγή αρχίζοντας με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα της πρώτης λέξης που αναφέρει ο νέος ομιλητής. Στο μυθιστόρημά του Περί τυφλότητος, ο συγγραφέας εγκαταλείπει ολοκληρωτικά τη χρήση κύριων ονομάτων χρησιμοποιώντας εναλλακτικώς, μοναδικά χαρακτηριστικά για να αναφερθεί και προσδιορίσει τους χαρακτήρες.
Εργογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]| Τίτλος | Έτος | Ελληνικός τίτλος | Έτος | Μεταφραστής |
|---|---|---|---|---|
| Terra do Pecado | 1947 | Γη της Αμαρτίας | ||
| Claroaboia | 1953 | Ο φωταγωγός | 2013 | Αθηνά Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Os Poemas Possíveis | 1966 | |||
| Provavelmente Alegria | 1970 | |||
| Deste Mundo e do Outro | 1971 | |||
| A Bagagem do Viajante | 1973 | |||
| As Opiniões que ο DL teve | 1974 | |||
| Ο Ano de 1993 | 1975 | |||
| Os Apontamentos | 1976 | |||
| Manual de Pintura e Caligrafia | 1977 | Εγχειρίδιο Ζωγραφικής και Καλλιγραφίας | ||
| Objecto Quase | 1978 | |||
| Levantado do Chão | 1980 | Από τη γη θρεμμένος | ||
| Viagem a Portugal | 1981 | Ταξίδι στην Πορτογαλία | ||
| Memorial do Convento | 1982 | Το Χρονικό του Μοναστηριού | α΄ έκδ. 1990 2011 |
Κ.Σκορδύλη & Ά.Σπυράκου("Σύγχρονη Εποχή") Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Ο Ano da Morte de Ricardo Reis | 1986 | Η Χρονιά Που Πέθανε Ο Ρικάρντο Ρέις | 1993 | Ά. Σπυράκου ("Αλεξάνδρεια") |
| A Jangada de Pedra | 1986 | Η Πέτρινη Σχεδία | 2000 | Αθηνά Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| História do Cerco de Lisboa | 1989 | Ιστορία της πολιορκίας της Λισαβώνας | α΄ έκδ. 1998 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Ο Evangelho Segundo Jesus Cristo | 1991 | Το Κατά Ιησούν Ευαγγέλιον | α΄ έκδ. 2000 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| In Nomine Dei | 1993 | |||
| Ensaio sobre a Cegueira | 1995 | Περί τυφλότητος | 1998 | Αθηνά Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Todos os Nomes | 1997 | Όλα Τα Ονόματα | α΄ έκδ. 2001 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Ο Conto da Ilha Desconhecida | 1997 | Η ιστορία της άγνωστης νήσου | α΄ έκδ. 2001 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| A Caverna | 2001 | Η Σπηλιά | 2003 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| A maior flor do mundo | 2001 | Το μεγαλύτερο λουλούδι του κόσμου | 2006 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Ο Homem Duplicado | 2003 | Ο Άνθρωπος Αντίγραφο | α΄ έκδ. 2005 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Ensaio sobre a Lucidez | 2004 | Περί φωτίσεως | α΄ έκδ. 2006 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Don Giovanni ou ο Dissoluto Absolvido | 2005 | |||
| As Intermitências da Morte | 2005 | Περί θανάτου | α΄ έκδ. 2007 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| As Pequenas Memórias | 2006 | Μικρές Αναμνήσεις | 2008 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| A Viagem do Elefante | 2008 | Το Ταξίδι Του Ελέφαντα | 2009 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Ο caderno: Textos escritos para ο blog | 2008 - 2009 | Το τετράδιο | 2010 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
| Caim | 2009 | Κάιν | 2010 | Α. Ψυλλιά ("Καστανιώτης") |
Παραπομπές και σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 BeWeB. 3413. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Ιστορικό Αρχείο Ρικόρντι. 12887. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2020.
- ↑ 3,0 3,1 (Πορτογαλικά) Projecto Vercial. saramago. Ανακτήθηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 2023.
- ↑ «Prêmio Camões de Literatura». (Πορτογαλικά) Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2024.
- ↑ http://nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/1998/bio-bibl.html Nobel Prize citation, 1998
- ↑ «The God Factor». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2010.
- ↑ «Langer, Adam. "José Saramago: Prophet of Doom." Book Magazine November/December 2002». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Οκτωβρίου 2002. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2002.
- ↑ «Austin, Paige. "Shadows on the Wall." The Yale Review of Books Spring 2004». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Σεπτεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2010.
- ↑ "José Saramago: Autobiography." Nobelprize.org. 1998. Nobelprize.org. 25 September 2007.
- ↑ "Israel, Lebanon, and Palestine" Αρχειοθετήθηκε 2006-10-01 στο Wayback Machine. statement, July 19, 2006
- ↑ "Européennes: les people à l'assaut de Strasbourg", Le Matin, June 6, 2009
- ↑ Quoted in: Eberstadt, Fernanda (August 26, 2007). «The Unexpected Fantasist». The New York Times. http://www.nytimes.com/2007/08/26/magazine/26saramago-t.html?_r=2&oref=slogin. Ανακτήθηκε στις August 14, 2009.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Jose Saramago (προσωπικός ιστότοπος)