Ζόφια Τόρμα
| Ζόφια Τόρμα | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 27 Σεπτεμβρίου 1832[1] Cristeștii Ciceului |
| Θάνατος | 14 Νοεμβρίου 1899[2] Orăștie[3] |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ουγγαρία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Ουγγρικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ουγγρικά[4] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ανθρωπολόγος παλαιοντολόγος[3] αρχαιολόγος[3] ιστορικός προϊστορικός[3] εθνολόγος[3] |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | József Torma |
| Αδέλφια | Károly Torma[3] |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | honorary doctor of Babeș-Bolyai University (24 Μαΐου 1899) |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η Ζόφια Τόρμα (26 Σεπτεμβρίου 1832 – 14 Νοεμβρίου 1899) ήταν Ουγγαρέζα αρχαιολόγος, ανθρωπολόγος και παλαιοντολόγος.[5]Η Ζόφια Τόρμα ασχολήθηκε με τον τομέα της αρχαιολογίας σε μία εποχή που ελάχιστες γυναίκες ασχολούνταν με αυτό το αντικείμενο. [6]
Βιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Τόρμα γεννήθηκε στο Τσιτσοκερεστούρ, κομητεία -Μπεστέρτσε-Νάσζοντ, Αυστροουγγαρία (σήμερα Κριστέστιι Τσιτσεούλουι, κομητεία Μπίστριτσα-Νασάουντ, Ρουμανία). Ήταν κόρη του ιστορικού Γιόζεφ Τόρμα (1801-1864). Ο αδελφός της Κάρολι Τόρμα (1829–1897) ήταν επίσης ερασιτέχνης αρχαιολόγος. Έχασε τη μητέρα της το 1850 και μία μεγαλύτερη αδελφή της το 1852. Αυτά τα γεγονότα επηρέασαν την εφηβική της ψυχή. Ο πατέρας της πέθανε το 1861. Έπειτα μετακόμισε στο σπίτι της αδελφής της Λουίζας Μακράι όπου πέρασε μεγάλο διάστημα βοηθώντας στην ανατροφή των παιδιών της αδελφής της. Μετά την ενηλικίωση των παιδιών της αδελφής της μετακόμισε το 1871 στο Οράστι.[6]
Ήταν κυρίως αυτοδίδακτη. Εγκαταστάθηκε στη Σαξονία, έτσι άρχισε να μελετά απολιθώματα. Συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη της προϊστορικής αρχαιολογίας στην Τρανσιλβανία, ειδικά με τη μελέτη της για τον αρχαίο οικισμό Τούρντας. Το φθινόπωρο του 1875 άρχισε να σκάβει στον αρχαίο οικισμό Τούρντας. Κατά τη διάρκεια της έρευνάς της ανακάλυψε θεμέλια σπιτιών, τάφους και άλλα αντικείμενα. Διατύπωσε την υπόθεση ότι οι Θράκες ήταν οι παλαιότεροι κάτοικοι του οικισμού Τούρντας.[7] [6]Τα σύμβολα και τα κείμενα σε πήλινα αντικείμενα, που βρήκε κατά τη διάρκεια μιας ανασκαφής στην κομητεία Χούνιαντ προκάλεσαν αρχαιολογική αίσθηση. Βρήκε επίσης αντικείμενα του πολιτισμού Βίντσα ηλικίας 6.000 έως 7.000 ετών, μερικά από τα οποία ήταν καλυμμένα με σύμβολα Βίντσα.
Με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματά της, βρήκε ομοιότητες μεταξύ των πρώιμων πολιτισμών της Λεκάνης των Καρπαθίων και της Μεσοποταμίας. Συμμετείχε και πραγματοποίησε παρουσιάσεις σε διεθνή συνέδρια στην Ουγγαρία και τη Γερμανία.[8]
Το 1880 προσκλήθηκε στο Βερολίνο για τη Γενική Συνέλευση των Γερμανών Ανθρωπολόγων. Επισκέφθηκε επίσης τις προϊστορικές συλλογές της Βιέννης, της Βουδαπέστης, του Κλουζ-Ναπόκα και του Ναγκιένιεντ.[7]
Το πιο γνωστό της έργο, το Εθνογραφικά Ανάλογα (Ethnographische Analogien), δημοσιεύτηκε στην Ιένα το 1894.
Η Τόρμα είχε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση του Εθνικού Μουσείου Ιστορίας της Τρανσυλβανίας του Κολοζβάρ (σημερινή Κλουζ-Ναπόκα), στο οποίο άφησε την αρχαιολογική συλλογή της στη διαθήκη της. Τα 10.387 κομμάτια της αρχαιολογικής συλλογής της αγοράστηκαν από τη Βιβλιοθήκη Μεταλλίων και Αρχαιοτήτων του Εθνικού Μουσείου Τρανσυλβανίας στις 6 Ιουνίου 1891. [6][8]Ήταν μέλος πολλών επιστημονικών και φιλανθρωπικών οργανώσεων.[7] Ήταν η πρώτη γυναίκα που έγινε επίτιμος διδάκτωρ ανθρωπιστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο Φέρεντς Γιόζεφ στο Κολοζβάρ, αυτό που είναι σήμερα το Πανεπιστήμιο Μπάμπες-Μπολιάι, στις 24 Μαΐου 1899. [7]Πέθανε στο Σασζβάρος (Szászváros) (σημερινό Οράστι) το 1899.
Προσωπική ζωή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ζόφια Τόρμα δεν παντρεύτηκε ποτέ και δεν είχε αποκτήσει παιδιά. Ήταν ένα ευαίσθητο άτομο, που υπέφερε σε όλη της τη ζωή από κατάθλιψη.[6]
Σημαντικά έργα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1879 Νεολιθικοί-πέτρινοι οικισμοί νομού Χούνιαντ. Τρανσυλβανικό Μουσείο.
- 1880 Η ομάδα σπηλαίων Νάντορ. Τρανσυλβανικό Μουσείο, VII. έτος Νο 6 153-171 και Νο 7. 206-209.
- 1887 Για την πλανητική λατρεία της Δακίας πριν από τη ρωμαϊκή κυριαρχία. Τρανσυλβανικό Μουσείο.
- 1894 Εθνογραφικά Ανάλογα: μια συμβολή στον σχεδιασμό και την ιστορία της ανάπτυξης των θρησκειών. Τρανσυλβανικό Μουσείο.
- 1896 Ερείπια του αρχαίου μύθου του λαού της χώρας μας.
- 1897 Ερείπια του αρχαίου οικισμού της Τούρντας και του λαού της χώρας μας (στη μονογραφία του Hunyad vm.), Βουδαπέστη.
- 1902 Ιστορία της περιοχής νομού Χούνιαντ από τους προϊστορικούς χρόνους στην κατάκτηση, σε: Μονογραφία νομός Χούνιαντ, Βουδαπέστη.
Βιβλιογραφικές αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Lozny, Ludomir R., επιμ. (2011). Comparative Archaeologies A Sociological View of the Science of the Past (1., neue Ausg. έκδοση). New York, NY: Springer New York. σελίδες 285, 305. ISBN 9781441982254.
- «Zsófia Torma». Pagina Municipiului Orăștie (στα Ρουμανικά). Secui Adrian-Iulian. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2014.
- The life work of Zsófia Torma in the Transylvanian Values Collection (in Hungarian)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Coltofean, Laura. 2017. Zsófia Torma: Πρωτοπόρος της προϊστορικής αρχαιολογίας στην Τρανσυλβανία του δέκατου ένατου αιώνα. Στο: Cs. Szabó, V. Rusu-Bolindeț, GT Rustoiu, M. Gligor (επιμ. ): Ο Adalbert Cserni and His Contemporaries. The Pioneers of Alba Iulia and Beyond. Εκδοτικός Οίκος Mega, Cluj-Napoca, 2017: 327-354.
- Coltofean, Laura. 2015. Η φωτογραφία αντικειμένων στην αρχαιολογία του 19ου αιώνα. Οι Φωτογραφίες της Αρχαιολογικής Συλλογής της Zsófia Torma. Brukenthal. Acta musei Χ.1: 35-48.
- Coltofean, Laura. 2015. Σημαντική έκδοση του Διεθνούς Κογκρέσου dꞌanthropologie et dꞌarchéologie prehistoriques în dezvoltarea arheologiei preistorice în Transilvania secolului al XIX-lea / The Importance of CIAAP Development of thevanystory1976 Στο: ArheoVest, Nr. III / Αρ. III: In Memoriam Florin Medeleț (1943-2005), Interdisciplinaritate în Arheologie [ Interdisciplinarity in Archaeology ], Timişoara, 28 noiembrie 2015 / 28 November 2015, Vol. 2: Metode Interdisciplinare și Istorie [ Διεπιστημονικές Μέθοδοι και Ιστορία ] : 1035-1055. ISBN 978-963-315-264-5
- Coltofean, Laura. 2014. Τα αποκαλυπτήρια της Zsófia Torma. Το ημερολόγιο μιας γυναίκας, μιας αρχαιολόγου και μιας οραματίστριας. Στο: Marler, Joan (επιμ. ), Πενήντα Χρόνια Ανασκαφών Tărtăria. Festschrift προς τιμήν του Gheorghe Lazarovici με την ευκαιρία των 73ων γενεθλίων του . Σεβαστούπολη: 258-273.
- Coltofean, Laura. 2012. Όταν το πάθος είναι ισχυρότερο από τον θάνατο… Οι αντανακλάσεις της Zsófia Torma. Brukenthalia. Επιθεώρηση Ρουμανικής Πολιτιστικής Ιστορίας 2: 67-77.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 117628700. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2020.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb10420151f. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 (Γερμανικά) Κατάλογος της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γερμανίας. 117628700. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2020.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb10420151f. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ «Zsófia Torma» (PDF). Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2022.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Coltofean, Laura (2017-01-01). «Coltofean, L. 2017. Zsófia Torma: A pioneer of prehistoric archaeology in nineteenth-century Transylvania». In: Cs. Szabó, V. Rusu-Bolindeț, G. T. Rustoiu, M. Gligor (eds.): Adalbert Cserni and His Contemporaries. The Pioneers of Alba Iulia and Beyond. Mega Publishing House, Cluj-Napoca, 2017, p. 327-354.. https://www.academia.edu/35514614/Coltofean_L_2017_Zs%C3%B3fia_Torma_A_pioneer_of_prehistoric_archaeology_in_nineteenth_century_Transylvania.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 «Torma Zsófia, egy asszony a magyar régészet szolgálatában» (PDF). Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2022.
- ↑ 8,0 8,1 «Digitális értéktár - Torma Zsófia életműve». www.kjnt.ro. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2022.
