Μαρία (σύζυγος του Ιβάν Βλαντισλάβ)

Μαρία (σύζυγος του Ιβάν Βλαντισλάβ)
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	10ος αιώνας
Θάνατος	11ος αιώνας Μικρά Ασία
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Σύζυγος	Ιβάν Βλαντισλάβ της Βουλγαρίας
Τέκνα	Προυσιάνος Αικατερίνη της Βουλγαρίας Αλουσιάνος Τραϊανός Ραδομηρός Ααρών Ραδομηρός
Αδέλφια	Μιροσλάβα της Βουλγαρίας

Η Μαρία, βουλγαρ. Мария (τέλη 10ου αι. - αρχές 11ου αι.) ήταν σύζυγος του τσάρου της Βουλγαρίας. Ο άνδρας της ήταν ο τελευταίος τσάρος της Α΄ Βουλγαρικής αυτοκρατορίας.

Βιογραφία

Πιστεύουμε ότι παντρεύτηκε στα τέλη του 10ου αι. τον Ιβάν Βλαντισλάβ, τσάρο της Βουλγαρίας, γιο του Ααρών της Βουλγαρίας, αδελφού του Σαμουήλ της Βουλγαρίας. Ο Ααρών και ο Σαμουήλ ήταν από τη Δυναστεία Κομητόπουλων. Το 987 ο Σαμουήλ κατηγόρησε τον Ααρών για προδοσία και διέταξε την εκτέλεση αυτού και της οικογένειάς του. Από τη σφαγή γλίτωσε μόνο ο Ιβάν Νλαντισλάβ με την παρεμβολή του Γαβριήλ, γιου του Σαμουήλ.

Ο Σαμουήλ απεβίωσε το 1014 και τον διαδέχθηκε ο Γαβριήλ. Το 1015 ο Ιβάν Βλαντισλάβ εκδικήθηκε τον θάνατο των αθώων αδελφών του με τη δολοφονία του (σωτήρα του) Γαβριήλ, όταν εκείνος κυνηγούσε κοντά στο Όστροβο, και ανήλθε στον θρόνο της Βουλγαρίας.

Ο Ιβάν ακολούθησε την καθορισμένη πολιτική των προκατόχων του να αντιστέκονται στην κυριαρχία των Ρωμαίων επί της Βουλγαρίας. Σκοτώθηκε στα τείχη του Δυρραχίου τον χειμώνα του 1018. Έπειτα από το τέλος του, η χήρα Μαρία και πολλοί από τους ευγενείς και την Αυλή υποτάγησαν στον Βασίλειο Β΄ Αυτοκράτορα των Ρωμαίων, που βάδιζε εναντίον τους. Διαπραγματεύθηκαν εγγυήσεις για τη διατήρηση της ζωής τους, της θέσης τους και της περιουσίας τους. Η τσαρίνα Μαρία μαζί με τα παιδιά της, εστάλησαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου υιοθέτησε το όνομα Ζωή και της απονεμήθηκε ο τίτλος της πατρικίας ζωστής (κυρίας των τιμών της Αυγούστας) το 1019. Η οικογένειά της αφομοιώθηκε στην Αυλή της Κωνσταντινούπολης και έκανε επιγαμίες με μερικές από τις πιο εξέχουσες Ρωμαϊκές οικογένειες.

Το 1029 η Μαρία μαζί με τον γιο της Πρεσιάν συμμετείχαν σε συνωμοσία εναντίον του Αυτοκράτορα Ρωμανού Γ¨ Αργυρού. Το σχέδιο ανακαλύφθηκε· ο Πρεσιάν τυφλώθηκε και η Μαρία εξορίστηκε σε ένα μοναστήρι στο Θέμα των Θρακησίων στη Μ. Ασία.

Η καταγωγή της

Οι πηγές της εποχής της δεν αναφέρουν την καταγωγή της Μαρίας, αλλά ο Κρίστιαν Σετιπάνι αναφέρει την πιθανότητα να ήταν κόρη του Βόρι Β΄ της Βουλγαρίας και μίας Ρωμαίας ευγενούς: Ο Βόρις Β΄ ήταν ο πρώτος γιος του Πέτρου Α΄ και της Μαρίας Λεκαπηνής (που μετονομάστηκε σε Ειρήνη), εγγονής του Αυτοκράτορα Ρωμανού Α΄ Λεκαπηνού. Ο Βόρις Β΄ έμεινε στην Κωνσταντινούπολη δύο φορές, αρχικά ως όμηρος και μετά ως βασιλικός αιχμάλωτος του Ιωάννη Α΄ Τσιμισκή, όταν ο Αυτοκράτορας του αφαίρεσε τον βασιλικό τίτλο και τον αποζημίωσε με τον βαθμό του μαγίστρου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Κωνσταντινούπολη, ο Βόρις Β΄ είχε σχέση με μία άγνωστη γυναίκα, από την οποία απέκτησε αρκετά παιδιά. Ο Σετιπάνι πιστεύει ότι ένα από αυτά, ίσως είναι η Μαρία, καθώς:

• Ο Καλογιάν της Βουλγαρίας αναφέρεται στους προγόνους του Πέτρο Α΄ (πατέρα του Βόρι Β΄ από τον Οίκο του Κρούμου) και Σαμουήλ της Βουλγαρίας από τον Οίκο Κομητόπουλων και πως οι δύο δυναστείες είχαν συνδεθεί με επιγαμία.
• Ένας από τους γιους του Ιβάν ονομάστηκε Πρεσιάν/Προυσιάνος (τσάρος της Βουλγαρίας το 1018), το οποίο είναι όνομα του προπάππου του Πέτρου Α΄, που υπαινίσσεται ότι οι Κομητόπουλοι είναι απόγονοι του Οίκου του Κρούμου.
• Ένας Βούλγαρος ιερέας, ο Παΐσιι του Χιλεντάρ, αναφέρεται στη Μαρία ως μία "Ελληνίδα, κόρη μαγίστρου", τον τίτλο που είχε ο Βόρις Β΄ στην Κωνσταντινούπολη, αν και ο Σετιπάνι σημειώνει πως η αξιοπιστία της πηγής αυτής δεν είναι ξεκάθαρη.
• Η Μαρία καθοδηγούσε τις διαπραγματεύσεις με τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα, όταν ο άνδρας της απεβίωσε πολιορκώντας το Δυρράχιο, πράγμα που υποδηλώνει ότι κατείχε την απαραίτητη θέση και το κύρος στους Βούλγαρους και τους Ρωμαίους, για να τις κάνει. Η πιθανή καταγωγή της από τον Ρωμανό Α΄ μέσω της γιαγιάς της Μαρίας Λεκαπηνής, συζύγου του Πέτρου Α΄, θα εξηγούσε την εξουσία στα μάτια των πρώην εχθρών της, όπως επίσης και τους επιεικείς όρους της Βουλγαρικής παράδοσης.
• Η έντιμη συμπεριφορά με την οποία υποδέχθηκαν αυτή και την οικογένειά της στην Κωνσταντινούπολη, η απονομή πολύτιμων τίτλων σε αυτή και τα παιδιά της και οι διακεκριμένοι γάμοι που έκαναν οι απόγονοί της μέσα στη Ρωμαϊκή υψηλή αριστοκρατία, παρά την εχθρότητα μεταξύ του ανδρός της και της Αυτοκρατορίας, όλα συνιστούν ότι ήταν πολύ υψηλής καταγωγής και σε μεγάλη υπόληψη από τους Ρωμαίους.

Ο Σετιπάνι σημειώνει ότι οι πολλές παραπάνω ενδείξεις υποστηρίζουν την υπόθεση, καθώς δεν υπάρχουν πηγές της εποχής της Μαρίας που θα πρόσφεραν μεγαλύτερη σιγουριά, ότι αυτή μάλλον είναι κόρη του τσάρου Βόρι Β΄ και έτσι εγγονή της Μαρίας Λεκαπηνής από την Κωνσταντινούπολη.

Οικογένεια

Παντρεύτηκε στα τέλη του 10ου αι. τον Ιβάν Βλαντισλάβ των Κομητόπουλων, τσάρο της Βουλγαρίας και είχε τέκνα:

• Πρεσιάν 996/7-1060/81.
• Αλουσιάνος αρχές 11ου αι., τσάρος της Βουλγαρίας για λίγο το 1041.
• Ααρών απεβ. μετά το 1059, πρωτοπρόεδρος, στρατιωτικός.
• Τράυαν/Τροϊανός. Κόρη του ήταν η:
  • Μαρία απεβ. μετά το 1095, παντρεύτηκε τον Ανδρόνικο Δούκα πρωτοβεστιάριο.
• Αικατερίνη απεβ. μετά το 1059, παντρεύτηκε τον Ισαάκιο Α΄ Κομνηνό Αυτοκράτορα των Ρωμαίων.

Πηγές

• Златарски, Васил, История на българската държава през средните векове, Том I. История на Първото българско царство. Част II. От славянизацията на държавата до падането на Първото царство (852—1018). 4.Приемниците на цар Самуил и покорението на България от Василий II Българоубиец.
• Cheynet, Jean-Claude, Pouvoir et Contestations a Byzance (963-1210), Paris: Publications de la Sorbonne, 1996.
• Norwich, John Julius, Byzantium: The Apogee, Alfred A. Knopf, 1992, ISBN 0-394-53779-3
• Runciman, Steven, The First Bulgarian Empire. 1930.
• Skylitzes, Synopsis Historiarum.
• Settipani, Christian, Continuité des élites à Byzance durant les siècles obscurs. Les princes caucasiens et l'Empire du VIe au IXe siècle, Paris: De Boccard, 2006.